Στην Ελλάδα η πρώτη Πρωτομαγιά γιορτάστηκε το 1893 στους Στύλους του Ολυμπίου Διός από τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Ομιλο του Σταύρου Καλλέργη. Την επόμενη χρονιά, 1894, η Πρωτομαγιά γιορτάζεται στο Παναθηναϊκό Στάδιο από όλους τους σοσιαλιστικούς ομίλους. Στο ψήφισμα εκείνης της συγκέντρωσης περιλαμβάνονται τρία αιτήματα, πρωτοποριακά για την εποχή τους, με τεράστια σημασία όμως για τους εργάτες που «διεξήγαγαν απεγνωσμένο με το θάνατο αγώνα» στους χώρους δουλιάς. Τρία αιτήματα που κατακτήθηκαν λίγες δεκαετίες μετά και αφού μεσολάβησαν σκληροί αγώνες και που σήμερα ως κεκτημένα δικαιώματα πια εκπέμπουν σήμα κινδύνου.

Διαβάζουμε στο ψήφισμα: «Συνελθόντες σήμερον την 1ην Μάη, αποφασίζομεν και ψηφίζομεν:

α. Την Κυριακήν να κλείνονται τα καταστήματα καθ' όλην την ημέραν και οι εργάται να αναπαύονται.

β. Οι εργάται να εργάζονται επί 8 ώρας την ημέραν και να απαγορευθεί η εργασία εις τους ανηλίκους.

γ. Να απονέμεται σύνταξις εις τους εργάτας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρηση εαυτών και της οικογενείας των».

Αυτή την Πρωτομαγιά διοργανώνουν λοιπόν από κοινού η νεοσύστατη ΓΣΕΕ και το επίσης νεοσύστατο ΣΕΚΕ. Η επίδραση του ΣΕΚΕ είναι εμφανής και στο διεκδικητικό πλαίσιο της Πρωτομαγιάς, που εν μέρει πολιτικοποιείται. Η ΓΣΕΕ κήρυξε γενική πανελλαδική απεργία, με αιτήματα αιχμής την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθών και ημερομισθίων, την καθιέρωση του 8ωρου και της κοινωνικής ασφάλισης. Τα αιτήματα που ξέφευγαν από το πλαίσιο των διεκδικήσεων που είχαν να κάνουν άμεσα και αυστηρά με την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας, αφορούσαν στην ανάκληση των ελληνικών στρατευμάτων από τη νεαρή Σοβιετική Ρωσία, που δεχόταν λυσσαλέα επίθεση και στην αναγνώριση της σοβιετικής εξουσίας.

Παρά την απαγόρευση της κυβέρνησης του Ελ. Βενιζέλου, οι συγκεντρώσεις σε Αθήνας και Πειραιά έγιναν. «Η Πρώτη Μαΐου - τόνιζε στην προκήρυξή του το ΣΕΚΕ - πρέπει να είναι και δι' ημάς, όπως είναι και διά τους εργάτας όλου του κόσμου, η ημέρα της κοινής εκδηλώσεως των πόθων μας, τους οποίους όλο το έτος ζητούμεν και διαλαλούμεν με τας οργανώσεις μας, τα βιβλία μας, τας εφημερίδας μας, τας διαλέξεις μας και με όλον εν γένει τον αγώνα που διεξάγομεν κατά των εκμεταλλευτών».

Επόμενος σημαντικός σταθμός ο Μάης του 1936. Οι καπνεργάτες στη Θεσσαλονίκη βρίσκονται από καιρό σε απεργιακές κινητοποιήσεις που πνίγηκαν στο αίμα. Σε μία από αυτές τις κινητοποιήσεις χτυπιέται βάναυσα και πέφτει νεκρός ο εργάτης Τούσης. Η εικόνα της μάνας που σπαράζει πάνω από το άψυχο κορμί του συγκλονίζει και εμπνέει στον ποιητή της Ρωμιοσύνης, τον Γιάννη Ρίτσο, τον πολυτραγουδισμένο «Επιτάφιο», που γράφεται μέσα σε μία νύχτα και δημοσιεύεται την επόμενη μέρα στο «Ριζοσπάστη» της εποχής.

Οκτώ χρόνια μετά. Πρώτη Μάη του 1944. Η μοναδική Πρωτομαγιά στην ιστορία της χώρας που βάφτηκε με τόσο πολύ αίμα. Στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής από τα γερμανικά πολυβόλα πέφτουν νεκροί 200 κομμουνιστές.

Ενα από τα σημειώματα που έριξαν οι 200 στο δρόμο για την εκτέλεση

Εκείνο το πρωί η ιστορία κατέγραψε μεγαλειώδεις στιγμές αυτοθυσίας, περηφάνιας, αξιοπρέπειας, αντίστασης. Σαν εκείνη του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, που αρνήθηκε να βγει από τη λίστα θανάτου και να εκτελεστεί κάποιος άλλος στη θέση του, όπως του προτάθηκε...

Λίγες μέρες πριν την εκτέλεση των 200 κομμουνιστών, στις 27 Απρίλη του 1944, «κομμουνιστικαί συμμορίαι» - όπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στην ανακοίνωση του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή Ελλάδας, στις 30/4/1944 - στήνουν ενέδρα και σκοτώνουν ένα Γερμανό στρατηγό και τρεις συνοδούς του κοντά στους Μολάους της Λακωνίας, ενώ τραυματίζουν και πολλούς Γερμανούς στρατιώτες. Οι 200 ζωές που θερίστηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής είναι μόνο ένα μέρος των αντιποίνων, αφού έχει ήδη ανακοινωθεί ότι «Ελληνες εθελονταί» δολοφόνησαν «αυτοβούλως» 100 κομμουνιστές, ενώ οι Γερμανοί θα εκτελούσαν όποιον άνδρα έβρισκαν έξω από το χωριά κατά μήκος του δρόμου από τους Μολάους προς τη Σπάρτη.

Η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή,χαρακτηκό της εποχής

Στις 12 περίπου το μεσημέρι όλα είναι έτοιμα για την εκτέλεση. Γυναίκες και παιδιά έχουν συγκεντρωθεί γύρω από το Σκοπευτήριο και φωνάζουν, ξέρουν τι πρόκειται να συμβεί, μόνο που ο νους δεν μπορεί να χωρέσει τέτοια θηριωδία. Και ξαφνικά οι ριπές των πολυβόλων αντηχούν στη γειτονιά. Οι 200 μέχρι να πέσουν νεκροί τραγουδούν, περιφρονώντας το θάνατο και τους εκτελεστές τους. Οι Γερμανοί μοιάζουν να βιάζονται, τελειώνουν γρήγορα και φορτώνουν τα πτώματα στα φορτηγά που απομακρύνονται. Οι κάτοικοι ξεχύνονται στους δρόμους που έχουν ποτιστεί από το ζεστό ακόμα αίμα των εκτελεσθέντων που ρέει από τα φορτηγά. Αυτό το κόκκινο ποτάμι μετατρέπεται από τους συγκεντρωμένους σε ιερό μνημείο αντίστασης και θυσίας και σε λίγα λεπτά πάνω του θα αναφτούν χιλιάδες καντήλια και θα αφεθούν αγκαλιές λουλούδια.

Οι 200 της Καισαριανής εκείνο το πρωί δε βάδισαν στο θάνατο, αλλά στην αθανασία. Στάθηκαν αγέρωχοι μπροστά στο απόσπασμα και πέρασαν στο πάνθεον των ηρώων της εργατικής τάξης, πλάι στους Σπάις, Πάρσον, Φίσερ, Νιμπ... Τι κι αν στη ζωή τούς χώρισαν δεκαετίες και ωκεανοί, τους ένωσαν ιδανικά, και η ένωσή τους σφραγίστηκε από μια θυσία ανεξίτηλη στο πέρασμα του χρόνου. Το δικό τους κύκνειο άσμα, ο επιθανάτιος ρόγχος τους στο απόσπασμα ή στην αγχόνη, μετουσιώθηκε σε δύναμη για τους όπου Γης αγωνιστές να συνεχίσουν στα βήματά τους.