Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 1942

Αγαπητή Κίττυ,

Μάθαμε με λύπη κι απογοήτευση ότι πολλοί άνθρωποι στράφηκαν εναντίον των Εβραίων. Λένε πως ο αντισημιτισμός έπληξε μερικούς κύκλους, που ποτέ άλλοτε δεν τον διανοήθηκαν. Ολοι μας στο κρησφύγετο είμαστε βαθιά συγκλονισμένοι. Η αιτία για το μίσος εναντίον των Εβραίων είναι κατανοητή, ακόμη κι ανθρώπινη κάμποσες φορές, αλλά είναι απαράδεκτη. Οι Χριστιανοί προσάπτουν στους Εβραίους την κατηγορία ότι μπροστά στους Γερμανούς λύνεται η γλώσσα τους, προδίδουν τους προστάτες τους και πολλοί Χριστιανοί, εξαιτίας τους, υφίστανται τη μοίρα και τα βάσανα τόσων και τόσων δικών μας.

Πάνω σ' αυτό, λογικά αναρωτιέται κανείς: Γιατί, λοιπόν, γίνεται αυτός ο ατέλειωτος κι οδυνηρός πόλεμος; Μας λένε συνέχεια ότι πολεμάμε όλοι μαζί για τη λευτεριά, για την αλήθεια και το δίκιο. Αν ο διαχωρισμός εκδηλώνεται πια στο αποκορύφωμα της μάχης, ο Εβραίος δε θα βγει άραγε, ακόμα μια φορά, κατώτερος από έναν άλλον; Θεέ μου! Τι θλιβερό που είναι να παραδέχεσαι το παλιό ρητό: «Η κακή πράξη ενός Χριστιανού φορτώνεται στον ίδιο, η κακή πράξη ενός Εβραίου φορτώνεται σ' όλους τους Εβραίους».

Ο Ντούσσελ, ο γιατρός που μοιράστηκε μαζί μου την καμαρούλα, έχει να μας πει ένα σωρό πράγματα για τον έξω κόσμο, τώρα πια που πάψαμε ν' ανήκουμε σ' αυτόν. Οι ιστορίες του είναι θλιβερές. Πολλοί φίλοι εξαφανίστηκαν. Η τύχη τους μας τρομάζει. Κάθε βραδιά χτενίζουν την πόλη τα στρατιωτικά αυτοκίνητα με τους πράσινους μουσαμάδες. Οι Γερμανοί χτυπούν όλες τις πόρτες και ψάχνουν για Εβραίους. Αν βρουν Εβραίους, φορτώνουν στα καμιόνια ολόκληρη την οικογένεια. Οσοι δεν κρύβονται, υπογράφουν την καταδίκη τους. Οι Γερμανοί το κάνουν αυτό συστηματικά με τη λίστα στο χέρι, χτυπώντας εκείνη την πόρτα που θα βρουν να τους περιμένει πλούσια λεία. Αλλοτε πάλι, οι δυστυχισμένοι πληρώνουν λύτρα για κάθε κεφάλι. Το πράγμα είναι τραγικό. Το βράδυ βλέπω να περνάνε συχνά αυτές οι λιτανείες των ασθενών με τα παιδιά τους να κλαίνε, να σέρνονται κάτω απ' τις διαταγές μερικών κτηνανθρώπων, που τους χτυπούν με το μαστίγιο και τους βασανίζουν, ώσπου να πέσουν κάτω. Δε λυπούνται κανένα, ούτε τους γέρους, ούτε τα μωρά, ούτε τις έγκυες γυναίκες, ούτε τους αρρώστους. Ολοι είναι κατάλληλοι για το ταξίδι προς το θάνατο.

Τι ωραία που είμαστε εδώ, στη σιγουριά και την ησυχία!

Θα μπορούσαμε να κλείσουμε τα μάτια μπροστά σ' αυτή την εξαθλίωση, αλλά υπάρχουν αυτοί που μας ήταν αγαπητοί, που φοβόμαστε γι' αυτούς το χειρότερο, χωρίς να μπορούμε να τους βοηθήσουμε.

Στο ζεστό μου κρεβάτι νιώθω ένα τίποτα, όταν σκέφτομαι τις πιο αγαπητές μου φίλες, που αρπάχτηκαν άγρια και ρίχτηκαν σ' αυτή την κόλαση. Τρόμος με κυριεύει στην ιδέα πως οι άνθρωποι, οι τόσοι αγαπητοί μου, είναι παραδομένοι αυτή τη στιγμή στα χέρια των πιο ανελέητων δημίων του κόσμου.

Μόνο και μόνο γιατί είναι Εβραίοι.

Δική σου,

ΑΝΝΑ

(Διασκευή από Το Ημερολόγιο της Αννας Φρανκ)

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά, σε 80 - 100 λέξεις, το περιεχόμενο του κειμένου.

Μονάδες 25

Β1. Ποια στοιχεία της μορφής και του περιεχομένου του κειμένου πιστοποιούν ότι αυτό ανήκει στο βιογραφικό είδος του ημερολογίου;

Μονάδες 5

Β2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου; Τι επιτυγχάνει η συγγραφέας με τον τρόπο αυτό;

Μονάδες 5

Β3. «Στο ζεστό μου κρεβάτι νιώθω ένα τίποτα, ...κόλαση». Γιατί νιώθει έτσι η συγγραφέας;

Μονάδες 5

Β4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της πρώτης (1ης) παραγράφου του κειμένου: διανοήθηκαν, συγκλονισμένοι, προδίδουν, μοίρα, βάσανα.

Μονάδες 5

Β5. α) «Οι Γερμανοί το κάνουν αυτό συστηματικά... τραγικό»: Να διακρίνετε το γεγονός από το σχόλιο στο τμήμα αυτό του κειμένου.

Μονάδες 2,5

β) «... τις πιο αγαπητές μου φίλες, που αρπάχτηκαν άγρια και ρίχτηκαν σ' αυτή την κόλαση»: Γιατί στο σημείο αυτό η συγγραφέας προτιμάει την παθητική σύνταξη αντί της ενεργητικής;

Μονάδες 2,5

Γ. Η συγγραφέας του κειμένου που σας δόθηκε υπήρξε θύμα του ρατσισμού κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και σήμερα όμως αντιμετωπίζουμε περιστατικά ρατσιστικής συμπεριφοράς στην καθημερινή μας ζωή. Να γράψετε ένα κείμενο, στο οποίο να καταγγείλετε τέτοια περιστατικά και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισής τους (500 - 600 λέξεις).

Μονάδες 50

Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόματα της Α` στήλης και δίπλα το δεδομένο από τη στήλη Β`, που αντιστοιχεί σωστά στο κάθε όνομα.

ΣΤΗΛΗ Α` Ονομα

Θαλής

Ερατοσθένης

Αρίσταρχος

Αρχιμήδης

ΣΤΗΛΗ Β` Δεδομένο

Μελέτη φαινομένων υδροστατικής

Ηλιοκεντρική Υπόθεση

Ομοιότητα γεωμετρικών σχημάτων

Μέτρηση του μήκους της περιφέρειας της Γης

Ομαλές κυκλικές κινήσεις

Μονάδες 4

Α.1.2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση.

α. Το «Μουσείο» της Αλεξάνδρειας, που ιδρύθηκε το 280 π.Χ. από τον Πτολεμαίο Β`, ήταν ένα ανώτατο εκπαιδευτικό και ερευνητικό ίδρυμα.

β. Η μεταφορά της επιστημονικής δραστηριότητας από την Αθήνα στην Αλεξάνδρεια περίπου τον 3ο π.Χ. αιώνα θεωρείται ως η απαρχή της ελληνιστικής περιόδου.

γ. Το σύνολο του περιεχομένου των «Στοιχείων» του Ευκλείδη είναι έργο αποκλειστικά του ίδιου του Ευκλείδη.

δ. Το πιο σημαντικό μέρος των Μαθηματικών για τους Πυθαγόρειους ήταν η Αριθμητική.

Μονάδες 8

Α.1.3. α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Το βαβυλωνιακό αριθμητικό σύστημα:

1. Δεν έχει σύμβολο για το μηδέν.

2. Είναι ένα δεκαδικό σύστημα αρίθμησης.

3. Δεν έχει την πράξη του πολλαπλασιασμού.

4. Δεν έχει κλάσματα.

Μονάδες 5

β. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που πρωτοεμφανίζονται με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους και τους διαχωρίζουν από όλους τους προηγούμενους στοχαστές, σύμφωνα με τον Geoffrey E. R. Loyd (Τζέφρυ Λόυντ);

Μονάδες 8

Α.2.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Οι τρεις μεγαλοφυείς μαθηματικοί της ελληνιστικής περιόδου ήταν:

α. Πυθαγόρας - Ευκλείδης - Θαλής

β. Αρχιμήδης - Ιπποκράτης ο Χίος - Πρόκλος

γ. Ευκλείδης - Αρχιμήδης - Απολλώνιος.

δ. Πλάτωνας - Αριστοτέλης - Απολλώνιος.

Μονάδες 7

Α.2.2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση.

α. Ο Κοπέρνικος χαρακτήριζε τον ήλιο στο κέντρο του κόσμου «Λύχνο, Νου και Κυβερνήτη του Σύμπαντος».

β. Σύμφωνα με τη θεωρία του Κοπέρνικου, οι πλανήτες κινούνται σε ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον ήλιο.

γ. Ο Tycho Brahe ήταν ο πρώτος που καθιέρωσε τη συστηματική καθημερινή παρατήρηση των κινήσεων των ουράνιων σωμάτων.

Μονάδες 9

Α.2.3. Ποιες είναι οι κινήσεις της γης στο ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου;

Μονάδες 9

Β.1.1. Να περιγράψετε το πείραμα που επινόησε ο Γαλιλαίος για την επιβεβαίωση του νόμου της ελεύθερης πτώσης. Ο νόμος αυτός δηλώνει ότι η επιτάχυνση είναι σταθερή και η ισχύς του νόμου δεν εξαρτάται από τη σύσταση, το βάρος, τον όγκο και το σχήμα του σώματος.

Μονάδες 15

Β.1.2. Να αναφέρετε δύο από τις ανακαλύψεις που έκανε ο Γαλιλαίος με τη χρήση του τηλεσκοπίου και τις οποίες το 1610 δημοσίευσε στο βιβλίο του «ο Αγγελιοφόρος των Αστρων».

Μονάδες 10

Β.2.1. Η πρώτη αρχή της αριστοτελικής θεωρίας της κίνησης στην υποσελήνια περιοχή θεωρούσε ότι η κίνηση δεν είναι ποτέ αυθόρμητη. Πίσω από κάθε κίνηση ο Αριστοτέλης έβλεπε την επενέργεια μιας ενεργούσας δύναμης (κινούν), η οποία βρισκόταν σε συνεχή επαφή με το κινούμενο σώμα, έπρεπε όμως να εξηγήσει γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις η κίνηση συνεχίζεται ακόμα και όταν το κινούμενο σώμα χάσει την επαφή του με το κινούν.

Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο ο Αριστοτέλης ερμήνευσε το ακόλουθο φαινόμενο: Ενα εξακοντιζόμενο βέλος δε σταματά να κινείται, αμέσως μόλις χάσει την επαφή του με τη χορδή του τόξου που το εκτόξευσε.

Μονάδες 12

Β.2.2. Ποιες είναι οι απόψεις του Αριστοτέλη στο πρόβλημα των φυσικών τόπων;

Μονάδες 13