«Στο λιακωτό που κοίταζε ο γιος, η μάνα αρμέγει τώρα το φως της οικουμένης»

Στον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου, όπως θα πει ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος στην εκδήλωση της Κομματικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, «...έχουμε τον απόλυτο συνδυασμό της ζωής, της χαράς για την ανθρώπινη ύπαρξη, με τον πόνο για το χαμό της...». «Μεταγγίζει την ανάγκη για αντίσταση, ελπίδα και προοπτική για όλους τους επί Γης εργαζόμενους».

Η Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, το Σάββατο 9 Μάη, τίμησε την ηρωική εξέγερση της εργατικής τάξης της Θεσσαλονίκης, το Μάη του '36, μαζί και τον κομμουνιστή ποιητή Γιάννη Ρίτσο, που εξύμνησε τον αγώνα αυτό με το αριστουργηματικό του ποίημα, τον «Επιτάφιο». Σκοπός της εκδήλωσης, να διαφωτίσει και πάλι η Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, όπως τότε, τον εργαζόμενο λαό και τη νεολαία της πόλης. Να δείξει και πάλι το δρόμο για να βγει η εργατική τάξη στο προσκήνιο για τις αξίες και τα δικαιώματά της.

«Τι έκανες, γιε μου, εσύ κακό; Για τους δικούς σου κόπους την πλερωμή σου ζήτησες απ' άδικους ανθρώπους. Λίγο ψωμάκι ζήτησες και σου 'δωκαν μαχαίρι, τον ίδρωτά σου ζήτησες και σού 'κοψαν το χέρι», μοιρολογάει η μάνα του νεκρού εργάτη στον «Επιτάφιο». Η σκηνή εκτυλίσσεται στη συμβολή των οδών Συγγρού και Πτολεμαίων, στο κέντρο της πόλης. Ο απεργός εργάτης, ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης, έχει πέσει νεκρός από τα πυρά της Αστυνομίας. Η μάνα του νεκρού θρηνεί. Η φωτογραφία του νεκρού με το θρήνο της μάνας δημοσιεύεται στον «Ριζοσπάστη», την επόμενη μέρα, 10 Μάη του 1936. Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος εμπνέεται από τη φωτογραφία του δολοφονημένου εργάτη και της μάνας που θρηνεί εκείνη τη μεγάλη μέρα της εξέγερσης της εργατικής τάξης της Θεσσαλονίκης, όταν νόμος είχε γίνει το δίκιο του εργάτη που τον εκμεταλλευόταν οι πλουτοκράτες. Και γράφει τον «Επιτάφιο». Το συγκλονιστικό έργο που θα σφραγίσει τις ηρωικές σελίδες της ταξικής πάλης στη Θεσσαλονίκη, το Μάη του '36.

Από το βήμα της εκδήλωσης, η Θεανώ Καπέτη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, θα σημειώσει:

«Οι ηρωικοί αγώνες των εργατών και όλου του λαού δεν είναι μόνο λαμπρές σελίδες στην Ιστορία, είναι παρακαταθήκη για το σήμερα και το αύριο, διδάσκουν και εμπνέουν, δείχνουν το δρόμο και γεμίζουν αισιοδοξία, γιατί αποδεικνύουν ότι ο λαός έχει τη δύναμη να επιβάλει το δίκιο του, να διώξει από το προσκήνιο της Ιστορίας τους εκμεταλλευτές του ιδρώτα του και να πάρει στα χέρια του τον πλούτο που παράγει.

Αυτήν την αισιοδοξία, που πηγάζει από τη βαθιά γνώση της μαρξιστικής κοσμοθεωρίας, βγάζει και ο Ρίτσος στον "Επιτάφιό" του, το έργο αυτό που έκανε τραγούδι τους ήρωες εργάτες του Μάη του '36, αλλά ταυτόχρονα έδωσε και συνεχίζει να δίνει τους στίχους του για να εκφραστούν οι αγώνες του λαού για ένα διαφορετικό μέλλον. Ο δολοφονημένος γιος και ο θρήνος της μάνας γίνονται σκαλί για να πατήσουν οι επόμενοι: "σημαίες τώρα σε ντύσανε, παιδί μου εσύ κοιμήσου και γω τραβάω στ' αδέρφια σου και παίρνω τη φωνή σου..."».

Και στη συνέχεια: «Η καλλιτεχνική αξία του έργου του δε χωράει αμφισβήτηση. Οσοι προσπαθούν να βρουν ψεγάδια, το κάνουν γιατί δε θέλουν να δεχτούν το περιεχόμενο του έργου του, που ξεπροβάλλει ακόμα πιο δυναμωμένο μέσα από την καλλιτεχνική του μορφή, παίρνει διαστάσεις τέτοιες που όσο κι αν προσπαθούν δεν μπορούν να το κρύψουν. Ολο το έργο του αποτελεί έναν ύμνο στο μεγαλείο του ανθρώπου που παλεύει για την απελευθέρωσή του από την εκμετάλλευση και την καταπίεση, για τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Αυτό δεν μπορούν να του συγχωρέσουν. Αλλά περισσότερο δεν μπορούν να του συγχωρέσουν ότι τους στίχους του δεν τους έγραφε μόνο, αλλά τους έκανε πράξη. Αυτή η συνέπεια της ζωής και της καλλιτεχνικής του δημιουργίας τον κάνει όχι μόνο έναν σπουδαίο ποιητή, αλλά πάνω απ' όλα ακλόνητο κομμουνιστή, σπλάχνο των σπλάχνων του αγώνα της εργατικής τάξης για μια άλλη κοινωνία».

Ακολούθησε μία συγκινητική παρουσίαση του έργου του «Επιταφίου» και του ηρωικού Μάη του '36. Προβλήθηκε ταινία μικρού μήκους για την ηρωική εξέγερση και τη δολοφονία του Τ. Τούση. Εγινε απαγγελία στίχων του «Επιταφίου», αφηγήσεις των γεγονότων κι αναλύσεις του έργου, από τους ηθοποιούς Κώστα Καζάκο, Νίκο Ζώκα, Θανάση Παπαδημητρίου, Θανάση Κεραμίδα. Το μελοποιημένο «Επιτάφιο» ερμήνευσε ο Δημήτρης Νικολούδης με τη συνοδεία της Ορχήστρας της ΚΝΕ. Διαβάστηκαν τα ονόματα των νεκρών και τραγουδήθηκε το «Επέσατε θύματα».

Στην εκδήλωση παραβρέθηκε ο Κ. Αβραμόπουλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και γραμματέας της ΚΟΘ του ΚΚΕ, ως επικεφαλής κλιμακίου της Οργάνωσης, και οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές Κώστας Δρούτσας και Αγγελος Τζέκης.