Η μισθωτή γυναίκα, ο ρόλος που της έχουν επιφυλάξει μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, η αξιοποίησή της - σαν το πιο ευάλωτο τμήμα της εργατικής τάξης - για το πέρασμα των πιο αντεργατικών αντιδραστικών αλλαγών, ήταν το αντικείμενο μιας σημαντικής ημερίδας που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στην αίθουσα του Συνδικάτου Οικοδόμων. Η ημερίδα συνδιοργανώθηκε από το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών και από τα σωματεία αποκλειστικών νοσοκόμων, εμποροϋπαλλήλων, εργαζομένων στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, ιδιωτικών υπαλλήλων, κλάδων ένδυσης και σερβιτόρων.

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην αξιόλογη αυτή εκδήλωση - την οποία συντόνιζε η Δ. Μόσχου από το ΚΜΕ και στην οποία έγιναν αρκετές παρεμβάσεις - έδωσαν μια πλήρη καταγραφή για τη θέση της γυναίκας της εργατικής τάξης σήμερα στη χώρα μας, ενώ οι ομιλίες και οι παρεμβάσεις ανέδειξαν τα σχέδια που εξυφαίνονται ενάντια σε αυτό το σημαντικό τμήμα της εργατικής τάξης. Επίσης, ανέδειξαν τις δυνατότητες και τη σοβαρή της συμβολή στο ξεδίπλωμα, μαζί με τους άνδρες προλετάριους, της εργατικής αντεπίθεσης στην κατεύθυνση της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα εκτενή αποσπάσματα από τις εισηγητικές ομιλίες στην ημερίδα, της Α. Γιαννούση από το ΚΜΕ, της Χ. Τσεντούρου, προέδρου του Συνδικάτου κλάδων ένδυσης και της Μ. Τσαγκατάκη, γραμματέα του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων.

Οπως επισήμανε, «πάγια τακτική της άρχουσας τάξης ήταν να αποπροσανατολίσει τη γυναίκα της εργατικής τάξης από τα ταξικά της συμφέροντα, γι' αυτό η αστική ιδεολογία προσεγγίζει τη γυναίκα ως φύλο και όχι σαν φύλο με ταξική θέση στην κοινωνία.

Η συρρίκνωση παραδοσιακών κλάδων, που απασχολούσαν μαζικά γυναίκες, οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, η πλατιά χρησιμοποίηση της τεχνολογίας, η ελάττωση της χειρωνακτικής εργασίας, προβάλλονται από την άρχουσα τάξη ως πειστήρια για να αποδείξουν ότι η εργατική τάξη μειώνεται. Στόχος τους είναι να μειώσουν τον επαναστατικό ρόλο της εργατικής τάξης ως της κοινωνικής δύναμης που θα ηγηθεί της πάλης για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Σε αυτή τη λογική κινείται και η αστική ιδεολογία, όταν προσεγγίζει τη γυναίκα ως κοινωνικό φύλο και όχι ως φύλο με ταξική θέση στην κοινωνία. Γι' αυτό και η στατιστική ανάλυσή τους για την απασχόληση των γυναικών (ΕΣΥΕ) προσεγγίζει αταξικά το εργατικό δυναμικό, συμπεριλαμβάνοντας ως γυναίκα στην απασχόληση την εργαζόμενη και την εργοδότρια».

Με βάση - επισήμανε - τη μαρξιστική λενινιστική θεωρία, στην εργατική τάξη δεν ανήκουν μόνο οι γυναίκες που κάνουν χειρωνακτική εργασία, όπως π.χ. η γαζώτρια, η υφαντουργίνα κλπ., αλλά και η δικηγορίνα, η πολιτικός μηχανικός, που ανεξάρτητα από τη νομική μορφή σύναψης εργασίας, οι απολαβές τους κυμαίνονται γύρω στο επίπεδο του βασικού μισθού.

Σε ποσοστό 166,4% αυξήθηκε η μισθωτή εργασία των γυναικών μόνο την περίοδο 1961-1997, σημείωσε η Α. Γιαννούση και συμπλήρωσε πως οι γυναίκες στη μισθωτή εργασία μαζί με τις άνεργες αποτελούν το 23,27%, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ του '97. Ο αριθμός των μισθωτών γυναικών - επισήμανε - είναι μεγαλύτερος, καθώς στα παραπάνω στοιχεία δε συνυπολογίζονται οι μερικώς απασχολούμενες, οι ξένες εργάτριες και οι γυναίκες που αναγκαστικά ασφαλίζονται στο ΤΕΒΕ, αλλά έχουν εξαρτημένη σχέση εργασίας.

«Η επίσημη - σημείωσε - στατιστική ανάλυση εμφανίζει ότι η πλειοψηφία τους εργάζεται στον ευρύτερο τομέα των υπηρεσιών (59%) και 18% στη βιομηχανία. Εμείς, με βάση τη μαρξιστική ανάλυση για τη διάρθρωση των κλάδων παραγωγής, θεωρούμε ότι είναι πλασματικό. Γιατί ένα μεγάλο μέρος τομέων που εντάσσουν στις υπηρεσίες στην ουσία ανήκουν στη βιομηχανία, όπως π.χ. ο τομέας των μεταφορών, των επικοινωνιών (21,6%). Αν συνυπολογίσουμε και τις γυναίκες που δουλεύουν μερική απασχόληση, μέρος των φασονιστριών που δεν είναι επίσημα καταγραμμένες, ο αριθμός των γυναικών της εργατικής τάξης στον τομέα της βιομηχανίας είναι σαφώς μεγαλύτερος». Το μορφωτικό επίπεδο των μισθωτών γυναικών έχει ανέβει, αφού οι γυναίκες πτυχιούχοι ΑΕΙ - ΤΕΙ είναι το 37,3% των μισθωτών γυναικών.

Η πλειοψηφία των ανέργων (60,7% ) είναι γυναίκες, σημείωσε η Α. Γιαννούση, επισημαίνοντας πως «ιδιαίτερα οξύ είναι το πρόβλημα στην ηλικία μεταξύ 30-44 ετών. Ηλικία, που η γυναίκα τεκνοποιεί και ασχολείται με τη φροντίδα των παιδιών, αποδεικνύοντας έτσι πόσο αρνητικά επιδρά στη λαϊκή οικογένεια και στην εργασία των γυναικών η συρρίκνωση των παροχών της κοινωνικής πολιτικής».

Οπως επισήμανε, ένα επιχείρημα που ακούγεται τελευταία είναι πως αιτία της ανεργίας είναι η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην παραγωγή, επιχείρημα που είναι επικίνδυνο και στοχεύει στη διάσπαση των κοινών συμφερόντων ανδρών και γυναικών και στον αποπροσανατολισμό από την πραγματική αιτία της ανεργίας που είναι η αντίθεση εργασίας - κεφαλαίου. Αιτία της ανεργίας - συνέχισε - είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός, που έχει βασικό νόμο το κέρδος, ενώ το πρόβλημα της ανεργίας το έλυσε ο σοσιαλισμός, του οποίου βασικός νόμος είναι η κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου.

Οπως επισήμανε, σύμφωνα και με τα καταγραμμένα στοιχεία, οι γυναίκες συγκεντρώνονται σε κλάδους και θέσεις εργασίας χαμηλών μισθών και ειδικότερα τα ωρομίσθια των γυναικών είναι γύρω στο 68% των ωρομισθίων των ανδρών, με τη μεγαλύτερη διαφορά στους υπαλλήλους (γύρω στο 74% των ανδρών) και τη μικρότερη διαφορά στη βιομηχανία (περίπου στο 85% των ανδρών). Στο δημόσιο τομέα - συνέχισε - η διάκριση λειτουργεί έμμεσα, με τη συγκέντρωση των γυναικών στις κατώτερες βαθμίδες, αφού για παράδειγμα το ποσοστό των γυναικών στους γενικούς διευθυντές είναι κάτω του 5%.

Οι αντιδραστικές αλλαγές - υπογράμμισε - στις εργασιακές σχέσεις εφαρμόζονται κύρια στις γυναίκες. Ετσι η μερική απασχόληση στη χώρα μας έχει ανέλθει στο 13,8% (στοιχεία ΕΣΥΕ '97) του συνόλου της μισθωτής απασχόλησης και οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων με αυτή τη μορφή (64,5%).

Αναφερόμενη στις συνθήκες εργασίας, επισήμανε πως το ότι η τεχνολογία είναι στα χέρια της ατομικής ιδιοκτησίας συντελεί στην επιδείνωσή τους. Η εντατικοποίηση - συνέχισε - η άρση της απαγόρευσης της βραδινής εργασίας στη βιομηχανία και τη βιοτεχνία, η μη λήψη μέτρων προστασίας για την υγιεινή και ασφάλεια έχουν ως αποτέλεσμα να συσσωρεύονται πολλά προβλήματα υγείας στις γυναίκες (π.χ. ανορεξία, καρδιαγγειακές ορμονικές διαταραχές, άγχος, αϋπνία, μυοσκελετικά προβλήματα κ. ά.).

Η Α. Γιαννούση επισήμανε πως η ανάγκη συγκέντρωσης του πλούτου σε λίγα χέρια είναι μια αντικειμενική διαδικασία ανάπτυξης του κεφαλαίου. Γι' αυτό - συνέχισε - συνενώνει τη δύναμή του σε ευρωπαϊκό (ΕΕ) και σε διεθνές επίπεδο (ΔΝΤ, ομάδα των «7», ΝΑΦΤΑ κ.α.) με σκοπό το μοίρασμα των αγορών, γι' αυτό αιματοκυλά τους λαούς, γι' αυτό εντείνει τους κατασταλτικούς μηχανισμούς σε κρατικό και διακρατικό επίπεδο για να ελέγχει τις κοινωνικές αντιδράσεις (ΣΕΝΓΚΕΝ).

Οι αλλαγές - υπογράμμισε - που προωθούνται στις εργασιακές σχέσεις αφορούν: Καθιέρωση μεγαλύτερης ελαστικότητας στην οργάνωση του χρόνου εργασίας, δηλαδή μειωμένο ωράριο, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, διεύρυνση της μερικής απασχόλησης, ενθάρρυνση για μικρότερη εργάσιμη βδομάδα με μείωση αποδοχών. Μείωση του λεγόμενου κόστους εργασίας, με τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών, τις περικοπές στα επιδόματα, την κατάργηση εργασιακών και κοινωνικών κατακτήσεων, ελάφρυνση των φορολογικών επιβαρύνσεων του κεφαλαίου, ελεύθερες μετατάξεις, μετακινήσεις προσωπικού, απελευθέρωση του ορίου απολύσεων.

Οπως τόνισε, αυτές τις κατευθύνσεις υπηρετούν τα μέτρα της κυβέρνησης για την απασχόληση και «οι πρόσφατες εξαγγελίες της για δημιουργία 25.000 θέσεων εργασίας για τις γυναίκες, μέσα από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Απασχόληση. Μέτρα μέσα από τα οποία προωθείται η απασχολησιμότητα και όχι η εργασία, το μοίρασμα της μιας θέσης εργασίας σε 2-3, με το ανάλογο μοίρασμα του μισθού και την παχυλή επιδότηση των εργοδοτών. Κάνουν ειδική και επίμονη δουλιά στις γυναίκες, γι' αυτό δίνουν και ειδικά κίνητρα σε όλα τα προγράμματα, γιατί τους ανησυχεί η ανεργία ιδιαίτερα των γυναικών, οι οποίες επειδή μπαίνουν μαζικά πλέον στην παραγωγή, πρέπει να μειώσουν τις αντιδράσεις τους και παράλληλα να τις χρησιμοποιήσουν για το πέρασμα αυτών των πολιτικών».

Στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής - τόνισε - βασική κατεύθυνση είναι η συρρίκνωσή της. «Αν χτες - είπε χαρακτηριστικά - λειτουργούσε ως ένα βαθμό ο ιδιωτικός τομέας παροχής κοινωνικών υπηρεσιών προαιρετικά και συμπληρωματικά, σήμερα και θεσμικά πλέον, επιβάλλουν στους εργαζόμενους να στραφούν σε αυτές ως αναγκαστική λύση για την ικανοποίηση των κοινωνικών τους αναγκών». Οπως σημείωσε, για να κάνουν αποδεκτή την ιδιωτικοποίηση τομέων της κοινωνικής πολιτικής, αξιοποιούν το πρόβλημα της ανεργίας των γυναικών, χρησιμοποιούν το γυναικείο εργατικό δυναμικό στα επιχορηγούμενα προγράμματα «κοινωνικής μέριμνας», τα οποία είναι περιορισμένα και μετά τη λήξη της επιχορήγησης θα επιφορτιστούν το κόστος της συνέχισης της λειτουργίας τους οι διάφοροι φορείς (δήμοι, σύλλογοι κλπ.), δηλαδή τα λαϊκά στρώματα. Επικίνδυνη χαρακτήρισε την εισαγωγή του επαγγελματικού εθελοντισμού ως βασικού μέσου άσκησης κοινωνικής πολιτικής, αφού οι άνεργοι θα εργάζονται σε τομείς υπηρεσιών με αμοιβές τύπου βοηθημάτων.

«Οι αναδιαρθρώσεις - επισήμανε - θα επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία. Θα την ωθήσουν σε μερική επιστροφή στο σπίτι, μειώνοντας τις απαιτήσεις της για πλήρη εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα με σταθερό χρόνο εργασίας. Θα επιβαρυνθεί περισσότερο με τις φροντίδες συντήρησης και αναπαραγωγής των μελών της οικογένειας. Θα τη χρησιμοποιήσουν μαζικά στον εθελοντισμό. Οι απαιτήσεις των κοινωνικών της αναγκών θα πέσουν περισσότερο, επιδρώντας αρνητικά στη συμμετοχή της στην ταξική πάλη».

Η άρχουσα τάξη παίρνει όλα εκείνα τα μέτρα για να στηρίξει ιδεολογικά τις αναδιαρθρώσεις που προωθεί, τόνισε η Α. Γιαννούση και συμπλήρωσε πως «τα επιχειρήματα της άρχουσας τάξης χτυπάνε δυο βασικές πλευρές της ταξικής εκμετάλλευσης, με σκοπό τη συγκάλυψή της, χτυπώντας έτσι τον επαναστατικό της ρόλο για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. 1) Αποπροσανατολισμός στο πεδίο των αναγκών της εργατικής τάξης, με στόχο να μειώσουν τις απαιτήσεις. 2) Να αποκρύψουν ότι η εργατική τάξη είναι η παραγωγός όλων των αγαθών».

Αυτή την κατεύθυνση - ανέφερε - υπηρετεί το επιχείρημα περί ισοκατανομής των ευθυνών των δυο φύλων στην οικογένεια, που βοηθά στην προώθηση της ιδιωτικοποίησης της κοινωνικής πολιτικής και ενισχύει την έννοια της ατομικής λύσης, το επιχείρημα περί ίσων ευκαιριών, αφού όσο υπάρχει εκμεταλλευτικό σύστημα, δε θα υπάρξουν ούτε ίσες ευκαιρίες στο μοίρασμα της ταξικής εκμετάλλευσης μεταξύ των εκμεταλλευομένων.

Οπως τόνισε, οι ανάγκες της εργατικής οικογένειας δεν μπορούν να ικανοποιηθούν στον καπιταλισμό, γιατί εμπόδιο είναι οι σχέσεις ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και ότι οι διεκδικήσεις, ακόμα και αν αποσπάσουν κάποια μέτρα, δε φτάνουν για να βελτιώσουν ουσιαστικά την κατάσταση των εργαζόμενων γυναικών.

«Σήμερα - κατέληξε - που οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό έχουν προετοιμαστεί στην παραγωγή, η εργατική τάξη μέσα από τα αιτήματα και τις μορφές πάλης της, που στρέφονται ενάντια στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, πρέπει να αναδείξει τις δικές της αξίες και ανάγκες. Να απαιτήσει αυτό που της ανήκει. Π.χ. αντί για ισοκαταμερισμό των ευθυνών στο σπίτι, ή το μισθό της νοικοκυράς, να απαιτήσουμε επιθετικά:

Κοινωνικοποίηση εκείνων των εργασιών του νοικοκυριού στα πλαίσια μιας δημόσιας και κοινωνικής πολιτικής, π.χ. δημόσια πλυντήρια αντί για ιδιωτικά, δημόσια εστιατόρια με ποιότητα ελέγχου κλπ.

Πλήρη και υποχρεωτική, με δημόσιο χαρακτήρα, κοινωνική ασφάλιση για όλους. Κοινωνική σύνταξη για όσες δεν έχουν προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Μείωση του χρόνου εργασίας, 35ωρο, 5ήμερο, 7ωρο, αύξηση αποδοχών και εργασιακών - κοινωνικών δικαιωμάτων.

Λαϊκό εισιτήριο στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, λαϊκή στέγη, κλπ.

Να προβάλλει μέσα από τα αντιμονοπωλιακά - αντιιμπεριαλιστικά μέτωπα πάλης της την αναγκαιότητα της δικής της εξουσίας, σαν του μοναδικού μέσου για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού».