ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 22 Ιούνη 2000
Σελ. /32
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ
«Μαρτυρίες» για την προσφορά του

Σχεδόν όλοι οι σημαντικοί, ακόμα και οι κορυφαίοι, δημιουργοί μας - άλλοι εξαιτίας αρνητικών συγκυριών, άλλοι λόγω του χαρακτήρα, της σεμνότητας, του «μοναχισμού» τους στον «κόσμο» της δημιουργίας - δεν αξιώθηκαν τιμές και διακρίσεις, ούτε καν τη χαρά να δουν, εν ζωή, έναν αφιερωματικό τόμο για την προσφορά του έργου τους. Για τους περισσότερους, μάλιστα, από τους μεγάλους δημιουργούς μας, ούτε και μετά το θάνατό τους εκδόθηκε κάποιος σχετικός τόμος, που θα αποτελούσε και μια «βάση» για τη μελλοντική μελέτη και αποτίμηση του έργου τους. Αυτή τη χαρά έλαβε, εν ζωή, ο Αντώνης Σαμαράκης, με την έκδοση του τόμου «Μαρτυρίες για τον Αντώνη Σαμαράκη», στον οποίο περιέχονται κείμενα 58 επωνύμων του πολιτικού, εκκλησιαστικού, κοινωνικού, πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στην επιθυμία του συγγραφέα του «Λάθους» να γράψουν τη «μαρτυρία» τους από τη γνωριμία μαζί του, ή με το έργο του, αλλά και την κρίση τους γι' αυτό.

Ο τόμος παρουσιάστηκε χθες από τις εκδόσεις « Καστανιώτη», στην κατάμεστη αίθουσα της «Στοάς του Βιβλίου», με παρόντες αρκετούς από τους «συγγραφείς» του τόμου και, φυσικά, τον Αντ. Σαμαράκη. Την παρουσίαση του τόμου άνοιξε ο Θανάσης Νιάρχος (προλογίζει τον τόμο, καταθέτει τη μαρτυρία του και υπογράφει την επιλογή και επιμέλεια των κειμένων), επισημαίνοντας την απουσία ανάλογων αφιερωματικών τόμων για άλλους - εκλιπόντες σήμερα - συγγραφείς. Για το βιβλίο μίλησαν - αλφαβητικά - οι Μανώλης Γλέζος, Γεώργιος Α. Μαγκάκης, Γιώργος Μιχαηλίδης, Κώστας Μουρσελάς, Σεραφείμ Φυντανίδης (οι οποίοι καταθέτουν τη «μαρτυρία» τους και στο βιβλίο) και ο ίδιος ο τιμώμενος συγγραφέας.

Στον τόμο, ο οποίος προλογίζεται και από τον Θανάση Καστανιώτη, ενώ περιέχεται και σύντομο βιογραφικό, καθώς και κείμενο του διακεκριμένου συγγραφέα, μεταξύ άλλων, καταθέτουν τη μαρτυρία τους οι: Κ. Στεφανόπουλος, Θ. Αγγελόπουλος, Μ. Αναγνωστάκης, Τ. Βαρβιτσιώτης, Π. Βούλγαρης, Κ. Γεωργουσόπουλος, Α. Ζήρας, Μ. Θεοδωράκης, Ι. Καμπανέλλης, Εμμ. Κριαράς, Μ. Μερακλής, Θ. Μικρούτσικος, Ζ. Ντασσέν, Μ. Πλωρίτης.

Σημειώνουμε, όμως, και μερικά βιογραφικά στοιχεία του Αντ. Σαμαράκη. Γεννήθηκε στην Αθήνα (16/8/1916). Σπούδασε Νομικά. Μαθητής στο Βαρβάκειο ήταν γραμματέας του Μαθητικού Τμήματος της Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που είχε δημιουργήσει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Καρβούνης. Το 1933 προσελήφθη στο υπουργείο Εργασίας, από όπου η μεταξική δικτατορία τον ανάγκασε να παραιτηθεί. Στο υπουργείο επέστρεψε μετά την απελευθέρωση. Το 1942 εντάχθηκε στην Εθνική Αλληλεγγύη του ΕΑΜ. Το 1943 συνελήφθη από την Ειδική Ασφάλεια και κλείστηκε στα κρατητήρια της οδού Ελπίδος (πλ. Κυριακού). Τον Ιούνιο του 1944 συνελήφθη στα Παλαιοφάρσαλα Θεσσαλίας από τον Εθνικό Αγροτικό Σύνδεσμο Αντικομμουνιστικής Δράσεως. Καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά δραπέτευσε. Η απριλιανή χούντα του αφαίρεσε το διαβατήριο. Στα γράμματα εμφανίστηκε με ποίηση. Ακολούθησαν συλλογές διηγημάτων («Ζητείται ελπίς» 1954, «Αρνούμαι» 1961, «Το διαβατήριο» 1973) και μετά μυθιστορήματα. Εργα του έχουν μεταφραστεί σε 31 γλώσσες, σε 110 ξενόγλωσσες εκδόσεις σε όλο τον κόσμο. Εχει διακριθεί με: Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1962), Βραβείο των Δώδεκα (1966), το Μεγάλο Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας της Γαλλίας (1970), το «Ευρωπάλια» (1982), τον Κυπριακό Μεγαλόσταυρο του Τάγματος Μακαρίου Γ`, το γαλλικό μετάλλιο του Ιππότη του Τάγματος Τεχνών και Λογοτεχνίας, με την ανακήρυξή του ως διδάκτορα των Πανεπιστημίων Αθήνας, Πάτρας, Ιωαννίνων, ως πρέσβης Καλής Θέλησης της «Γιούνισεφ» και πνευματικός πρέσβης των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα».

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΛΑΣΤΗΡΑ:
«Τόπος για να ζεις»

Εχουμε ξαναγράψει για τις προσεγμένες και καλαίσθητες εκδόσεις «Αγρα» του Σταύρου Πετσόπουλου, που θυμίζουν παλιές καλές εποχές του βιβλίου.

Η συλλογή της Αλεξάνδρας Πλαστήρα, γεμάτη λυρισμό, αγγίζει και το περιβαλλοντικό πρόβλημα, ακούσια ή εκούσια, δεν έχει σημασία. Η ομορφιά της φύσης, της υπαίθρου, νιώθεις να σε αγκαλιάζει και να σε παρασύρει.

Η Α. Π. σε όμορφες εικόνες κεντάει τον καμβά της ποίησης σε απλό, στρωτό λόγο, χωρίς να προσπαθεί να εντυπωσιάσει. «Πόσο καθαρά βλέπουμε / παρά την αδιάκοπη λήθη /».

Κάποτε ερωτική, συγκρατημένη, όμως χαράζει εικόνες ανθρωπιάς:

«Οι καλοί τρόποι κρύβουν τον πόνο μου / Πού είσαι άραγε / και πόσο θα κρατήσει αυτό / Θα έλεγα όχι πια / μα λέω / όχι ακόμα /... Σήκωσες τον βαρύ δυόσμο / ν' ανασάνει το χώμα / και για ν' ακούσεις / μονάχα νερά ακούγονται» (Εκδόσεις «Αγρα»)

ΑΛΙΝΑ ΚΡΙΤΑ
«Απόδραση σε ασημένιους ελαιώνες»

Ποίηση προσωπική. Γραφή προσεγμένη με λόγο αφαιρετικό, όπου η ουσία πέφτει στη λέξη. Τη λέξη, που η Αλίνα Κρίτα έχει σμιλέψει με περισσή φροντίδα. Η ποιήτρια βρίσκεται στο επίκεντρο της θεματικής της και από εκεί κινεί τα νήματα με ευρηματικό τρόπο. Το αποτέλεσμα θετικό.

Η «Απόδραση στους ασημένιους ελαιώνες» έχει επιτευχθεί.

Η Α. Κ., ποιήτρια στις φλέβες της, μοιράζεται με τον αναγνώστη τις αγωνίες και απορίες της. Ωστόσο επιχειρεί μ' επιτυχία την έξοδό της και με κάποιες κορόνες αντιμετωπίζει τα τεκταινόμενα.

«Ηξερα ότι έρχεσαι από μακριά / και αποτελούσες εξαίρεση, / απ' όπου έρχομαι κι εγώ / και δεν παλινδρομώ. / Εκούσια και ανέκκλητη απέλευσις».

Η Α. Κ. είναι ανθρώπινη, χωρίς να το προσπαθεί. Γι' αυτό και δεν κρύβεται σε ποιητικά τεχνάσματα. Αντίθετα αφήνεται στις ευαισθησίες και τον αυθορμητισμό της.

Κόρη του θεατράνθρωπου Θόδωρου Κρίτα, η Αλίνα Κρίτα έχει δική της ποιητική φωνή.

(Εκδόσεις «Νέα Σύνορα»)

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΡΟΝΗΣ
«Ο Σύμμαχος Χρόνος»

Αισθαντικός ο Β. Χ. καταθέτει μιαν αξιόλογη συλλογή, με τίτλο «Ο Σύμμαχος Χρόνος».

«Μ' έπεισαν πια οι καιροί / τον χρόνο να αγγίξω / και να τον κάνω σύμμαχο». Ολιγόστιχα ποιήματα, που σηματοδοτούν τη λυρική διάθεση του ποιητή, την ευαίσθητη τοποθέτησή του μέσα στον κοινωνικό περίγυρο. Αποφθεγματικός, συμβολικός, ο Β. Χ. έχει κατασταλάξει στην ποίηση και στην τεχνική της, αν και βρίσκεται ακόμη στην αρχή. Αν δεν κάνουμε λάθος είναι η πρώτη του παρουσία, αφού καμιά ένδειξη δεν μας πιστοποιεί το αντίθετο.

Εντονη η φωνή του Β. Χ. τον καθιερώνει στην οικογένεια της ελληνικής ποίησης.

«Τα κυπαρίσσια δεν με σκιάζουν / στον κήπο των νεκρών. / Είναι η σιωπή / που με σκοτώνει».


Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ

«Συλλογές» για συλλέκτες

Με εξώφυλλο εικαστικού έργου του Γιώργου Φαρσακίδη, εικονογραφείται το εξώφυλλο του νέου τεύχους του μηνιαίου περιοδικού για συλλέκτες και φιλότεχνους «συλλογές» (τεύχος 190, Ιουνίου). Εξάλλου το τεύχος με τρισέλιδο κείμενο, πλούσια εικονογραφημένο, αναφέρεται στη σπουδαία έκθεση φωτογραφικών ντοκουμέντων και εικαστικών έργων, με τίτλο «Ενός αιώνα μνήμες», που παρουσίασε ο Γ. Φαρσακίδης στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθήνας. Στα περιεχόμενα του τεύχους, περιλαμβάνονται επίσης θέματα συλλεκτικού περιεχομένου για τις Καρυάτιδες, την Αθήνα του 1928, το Κέντρο Μελέτης Νεότερης Κεραμικής, το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης, τα 736 τεύχη του «Μικρού Ηρωα», τις εκδόσεις κυπριακών νομισμάτων, τα «Τετράδια της ΕΟΝ», το έπος του '40 με χάρτες της Αλβανίας, κ.ά.

ΧΑΡΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
«Το παιδί και η αρκούδα »

Ο Ομηρος, αυτός ο διαχρονικός, ο πάντα επίκαιρος, η αστείρευτη πηγή έμπνευσης μέσα στους αιώνες, έδωσε το κέντρισμα στον Χάρη Σακελλαρίου, που ανάλωσε τη ζωή του γράφοντας για τα παιδιά - ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, ανθολογίες, μεταφράσεις - σε μια νέα δημιουργία, ένα μυθιστόρημα για παιδιά και για νέους: «Το παιδί και η αρκούδα». Θέμα του ο Πάρης, από «τη γέννα του κι ως τη θανή του», ανάμεσα στο θρύλο και την ιστορική πραγματικότητα, το παραμύθι και το ρεαλισμό της κοινωνικής κατάστασης στα Μυκηναϊκά Χρόνια.

Το υπερβολικό του μύθου, ο θηλασμός του νεογέννητου Πάρη από μιαν αρκούδα κι επομένως η επιβίωσή του, είναι το θαυμαστό και εξωπραγματικό, που δίνει φτερά στη φαντασία και λειτουργεί ως άκρως συγκινησιακό στοιχείο.

Ο συγγραφέας στον πλούτο των αφηγηματικών εφευρημάτων επικεντρώνει το βάρος του στο χαρακτήρα των ηρώων του, περιβάλλοντάς τους με τον πολιτισμικό περίγυρο της εποχής, στον οποίο κινούνται με μεγάλη άνεση, ζωντανεύοντας έτσι αυτό το τόσο μακρινό παρελθόν, το ολοσκέπαστο από την αχλή του μύθου. Το όμορφο εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Ανδρέας Γαγγάδης.


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΣΤΡΟΔΗΜΟΣ
«Εϊ, σε σένα μιλώ»

Ενας πρόλογος κι ένα εισαγωγικό σημείωμα - της Καίτης Σπυροπούλου και της Ντίνας Κούκου αντίστοιχα - μας προϊδεάζουν πειστικά ν' ακούσουμε βαθύτερα την επιγραφόμενη φωνή του ποιητή Δημήτρη Μαστροδήμου στο εξώφυλλο του βιβλίου του: «Εϊ, σε σένα μιλώ».

«Σ' αυτό το βιβλίο - σημειώνει η Κ. Σ.- περιέχονται ποιήματα που γράφτηκαν πριν τριάντα χρόνια κι άλλα που γράφτηκαν μόλις χτες, μα όλα τους - μέχρι το πιο προσωπικό - είναι γραμμένα για κείνους τους ανώνυμους που ενηλικιώθηκαν πολιτικά μέσα σε υγρά κελιά, για κείνους τους "τραγικά απορροφημένους απ'το μεγαλείο της επανάστασης", για κείνους "που τάχθηκαν να γίνουν δαδιά ενός ονείρου", για να "γινούνε τα σκοτάδια φως"».

Πραγματικά, πρόκειται για ποίηση απλή, κουβεντιαστή, έμφορτη από βιώματα Αντίστασης στο ζοφερό κλίμα του εγκλεισμού του ποιητή πίσω απ' τα σίδερα. Ποίηση που αφηγείται στην ψυχή του σημερινού ανθρώπου πώς αναλώθηκε η ζωή του Δ. Μ. πριν και μετά τα παιδικά του χρόνια, χωρίς να του μένει καιρός να ελπίζει σε μια καλύτερη ζωή για τον ίδιο:

«Ως τα είκοσι/λίγο σχολειό, πολλή δουλειά/. Υστερα... απομόνωση, φυλακή/ Λέξεις φθαρμένες, σου λέει ο άλλος./Οταν γυρίσαμε ήμασταν τριάντα πια,/ συν είκοσι από τότε,/πόσα μας μένουν;/ Σα να μετράμε,/ αν βγαίνουν τα ψιλά/ για σινεμά...».

Πρώτη του Μάρτη και το παιδί μέσα του δεν μπορεί να μη θυμηθεί την τρυφεράδα της μάνας που οι φασίστες τη μετάλλαξαν στον καρπό των χεριών του σε ατσάλι:

«Μητέρα/ το βραχιολάκι που φόρεσες στα χέρια μας/ Μάρτη μήνα/ σιγά-σιγά/ πήρε τη μορφή της χειροπέδης».

Τον ποιητή τον γέννησε η ζωή, αλλά και ο θάνατος. Αν είναι να του ευχηθείς, δυο είναι οι επέτειοι της εξόδου του στο φως:

«Οποια θέλεις διαλέγεις για πιο σημαντική./Δύο ημερομηνίες γενεθλίων έχω,/ μια που γεννήθηκα και/μία που απολύθηκα απ' τη φυλακή». Ποίηση ενός αγωνιστή και βιοπαλαιστή που δε διστάζει να στιγματίσει τ' άκαπνα Νόμπελ των σαλονιών: «Τι ξεπεσμός! άνθρωποι/ που μια ζωή ήταν σκυφτοί/ να μας βεβαιώνουν πως λίγο ακόμα/ θ' ανεβούμε λίγο ψηλότερα». Ο Δημήτρης Μαστροδήμος είναι ήδη «ψηλότερα» χωρίς να υποκρίνεται. Βρίσκεται στο ύψος του λαού του και δε φοβάται μην πέσει από κει: «Κρατιέμαι - λέει - γερά απ' το μολύβι». (έκδοση του ίδιου - Αθήνα 1999)


Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ