ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Η πόλη της ζωής και του θανάτου

Ο δεύτερος σινοϊαπωνικός πόλεμος άρχισε τον Ιούλη του 1937 και κορυφώθηκε τον Δεκέμβρη με την κατάληψη της πόλης Ναντζίνγκ, πρωτεύουσα τότε της Κίνας, από τον αυτοκρατορικό ιαπωνικό στρατό. Αυτό που ακολούθησε είναι γνωστό ως σφαγή της Ναντζίνγκ ή βιασμός της Ναντζίνγκ. Μέσα σε έξι βδομάδες, 300.000 άμαχοι, πρόσφυγες και στρατιώτες δολοφονήθηκαν αποτρόπαια από τα πανίσχυρα στρατεύματα κατοχής.

Ασπρόμαυρη, επική, αντιπολεμική ταινία για την κόλαση του πολέμου μέσα από την πιο αποτρόπαιη και αιματηρή σφαγή της Ιστορίας. Οταν ο ιαπωνικός στρατός εισβάλλει στην πόλη, ο χρόνος σταματά. Ξετυλίγεται η μυθοπλασία, με αναπαραστατικά υλικά της εποχής, εικαστική αρτιότητα σε όλους τους τόνους του γκρι, ατέλειωτη λίστα επεισοδίων αμείλικτης θηριωδίας, δολοφονιών, ακρωτηριασμών, βιασμών, ανθρώπων που πετάχτηκαν στον ποταμό Γιανγκ Τσε, που κάηκαν, θάφτηκαν ζωντανοί, εξαφανίστηκαν, πέθαναν από αρρώστιες, υποχρεώθηκαν σε αιμομειξία ή αυτοκτόνησαν. Οι νικητές καλυμμένοι από τη διαταγή του αυτοκράτορα Χιροχίτο για άρση των περιορισμών του διεθνούς δικαίου, για Κινέζους αιχμαλώτους πολέμου, διαπράττουν κτηνωδίες, με πρόσχημα την εκκαθάριση όσων στρατιωτών κρύβονται στις ομάδες των αμάχων. Ακριβώς για την απόδοση της ποιοτικής διάστασης αυτής της βιβλικής καταστροφής, η ταινία σωρεύει μεγάλες ποσότητες οπτικοποιημένων περιστατικών που καλύπτουν ευρύ φάσμα βασανισμών και δολοφονιών. Η γραμμική αφήγηση δεν ξεφεύγει από τα πλαίσια του φιλμικού πεδίου, εκτός πεδίου υπάρχει μόνο το τίποτα. Το απόλυτο τίποτα. Η κατάσταση παρουσιάζεται πλήρως απομονωμένη από περίγυρο και απογυμνωμένη από οποιοδήποτε στοιχείο δεν άπτεται των κανόνων και τεχνικών επιβίωσης, ενστικτωδών και μη. Μέσα στην αποπνικτική τραγικότητα δοκιμάζεται εννοιολογικά ο ανθρωπισμός - ατομικός και συλλογικός - ο ηρωισμός και η αυτοθυσία, βλέπε τον ρόλο της Μις Γιανγκ, του κυρίου Τανγκ και του νεαρού Ιάπωνα αξιωματικού. Οι κατακτητές αποκαθηλώνουν πανηγυρικά τον ανδριάντα - σύμβολο της νικημένης πόλης και τη θέση του παίρνει ο άνθρωπος σύμβολο και η προσπάθειά του να εμφυσήσει στο θάνατο, ζωή. Ο θάνατος πανταχού παρών, στην ουδέτερη ζώνη, στον καταυλισμό των προσφύγων, στις εκκλησίες, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ... και ο κλοιός του θανάτου εγκλωβίζει και σφίγγει όλο και πιο πολύ τον απολιθωμένο, παραλυμένο από τρόμο πληθυσμό, αγγίζοντας χωρίς εξαίρεση γυναίκες και παιδιά, φθάνοντας μέχρι την μεσοαστική οικογένεια με εξασφαλισμένα διαπιστευτήρια ασυλίας και προστασίας, από τον Γερμανό επιχειρηματία Γιον Ράμπε και τις ξένες ιεραποστολικές αποστολές. Τα πάντα υποτάσσονται στον νόμο του νικητή.

Η αφίσα της ταινίας

Η ταινία εμφανίζει ευφυία στην αρχή, πριν την έναρξη των σφαγών κάτι που επανέρχεται μετά την ολοκλήρωσή τους. Το φιλμ ανοίγει με την απειλητική θέα των ιαπωνικών λαβάρων και κλείνει - λίγο πριν τον επίλογο - με πλήθος τέτοια λάβαρα που ανεμίζουν στον αέρα και τους ήχους του εκπληκτικά ρυθμικού τύμπανου της φιέστας των νικητών. Καταπληκτική η χορογραφία των ίδιων ανδρών που επί δίωρο παρακολουθούσαμε να σφάζουν και να ρημάζουν. Τώρα αισθάνονται την ανάγκη να μεταπλάσουν το αιματοβαμμένο τους βίωμα σε έκφραση πολιτισμικής διέγερσης. Οταν η κάμερα ξεμακραίνει από τα κοντινά πλάνα/πορτρέτα των ακόρεστων για αίμα γιαπωνέζων και των θυμάτων τους, βρίσκει μπροστά της σύνθετους αισθητικούς συνδυασμούς εικόνων που μπορούν να ερμηνευτούν και ως άσχημες και ως όμορφες ταυτόχρονα.

Μεγαλειώδες το σκηνογραφικό επίτευγμα της ερειπωμένης πόλης - φάντασμα με τα αμέτρητα πτώματα στα πόδια της. Η τεχνική της ταινίας υποστηρίζει τη θεματική της και την αναδεικνύει κινηματογραφικά. Σε ιδεολογικό όμως επίπεδο δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον. Λείπουν η έρευνα, τυχόν παρεμβάσεις και σχολιασμός από το δημιουργό της.

Σκηνοθεσία: Λου Τσουάν

Παίζουν: Γιε Λιου, Χιντέο Νακαϊζούμι , Τζον Πέσλι, κ.ά.

ΑΛΕΧΑΝΤΡΟ ΑΜΕΝΑΜΠΑΡ

Αγορά

Καλών προθέσεων, μη σημαντική ιστορική περιπέτεια, παρά τη διακειμενικότητα που ίσως προσλάβει λόγω των προσφιλών θεμάτων στα οποία αναφέρεται με απλοϊκά μονοδιάστατη δραματουργική αντιμετώπιση ρόλων και καταστάσεων.

Παραπέμποντας σε χολιγουντιανές υπερπαραγωγές, η ιστορία διαδραματίζεται το 391 μ.Χ. στην, ρωμαϊκής κατοχής, πολυπολιτισμική Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου που μοιάζει με καζάνι που βράζει από τη διαμάχη για την πολιτική εξουσία. Πέρα και υπεράνω των ανταγωνιστικών συμφερόντων που ενδύονται θρησκευτικό μανδύα, ορθώνεται η μορφή της αφιερωμένης στην επιστήμη Υπατίας, που διδάσκει φιλοσοφία τους γόνους της αφρόκρεμας, που τους ξανασυναντάμε, συμβιβασμένα πλέον στελέχη του κρατικού μηχανισμού, μιας εκβιαστικής εξουσίας. Ανάμεσα στους μαθητές κι ένας λαθραίος παρακατιανός, ένας νεαρός χριστιανός δούλος, βαθιά ερωτευμένος με την φιλόσοφο κυρά του. Ενας παλιός κόσμος πεθαίνει, ένας καινούργιος παλεύει να διαμορφώσει συσχετισμούς για να καταλάβει την εξουσία και έπειτα να την διατηρήσει με ωμότητες κατά των αντιπάλων, στο όνομα της ορθότητας των χριστιανικών γραφών και με αποδέκτη τον όχλο, που εξωθείται ώστε «αυθόρμητα» να αναλάβει ρόλο διεκπεραιωτή των σχεδιασμών της εξουσίας. Στη μάχη της ενδυνάμωσης της νέας εξουσίας βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα και η ακέραια φιγούρα της αστρονόμου Υπατίας που πιστή στην επιστήμη αρνείται να δηλώσει υποταγή σε θρησκεία, πληρώνοντας με τη ζωή της αυτήν της τη στάση.

Παίζουν: Ρέιτσελ Γουέιζ, Mαξ Μινγκέλα, Ρούπερτ Ηβανς, Οσκαρ Αϊζακ, Μισέλ Λοντάλ κ.ά.

ΟΛΙΒΕΡ ΠΑΡΚΕΡ

Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι

Μία ακόμα κινηματογραφική εκδοχή προστίθεται στη φημισμένη νουβέλα του Οσκαρ Ουάιλντ «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» (1891), εύκολη στην όραση και ψυχρή στην αφή.

Παρά τη γοητευτικά καταθλιπτική χρωματική γκάμα που μοιάζει να προσδιορίζει κυρίως την ατμόσφαιρα στο εσωτερικό του εικαστικού περιγράμματος του Λονδίνου της βιομηχανικής εποχής του 19ου αιώνα, εστιάζοντας στη δυσωδία της εξαθλίωσης που αναδίνει η ζοφερή σκηνογραφία των λούμπεν δρόμων και παράδρομων της μεγαλούπολης, η ταινία γέρνει περισσότερο προς επιδερμικό μελόδραμα με λούστρο κίβδηλης ακολασίας και ντεκαντάνς, παρά προς ταινία ερέβους και τρόμου. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που και ο ρόλος του Ντόριαν είναι μόνο στιλ χωρίς ουσία. Ο ηθοποιός Μπεν Μπαρνς, που υποδύεται τον εκθαμβωτικού κάλλους νεαρό που πουλά την ψυχή του στον διάβολο με αντίτιμο την αιώνια νιότη, παρά το εύμορφο της όψης του, αποδεικνύεται ανεπαρκώς χαρισματικός, μονοδιάστατος, ανιαρός και καθόλου γοητευτικός κινησιολογικά. Παρά τις γενναίες δόσεις κομψότατης και ώριμης ερμηνείας, κυρίως από τον Κόλιν Φέρθ, στο ρόλο του κυνικού και ανέραστου λόρδου Χένρι Γουότον, η ταινία δεν αφήνει στο στόμα καμιά ιδιαίτερη γεύση.

Παίζουν: Μπεν Μπαρνς, Κόλιν Φερθ, Μπεν Τσάπλιν, Ρεμπέκα Χολ κ.ά.

ΟΛΑΤΟΥΝΤΕ ΟΣΟΥΝΣΑΝΜΙ

Επαφή τέταρτου τύπου

Υποπροϊόν με βούλα. Ανερυθρίαστα, εντάσσω το παρόν πόνημα σε μεμονωμένη ή συντεταγμένη εκστρατεία γενικευμένης αποβλάκωσης, μολονότι στηρίζεται σε αληθινό λέει, αναπάντητο μυστήριο που συνεχίζει να ταλανίζει λέει, την κωμόπολη Νόμε στην Αλάσκα όπου τα τελευταία 40 χρόνια έχουν σημειωθεί ανεξήγητες λέει, εξαφανίσεις ατόμων.

Υφίστανται μάλιστα κατηγορίες για κάλυψη του προβλήματος από τις ομοσπονδιακές αρχές... Για όσους δεν γνωρίζουν - εγώ το έμαθα από την ταινία - η διαβάθμιση των επαφών με εξωγήινους έχει ως εξής : Είδες UFO; Επαφή 1ου τύπου. Εχεις αποδείξεις; 2ος τύπος επαφής. Επικοινώνησες με εξωγήινο; 3ος τύπος. Το παρόν κινηματογραφικό εγχείρημα συμβάλλει στον ουσιαστικό εμπλουτισμό της λίστας. Προστίθεται λοιπόν και 4ος τύπος επαφών με ΑΤΙΑ, που προϋποθέτει βίαιη απαγωγή από εξωγήινες μυστικές υπηρεσίες - έστω και χωρίς τεκμηρίωση. Στην «επιστημονική» τεκμηρίωση, εκτός της θρησκευόμενης ψυχολόγου/πανεπιστημιακού(!) καμένης, διότι της σκότωσαν τον σύζυγο και απήγαγαν την μουγκή κορούλα της, συμβάλλουν κι ένα μάτσο επιστήμονες. Ενας Σουμεριολόγος (όπως λέμε σοβιετολόγος) ένας ακόμη ψυχολόγος κλπ. Αυτοί καταγράφουν το προφίλ των ΑΤΙΑ, είναι Σουμέριοι που άνθισαν πριν 4 χιλιετηρίδες και ο θεός τους «... Εγώ σωτήρας... Πατέρας... Εγώ είμαι θεός...». Η δομή του πονήματος στηρίζεται και σε ντοκουμενταρισμένο υλικό από τηλεοπτική συνέντευξη της ψυχολόγου/καθηγήτριας για να πεισθούν οι άπιστοι. Σε σχέση με τι; Με την πραγματική ύπαρξη της ψυχολόγου ή με αυτά που διηγείται; Χαρακτηριστικά δε, απαντά η επιστήμων ψυχολόγος (αφού έχει απαχθεί και αφού στο υπερπέραν συναντήθηκε με υψηλά ιστάμενους εξωγήινους αξιωματούχους) στην συγκεκριμένη ερώτηση του τηλεοπτικού συντάκτη: - Εσείς πιστεύετε πράγματι ότι συναντήσατε τον Θεό; Απάντηση της επιστήμονος : Οχι... Ηταν κακός... Δεν μπορεί να ήταν ο Θεός!..

Παίζουν: Μίλα Γιογιόβιτς, Ελίας Κοτέας, Γουίλ Πάτον

κ.ά.

ΦΙΛ ΛΟΡΝΤ - ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΜΙΛΕΡ

Βρέχει κεφτέδες

Ταινία τρισδιάστατων κινούμενων σχεδίων, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο των Τζούντι και Ρον Μπάρετ από το 1978. Ο νεαρός Φλιντ Λόκγουντ φιλοδοξεί να εφεύρει κάτι χρήσιμο για τη μικρή του πόλη. Το τελευταίο του κατασκεύασμα, μια μηχανή που μετατρέπει το νερό σε φαγητό, καταστρέφει κατά λάθος την κεντρική πλατεία κι όταν η μηχανή εκτοξεύεται στα σύννεφα, ο ουρανός αρχίζει να βρέχει τσίζμπουργκερ ! Δηλαδή, η μηχανή του δούλεψε! Ο γαστρονομικός καιρός γνωρίζει τεράστια επιτυχία έως ότου αρχίσει να συμπεριφέρεται αλλοπρόσαλλα, εκτοξεύοντας εδώ κι εκεί μακαρονάδες και γιγάντιους κεφτέδες. Ο Φλιντ υποχρεούται τώρα να συνεργαστεί με την μετεωρολόγο Σαμ Σπαρκς για να σταματήσουν τη μηχανή και να σώσουν τον κόσμο από τα απειλητικά καιρικά φαινόμενα του φαγητού.

(Για οπτικό υλικό όλων των ταινιών, σας παραπέμπουμε στην εκπομπή CINE PLANO, του τηλεοπτικού «902», κάθε Παρασκευή, στις 19.10 το βράδυ).

ΚΡΙΤΙΚΗ: Τζία ΓΙΟΒΑΝΗ