Κλιμάκωση της διαδικασίας ιδιωτικοοικονομικής - εμπορευματικής διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς συνιστά (εκτός των άλλων επικίνδυνων και αρνητικών σε όλους τους τομείς) το σχέδιο «Καλλικράτης». Η διοικητική αναδιάρθρωση του αστικού κράτους, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών του κεφαλαίου σε βάρος του λαού, δε θα μπορούσε να αφήσει «αλώβητο» το τουριστικό «φιλέτο», όπως εκλαμβάνει η «αγορά» και οι κυβερνήσεις της την πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και το σύγχρονο πολιτισμό.

Στις «αρχές» αυτού του σχεδίου και πιο συγκεκριμένα στην παράγραφο 30 διαβάζουμε ότι στις «περιφερειακές αυτοδιοικήσεις» «μεταφέρονται» μια σειρά αρμοδιοτήτων από την «κεντρική» διοίκηση, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ο τουρισμός, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός και ο αθλητισμός. Δηλαδή το σύνολο, σχεδόν, του «πακέτου» που περιλαμβάνει η σημερινή δομή του υπουργείου Πολιτισμού - Τουρισμού.

Το βασικό πρόβλημα που προκύπτει από αυτήν τη μεταφορά δεν είναι το «ποιος» - υπουργείο ή περιφέρεια - θα ασκεί τη διαχείριση του πολιτισμού, αλλά το περιεχόμενο της διαχείρισης και πώς αυτό εξυπηρετείται καλύτερα από τις αλλαγές στο διοικητικό χάρτη της χώρας. Η διαχρονική πολιτική επιλογή υποβάθμισης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας από όλες τις κυβερνήσεις και ιδιαίτερα από τις αρχές της 10ετίας του '90 οπότε και τυπικά, μέσω της Συνθήκης του Μάαστριχτ, μπήκε στο «στόχαστρο» του ευρω-ενωσιακού κεφαλαίου, εξυπηρετούσε το διπλό στόχο για μετατροπή του πολιτισμού σε «πεδίο» της κερδοφορίας της «αγοράς» και της συντονισμένης χρήσης του ως «εργαλείου» ιδεολογικής χειραγώγησης. Θυμίζουμε ότι όσο υποβαθμίζεται η Αρχαιολογική Υπηρεσία, υπάρχει μια αντιστρόφως ανάλογη «άνθιση» των διαφόρων «Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων» και «ομάδων πολιτών» που ενδιαφέρονται σφόδρα για τη διαχείριση των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων επικαλούμενοι την... «αδιαφορία» του κράτους.

Αυτή η στόχευση πέρασε αρκετά γρήγορα στη «δομική» της «μετουσίωση». Αυτό έγινε για πρώτη φορά με τον επίσης αντιδραστικό Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων το 2006, όπου, στο άρθρο 75, στις αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πέρασε «η εφαρμογή πολιτικών για την ανάδειξη και προστασία του τοπικού πολιτισμού, η προβολή των πολιτιστικών αγαθών και των σύγχρονων πολιτιστικών έργων που παράγονται σε τοπικό επίπεδο, με τη δημιουργία πολιτιστικών και πνευματικών κέντρων, μουσείων, πινακοθηκών, κινηματογράφων και θεάτρων, φιλαρμονικών και σχολών διδασκαλίας μουσικής, σχολών χορού, ζωγραφικής, γλυπτικής κλπ., καθώς και η μελέτη και εφαρμογή πολιτιστικών προγραμμάτων» και «η προστασία μουσείων, μνημείων, σπηλαίων, καθώς και αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων της περιοχής και των εγκαταστάσεων αυτών»!

Με τον «Καλλικράτη», η «προσαρμογή» αυτών των αρμοδιοτήτων στους παραπάνω στόχους, όχι μόνο γίνεται και σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά, σε συνδυασμό με το σύνολο των άλλων αρμοδιοτήτων που «περνούν» στη νέα διοικητική δομή (υποδομές, μεταφορές, επικοινωνίες κ.λπ.), ενδυναμώνεται. Τα αρνητικά «παρελκόμενα» για τη μέχρι τώρα δομή των κρατικών υπηρεσιών για την πολιτιστική κληρονομιά είναι εύλογα. Για παράδειγμα, θα σημάνει αλλαγές, σε δυσμενή κατεύθυνση, στη δομή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Ο σημερινός οργανισμός λειτουργίας του ΥΠΠΟ-Τ (ο οποίος έτσι κι αλλιώς έμεινε ανολοκλήρωτος) προφανώς θα «προσαρμοστεί» κι αυτός «αναλόγως». Οι εργασιακές σχέσεις στο υπουργείο και την Αρχαιολογική Υπηρεσία θα γίνουν ακόμη πιο «ευέλικτες» για να εξυπηρετήσουν τη νέα δομή, ενώ, οι περιφερειακές υπηρεσίες για την προστασία της κληρονομιάς θα λειτουργούν αποκλειστικά με βάση τα κριτήρια των «νέων» «αναγκών». Δεδομένου ότι αυτές οι «ανάγκες» στοχεύουν, όπως σημειώνει το ΚΚΕ, «στην προσαρμογή του αστικού κράτους, έτσι ώστε να καταστεί πιο ικανό και αποτελεσματικό, στην εξυπηρέτηση της κερδοφορίας και συγκέντρωσης του κεφαλαίου», γίνεται φανερό πως ο κίνδυνος για εμβάθυνση της διαδικασίας εμπορευματοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ακόμα πιο άμεσος και ορατός. Για παράδειγμα, το τι και πώς θα αναδειχθεί σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, θα αποτελεί άμεση αρμοδιότητα μιας έτσι κι αλλιώς επιχειρηματικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των «ΜΚΟ», των διαφόρων «φίλων» του πολιτισμού και των «πολιτιστικών» φορέων της ΕΕ.

Τα παραπάνω δεν αποτελούν «μελλοντολογία». Για πρώτη φορά επιχειρήθηκε η εφαρμογή τους με το νομοσχέδιο για τον Οργανισμό του ΥΠΠΟ το 2005. Τότε προωθούνταν η ίδρυση 10 Περιφερειακών Υπηρεσιών Πολιτισμού (ΠΕΥΠ) στις οποίες θα υπάγονταν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων, οι Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων, τα Αρχαιολογικά Ινστιτούτα κ.λπ. Στις αρμοδιότητες κάθε ΠΕΥΠ θα υπάγονταν «όλα τα θέματα που σχετίζονται με την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς (...)». Στην έδρα κάθε ΠΕΥΠ θα συγκροτούνταν Περιφερειακό Συμβούλιο Πολιτισμού (ΠΕΣΠ) «με γενική αρμοδιότητα να επεξεργάζεται ζητήματα που αφορούν σε θέματα πολιτιστικής ανάπτυξης της Περιφέρειας». Στα ΠΕΣΠ θα συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των επαγγελματικών επιμελητηρίων της εκάστοτε Περιφέρειας, καθώς και εκπρόσωποι «σωματείων, οργανισμών, συλλόγων, εταιρειών και ιδρυμάτων, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που λειτουργούν στην Περιφερειακή Υπηρεσία Πολιτισμού και έχουν αποδεδειγμένα σημαντική κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα»!

Το αστικό κράτος όντως έχει συνέχεια... ανεξαρτήτως κυβέρνησης...