ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Φωνή ανυπότακτη κι ανεπανάληπτη

Δεκατρία χρόνια από το θάνατο της Σωτηρίας Μπέλλου

Μια εντελώς ξεχωριστή μορφή για το λαϊκό μουσικό μας πολιτισμό υπήρξε η Σωτηρία Μπέλλου, από το θάνατο της οποίας συμπληρώνονται σήμερα δεκατρία χρόνια. Με την ατόφια δωρική μα και συνάμα απογειωτική φωνή της, σημάδεψε ανεξίτηλα το ελληνικό - λαϊκό και έντεχνο - τραγούδι του 20ού αιώνα. Για μισό περίπου αιώνα, μέσα από το τραγούδι της - δίχως τσαλίμια και μπιχλιμπίδια αλλά, αντίθετα, με φωνή καθαρή, ανόθευτη, αληθινή - «κεντούσε» τα βάσανα και τους καημούς των απλών ανθρώπων του μόχθου. Η εκφορά του «α» της χτυπούσε κατευθείαν στην καρδιά του ακροατή, ενώ η δύναμη της ερμηνείας της έδινε «φτερά» σε δεκάδες τραγούδια των πιο μεγάλων λαϊκών και νεότερων συνθετών. Είτε ερμήνευε λαϊκά τραγούδια όπως τα «Συννεφιασμένη Κυριακή», «Οταν πίνεις στην ταβέρνα», «Κάνε λιγάκι υπομονή» (Τσιτσάνη), «Γύρνα στη ζωή την πρώτη», «Κάνε κουράγιο καρδιά μου» (Παπαϊωάννου), «Ο ναύτης», «Το σβηστό φανάρι» (Μητσάκη), «Είπα να σβήσω τα παλιά» (Καλδάρα), «Ανοιξε, άνοιξε» (Παπαϊωάννου), είτε αναδείκνυε δημιουργίες των νεότερων Μούτση («Το φράγμα»), Σαββόπουλου («Το βαρύ ζεϊμπέκικο»), Ανδριόπουλου («Λαϊκά προάστια»), Κουνάδη («Δεν περισσεύει υπομονή»), Λάγιου («Αη Λαός»).

Αυτές και άλλες πολλές μοναδικές ερμηνείες είναι η παρακαταθήκη της μεγάλης τραγουδίστριας που έγινε «φωνή λαού», συμπυκνώνοντας τους αγώνες, τους καημούς και τους πόθους του, τις ήττες και τις νίκες του, τις λύπες και χαρές του, τους θρήνους και τα γλέντια του. Η ζωή της, γεμάτη βάσανα, τραύματα, μα και «θάματα», μιας ανθρώπινης φύσης «εκρηκτικής», ανυπότακτης, καθ' όλα και αδιαπραγμάτευτα ελεύθερης. Εζησε τους ρεμπέτες της γνήσιας λαϊκής έκφρασης και τον άγριο αγώνα τους, σε άγριες συνθήκες. Ομως και στη συνέχεια, η ζωή αυτής της φλεγόμενης ψυχής φέρνει στο νου τον αγώνα του Διγενή - πότε στα Τάρταρα, πότε στον πάνω κόσμο. Δε δίστασε, υπερασπίζοντας την προσωπική της αξιοπρέπεια, να πληρώσει το τίμημα της φυλάκισης, όπως δε δίστασε να μπει στα σίδερα και στη φωτιά και για την αξιοπρέπεια της πατρίδας στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου. Το ασυμβίβαστο πνεύμα της την έκανε να αντιδρά στο κατεστημένο, να μη δέχεται κανενός είδους συμβάσεις. Τις πεποιθήσεις της τις υπερασπίστηκε και στις πιο «μαύρες» εποχές. Δέθηκε με το λαό, όχι μόνο μέσα από τα τραγούδια της, αλλά και με κοινούς αγώνες, αναπτύσσοντας αγωνιστική δράση στα χρόνια της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και διακινώντας τον παράνομο «Ριζοσπάστη».

Η ανθρώπινη περιπέτεια της μεγάλης τραγουδίστριας, που χτυπήθηκε από τον καρκίνο, ολοκληρώθηκε στις 27/8/1997. Η φωνή - σύμβολο του λαϊκού μας τραγουδιού, αυτή που μας διηγήθηκε πολλές «κουβέντες» και μας «ταξίδεψε» «μ' αεροπλάνα και βαπόρια» «στην πλατεία Βάθης» και πολύ πιο μακριά απ' αυτήν, έσβησε μετά από 50 χρόνια προσφοράς, αφήνοντάς μας, παντοτινή συντροφιά, τα εκατοντάδες τραγούδια, που σφράγισε με την αμίμητη, συγκλονιστική ερμηνεία της. Οι ερμηνείες της δεν περιορίστηκαν στο να ψυχαγωγήσουν, αλλά κατάφεραν να συνεπάρουν, αγγίζοντας πολύ συχνά ευρύτερες κοινωνικές καταστάσεις. Γι' αυτό η Σωτηρία των αθάνατων λαϊκών τραγουδιών θα βρίσκεται πάντα στις καρδιές των απλών ανθρώπων...

Βραδιές με θέατρο

«Μαλλιά κουβάρια»

«Η στρίγκλα που έγινε αρνάκι» του Σαίξπηρ θα παρουσιαστεί στο Βεάκειο Πειραιά (2 - 3/9, 9μ.μ.), στο θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη (4/9, 9μ.μ.) και στη Ρεματιά Χαλανδρίου (5/9, 9μ.μ.). Σκηνοθεσία: Θοδωρής Αθερίδης, με τον ίδιο στο ρόλο του Πετρούκιου και την Σμαράγδα Καρύδη στο ρόλο της Κατερίνας. Παίζουν επίσης: Νάστια Βραχάτη, Νίκη Γαβριηλίδου, Στέλιος Γούτης, Μιχάλης Ιατρόπουλος, Χρύσανθος Καγιάς, Τηλέμαχος Κρεβάικας, Ανδρέας Κωνσταντινίδης, Πατρίκιος Κωστής, Χρήστος Πλαΐνης, Δημήτρης Τσέλιος, Ηλίας Τσιάρας, Σόλωνας Τσούνης. Μετάφραση: Μαριαλένα Κωτσάκη. Σκηνικά - Κοστούμια: Μανώλης Παντελιδάκης. Χορογραφίες: Μαρία Μανιώτη.
Στο κηποθέατρο Παπάγου στις 3/9 (9.30μ.μ.) το «Αμφι-Θέατρο» Σπύρου Α. Ευαγγελάτου παρουσιάζει τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή. Μετάφραση Κ. Χ. Μύρης, σκηνοθεσία Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, σκηνικά - κοστούμια Γιώργος Πάτσας, μουσική Γιάννης Αναστασόπουλος. Παίζουν: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκος Αρβανίτης, Μάνος Βακούσης, Θανάσης Κουρλαμπάς κ.ά.
«Ο μπακαλόγατος» των Χρήστου και Γιώργου Γιαννακόπουλου, σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη, ταξιδεύει στις 28/8 (9.30μ.μ., Αρχαίες Κλεωνές Νεμέας) και στις 6/9 (8.30μ.μ. κηποθέατρο Παπάγου). Παίζουν: Πέτρος Φιλιππίδης, Τάσος Κωστής, Χριστίνα Τσάφου, Γιώργος Λέφας, Γιάννης Δεγαΐτης, Γιώργος Γαλίτης, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ελένη Αποστολοπούλου, Δέσποινα Γιαννοπούλου, Θανάσης Τσαλταμπάσης, Ειρήνη Τσιάρη. Σκηνικά Γιώργου Γαβαλά, κοστούμια Γιάννη Μετζικώφ, φωτισμοί Ελευθερίας Ντεκώ, μουσική επιμέλεια Ιάκωβου Δρόσου.
«Ο Μπακαλόγατος»
Στο Αττικό Αλσος (1/9, 8.30μ.μ.), παρουσιάζεται η φαρσοκωμωδία του Ν. Λάσκαρη, «Μαλλιά κουβάρια» (συμπαραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας και της «Αττικής Αυλαίας»). Πρωταγωνιστής ο κύριος Κουντουπής (Γιώργος Παρτσαλάκης) στον οποίο ανατίθεται μυστική αποστολή, όμως η σύζυγός του Ευφροσύνη (Ελένη Καστάνη) είναι ζηλιάρα. Και πώς να φύγει ο κύριος Κουντουπής; Επιστρατεύεται το ψέμα... Σκηνοθεσία: Θανάσης Θεολόγης, κοστούμια: Πέννυ Αμπλά, σκηνικά: Ακης Χειρδάρης.
Στον ίδιο χώρο στις 3/9 (8.30μ.μ.) παρουσιάζεται η θρυλική παράσταση του 1963, «Ο φίλος μου ο Λευτεράκης» του Α. Σακελλάριου. Παίζουν: Γιάννης Τσιμιτσέλης, Βασιλική Ανδρίτσου, Πέτρος Μπουσουλόπουλος, Σοφία Βογιατζάκη, Βάσω Λασκαράκη, Φώτης Σπύρος, Τάσος Αλατζάς. Στις 4/9 (8.30μ.μ.) φιλοξενείται η παιδική θεατρική παράσταση «Ομήρου Οδύσσεια», σε σκηνοθεσία Κάρμεν Ρουγγέρη, με τους: Αλέξανδρο Αλεξανδράκη, Πέτρο Κιοσέ, Βασιλική Νικηφορίδου, Τζωρτζίνα Παλαιοθεοδώρου, Τάσο Παπαδόπουλο, Δέσποινα Πολυκανδρίτου, Ελένη Ρουσσινού, Παύλο Σαχπεκίδη, Γρηγόρη Τουμασάτο, κ.ά.

«Διπλωματική» προσέγγιση

Η πρόσφατη αναφορά δύο αρχαιολόγων από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, του καθηγητή Αρχαιολογίας Θανάση Παπαδόπουλου και της αναπληρώτριας καθηγήτριας Λίτσας Κοντορλή, που τα τελευταία 16 χρόνια ανασκάπτουν την περιοχή Αγ. Αθανάσιος στην Ιθάκη, ότι βρήκαν το ανάκτορο του Οδυσσέα αναζωπύρωσε το - όχι μόνο αρχαιολογικό - ενδιαφέρον για το θέμα.

Το υπουργείο Πολιτισμού - Τουρισμού, πάντως, επιλέγει μια «διπλωματική» προσέγγιση. Σε μια άκρως λιτή ανακοίνωση «διευκρινίζει» τη «διαδικασία που ακολουθείται για την έγκριση αρχαιολογικών ερευνητικών προγραμμάτων και συστηματικών ανασκαφών: Οι αρχαιολόγοι υποβάλλουν τα αποτελέσματα της αρχαιολογικής τους έρευνας στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟΤ, η οποία στη συνέχεια γνωμοδοτεί στον υπουργό για τη συνέχιση ή μη των ερευνών, με βάση τα αποτελέσματα κάθε αρχαιολογικής έρευνας».

Από το Λαύριο στην Κω

Ξεκινά σήμερα το 13ο Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (μέχρι τις 30/8) στο πρόγραμμα του οποίου προβάλλονται συνολικά 31 ταινίες από Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Ισραήλ, Κροατία, Κύπρο, Τουρκία και Ελλάδα, αλλά και εικαστικά και μουσικά δρώμενα.

Οπως κάθε χρονιά, το Φεστιβάλ φιλοξενεί εκτός από ταινίες που βραβεύτηκαν, ταινίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο προγραμμάτων νέων κινηματογραφιστών, ταινίες σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Punto di vista της Σαρδηνίας καθώς και δημιουργούς με ιδιαίτερη σκηνοθετική γραφή. Επίσης θα γίνει ειδικό αφιέρωμα στον Τάκη Παπαγιαννίδη με τρεις ταινίες του. Θα προβληθούν δύο ντοκιμαντέρ του Ανδρέα Θωμόπουλου για τους Γιατρούς του Κόσμου σε Αϊτή και Γάζα καθώς και το ντοκιμαντέρ του Χρήστου Ακρίδα για τον αρχαιολογικό χώρο του Οβριόκαστρου Κερατέας που απειλείται από την επικείμενη δημιουργία χωματερής.

Εξάλλου, από 1-6/9 διοργανώνεται στην Κω το 2o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου για θέματα Υγείας «Ιπποκράτης» με 102 ταινίες πρόσφατης παραγωγής από 27 χώρες. Οι ελληνικές συμμετοχές: «Η ΦΑΚΑ» (Μαρίνας Δανέζη), «Δεντρολίβανος ο φαρμακευτής» (Ανδρέα Σιαδήμα), «Παρενέργειες» (Γιώργου Γκόρτσου - Ανθής Αποστόλου), «Ο Ιπποκράτης στην Ολυμπία» (Γιώργου Πετρίτση), «Βρουκέλλωση» (Παναγιώτη Καραντιά), «Πάμε να φύγουμε από εδώ» (Σταύρου Ψυλλάκη), «Θετικό» (Δημήτρη Μπαβέλλα), «Το λάθος» (Χάρη Σταθόπουλου), «Αίθουσα αναμονής» (Δημήτρη Αντζους), «Αφού με ξέρεις» (Θανάση Τότσικα), «Δωμάτιο μηδέν» (Δημήτρη Παπαθανασίου), «Το αρχαίον όστρακον ή Ραμόνα σ' αγαπώ» (Νίκου Αλευρά), «TRY AGAIN» (Κώστα Μαχαίρα), «Η περίπτωση της Ευρυδίκης» (Φρέντυ Βιανέλλη), «CORRELATIONS (Συσχετισμοί)» (Φάνη Τρανταφύλλου), «Διονυσιακή νύχτα» (Στήβεν Κακαβούλη), «Υγείας τρόπος» (Αντώνη Λιόλιου).