Με ποπ μουσική και στίχο που αντλεί από τη θλίψη της καρδιάς και το μετουσιώνει σε φως, ξεκίνησε το πρόγραμμα ένας νέος τραγουδοποιός, ο Γιώργης Χριστοδούλου. «Πώς να παραβγώ με το χρόνο που κυλάει/ Τόσο παρελθόν σε μια λέξη δε χωράει». Με τραγούδια από τους δύο προσωπικούς του δίσκους «Γιαπωνέζικοι κήποι» και «Κλωστές και νήματα» μύησε τους θεατές στους μυστικούς κήπους του έρωτα, συνδυάζοντας την τρυφερότητα με το χιούμορ. Το πρόγραμμα διανθίστηκε με τραγούδια από το ελληνικό και ξένο ποπ ρεπερτόριο. Αλλά και με μια παράκληση στο «λευκό γιασεμί»... «μη νυχτώσει». Το πρόγραμμα του Γ. Χριστοδούλου έκλεισε με ένα αγαπημένο τραγούδι του αξέχαστου Μάνου Λοΐζου «Εγώ σαν πόλη αφήνομαι».

Στη συνέχεια το μουσικό μας ταξίδι αφέθηκε στη μοναδική φωνή του Παντελή Θαλασσινού, ο οποίος μας πήγε «Από την Τήλο ως τη Θράκη». Μοναδικός στο να «κορφολογεί» και να «παίρνει τον ανθό» των τραγουδιών, ο Παντελής Θαλασσινός με της «νύχτας κύματα» επιχείρησε και πέτυχε να ενώσει το δικό του «κρυμμένο αχ... », με τα πολλά «αχ» της νεολαίας που πλημμύρισε την Κεντρική Σκηνή, χτες το βράδυ. Τραγούδια, απόσταγμα της ψυχής του, άλλοτε φωτεινά και άλλοτε σκοτεινά, πάντα γεμάτα μνήμες, «μίλησαν» για όσα αγαπάμε, για όσα αγαπήσαμε και για όσα θα αγαπήσουμε. Τα τραγούδια του Παντελή Θαλασσινού πάντα πατούν γερά στην παράδοση, αντλούν από αυτή ό,τι χρειάζεται ένας δημιουργός για να εκφέρει τον προσωπικό του λόγο, χωρίς να είναι αποκομμένος από τα ελληνικά του στοιχεία, έτσι όπως αυτά άνθισαν και ανθίζουν μέσα στα χρόνια. Ομως, σε κάθε του εμφάνιση, μπροστά σε κοινό ο Παντελής Θαλασσινός επιλέγει και τραγούδια από τα πιο σπουδαία της λαϊκής μας παράδοσης και το γλέντι γίνεται μοναδικό. Μαζί με τον Π. Θαλασσινό χτες και η Δέσποινα Ολυμπίου, μια φωνή αντάξια των επιλογών του καταξιωμένου τραγουδοποιού.

Το μουσικό «Νυν και Αεί»

Ακολούθησαν τα «7 πέπλα», αποκαλύπτοντας ήχους που άγγιξαν την ψυχή μας. Οι: Σ. Μαρκούτης, Γ. Τσακαράκας, Κ. Μίτσιος, Ελ. Φίλιππα μας ταξίδεψαν στα μονοπάτια της έντεχνης λαϊκής σκηνής, παρουσιάζοντας τραγούδια από την πρώτη δισκογραφική τους δουλιά με τίτλο «Συνάντηση», αλλά και μία ενότητα με λαϊκά τραγούδια έντεχνων συνθετών. «Το μερτικό μου από τη χαρά», «Πληγωμένο αηδονάκι» του Μ. Λοΐζου, αλλά και τραγούδια του Μ. Θεοδωράκη και Μ. Χατζιδάκι.

Στη συνέχεια, στη σκηνή ανέβηκαν δύο αγαπημένοι και αξιόλογοι ερμηνευτές, ο Κώστας Μάντζιος και η Λένα Αλκαίου. Δύο καλλιτέχνες που ενώνουν φωνές και ευαισθησίες, παρουσιάζοντας, με την 5μελή ορχήστρα τους, ένα πρόγραμμα με ξεχωριστές στιγμές της προσωπικής τους διαδρομής, αλλά και με αθάνατα λαϊκά τραγούδια.

Το μελωδικό «κουβάρι» άρχισε να ξετυλίγεται λίγο μετά τις 10 το βράδυ, με τραγούδια των: Χατζιδάκι, Ξαρχάκου, Μούτση... για να ακολουθήσουν τραγούδια του Γιώργου Σταυριανού, αλλά και άλλων συνθετών που σημαδεύτηκαν από τη φωνή του Κ. Μάντζιου. Μας διηγήθηκε πως «Στην πολιορκία πέφτει πάντα η Τροία», «ζωγράφισε» το πορτρέτο της «Ελένης», μας ταξίδεψε στο «Μαύρο αστέρι» και μοιραστήκαμε μαζί του «Ωρες χρωματιστές»... Γιατί «Αν ήταν εύκολη η ζωή θα κράταγε αιώνες».

Η εκφραστική φωνή της Λένας Αλκαίου ξεδίπλωσε εικόνες της ζωής και της ψυχής, μίλησε για την «Κόρη της κυρα - Λένης», μας προσκάλεσε στα «Ιχνη» του ζεϊμπέκικου και δε δίστασε να προτείνει τις δικές της «Συνταγές για λάθη». Πιο λαϊκό το δεύτερο μέρος της συναυλίας τους, μας ταξίδεψε στα αξέχαστα λαϊκά τραγούδια της περιόδου '50-'70. Τραγούδια των: Γιώργου Ζαμπέτα, Ακη Πάνου, Βασίλη Τσιτσάνη, Απόστολου Καλδάρα, Μίμη Πλέσσα κ.ά.

Στη συνέχεια, τη μελωδική σκυτάλη πήρε ο Στέλιος Βαμβακάρης. Στη μουσική του συντροφιά οι: Εβελίνα Αγγέλου (τραγούδι), Πασχάλης Τόνιος (τραγούδι) και έξι ακόμη μουσικοί. Το «σεντούκι» του ρεμπέτικου άνοιξε και οι ήχοι του μπουζουκιού κυριάρχησαν για δύο ώρες στη σκηνή. «Αντιλαλούν οι φυλακές», «Τι πάθος ατελείωτο», «Να 'σουν η Φραγκοσυριανή» και πολλά ακόμα τραγούδια των: Μάρκου Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη, Κώστα Καπλάνη, Γιώργου Μητσάκη, Γιάννη Παπαϊωάννου, Μπαγιαντέρα κ.ά.

Λαθεύει όποιος πιστεύει πως η μεταπολεμική Ιταλία «γέννησε» και μόνον εκείνη είχε νεορεαλιστικό κινηματογράφο, βαθύτατου προοδευτικού κοινωνικού περιεχομένου. Εν έτει 1931, ο 23χρονος τότε γιος ενός Μικρασιάτη κομμουνιστή, σπουδαγμένος στο Παρίσι ηθοποιός και σκηνοθέτης Στέλιος Τατασόπουλος έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε την πρώτη στα χρονικά του «έφηβου» ακόμη Ελληνικού Κινηματογράφου, νεορεαλιστική ταινία, απροκάλυπτα τολμηρού κοινωνικού περιεχομένου, ταινία. Ηταν η «Κοινωνική σαπίλα». Πρωταγωνιστές της ο ίδιος ο δημιουργός της, η Δανάη Στράτου (ουδεμία σχέση έχουσα με τον βιομήχανο Στράτου...), Ο Τάσος Κεφαλάς και δυο κορίτσια, κατόπιν ΕΑΜίτισσες ηθοποιοί, η Καίτη Οικονόμου (Ντιριντάουα) και η Τζόλη Γαρμπή.

Η «Κοινωνική σαπίλα» ήταν η αρχή του νεορεαλιστικού ελληνικού κινηματογράφου. Το 1952, πάνω που στην Ιταλία πρωτοπόροι αριστεροί καλλιτέχνες, στηριζόμενοι ηθικά από το νόμιμο ΚΚΙ άρχιζαν να δημιουργούν τα αριστουργήματα του ιταλικού νεορεαλιστικού κινηματογράφου, ο ΕΑΜίτης επίσης, Στέλιος Τατασόπουλος, παρά τις «πληγές» από τις διώξεις του πατέρα του και την εκτέλεση του μεγάλου του αδελφού, μόνος, αβοήθητος, στη μετεμφυλιακή Ελλάδα που πλήγωνε τα παιδιά της, γύρισε τη δεύτερη νεορεαλιστική κοινωνική ταινία του. Τη «Μαύρη γη». Μια ταινία φιξιόν και ντοκιμαντέρ, ταυτόχρονα, σε σενάριο του συγγραφέα Νίκου Σφυρόερα, σκηνογραφίες του ηθοποιού και ζωγράφου Μιχάλη Νικολινάκου, μουσική Γιώργου Καζάζογλου, φωτογραφία Τζανή Αλιφέρη, με πρωταγωνιστές τους Γιώργο Φούντα, Φρόσω Κοκόλα, και άλλους ηθοποιούς και πολλούς ερασιτέχνες- τεχνικούς και σπουδαστές του κινηματογράφου, αλλά και αυθεντικούς «μάρτυρες» του θέματος που ιστορούσε. Η ταινία, παρά τα «πέτρινα χρόνια» πήρε το Α' Βραβείο των κριτικών κινηματογράφου και την πρώτη τιμητική διάκριση του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στα απριλιανά «πέτρινα χρόνια» (1973), ενώ τιμήθηκε και σε Διεθνές Φεστιβάλ της ΕΣΣΔ.

Με προβολή της «Μαύρης γης», τίμησε χτες τον πρωτοπόρο, κομμουνιστή δημιουργό Στέλιο Τατασόπουλο, το Φεστιβάλ ΚΝΕ-«Οδηγητή», μετά από προβολή ταινίας για παιδιά, εγκαινιάζοντας με αυτές τις δύο ταινίες τις τετραήμερες προβολές του.

Η «Μαύρη γη», γυρισμένη «μονορούφι» σε 4.000 μέτρα όλο κι όλο νεγκατίφ, λόγω έλλειψης χρημάτων, περιγράφει ρεαλιστικά τις σκληρές έως εφιαλτικές συνθήκες εργασίες στα σμυριδωρυχεία της Απειράνθου Νάξου. Εργάτες του σμυριδωρυχείου και κάτοικοι του χωριού αναπαρέστησαν την άγρια εκμετάλλευσή τους στα ορυχεία και τη στερημένη ζωή τους, ενώ τα «αφεντικά» τους πλούτιζαν από την υπεραξία του μόχθου τους, αδιαφορώντας και για τη σωματική ακεραιότητά τους, ακόμα και για τη ζωή τους.

Και σήμερα η πλειοψηφία της εργατιάς σε «μαύρη γη» δουλεύει, ψωμίζεται και πεθαίνει. Γι' αυτό η προβολή της ταινίας από το Φεστιβάλ ήταν αφιερωμένη και στην παντοτινή εργατιά.

Στη συνέχεια, ο Χρήστος Θηβαίος, ο Αλέκος Βασιλάτος, ο Τάσος Λώλης και ο Βασίλης Βασιλάτος, οι γνωστοί και αγαπημένοι μας «Συνήθεις ύποπτοι» «συνωμότησαν» και φέτος χαρίζοντάς μας ξεχωριστές στιγμές. Και είναι όμορφες τέτοιες στιγμές. Αναπνοές «συνένοχες» στο όνειρο, σκέψεις που μεταφράζουν την κάθε λέξη, που ταυτίζονται με τις εμπνεύσεις της μουσικής δημιουργίας, τραγούδια που μας προστατεύουν από τις «συνωμοσίες» της καθημερινότητάς μας. Κι αν υποψιάζεστε ότι όλοι γίναμε μια παρέα φίλων, είναι αλήθεια. Ανάμεσα στους πιστούς φίλους των «Υποπτων» δεν «κυκλοφορούσαν» μόνο οι νότες τους και οι «Μέρες Αδέσποτες», η «Βροχή μου», «Το κόκκινο θολό φεγγάρι», «Είμαι αυτό που κυνηγάω», κυκλοφορούσε η γλυκιά συνενοχή στην ελπίδα και το όνειρο. Αλλωστε «Οι φίλοι μου φεγγάρια/ήταν νησιά»... και η «μικρή πατρίδα/ σώμα μου κι αρχή/ ψυχή μου εσύ/ανάσα μου κι αγέρας».

Με τραγούδια της πόλης, της κίνησης, της αναζήτησης, διαδρομές μιας γενιάς που συναντιούνται στο ξέφωτο της πλατείας για να τραγουδήσουν ό,τι ζουν, έκλεισε το πρόγραμμα της Νεανικής Σκηνής. Τα «Υπόγεια Ρεύματα» μας πρόσφεραν για άλλη μια φορά δυνατές συγκινήσεις, γιατί «μας αρέσει να μη λέμε πολλά», αλλά να τραγουδάμε παρέα με τον «Μάγο που κοιτάζει την πόλη». Τροβαδούροι με ευαίσθητες μουσικές ιστορίες, τα «Υπόγεια ρεύματα» μας πρόσφεραν «Εικόνες στα σύννεφα» ξεδιπλώνοντας τραγούδια, λυρισμό, αγωνίες, που μίλησαν κατευθείαν στις καρδιές των νέων.