Associated Press

Η ύπαρξη και η λειτουργία των «οίκων αξιολόγησης» νομιμοποιείται από τις αποφάσεις και τις επιλογές μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, χωρών, ιμπεριαλιστικών οργανισμών και συνασπισμών καπιταλιστικών κρατών

Οι οίκοι για τους οποίους γίνεται λόγος, είναι οι διεθνώς αναγνωρισμένες αμερικανικές πολυεθνικές, οι οποίες χάρη στις αποφάσεις και στις επιλογές μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, χωρών, διαφόρων ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ), αλλά και συνασπισμών χωρών, όπως η ΕΕ, αλλά και σε σύνδεση με τα διεθνικά μονοπώλια και τις κυβερνήσεις των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών, έχουν καταφέρει να κυριαρχήσουν στον τομέα της έκδοσης εκθέσεων και πορισμάτων για το επίπεδο της πιστοληπτικής ικανότητας επιχειρήσεων και κρατών. Στην ουσία μιλάμε για κυριολεκτικούς νταβατζήδες, που με τη δράση τους και χάριν του κέρδους μπορούν να ανοιγοκλείνουν μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, να εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα, να λεηλατούν τις λαϊκές αποταμιεύσεις, αλλά και να οδηγούν χώρες ολόκληρες σε πτώχευση.

Οι τρεις αυτές εταιρείες είναι:

• Η «Στάνταρ & Πουρς», που δημιουργήθηκε το 1941, από τη συγχώνευση δύο μικρότερων αμερικανικών εταιρειών
• Η «Μούντις», που λειτουργεί από το 1909 με έδρα τις ΗΠΑ
• Η «Φιτς», που ιδρύθηκε το 1913 και έχει έδρα τη Ν. Υόρκη και το Λονδίνο.

Μαζί με αυτές υπάρχει και μία τέταρτη, η «Duft & Phelps», η οποία χάνει συνεχώς έδαφος.

Οι τρεις εταιρείες ελέγχουν το 95% της παγκόσμιας αγοράς παροχής πιστοποιητικών πιστοληπτικής ικανότητας. Αυτό συμβαίνει κύρια επειδή για τη διασφάλιση, δήθεν, των επενδυτών, για κάθε πράξη που αφορά στην αγοραπωλησία ομολόγων από ...θεσμικούς επενδυτές, όπως είναι τράπεζες, επενδυτικές εταιρείες ή ασφαλιστικά ταμεία, απαιτείται να υπάρχει και το αντίστοιχο πιστοποιητικό, από οίκο αξιολόγησης. Με βάση στοιχεία που κατά καιρούς δημοσιεύονται στον Τύπο, μόνο η «Μούντις» στο πελατολόγιό της φέρεται να έχει 170.000 επιχειρήσεις και 100 κράτη, πολλοί από τους οποίους εντελώς αναγκαστικά προσέφυγαν στις υπηρεσίες της. Με τον τρόπο όμως αυτό οι οίκοι στην ουσία όχι μόνο αξιολογούν, όχι μόνο αποκτούν ισχύ, αλλά στην πραγματικότητα τους παρέχεται η δύναμη να κατευθύνουν τις επενδυτικές επιλογές μεγάλων ομάδων επενδυτών.

Ορόσημο για την εξέλιξη του ρόλου που παίζουν οι «οίκοι αξιολόγησης» αποτελεί η συμφωνία «Βασιλεία ΙΙ», για το τραπεζικό σύστημα, που υπογράφτηκε το 2006. Σε μια προσπάθεια των μεγάλων πολυεθνικών τραπεζών να ορίσουν αυστηρότερους όρους για τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, αποφασίστηκε η επιβολή νέων όρων και προϋποθέσεων για τις επενδύσεις που κάνουν οι τράπεζες, κύρια σε ό,τι αφορά στη λεγόμενη κεφαλαιακή τους επάρκεια. Πρόκειται για επιλογές που θα διευκόλυναν τις διαδικασίες εξαγορών και συγχωνεύσεων τραπεζικών ιδρυμάτων και κύρια θα οδηγούσε στην απορρόφηση μικρότερων τραπεζών από τις μεγάλες.

Πάνω - κάτω, αντίστοιχος είναι ο ρόλος τους και όταν μιλάμε για το κρατικό χρέος και τα κρατικά ομόλογα διαφόρων κρατών. Για παράδειγμα, το Φλεβάρη του 2009 όταν οι «οίκοι αξιολόγησης» έδιναν υψηλή βαθμολογία στα ελληνικά ομόλογα, τα πενταετή ομόλογα του ελληνικού δημοσίου είχαν γίνει ανάρπαστα. Κι όχι μόνο αυτό. Τα διατηρούσαν σε υψηλά επίπεδα βαθμολογίας μέχρι και τα τέλη εκείνου του χρόνου, με αποτέλεσμα στη δευτερογενή αγορά να διακινούνται με τιμές 10-15% πάνω από την τιμή τους. Μετά τις καταγγελίες Παπανδρέου για τον «Τιτανικό» και άλλα παρόμοια, οι «οίκοι αξιολόγησης» βρήκαν ευκαιρία να «χτυπήσουν» τα ελληνικά ομόλογα, οδηγώντας μεν τις τιμές τους σε κατάρρευση, διευκολύνοντας όμως τους πελάτες τους να τα αγοράζουν πια σε πολύ χαμηλές τιμές, που στις μέρες μας είναι περί το 50% της τιμής τους.

Η πολύ πρόσφατη ιστορία των «οίκων αξιολόγησης» είναι συνδεδεμένη με απίστευτα σκάνδαλα δεκάδων δισεκατομμυρίων, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις είχαν αποτέλεσμα τις απώλειες αποταμιεύσεων για εκατομμύρια εργαζόμενους σε διάφορες χώρες. Η περίπτωση της κατάρρευσης της ενεργειακής «Enron» το 2002 είναι γνωστή. Πασίγνωστο είναι επίσης ότι μία μέρα πριν την οριστική πτώχευση της «Lehman Brothers», το 2008, που σηματοδότησε την επισημοποίηση της οικονομικής κρίσης, οι οίκοι πρότειναν στους πελάτες τους να αγοράζουν τις μετοχές της εταιρείας. Δεκάδες είναι οι περιπτώσεις προσφυγών κατά των «οίκων αξιολόγησης», οι οποίοι όμως, χάρη στη δύναμη που τους έχουν προσφέρει η οικονομική ολιγαρχία και οι διάφοροι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, μένουν στο απυρόβλητο.

Icon

Οι άρπαγες του πλούτου των λαών ανταγωνίζονται μεταξύ τους στο πλαίσιο μιας κρίσης που δημιούργησαν οι ίδιοι και τα κέρδη τους

Παίρνοντας τη σκυτάλη στις αντεγκλήσεις, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, είπε χτες ότι μια «μικρή ολιγοπωλιακή δομή» των οίκων αξιολόγησης «δεν είναι επιθυμητή». Παράλληλα, ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τάσσεται υπέρ ενός ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης, σημειώνοντας ότι δεν είναι σωστή η υποβάθμιση κρατών, όπως η Πορτογαλία, την ώρα που εφαρμόζουν τις μεταρρυθμίσεις. Ο ίδιος εκτιμά ότι αν οι «οίκοι αξιολόγησης» συνεχίσουν την ίδια συμπεριφορά, θα χάσουν την εγκυρότητά τους.

Από την πλευρά του, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) κατηγορεί τους οίκους αξιολόγησης για επιδείνωση της κρίσης στην ευρωζώνη. Ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, Πιερ Κάρλο Παντοάν, σημειώνει ότι «τελευταία οι οίκοι αξιολόγησης επιβεβαίωσαν ότι είναι "προκυκλικοί" και παράγουν "αυτοεκπληρούμενες προφητείες"», καθώς δε διαβιβάζουν πληροφορίες, αλλά «εκφέρουν κρίσεις, επιταχύνοντας τις τάσεις που ήδη υπάρχουν».

Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι ο επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου, Τσαρλς Νταλλάρα, εκτιμά πως οι πιστωτές της Ελλάδας ίσως είναι πρόθυμοι να διακινδυνέψουν μια ελεγχόμενη χρεοκοπία, σημειώνοντας ότι «μια παροδική περίοδος επιλεκτικής χρεοκοπίας, όπως έχει προσδιοριστεί στο παρελθόν για τα κράτη, είναι απαραιτήτως το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί».

Μέσα σ' αυτό το κλίμα συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις στην Ευρωζώνη με τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές για τη συμμετοχή τους στη ζημιά από την ελεγχόμενη ελληνική χρεοκοπία. Χτες, οι σχετικές συζητήσεις μεταφέρθηκαν στη Ρώμη, μετά την προχτεσινή, άκαρπη, συνάντηση στο Παρίσι. Σύμφωνα με το πρακτορείο «Bloomberg», στη συνάντηση της Ρώμης συμμετέχει το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (που αντιπροσωπεύει περισσότερες από 400 τράπεζες και ασφαλιστικές) καθώς και εκπρόσωποι της ΕΚΤ, της ελληνικής κυβέρνησης και της ευρωζώνης, ενώ τις εργασίες συντονίζει ο επικεφαλής της Επιτροπής Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της ΕΕ, Βιτόριο Γκρίλι.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, η αναζήτηση του μοντέλου συμμετοχής των ιδιωτών πιστωτών δε θα απασχολήσει το EΚΟΦΙΝ της 11ης και 12ης Ιούλη στις Βρυξέλλες. Απ' ό,τι φαίνεται, και αυτή η συνάντηση απέβη άκαρπη, καθώς μαίνονται οι ανταγωνισμοί μεταξύ των διαφόρων μερίδων της πλουτοκρατίας για τον επιμερισμό της ζημιάς. Το πρακτορείο «Reuters» σημειώνει ότι τραπεζική πηγή, αντανακλώντας τις μειωμένες προσδοκίες για την επίτευξη συμφωνίας, είπε ότι «το τσίρκο μας μεταφέρεται στη Ρώμη».

Σύμφωνα με δημοσίευμα των «Financial Times», το οποίο επικαλείται δηλώσεις τραπεζίτη που συμμετείχε στην προχτεσινή συνάντηση τραπεζών στο Παρίσι, οι τράπεζες εξετάζουν τρεις επιλογές. Κεντρική ιδέα παραμένει η γαλλική πρόταση για μετακύλιση ομολόγων σε νέα 30ετούς διάρκειας. Μια δεύτερη εναλλακτική είναι η μετακύλιση σε ομόλογα πενταετούς διάρκειας με επιτόκιο 5,5%. Μια τρίτη ιδέα, που φέρεται να κατατέθηκε από το Διεθνές Χρηματοοικονομικό Ινστιτούτο, είναι να ενθαρρυνθεί η επαναγορά ελληνικών ομολόγων, με κεφάλαια στήριξης από την ΕΕ και το ΔΝΤ, ενώ γίνεται παράλληλα και μια προσπάθεια να συμμετέχουν κρατικά επενδυτικά ταμεία της Ευρώπης, της Μ. Ανατολής και της Ασίας.

Σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το δημοσίευμα, «δεν είναι παράλογο» να περιμένει κανείς ότι μπορεί να προκύψουν 40 με 50 δισ. ευρώ από άλλες πηγές. Πάντως, ο πρόεδρος της ΕΕ, Χέρμαν Βαν Ρομπάι, διευκρινίζει ότι «ζητάμε από άλλα κράτη - μέλη που βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση να παράσχουν εγγυήσεις (σ.σ. για την Ελλάδα). Δε ζητάμε δώρα, ζητάμε να δοθούν διαθέσιμα κεφάλαια τα οποία θα επιστραφούν με τόκους». Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, αναφερόμενος στο ζήτημα της Ελλάδας, επαναλαμβάνει ότι «απορρίπτουμε την επιλεκτική χρεοκοπία».

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στη χτεσινή της συνεδρίαση, ανακοίνωσε και νέα αύξηση του παρεμβατικού της επιτοκίου, το οποίο διαμορφώνεται στο 1,5%, από 1,25%. Πρόκειται για τη δεύτερη αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ σε διάστημα δύο μηνών, ενώ ως το τέλος του χρόνου αναμένεται να υπάρξουν και νέες αυξήσεις.

Η αύξηση αυτή μεταφέρεται αυτούσια στα επιτόκια των στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων των εμπορικών τραπεζών, τα οποία αυξάνονται ισόποσα. Αμεση θα είναι η αύξηση των επιτοκίων των δανείων που είναι συνδεδεμένα με το επιτόκιο της ΕΚΤ. Ούτε όμως και τα άλλα δάνεια θα παραμείνουν ανεπηρέαστα, καθώς οι τράπεζες θα επικαλεστούν το αυξημένο κόστος δανεισμού τους από την ΕΚΤ και αναμένεται να προχωρήσουν σε αθρόες αυξήσεις των επιτοκίων. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι για στεγαστικό δάνειο 100.000 ευρώ, η αύξηση του επιτοκίου κατά 0,25% ισοδυναμεί με επιβάρυνση για τον καταναλωτή ύψους 250 ευρώ το χρόνο, η οποία όμως έρχεται να προστεθεί στα νέα ληστρικά κυβερνητικά μέτρα.

Με δεδομένο ότι τα υπόλοιπα των στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων στην Ελλάδα στο τέλος του Μάη του 2011 ανέρχονταν στα 116 δισ. ευρώ, η αύξηση των επιτοκίων κατά 0,25% αντιστοιχεί σε επιπλέον τόκους ύψους 30 εκατ. ευρώ. Αν δε υπολογίσουμε και την προηγούμενη αύξηση, η επιβάρυνση για τους καταναλωτές διπλασιάζεται στα 60 εκατ. ευρώ.

Στις καθιερωμένες δηλώσεις του ο διοικητής της ΕΚΤ Ζ. Κ. Τρισέ έκανε επίσης γνωστό ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να δέχεται ως ενέχυρο τα πορτογαλικά ομόλογα, ενώ χαρακτήρισε ως ανεπιθύμητη την «ολιγοπωλιακή δομή» των οίκων αξιολόγησης. Το πρωί ο διοικητής της ΕΚΤ συνάντησε τον υπουργό Οικονομικών Ευ. Βενιζέλο στην έδρα της ΕΚΤ στη Φραγκφούρτη.