Στη διαγραφή της πρόληψης, της απεξάρτησης και της κοινωνικής επανένταξης των χρηστών ναρκωτικών ουσιών οδηγεί η εμμονή της κυβέρνησης για τη γενίκευση της χορήγησης υποκατάστατων από σχεδόν όλα τα δημόσια νοσοκομεία.

Αφήνοντας στο απυρόβλητο τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν τους νέους στη χρήση ναρκωτικών ουσιών, με τη συναίνεση των άλλων - πλην ΚΚΕ - κομμάτων, η κυβέρνηση αναγορεύεται επίσημος προμηθευτής «κρατικής πρέζας», επιστρατεύοντας γι' αυτό το αποδεκατισμένο προσωπικό των δημόσιων νοσοκομείων. Εκτός απ' τη συναίνεση των άλλων κομμάτων η κυβέρνηση επιδιώκει να αποσπάσει και τη συναίνεση της Τοπικής Διοίκησης μέσω επιλεγμένων δήμων και χωρίς να έχει γι' αυτό τη γνώμη της ΚΕΔΚΕ ή άλλων κεντρικών φορέων.

Αυτές οι επικίνδυνες θέσεις έγιναν ακόμα πιο καθαρές στη χτεσινή σύσκεψη της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με δημάρχους και εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων. Ο υπουργός Υγείας, Α. Λοβέρδος, και ο υφυπουργός Μ. Τιμοσίδης υποστήριξαν ότι πρέπει να μπουν - πλην των παιδιατρικών - όλα τα νοσοκομεία στο πρόγραμμα, καθώς υπήρξαν, όπως φάνηκε απ' τις εισηγήσεις των εκπροσώπων των υγειονομικών περιφερειών, προβλήματα στον καταμερισμό σε επίπεδο νοσοκομείων Αττικής. Μία απ' τις κεντρικές ιδέες στις επιλογές της κυβέρνησης είναι ότι τα νοσοκομεία αναλαμβάνουν τους χρήστες των δήμων όπου βρίσκονται τα νοσοκομεία. Ομως και αυτή η επιλογή προσκρούει σε διάφορους περιορισμούς, όπως η καταγραφή στη «λίστα της ντροπής», όπως αποκαλούν όσους περιμένουν για υποκατάστατα στον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ). Επιπλέον, υπάρχουν και οι αντιρρήσεις των κατά τόπους δημάρχων, όπως της Πεντέλης, γιατί στην περιοχή του υπάρχουν εφτά δημόσια και δύο ιδιωτικά νοσοκομεία. Ακόμα ακούστηκαν εξωφρενικές προτάσεις, όπως του δημάρχου Χαϊδαρίου, Δ. Μαραβέλια, να χρησιμοποιηθεί ως κέντρο χορήγησης υποκατάστατων το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΨΝΑ), στο οποίο λειτουργεί το επιτυχημένο πρόγραμμα «18 Ανω». Δηλαδή, εκεί που υπάρχει ένα στεγνό και αποτελεσματικό πρόγραμμα να προστεθεί και η ακύρωσή του. `Η ο δήμαρχος Ιλίου, Νίκος Ζενέτος, που πρότεινε να δίνονται υποκατάστατα και απ' το Εθνικό Ιδρυμα Αποκατάστασης Αναπήρων (ΕΙΑΑ), δίνοντας την ευκαιρία στον Α. Λοβέρδο να καλέσει τον Γραμματέα Πρόνοιας, Γ. Κατριβάνο, να εξετάσει σοβαρά αυτή την πρόταση για τα ιδρύματα Πρόνοιας. Δηλαδή, πέραν των όσων έχουν ακουστεί μέχρι στιγμής, οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών θα αντιμετωπίζονται και ως ανάπηροι.

Κοινός παρονομαστής όλων όσων συμφώνησαν με το πρόγραμμα της κυβέρνησης ήταν ότι ο τοξικομανής είναι άρρωστος και επομένως μπορεί «να βρει την υγειά του» με ένα χάπι ή μια δόση υποκατάστατου. Στα πλαίσια αυτής της λογικής ο δήμαρχος Αμαρουσίου, Γ. Πατούλης, πρότεινε τη χορήγηση υποκατάστατων από πιστοποιημένους γιατρούς μέσω του ΟΚΑΝΑ στις συνοικίες. Δηλαδή, ήρθε να επεκτείνει την πρόταση του υπουργού Υγείας για τη χορήγηση υποκατάστατων μέσω πιστοποιημένων φαρμακείων στις γειτονιές. Ακόμα και αυτά τα προγράμματα υποκατάστασης που ξεκίνησαν το 1996 και είχαν ως τελικό στόχο την απεξάρτηση, όπως έλεγαν οι σχετικές τότε υπουργικές αποφάσεις, αφού τα υποτίμησαν, τελικά τα καταργούν επιφυλάσσοντας για τον ΟΚΑΝΑ - μέσω του οποίου εφαρμόστηκαν - έναν εντελώς εποπτικό και διοικητικό ρόλο.

Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του βουλευτή και υπεύθυνου του τομέα Υγείας της ΝΔ, Θ. Γιαννόπουλου, στη σύσκεψη. Αφού υπερθεμάτισε για το πρόγραμμα της κυβέρνησης επισήμανε ότι χαίρεται που «ο ΟΚΑΝΑ μετεξελίσσεται σε ένα στρατηγείο» και παύει πια «να είναι ακόμα μία ΔΕΚΟ». Δηλαδή, η ΝΔ συνηγορεί στον ακρωτηριασμό του ΟΚΑΝΑ και απ' αυτούς τους ελάχιστους και περιορισμένους σχεδιασμούς που είχε με τα υποτυπώδη Εθνικά Σχέδια Δράσης. Μάλιστα, ο Θ. Γιαννόπουλος ζήτησε δύο δεσμεύσεις απ' τον υπουργό Υγείας: Να μην προχωρήσει σε νέες υποδομές μέσα στα νοσοκομεία και να μην προσλάβει προσωπικό!

Η βουλευτής του ΛΑ.Ο.Σ. Ουρανία Παπανδρέου όχι μόνο υπερθεμάτισε για το πρόγραμμα αλλά το χαρακτήρισε στοίχημα για την Ελλάδα. Στη γραμμή του εκχυδαϊσμού της τιτάνιας προσπάθειας για απεξάρτηση κινήθηκε και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κουράκης. «Τα υποκατάστατα, είπε, δεν είναι ναρκωτικά. Συντηρούν το άτομο. Κι εκεί ο ψυχολόγος μπορεί να του πει ότι μπορεί να βγει απ' το πρόβλημα με ένα άλλο πρόγραμμα». Ο Τ. Κουράκης εξέφρασε τη χαρά του που τα νοσοκομεία δέχονται την εφαρμογή του προγράμματος, βρήκε ως μειονέκτημα ότι γι' αυτό θα γίνουν μετακινήσεις εργαζομένων γιατί υπάρχουν ελλείψεις προσωπικού, και κατέληξε με την επιθυμία να ανακοινώσει αυτό το πρόγραμμα ολοκληρωμένα ο πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, απ' τη Διεθνή Εκθεση της Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), για να εισπράξει από τον Μ. Τιμοσίδη την απάντηση ότι στη ΔΕΘ ανακοινώνονται άλλα πράγματα...

Επικίνδυνους δρόμους ανοίγει η κυβέρνηση μέσω της νομοθεσίας που αφορά τα ναρκωτικά, καθώς προσανατολίζεται στην πλήρη αποποινικοποίηση του χρήστη ναρκωτικών ουσιών, τα αδικήματα για προμήθεια, κατοχή ναρκωτικών και καλλιέργεια κάνναβης για ιδία χρήση μετατρέπονται από πλημμέλημα σε πταίσμα, ενώ μειώνεται η ποινή για τους διακινητές.

Συγκεκριμένα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Μ. Παπαϊωάννου, παρουσιάζοντας στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο, ανέφερε ότι «αποποινικοποιείται πλήρως η χρήση ναρκωτικών ουσιών» σε ό,τι αφορά το χρήστη. Μάλιστα, τα αδικήματα της προμήθειας, της κατοχής και της καλλιέργειας κάνναβης που διώκονταν και επιβάλλονταν αυστηρές ποινές, τώρα θα διώκονται μόνο ως πταίσμα. Χαρακτηριστικά, ο υπουργός Δικαιοσύνης σημειώνει ότι «διατηρείται εντούτοις, αλλά μειωμένο, σε βαθμό πταίσματος το αξιόποινο της προμήθειας και της κατοχής ναρκωτικών, ως και της καλλιέργειας φυτών κάνναβης, σε αριθμό ή έκταση που δικαιολογούνται για την αποκλειστική χρήση του δράστη, λόγω της έστω και μικρής επικινδυνότητας που ενέχουν για τρίτους, αλλά και προκειμένου να διευκολυνθεί η ελεγκτική δραστηριότητα των αρχών για τη διεύρυνση σοβαρότερων εγκλημάτων».

Επίσης, το υπουργείο Δικαιοσύνης, με επιχείρημα τον εξορθολογισμό των ποινών στους διακινητές ναρκωτικών ουσιών, ουσιαστικά προχωρεί σε μείωση ποινών (με το ισχύον καθεστώς προβλέπονται ποινές από 10-20 χρόνια και τώρα γίνεται από 5-20 χρόνια) μέσω της διάκρισης «ελαφρύτερων», «βαρύτερων» και «ιδιαίτερα σοβαρών» περιπτώσεων διακίνησης ναρκωτικών. Στο θέμα αυτό σημειώνει ο υπουργός: «Τυποποιείται με νομοτεχνικά αρτιότερο τρόπο ως βασικό έγκλημα η διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, τιμωρούμενο σε βαθμό κακουργήματος. Καθορίζονται αντικειμενικά κριτήρια για τη διάκριση ελαφρύτερων (άρθρο 21), βαρύτερων (άρθρο 22) και ιδιαίτερα σοβαρών (άρθρο 24) περιπτώσεων διακίνησης, με αντίστοιχη κλιμάκωση των ποινών». Οπως αναφέρει ο υπουργός Δικαιοσύνης, αυτοί που θα υπάγονται στην τρίτη περίπτωση, την ιδιαίτερη βαριά πράξη διακίνησης, θα απειλούνται ακόμη και με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης.

Οσον αφορά τη διάγνωση της εξάρτησης, με τις νέες ρυθμίσεις που προτείνονται από την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης τα δικαστήρια εκτός από την έκθεση της πραγματογνωμοσύνης θα συνεκτιμούν και άλλα αποδεικτικά μέσα, όπως έγγραφα που αφορούν την παρακολούθηση συμβουλευτικών ή θεραπευτικών προγραμμάτων, ευρήματα εργαστηριακών εξετάσεων ή την ύπαρξη ιατρικού ιστορικού ασθενειών συνδεόμενων με τη χρήση ναρκωτικών.

Τέλος, προβλέπεται οι χρήστες να έχουν ευνοϊκή μεταχείριση σε αξιόποινες πράξεις είτε πρόκειται του νόμου περί ναρκωτικών είτε για εγκλήματα που τελέστηκαν για να διευκολυνθεί η χρήση ναρκωτικών. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την εισαγωγή του χρήστη σε συγκεκριμένο θεραπευτικό πρόγραμμα, την υποβολή του σε πρόγραμμα σωματικής αποτοξίνωσης, την αναβολή άσκησης ποινικής δίωξης, τη χορήγηση υπό όρους απόλυσης, την αναστολή ισχύος εντάλματος σύλληψης κλπ.

Με εφόδιο τα επιστημονικώς τεκμηριωμένα πορίσματα των θεραπευτικών κοινοτήτων, όπως ΚΕΘΕΑ και «18 ΑΝΩ», καθώς και άλλων φορέων, όπως ο Σύλλογος των εργαζομένων στον Οργανισμό κατά των Ναρκωτικών, προσήλθαν στη σύσκεψη ο βουλευτής του ΚΚΕ Μπάμπης Χαραλάμπους και η υπεύθυνη του Τμήματος κατά των Ναρκωτικών της ΚΕ του Κόμματος Λούλα Καρατζά.

Ο Μπ. Χαραλάμπους εξέφρασε την αντίθεσή του συνολικά στην πολιτική της κυβέρνησης απέναντι στα ναρκωτικά, τονίζοντας ότι δεν είναι θεραπεία η συντήρηση του προβλήματος μέσω της χορήγησης υποκαταστάτων μέσω των νοσοκομείων. «Δεν είμαστε, πρόσθεσε, ιδεολογικά αντίθετοι με τη χορήγηση υποκαταστάτων, όταν το αποφασίζουν οι επιστήμονες, όπως στις περιπτώσεις εγκύων χρηστών ναρκωτικών. Ομως η αντιμετώπιση των ναρκωτικών με άλλες ουσίες όχι μόνο δεν αποτελεί αντιμετώπιση, αλλά συμβάλλει στη συντήρηση και τη διαχείριση του προβλήματος. Είναι βολική η προσέγγιση του χρήστη ως ασθενούς. Ετσι παρακάμπτονται οι κύριες αιτίες της τοξικομανίας όπως η φτώχεια, η ανεργία και το αύριο χωρίς μέλλον για τους νέους». Σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του τάχτηκε κατά της ιδιωτικοποίησης της απεξάρτησης.

Η Λούλα Καρατζά κατάγγειλε, μεταξύ των άλλων, την έλλειψη Εθνικού Σχεδίου Δράσης και την απογύμνωση του ΟΚΑΝΑ ακόμα και απ' τις αρχικές αρμοδιότητες που του έδινε ο ιδρυτικός νόμος. «Ερχόσαστε να χορηγήσετε "κρατική πρέζα". Είναι ντροπή να κρύβετε τους χρήστες κάτω απ' το χαλί και να τους αντιμετωπίζετε σαν σκουπίδια, υπό τις πομπώδεις διακηρύξεις ότι θα εξαφανίσετε τη "λίστα της ντροπής"».