Παπαγεωργίου Βασίλης

Η δρομολόγηση μιας διαδικασίας διαλόγου, μετά τη συμφωνία Παπανδρέου - Τζεμ στη Βουδαπέστη, αποτελεί την αναμενόμενη συνέχεια της πολιτικής της «προσέγγισης» που έχει δεσμευτεί και ακολουθεί η ελληνική κυβέρνηση. Ηδη δημιουργήθηκε ο κατάλογος των θεμάτων που άλλα θα συζητηθούν διμερώς, και άλλα με τη διαμεσολάβηση του ΝΑΤΟ. Μια ματιά σε αυτούς τους καταλόγους πείθει ότι η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε να συζητήσει για τις συνοριακές της διαφορές με την Τουρκία, όπως προβλέπει και η συμφωνία του Ελσίνκι, αλλάζοντας στην πράξη, την πάγια θέση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας αποτελεί τη μόνη ελληνοτουρκική διαφορά.

Πριν από ένα χρόνο τέτοια εποχή, η ελληνική κυβέρνηση διαπραγματευόταν «σκληρά», προκειμένου να πετύχει ικανοποιητικές, για τα συμφέροντα της χώρας και της Κύπρου, διατυπώσεις αναφορικά με τη διαδικασία που θα ακολουθήσει η ευρωτουρκική προσέγγιση. Τα αποτελέσματα της «σκληρής» διαπραγμάτευσης αποτυπώθηκαν στα Κείμενα των Συμπερασμάτων κορυφής του Ελσίνκι, τα οποία προβλήθηκαν ως μεγάλη ελληνική επιτυχία. Σήμερα, η ίδια σκηνή: Η ελληνική κυβέρνηση προβάλλει την εικόνα μιας ψεύτικης διπλωματικής μάχης που υποτίθεται ότι δίνει για τις διατυπώσεις του κειμένου της Εταιρικής Σχέσης της ΕΕ με την Τουρκία. Κείμενο το οποίο θα περιγράψει την πορεία της γειτονικής χώρας προς την Ευρώπη.Πρόκειται για μια ψεύτικη μάχη, η οποία είναι σκηνοθετημένη μόνο και μόνο για τις εγχώριες πολιτικές ανάγκες της κυβέρνησης. Η πραγματική «μάχη» δε δόθηκε ποτέ καθώς, όπως είναι γνωστό, μια οποιαδήποτε σύγκρουση προϋποθέτει κάποιον ο οποίος είναι αποφασισμένος να αντισταθεί. Τέτοια απόφαση, σε ό,τι έχει να κάνει με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δεν πήρε ποτέ η ελληνική κυβέρνηση.Μια υπενθύμιση της παραγράφου του κειμένου του Ελσίνκι η οποία αναφέρεται στην υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξή της στην ΕΕ, είναι απαραίτητη προκειμένου να φωτιστεί η σκηνή επάνω στην οποία εξελίσσεται αυτή τη στιγμή το ελληνοτουρκικό «δράμα».

Στο κεφάλαιο Προετοιμασία για τη διεύρυνση και ειδικότερα στις παραγράφους που αφορούν τη Διαδικασία διεύρυνσης, περιλαμβάνονται αναφορές σχετικά με την επίλυση των ελληνοτουρκικών «συνοριακών διαφορών».

Στην παράγραφο 4 σημειώνεται: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την περιεκτική φύση της διαδικασίας προσχώρησης, η οποία τώρα περιλαμβάνει 13 υποψήφια κράτη εντός ενιαίου πλαισίου. Τα υποψήφια κράτη συμμετέχουν στη διαδικασία προσχώρησης επί ίσοις όροις. Πρέπει να συμμερίζονται τις αξίες και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως ορίζονται στις Συνθήκες. Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει την αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και παροτρύνει τα υποψήφια κράτη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων. Αλλως, θα πρέπει να φέρουν τη διαφορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία, προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου».

Η παρουσίαση του καταλόγου των θεμάτων τα οποία συμφώνησαν Ελλάδα και Τουρκία να συζητήσουν είναι απαραίτητος καθώς μια προσεκτική του ανάγνωση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο διάλογος που θα πραγματοποιηθεί αφορά σε θέματα εθνικής κυριαρχίας:

- Η μείωση του αριθμού και του μεγέθους των στρατιωτικών ασκήσεων που πραγματοποιούν ετησίως οι δύο χώρες.

- Η αξιοποίηση του ηλεκτρονικού συστήματος IFF του ΝΑΤΟ για την αναγνώριση των στρατιωτικών αεροσκαφών, τα οποία θα μπορούν να πετούν στο Αιγαίο χωρίς να υποβάλλουν σχέδια πτήσης.

- Η επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών, των ΝΑΤΟικών στρατηγείων του Εσκί Σεχίρ και της Λάρισας, για τις πτήσεις στο Αιγαίο.

- Τις πτήσεις μη εξοπλισμένων μαχητικών αεροσκαφών στο Αιγαίο.

- Η εκατέρωθεν ενημέρωση για τα προγράμματα των εθνικών ασκήσεων της επόμενης χρονιάς, ώστε να αποφεύγονται επικαλύψεις στο χρόνο και στον χώρο πραγματοποίησής τους.

Τα μέτρα αυτά, πρέπει να σημειωθεί, προέρχονται από τις προτάσεις τις οποίες από το 1997 είχε υποβάλλει και μάλιστα με δημόσια ανακοίνωσή του, προς Αθήνα και Αγκυρα το αμερικανικό Πεντάγωνο. Τότε η Τουρκία, είχε σπεύσει να δηλώσει την ετοιμότητά της για να συζητήσει τις προτάσεις, ενώ η Αθήνα τις είχε απορρίψει με το επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατό να συζητήσει θέματα που άπτονται των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας. Τις προτάσεις αυτές, ανέσυρε τον περασμένο Μάη ο κ. Τζεμ και σήμερα αποτελούν το «σώμα» της διαπραγμάτευσης η οποία θα ξεκινήσει στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ από την ερχόμενη βδομάδα.

Σύμφωνα με τη συμφωνία των Παπανδρέου και Τζεμ, διμερώς, σε επίπεδο Πολιτικών Διευθυντών θα συζητηθούν οι εξής προτάσεις για ΜΟΕ:

- Επισκέψεις πολεμικών πλοίων της μιας χώρας στα λιμάνια της άλλης.

- Συνεργασία των λιμενικών αρχών.

-Συνεργασία των δύο χωρών με άλλες μεσογειακές χώρες στο πλαίσιο της Συμφωνίας του ΝΑΤΟ «συνεταιρισμός για την ειρήνη» (PfP).

-Πρόσκληση στρατιωτικών για παρακολούθηση εθνικών ασκήσεων.

- Επαλήθευση της επέκτασης του μορατόριουμ ασκήσεων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

- Εγκατάσταση «θερμής» τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών. Εγκατάσταση «θερμής» τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ των στρατιωτικών επιτελείων.

- Συνεργασία των δύο χωρών στις ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια.

- Εφαρμογή της συμφωνίας του ΝΑΤΟ για τους «ανοιχτούς ουρανούς» 11 και 12.

- Ενεργοποίηση τεσσάρων πρωτοκόλλων που οι δύο χώρες έχουν υπογράψει μεταξύ 1969 και 1971 για την οριοθέτηση της οριογραμμής στον Εβρο, και τη διαχείριση των νερών του ποταμού.

Σε σχέση με αυτά τα πρωτόκολλα πρέπει να σημειωθεί ότι ούτε η χουντική κυβέρνηση τόλμησε να τα εφαρμόσει, καθώς τα όσα προβλέπουν ρυθμίζουν, σε βάρος της χώρας, το σύνορο στον Εβρο, γεγονός που θα επηρεάσει δυσμενώς και τη χάραξη των θαλασσίων συνόρων των δύο χωρών, όταν αυτή θα γίνει.

Με βάση αυτούς τους καταλόγους, προφανώς ικανοποιούνται τα όσα προνοεί το άρθρο 4 των συμπερασμάτων του Ελσίνκι. Κατ' αρχήν γιατί η Τουρκία ως υποψήφια προς ένταξη χώρα ξεκινά μια διαδικασία διαλόγου για την επίλυση των συνοριακών της διαφορών καθώς, πίσω από αυτές τις προτάσεις για Μέτρα Εμπιστοσύνης, πρέπει να αναζητήσει κανείς ρυθμίσεις για το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου, των χωρικών υδάτων και των θαλασσίων συνόρων των δύο χωρών. Ετσι λοιπόν, μέχρι το 2004 «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία, προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου». Και εκεί θα «επανεξεταστούν» τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και μάλιστα με τη «βούλα» της Ευρωπαϊκής Ενωσης.