Η Αθήνα και, κατ' αρχήν, η Αγκυρα αποδέχτηκαν οριστικά την «εταιρική σχέση προσχώρησης» της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), η οποία υιοθετήθηκε χτες στις Βρυξέλλες, από το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, με αναφορά στις αποφάσεις του Ελσίνκι για το Κυπριακό και τις ελληνο-τουρκικές «διαφορές», αλλά χωρίς συγκεκριμένη «δέσμευση» της Τουρκίας».

Πρόκειται για το βασικό «πλαίσιο» που θα ρυθμίζει τα επόμενα χρόνια τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, αφού, μετά τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ελσίνκι (Δεκέμβρης 1999), η Τουρκία «είναι υποψήφιο κράτος, που προορίζεται να προσχωρήσει στην ΕΕ».

Από την πλευρά της, η ΕΕ αποφάσισε να εφαρμόσει μια «προενταξιακή στρατηγική», η οποία περιλαμβάνει την «εταιρική σχέση» με συγκεκριμένες «πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες», μια «ενιαία κοινοτική χρηματοδοτική ενίσχυση» και ένα γενικολόγο «ενισχυμένο πολιτικό διάλογο» που ισχύει για όλες τις υποψήφιες χώρες. Η «εταιρική σχέση» αποτελούσε μέχρι χτες το μόνο σημείο τριβής, αφού Αθήνα και Αγκυρα πρόβαλαν δυο διαφορετικές «ερμηνείες» των αποφάσεων του Ελσίνκι, όσον αφορά «υποχρέωση» ή μη της Τουρκίας σχετικά με «δεσμεύσεις» στο Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές «διαφορές».

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, που είχε αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο, τελικά επιτεύχτηκε μία «συμφωνία εποικοδομητικής ασάφειας». Το βασικό είναι ότι, με την υιοθέτηση και της «εταιρικής σχέσης», οι αποφάσεις του Ελσίνκι για πολιτική και οικονομική αναβάθμιση της Τουρκίας είναι πλέον γεγονός, και η βασική μέριμνα, από δω και μπρος, θα αφορά στην «ενθάρρυνση» της Αγκυρας να ανταποκριθεί στην «προενταξιακή στρατηγική», έτσι ώστε στο μέλλον, να αρχίσουν οι κανονικές διαπραγματεύσεις ένταξης στην ΕΕ.

Σύμφωνα με το Ελσίνκι η «ευρωπαϊκή στρατηγική» περιλαμβάνει τα εξής:

1) Μια «εταιρική σχέση», με «υποχρέωση» της Τουρκίας για πλήρωση συγκεκριμένων «πολιτικών και οικονομικών κριτηρίων», στη βάση «προτεραιοτήτων» και «λαμβανομένων υπόψη των υποχρεώσεων ενός κράτους - μέλους», δηλαδή της Ελλάδας.

2) Ενα «ενιαίο πλαίσιο κοινοτικής χρηματοδοτικής ενίσχυσης» για το οποίο η Ελλάδα είχε προαναγγείλει ότι αίρει μονομερώς και χωρίς ανταλλάγματα τις επιφυλάξεις που είχε θέσει μετά τα Ϊμια.

3) Εναν γενικόλογο «πολιτικό διάλογο», που θα εξετάζει περιοδικά την «πρόοδο» για την εκπλήρωση των πολιτικών κριτηρίων «ιδίως όσον αφορά το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και στα θέματα που αναφέρονται στην παράγραφο 4 και 9 σημείο (α)», δηλαδή την «παρότρυνση» προς «όλα» τα 13 υποψήφια κράτη «να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς» και, την «υποστήριξη» της ΕΕ στις «προσπάθειες» του ΓΓ του ΟΗΕ για «συνολική ρύθμιση του Κυπριακού», χωρίς, βέβαια, συγκεκριμένη «δέσμευση» της Τουρκίας, που δεν ανήκει στην ΕΕ.

Μετά το Ελσίνκι παρουσιάστηκαν δύο «ερμηνείες». Μία ελληνική, που έκανε λόγο για «δέσμευση» της Τουρκίας, έναντι της ΕΕ, στο Κυπριακό και τα Ελληνοτουρκικά, και μία τουρκική, που έκανε λόγο για πολιτική συμφωνία της Αγκυρας στην «προώθηση» αυτών των ζητημάτων στα πλαίσια «των αρχών του ΟΗΕ», αλλά χωρίς «υποχρέωση» έναντι της ΕΕ, που θα προσδιόριζε την πορεία της «προενταξιακής στρατηγικής» της.

Η χτεσινή συμφωνία αποτελεί ένα έξοχο διπλωματικό εφεύρημα της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, με το οποίο προσφέρει «φύλλον συκής» στην ελληνική κυβέρνηση για τη δικαιολόγηση της αποδοχής, αλλά, ουσιαστικά, αποδέχεται την τουρκική «ερμηνεία» του Ελσίνκι. Και αυτό γιατί οι αναφορές στις δύο παραγράφους του Ελσίνκι για το Κυπριακό και τις «συνοριακές διαφορές» εντάσσονται μεν στην «εταιρική σχέση» ΕΕ - Τουρκίας, αλλά με ξεχωριστό τίτλο «ενισχυμένος πολιτικός διάλογος και πολιτικά κριτήρια», που εξουδετερώνει τη σημασία της, αφού τα μεταθέτει και πάλι, εκεί που τα τοποθετούσε η τουρκική «ερμηνεία» του Ελσίνκι, δηλαδή στην «πολιτική πρόοδο».

Η Αγκυρα έσπευσε να αποδεχτεί «κατ' αρχήν» τη συμφωνία, με χτεσινές δηλώσεις του ΥΠΕΞ Ισμα?λ Τζεμ. Ο Γ. Παπανδρέου έκανε λόγο για «εφευρετικότητα» της γαλλικής προεδρίας, «πλήρη ικανοποίηση» της ελληνικής πλευράς και «ιστορική ευκαιρία για την Τουρκία». Και ομολόγησε, εμμέσως πλην σαφώς, τη διπλωματική ήττα, δηλώνοντας ότι «δεν περιμένουμε επίλυση του Κυπριακού μέσα από την εταιρική σχέση (...) τα πολιτικά δεν είναι μετρήσιμα όπως τ' άλλα κριτήρια (...) Η Ελλάδα έχει πάντα δυνατότητα βέτο μέσα στην ΕΕ και η Τουρκία πρέπει να το λάβει υπόψη της».

Υπενθυμίζεται ότι όσον αφορά την «εταιρική σχέση» δεν υπάρχει δυνατότητα ελληνικού βέτο, αφού αυτή υιοθετείται με ειδική πλειοψηφία. Οπως επίσης και η «αιρεσιμότητα» της κοινοτικής χρηματοδότησης προς την Αγκυρα, την οποία, εξάλλου, η Αθήνα έχει εγκρίνει προκαταβολικά.

Συμπέρασμα: Το Ελσίνκι αναβάθμισε τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας χωρίς «δεσμεύσεις» για Κυπριακό και Ελληνοτουρκικά, η χτεσινή απόφαση όχι μόνο επιβεβαίωσε αυτή την «ερμηνεία», αλλά και τη νομιμοποίησε και επίσημα. Οπως δήλωσε ο Γ. Παπανδρέου, «τελειώσαμε με τις παρερμηνείες» (...).

Τον ποιητή της Ρωμιοσύνης, τον ποιητή της ειρήνης, Γιάννη Ρίτσο, τίμησε χτες το βράδυ το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ, παρουσία της συντρόφου και της κόρης του ποιητή και πλήθους κόσμου.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμό του προέδρου της ΕΣΗΕΑ, Νίκου Κιάου. Ο Παντελής Μπουκάλας μίλησε με θέμα: «Ο Γιάννης Ρίτσος, ένας έμπιστος της ποίησης - Ενας άπιστος». Στη συνέχεια η επίκουρος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Λίνα Καλογήρου ανέπτυξε το θέμα: «Η αειθαλής νεότητα του Γ. Ρίτσου: Από το "τερατώδες αριστούργημα" στο "εικονοστάσιο ανωνύμων αγίων"».

Οι παραβρισκόμενοι μέθυσαν με τις «λέξεις», τις λέξεις του Γ. Ρίτσου, που «φιλούσε πάνω στα χείλη του λαού». Ο ποιητής έδωσε «παρών» με τις ερμηνείες τριών αξιόλογων ηθοποιών, που απέδωσαν αποσπάσματα από έργα του. Η Αλέκα Παΐζη με ποιήματα και αποσπάσματα από το «Εικονοστάσιο ανωνύμων αγίων», η Ασπασία Παπαθανασίου με αποσπάσματα από την «Ισμήνη» και η Εφη Ροδίτη με αποσπάσματα από τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος».

Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ παραβρέθηκε ο Στάθης Βαμβέτσος.