Το νέο πακέτο των αντιλαϊκών ανατροπών στα εργασιακά και στο ασφαλιστικό, η διαμόρφωση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2015 και η κλιμάκωση των ιδιωτικοποιήσεων βρέθηκαν στην ατζέντα των χτεσινών διαβουλεύσεων συγκυβέρνησης - τρόικας. Οι συζητήσεις του υπουργείου Εργασίας με τους εκπροσώπους της τρόικας αναμένεται να συνεχιστούν και σήμερα, έχοντας ως βασικό «μενού» το ασφαλιστικό και τα εργασιακά, με την κυβέρνηση να προσπαθεί να βρει το επικοινωνιακό μείγμα που θα της επιτρέψει να περάσει τις νέες αντεργατικές ανατροπές που ήδη έχουν προαποφασιστεί και περιληφθεί στις προηγούμενες συμφωνίες με τους λεγόμενους «δανειστές» και τους περιβόητους εγχώριους «κοινωνικούς εταίρους».

Στις προτεραιότητες και των δύο πλευρών είναι πάντα τα νέα μέτρα που σχεδιάζονται σε βάρος της Κοινωνικής Ασφάλισης και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, τα οποία θα επιχειρηθούν να προωθηθούν μέσω των αναλογιστικών μελετών που αναμένεται να είναι έτοιμες μέχρι το τέλος του μήνα, αλλά και της σχετικής μελέτης που η κυβέρνηση έχει αναθέσει στο ΚΕΠΕ.

Αιχμή του δόρατος θα είναι η αύξηση του ελάχιστου αριθμού ενσήμων που θα χρειάζονται για την κατοχύρωση του δικαιώματος στη σύνταξη (από 4.500 ένσημα που είναι σήμερα), η κατάργηση των ειδικών ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης που ισχύουν σε ορισμένους κλάδους και ταμεία, η μείωση των συντάξεων σε ταμεία όπως το πρώην ΤΕΒΕ και οι «ενοποιήσεις» μέσω των οποίων θα συρρικνωθούν οι παροχές προς τα κάτω.

Ταυτόχρονα, στο τραπέζι είναι τα εργασιακά με αιχμή τις ομαδικές απολύσεις, αλλά και οι αλλαγές στο συνδικαλιστικό νόμο, που θα βάζουν νέα εμπόδια στη συνδικαλιστική δράση των συνδικάτων και ειδικότερα στην προκήρυξη απεργιών, θέματα που συζητήθηκαν στη Γενεύη στη συνάντηση του υπουργού Εργασίας, με τους εργοδότες και τη ΓΣΕΕ και τη συμμετοχή της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.

Στα παζάρια με την τρόικα βρίσκεται επίσης η διαμόρφωση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2015, προσχέδιο του οποίου κατατίθεται στη Βουλή την ερχόμενη Δευτέρα. Το ζήτημα αυτό συζητήθηκε στο πλαίσιο της χτεσινής διαβούλευσης με τον υπουργό Οικονομικών, Γκ. Χαρδούβελη, ενώ θα τεθεί εκ νέου και σε επόμενη συνάντηση. Οι κυβερνητικοί παράγοντες διαμηνύουν ότι στο νέο κρατικό προϋπολογισμό θα ενσωματωθούν οι προβλέψεις για τις λεγόμενες «φοροελαφρύνσεις» (ειδικός φόρος κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης, «μείωση» του τέλους αλληλεγγύης). Υπό συζήτηση βρίσκεται το ύψος των εμφανιζόμενων πρωτογενών πλεονασμάτων, η τελική διαμόρφωση των οποίων σχετίζεται με τις αποφάσεις για την «ελάφρυνση» του κρατικού χρέους.

Ειδική έμφαση δίνεται στην κλιμάκωση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα συζητήθηκε στη χτεσινή σύσκεψη του πρωθυπουργού Αντ. Σαμαρά με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ευ. Βενιζέλο, με τη συμμετοχή και του υπουργού Οικονομικών. Για σήμερα εξάλλου έχει προγραμματιστεί η συνάντηση των κλιμακίων της τρόικας με τη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ.

Με τις επόμενες μηνιαίες δόσεις του «Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων» (ΕΝΦΙΑ) που λήγουν μέχρι και το Φλεβάρη του 2015 θα συμψηφίζονται πλέον οι επιστροφές φόρου εισοδήματος που δεν έχουν ακόμη εισπράξει εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι. Επί της ουσίας, πρόκειται για μέτρο τόνωσης της «εισπραξιμότητας» του ΕΝΦΙΑ, που επιβάλλεται στη λαϊκή στέγη και τη μικρή ακίνητη περιουσία.

Ο κυβερνητικός εμπαιγμός έχει και συνέχεια με το τέλος επιτηδεύματος (650 ευρώ το χρόνο) που επιβάλλεται στους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς επαγγελματίες. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, εξετάζεται η «κατάργησή» του για όσους έχουν πάψει να ασκούν δραστηριότητα, καθώς επίσης και για όσους διατήρησαν ανενεργά τα «μπλοκάκια» παροχής υπηρεσιών σε όλη τη διάρκεια του έτους. Οπως προκύπτει, το «έκτακτο» χαράτσι του επιτηδεύματος θα παραμείνει σε ισχύ και για το 2015. Μέχρι σήμερα μοναδικό κριτήριο που λαμβάνεται υπόψη για την καταβολή του είναι το να μην έχει γίνει διακοπή δραστηριότητας στην Εφορία.

Παράλληλα, συγκυβέρνηση και τρόικα, από κοινού με τους φορείς του Χρηματιστηρίου Αθηνών, εξετάζουν μέτρα τόνωσης του χρηματιστηριακού τζίρου, για την προσέλκυση «επενδυτών». Λόγος γίνεται για κατάργηση ορισμένων φορολογικών διατάξεων στη βάση των οποίων προέκυπτε «φόρος υπεραξίας» από αγοραπωλησίες μετοχών, αλλά και φόρος εισοδήματος για κατηγορίες λεγόμενων «θεσμικών επενδυτών». Στην πράξη οι φόροι αυτού του είδους είχαν μείνει στα χαρτιά, καθώς οι συναλλασσόμενοι στο χρηματιστήριο έχουν στη διάθεσή τους τρόπους «νόμιμης» φοροαποφυγής.

Σε μια ορισμένη εξειδίκευση του πακέτου με τα μέτρα «ποσοτικής χαλάρωσης» της νομισματικής πολιτικής προχώρησε χτες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), με στόχο τη συμβολή στην ανάκαμψη της Ευρωζώνης που βρίσκεται σε στασιμότητα και της στήριξης των μονοπωλίων της. Το μείγμα της νομισματικής πολιτικής, που ανακοινώθηκε χτες, είναι στην κατεύθυνση εξισορρόπησης των αντιθέσεων και της διαπάλης που εκδηλώνεται στους κόλπους της ΕΕ για το μείγμα της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, ενώ σε κάθε περίπτωση τα προγράμματα διοχέτευσης πακτωλού φτηνής χρηματοδότησης προς τα μονοπώλια και ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους θα συνδυαστούν με την κλιμάκωση των αντιλαϊκών μέτρων.

Ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μ. Ντράγκι, σημείωσε χαρακτηριστικά: «Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ παραμένουν. Ειδικότερα, η πρόσφατη εξασθένηση στη ζώνη του ευρώ, παράλληλα με τους αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους, θα μπορούσαν να μετριάσουν την εμπιστοσύνη και ειδικότερα για τις ιδιωτικές επενδύσεις. Επιπλέον, η ανεπαρκής πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις χώρες της ζώνης του ευρώ αποτελεί ένα βασικό κίνδυνο για τις προοπτικές της οικονομίας». Ο ίδιος επιμένει στην προώθηση από τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας καθώς και ανάληψη δράσης για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον.

Η ΕΚΤ, από τον τρέχοντα μήνα, θα αγοράζει από τις τράπεζες της Ευρωζώνης επιλεγμένους τίτλους και άλλα περιουσιακά στοιχεία του χαρτοφυλακίου τους (όπως ιδιωτικά ομόλογα, τιτλοποιημένα δάνεια της πελατείας τους κ.ά.). Εναντι των συγκεκριμένων επιλέξιμων τίτλων, σε τακτά χρονικά διαστήματα, η ΕΚΤ θα διοχετεύει στους τραπεζίτες τη ρευστότητα που κρίνεται κάθε φορά αναγκαία για την κάλυψη των «αναγκών» της δανειοδότησης των επιχειρηματικών ομίλων για επενδύσεις. Σε πρώτη φάση, θα αποσύρονται έναντι παροχής ρευστότητας καλυμμένα ιδιωτικά ομόλογα, ενώ στο δ' τρίμηνο του 2014 θα ξεκινήσει αγορές τίτλων που συνδέονται με στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών (όπως τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια κ.ά.). Το πρόγραμμα αγοράς καλυμμένων ομολόγων και άλλων χρεογράφων θα έχει διάρκεια τουλάχιστον δύο χρόνια, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις το ύψος του προγράμματος θα φτάσει σε 1 τρισ. ευρώ.

Οπως ανακοίνωσε χτες ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ευρωζώνης, χώρες με πιστοληπτική αξιολόγηση κάτω από τη βαθμίδα ΒΒΒ - όπως είναι η Ελλάδα και η Κύπρος - θα περιλαμβάνονται μεν στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων-«σκουπιδιών», αλλά υπό τον όρο να βρίσκονται σε δημοσιονομικό πρόγραμμα και να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις. Και σε αυτό το επίπεδο, γίνεται φανερή η απόπειρα συμβιβασμού ανάμεσα στις λύσεις που προτείνονται από τις διάφορες κυβερνήσεις της Ευρωζώνης. Επιπλέον, στην περίπτωση των ελληνικών και κυπριακών τραπεζών θα ζητούνται περισσότερα ενέχυρα και άλλες διασφαλίσεις σε σχέση με τις τράπεζες των άλλων κρατών της Ευρωζώνης.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, οι χτεσινές αποφάσεις της ΕΚΤ ήταν κατώτερες από τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί το προηγούμενο διάστημα. Βεβαίως ακόμη και αν δοθεί ρευστό στις τράπεζες για να δανειοδοτήσουν τους μονοπωλιακούς ομίλους για επενδύσεις, είναι ένα ερώτημα μέσα στην κρίση ποιοι θα ζητήσουν δάνεια για να επενδύσουν. Το παράδειγμα με το πρόγραμμα TLTRO της ΕΚΤ για την αναχρηματοδότηση των τραπεζών με 4ετή δάνεια και πολύ χαμηλό επιτόκιο 0,15%, με αποκλειστικό σκοπό αυτές να δανείσουν τους επιχειρηματικούς ομίλους στην παραγωγή, όπου μόλις 82,6 δισ. ευρώ πήραν 255 τράπεζες της Ευρωζώνης - πολύ μικρή συμμετοχή - αυτό δείχνει.

Ο ρόλος της τρόικας ήταν «χρήσιμος» αλλά στο εξής θα πρέπει να υπάρξει «τροποποίηση της μεθοδολογίας της, με μεγαλύτερη δημοκρατική νομιμοποίηση και ευρύτερη κοινωνική διάσταση». Αυτό υποστήριξε μιλώντας σε επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου ο υποψήφιος επίτροπος της Κομισιόν Π. Μοσκοβισί, υπενθυμίζοντας τη δέσμευση του επικεφαλής της Κομισιόν, Ζ. Κ. Γιούνκερ, ότι στο μέλλον θα λαμβάνεται υπόψη η κοινωνική διάσταση σε κάθε νέο «πρόγραμμα διάσωσης». Πίσω από τις όλο και πιο συχνές αναφορές περί «δημοκρατικής νομιμοποίησης» βρίσκεται αφενός η διαπίστωση της ανάγκης για εξεύρεση εκείνων των μηχανισμών που θα εξασφαλίζουν διαρκείς ελέγχους και επιτήρηση, αλλά και συναίνεση και συμβιβασμούς μεταξύ των αντιθέσεων που εκφράζονται σε διαφορετικά τμήματα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων. Επίσης, να αντιμετωπίσουν την ανάγκη για τη μέγιστη δυνατή λαϊκή «συγκατάθεση» στα αντιλαϊκά μέτρα που έχει ανάγκη το κεφάλαιο.

Σε πεδίο διαπάλης στους κόλπους της ΕΕ εξελίσσεται η διαδικασία αναθεώρησης του ΑΕΠ των κρατών μελών, ως ποσοστό του οποίου υπολογίζονται μια σειρά από βασικούς δείκτες, όπως τα ελλείμματα των κρατικών προϋπολογισμών, το ύψος του κρατικού χρέους κ.ά. Σε αυτό το φόντο, εκδηλώνεται και η αντιπαράθεση ανάμεσα στο υπουργείο Οικονομικών και συγκεκριμένα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ) με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), σχετικά με την ανάγκη παροχής στοιχείων, προκειμένου αυτά να διαβιβαστούν στη Γιούροστατ. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, σχετικά αιτήματα προς τον υπουργό Οικονομικών και το ΓΛΚ απεστάλησαν από τις 17 Γενάρη 2014, ενώ στη συνέχεια έγιναν και αλλεπάλληλες υπομνήσεις. Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χ. Σταϊκούρας σημειώνει ότι παρέλαβε την πρώτη επιστολή του προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ Α. Γεωργίου στις 15 Σεπτέμβρη, και ενώ ήδη ένα μήνα νωρίτερα είχε προχωρήσει στη συγκρότηση Ομάδας Εργασίας για τη συγκέντρωση και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων της περιόδου 1995-2013. Οι αντιμαχίες φαίνεται να σχετίζονται και με τις κόντρες για τη «νέα» μορφή και το ρόλο της τρόικας. Να σημειωθεί ότι ο σημερινός επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ, είχε διατελέσει στο παρελθόν στέλεχος του ΔΝΤ. Η ελληνική κυβέρνηση (ΝΔ), στην προηγούμενη αναθεώρηση επιδίωκε τη διόγκωσή του ΑΕΠ κατά 26,7%. Ωστόσο, το έτος 2007 η Γιούροστατ αποδέχθηκε αύξηση ύψους 9,6%.