Εκδηλη η ικανοποίηση για τη σωτηρία του Αρχείου του ΚΚΕ
Οσοι μπορούσαν να θυμηθούν εκείνες τις μέρες διαπίστωναν μια επανάληψη σε άλλο χρόνο της προσέλευσης εκείνων των ημερών. Μια ομάδα συνταξιούχων σήμερα οικοδόμων ήρθε ακριβώς όπως τότε, όλοι μαζί ομάδα έτοιμη να αναλάβει ό,τι το καθήκον της στιγμής επέβαλλε. Με την ίδια ακριβώς σύνθεση διακρίναμε ότι ήρθε και η ομάδα των ηλεκτρολόγων. Αυτήν τη φορά φορούσαν τα καλά τους. Σε ομάδες ήρθαν και οι σύντροφοι από τις συνοικίες. Περιδιάβηκαν την έκθεση ντοκουμέντων, ορισμένοι αναγνώρισαν εκείνο το μικρό χαρτάκι που οι ίδιοι είχαν διασώσει, άλλοι θαύμαζαν υλικά που δεν είχαν ξαναδεί. Από κοντά μια σειρά ειδικοί επιστήμονες και καλλιτέχνες που συνέβαλαν ο καθένας με τον τρόπο του σ' αυτήν την υπόθεση. Και σ' όλους έκδηλη μια ικανοποίηση ότι ο κόπος έπιασε τόπο.
Το χειροκρότημα δεν είχε ακόμα σβήσει στην αίθουσα, μετά την ομιλία του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπα, όταν άρχισε να προβάλλεται στην οθόνη το βίντεο που φτιάχτηκε ειδικά για την περίσταση: Να πυκνώσει σ' ένα σχετικά μικρό χρόνο κομμάτια μιας ιστορίας συγκλονιστικής: την επιχείρηση διάσωσης του Αρχείου του ΚΚΕ. Κι άρχισε με τις σταγόνες της βροχής, που έγιναν ποτάμια κι ύστερα καταστροφή. Με ρεπορτάζ από τις γειτονιές, την Καλογρέζα, τη Ριζούπολη, τον Περισσό που πνίγηκαν, για τους 17 ανθρώπους που χάθηκαν. Κι εν τέλει το χτύπημα στο κτίριο της ΚΕ και το πλήγμα στο Αρχείο. Ο κίνδυνος να χαθούν 80 χρόνια Ιστορίας. Η τεράστια κινητοποίηση, η οργάνωση της διάσωσης από την ΚΕ και η εφαρμογή της απόφασης. Η αυταπάρνηση, η προσφορά, ένα φτυάρι, ένα σκαπτικό, τα χιλιάδες κόκκινα μεροκάματα για «να δοθεί βοήθεια στα πληγωμένα έγγραφα». Ετσι ακριβώς: «πληγωμένα» τα 'βλεπαν κι έτσι τ' αντιμετώπισαν. Τα πούλμαν που έφερναν χιλιάδες εθελοντές από όλη τη χώρα, εδώ, στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ, για να διασώσουν «τα δακτυλικά αποτυπώματα των γενιών του ΚΚΕ», όπως έλεγε ο Ρίτσος. Μέχρι και σήμερα, ακόμα μια ομάδα εθελοντών συνεχίζει... Ενα κύμα προσφορών με όνομα και επώνυμο. Η στράτευση των καλλιτεχνών, η περιοδεία του Μίκη στην επαρχία, οι θεατρικές παραστάσεις. Κι ύστερα, ο λόγος στους επιστήμονες που για να σώσουν αυτό το τεράστιο υλικό εφηύραν νέες μέθοδες, έστησαν πρότυπα εργαστήρια, καθιέρωσαν νέα στάνταρ χρήσιμα πλέον διεθνώς. Κι εκεί που νόμιζες πως τα είδες όλα, ήρθαν τα ηχητικά ντοκουμέντα. Ραδιοφωνική ομιλία του Νίκου Ζαχαριάδη στις 2 Σεπτέμβρη 1951, με αναφορά στο κόμμα των θυσιών και της προσφοράς, το σήμα του ραδιοσταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα» του ΔΣΕ, η «Φωνή της Αλήθειας» το 1973, ο Κατράκης με μνήμες από τις φυλακές και τις εξορίες, ο Ρίτσος να μιλά για το κόμμα των ηρώων και των μαρτύρων. Ενα σημαντικό τμήμα απ' όλο αυτό το υλικό είναι διαθέσιμο στους ερευνητές που επισκέπτονται το Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης», για να έρθουν σ' επαφή με την Ιστορία του ΚΚΕ, την Ιστορία των αγώνων του λαού μας. Και η προσπάθεια συνεχίζεται καθώς «το ΚΚΕ έρχεται από πολύ μακριά και πάει πολύ μακριά»...
«Πριν 20 χρόνια που συνέβη η πλημμύρα από μια συγκυρία βρεθήκαμε παγιδευμένοι. Μας βρήκαν δύο άνθρωποι που κατέβαιναν να δουν τι γίνεται στο "Ριζοσπάστη", μας ανέβασαν επάνω, με λίγα λόγια σωθήκαμε», δήλωσε χτες το βράδυ στο μαγνητόφωνο του «Ριζοσπάστη» ο «παππούς» - τότε πατέρας - και προσθέτει: «Ηταν μεγάλη η καταστροφή του Αρχείου, δεν ήταν όμως λίγο το γεγονός ότι σωθήκαμε εμείς. Είμαστε ευγνώμονες σε όσους βοηθήσαν. Και σήμερα μας δόθηκε η ευκαιρία να αποδώσουμε ένα φόρο τιμής, με την παρουσία μας στην εκδήλωση».
Εμείς θέλουμε λεύτερη, χαρούμενη, γερή Ελλάδα.
Για μια τέτοια Ελλάδα χρειάζεται πολλή δουλειά
Μα η δουλειά θα 'ναι λεύτερη, δική μας.
Χρειάζεται πολύς μόχθος και ιδρώτας,
μα θα 'ναι για μας και για τα παιδιά μας
και ο καρπός θα 'ναι για το λαό.
Χωρίς καρχαρίες, δίχως παράσιτα.
Δεν τάζουμε στα χαμένα, δε λέμε λόγια,
μάθαμε τα λόγια μας να μη διαφέρουν απ' τα έργα μας.
Μάρτυρες και εγγύηση είναι οι εκατόμβες το αίμα
και οι αμέτρητες θυσίες που δώσαμε
για το λαό και την Ελλάδα.
Είναι οι πολλές δεκάδες χιλιάδες ήρωές μας,
οι φυλακισμένοι και εξόριστοί μας
που ολόρθοι και ατράνταχτοι, σεμνοί και αλύγιστοι
κάνουν πάντα ακέραιο το καθήκον τους
προς το λαό και την πατρίδα.
Αυτού βρίσκεται η ηθική υπεροχή μας,
η ατράνταχτη απόδειξή της.
Ποιος πρόσφερε τόσο αίμα στο βωμό της Ελλάδας,
της λευτεριάς και προκοπής του λαού;
Είμαστε το Κόμμα των θυσιών, των αγώνων,
της δημιουργίας.
Ο λαός ξέρει τους Κουκουέδες
και τους έχει εμπιστοσύνη».
(Ενα σπάνιο ντοκουμέντο: Απόσπασμα από ραδιοφωνική ομιλία του Νίκου Ζαχαριάδη, που μεταδόθηκε στις 2 Σεπτέμβρη 1951, διασώθηκε στο Αρχείο του ΚΚΕ και παρουσιάστηκε στο βίντεο της εκδήλωσης).
Συντηρήτρια φωτογραφίας
Κλήθηκα εδώ σαν ειδική για τη συντήρηση φωτογραφίας. Εκείνη την εποχή, δούλευα σε ένα ερευνητικό κέντρο στη Γαλλία και κληθήκαμε κάποιοι ειδικοί, από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό, για να δώσουμε γνώμες και μια πραγματογνωμοσύνη να κάνουμε της καταστροφής. Κάναμε διάφορες συναντήσεις εδώ, από το Πολυτεχνείο και άλλοι ειδικοί. Η εικόνα που συναντήσαμε ήταν βιβλικής καταστροφής, δηλαδή ήταν κάτι που προκαλούσε ρίγη εκείνη την εποχή. Δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο. Δεν έζησα την πλημμύρα της Φλωρεντίας, αλλά αυτό μου έφεραν στο μυαλό οι σκηνές που είδα. Πραγματικά, το έργο ήταν τιτάνιο. Δεν ξέραμε εκείνη την εποχή πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Παρ' όλα αυτά, κάναμε κάποιες αναφορές, κάποιες εκθέσεις, κάποιες γνώμες. Τη συνέχεια δεν την παρακολούθησα από πολύ κοντά επειδή ξανάφυγα. Ηρθα μετά από κάποιο διάστημα και εντυπωσιάστηκα τρομερά με τη δουλειά που είχε γίνει. Ηταν, δηλαδή, συγκινητικό. Ολος αυτός ο κόσμος που είχε μαζευτεί εδώ, κάθε ηλικίας και είχαν δημιουργηθεί συνεργεία συντήρησης - διάσωσης, σωστικά, και γινόταν μια καταπληκτική εργασία, μιας τέτοιας εμβέλειας που δεν έχω ξαναδεί ούτε στην επαγγελματική μου εμπειρία, ούτε έκτοτε. Τώρα που γιορτάζουμε τα 20 χρόνια είμαι πολύ χαρούμενη. Μου τα θύμισε όλα αυτά αυτή η επέτειος. Ενα «μπράβο» έχω να πω σε όλους τους συντελεστές.
Ζωγράφος, Πρόεδρος του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας
Σήμερα με κάλεσαν τιμητικά, και ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση, για να παρακολουθήσω πώς συντηρήθηκε το Αρχείο από το Τμήμα μας, μέσα από την εκδήλωση, πώς μπορέσαμε κι εμείς να βοηθήσουμε, αφιλοκερδώς, για τη συντήρηση του ιστορικού Αρχείου. Το Τμήμα συμμετείχε με τους καθηγητές και τους φοιτητές του από το 1994 και για περίπου 10 χρόνια. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε τέτοιες συνεργασίες, με κάθε φορέα, οι φοιτητές μας μπορούν να κάνουν παντού πρακτική άσκηση, με την επίβλεψη των καθηγητών και σε πλαίσια έρευνας ό,τι χρειαστεί μπορούμε να το υποστηρίξουμε.
Απόστρατος Ανθυποπυραγός Πυροσβεστικού Σώματος
Κατ' αρχήν, για μένα και για όλον τον ελληνικό λαό το Αρχείο του ΚΚΕ είναι η ζωντανή Ιστορία του τόπου μας. Και αν θέλετε, είναι η αληθινή Ιστορία του τόπου μας. Γιατί μέσα από τους αγώνες του ΚΚΕ και σε καιρούς δύσκολους καταγράφηκε τελικά ο αγώνας του λαού μας για ένα καλύτερο αύριο.
Αυτό που έγινε φυσικά με τη διάσωση του Αρχείου ήταν ένας τιτάνιος αγώνας που αποδεικνύει, για μια ακόμα φορά, τη θέληση των κομμουνιστών να βαδίζουν μπροστά, να αποτυπώνουν πάντα την Ιστορία του ΚΚΕ σε κάθε ίχνος του τόπου μας και τη θέληση για να αλλάξει η κοινωνία, να γίνει καλύτερη για όλο τον κόσμο.
Σκηνοθέτης
Η σημασία κάθε αρχείου είναι πάρα πολύ σημαντική, τοσούτω μάλλον του ΚΚΕ που είναι το παλαιότερο κόμμα που υπάρχει και έχει διαγράψει ουσιαστικά την Ιστορία του προηγούμενου αγώνα και συνεχίζει και τώρα με την παρουσία του. Οπότε τα Αρχεία που πρωταγωνιστούσε πάντα είναι πάρα πολύ σημαντικά.
Δημοσιογράφος
Ως δημοσιογράφος, τα τελευταία χρόνια, ασχολούμαι με θέματα που προϋποθέτουν αναδίφηση στην ιστορία. Ετσι, λοιπόν, κι εγώ ασχολούμαι με τα αρχεία προς άντληση στοιχείων. Δηλαδή, έχουμε ήδη ετοιμάσει και το Γενάρη θα μεταδοθεί από το δίαυλο της Βουλής και μια βιογραφική απόπειρα προσέγγισης του Χαρίλαου Φλωράκη. Στην πρώτη φάση, είναι ο ιδρυτικός πρόεδρος της ΕΔΑ, ο Γιάννης Πασσαλίδης και διάφοροι άλλοι ηγέτες και του αστικού χώρου και του χώρου της αριστεράς. Υπό αυτήν την έννοια, λοιπόν, με ενδιαφέρει το αντικείμενο.
Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Μπάσκετ
Νομίζω ότι η παρουσία μου είναι εκπλήρωση μιας υποχρέωσης που έχουμε όλοι απέναντι στο κίνημα και ειδικά στην ιστορική διαδρομή και ιστορία που αποτυπώνεται στο Αρχείο. Που είναι η απεικόνιση μιας σειράς αγώνων του λαού μας για την κοινωνική απελευθέρωση, για την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, για την ενίσχυση γενικότερα του λαϊκού κινήματος. Και θεωρώ ότι ήταν υποχρέωσή μου, αφού είχα την τιμή να είμαι καλεσμένος.
Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας
Με πολλή συγκίνηση σήμερα γυρίζουμε 20 χρόνια πίσω, γιατί και η ΟΓΕ έβαλε το μεράδι της σε αυτήν τη μεγάλη προσπάθεια να σωθεί το Αρχείο του ΚΚΕ, που αποτελεί Ιστορία του Κόμματος αλλά και Ιστορία του λαού μας. Μέσα σε αυτήν την Ιστορία, βρίσκονται και οι σελίδες που έχει γράψει το γυναικείο ριζοσπαστικό κίνημα. Πράγματι, και σήμερα ακόμα ανατρέχουμε στις σελίδες του Αρχείου μας για να αντλήσουμε δυνάμεις από τους αγωνιστές, τις αγωνίστριες, που άντεξαν, δεν λύγισαν. Τη σκυτάλη που μας έδωσαν την κρατάμε γερά και συνεχίζουμε τους αγώνες.
Σκηνοθέτης
Για μένα που είμαι σκηνοθέτης και κάνω ιστορικά ντοκιμαντέρ, τα αρχεία είναι ένα βασικό στοιχείο. Δηλαδή, χωρίς αυτά δε γίνεται ιστορική έρευνα, ιστορική τεκμηρίωση. Είναι η ιστορία μας και πρέπει να την κρατάμε, να τη φυλάμε και να την αναλύουμε, να τη μελετούμε, για το τι έγινε, τι λάθη κάναμε, τι πρέπει να κάνουμε και να μας καθοδηγεί για το μέλλον.