Το πολύμηνο παζάρι των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα - που βέβαια είναι μόνο το πρόσχημα στις γεωστρατηγικές αντιπαραθέσεις στην περιοχή - κατέληξε το βράδυ της Πέμπτης στη Λoζάνη της Ελβετίας σε μια προκαταρκτική συμφωνία. Οι αντιπροσωπείες των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία) και της Γερμανίας (Ομάδα των 5+1) και του Ιράν έφτασαν σε έναν αμοιβαίο συμβιβασμό που φαίνεται να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι «λύθηκαν» και οι διαφορές, αφού ο ανταγωνισμός συμφερόντων στο έδαφος της καπιταλιστικής οικονομίας πάντα θα υπάρχει. Το ενδεχόμενο άρσης των οικονομικών κυρώσεων ΗΠΑ - ΕΕ μπορεί να μπει στο τραπέζι της συζήτησης, αλλά πάντα υπό όρους. Ετσι τα πράγματα δεν αναμένεται να κυλήσουν ούτε εύκολα, ούτε ανέφελα, μέχρι τις 30 Ιούνη θα πρέπει να έχει επιτευχθεί και η συνολική, τελική συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Η εξέλιξη χαιρετίστηκε στην Τεχεράνη με πανηγυρισμούς ικανοποίησης από πλήθη Ιρανών που υποδέχθηκαν την Παρασκευή τον υπουργό Εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ και τον υφυπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί ως εθνικούς ήρωες. Ο Ιρανός Πρόεδρος Χασάν Ροχανί έσπευσε να καθησυχάσει τις διεθνείς ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ότι τα συμφωνηθέντα θα τηρηθούν και ότι «οι «Ιρανοί θα μείνουν πιστοί στις υποσχέσεις τους», επειδή «δεν σκοπεύουν να εξαπατήσουν τη διεθνή κοινότητα».

Από τα ανακοινωθέντα στοιχεία της προκαταρκτικής συμφωνίας προκύπτει πως τα σκληρά παζάρια οδήγησαν σε ένα σχετικώς ισορροπημένο πλαίσιο βασικής διαπραγμάτευσης, που αντανακλά μεταξύ άλλων τον ισχύοντα διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, αλλά και τη διάθεση δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών να τα «βρουν» με το Ιράν, ώστε να δώσουν ώθηση στα συμφέροντα των μονοπωλίων τους σε μία διψασμένη, για επενδύσεις και ζεστό χρήμα, ιρανική αγορά περίπου 80.000.000 ανθρώπων με καλή θέση και αυξημένη γεωπολιτική βαρύτητα στην ευρύτερη περιοχή.

Μεταξύ άλλων η προκαταρκτική συμφωνία προβλέπει τη λειτουργία σχεδόν όλων των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, με εξαίρεση τις υπόγειες εγκαταστάσεις στο Φορντό, που εντούτοις δεν εγκαταλείπονται, αλλά μετατρέπονται σε Ιατρικό Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής για τουλάχιστον 15 χρόνια. Ο βασικός εμπλουτισμός ουρανίου ως 3,64% θα γίνεται κυρίως στον πυρηνικό σταθμό του Νατάνζ. Θα παραμείνουν σε λειτουργία περίπου 5.000 από τις 19.000 ιρανικές μηχανές φυγοκέντρισης (αντί των λίγων εκατοντάδων που απαιτούνταν από το Ιράν έως και στη μέση της διαπραγμάτευσης...). Οι υπόλοιπες δεν θα καταστραφούν, αλλά θα αποθηκευτούν σε χώρους που θα εποπτεύει η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) και θα χρησιμοποιούνται ως ανταλλακτικά για περίπου 10 χρόνια, όσο δηλαδή θα βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση και περιορισμό το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα από επιθεωρητές του διεθνούς οργανισμού. Το Ιράν δεσμεύεται να κρατήσει από τους 10 τόνους εμπλουτισμένου ουρανίου μόνο μερικές εκατοντάδες (περίπου 300 κιλά), ενώ μία διεθνής κοινοπραξία θα αναλάβει τον επανασχεδιασμό και τον εκσυγχρονισμό του ατελούς πυρηνικού αντιδραστήρα ελαφρού ύδατος στο Αράκ, ώστε να συρρικνωθούν οι πιθανότητες μελλοντικής απόκτησης ιρανικών πυρηνικών όπλων.

Ενα πολύ σημαντικό μέρος της προκαταρκτικής συμφωνίας αφορά στην άρση των διεθνών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, η οποία προβλέπεται, δίχως ωστόσο να διευκρινίζεται εάν θα γίνει άμεσα και συνολικά ή σταδιακά και υπό ποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Το ζήτημα όχι μόνον είναι κρίσιμο, αλλά και πιθανή μελλοντική παγίδα για την οποιαδήποτε εξέλιξη της μελλοντικής διαπραγμάτευσης.

Μέσα στο κλίμα γενικής ικανοποίησης, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς ήταν από τους λίγους που έσπευσε να προειδοποιήσει ότι «το ακανθώδες ζήτημα του πότε και πώς θα αρθούν οι κυρώσεις δεν έχει ακόμη επιλυθεί».

«Οι Ιρανοί θέλουν οι κυρώσεις να αρθούν αμέσως. Τους λέμε: Θα χαλαρώσουμε τις κυρώσεις όσο σέβεστε τα συμφωνηθέντα και εάν δεν τα τηρήσετε, τότε βεβαίως θα επανέλθουμε στην πρότερη κατάσταση. Υπό αυτή την άποψη, σε αυτό το θέμα δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία» είπε στο ραδιοσταθμό «Europe 1».

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι επισημάνσεις του Γερμανού ομολόγου του Φρανκ Βάλτερ Σταϊμάιερ, που σημείωσε ότι «είναι πολύ νωρίς για να γιορτάσουμε την επίτευξη μιας συμφωνίας». Κάλεσε μάλιστα την ισραηλινή κυβέρνηση (που αποδοκιμάζει τη συμφωνία σαν «απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ» και απαιτεί να τεθεί ως «απερίφραστος όρος» σε μελλοντική διαπραγμάτευση η «αναγνώριση του δικαιώματος ύπαρξης του Ισραήλ») «να εξετάσει πιο προσεκτικά τη συμφωνία», για να καταλάβει ότι «διασφαλίζει πως θα βελτιωθεί και δεν θα επιδεινωθεί η κατάσταση ασφαλείας στη Μέση Ανατολή».

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, χαιρέτισε τη συμφωνία ως «ιστορική», σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι δεν αίρει τις επιφυλάξεις της κυβέρνησής του σε σχέση «με την υποστήριξη του Ιράν στην τρομοκρατία και τις απειλές έναντι του Ισραήλ». Ομως ταυτόχρονα προειδοποίησε το αμερικανικό κογκρέσο να μην προβεί σε κινήσεις που θα ακυρώσουν τις προσπάθειες για συνολική συμφωνία και μιλώντας με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, που αντέδρασε έντονα στη συμφωνία, επιχείρησε να τον καθησυχάσει για «την υποστήριξη και επαγρύπνηση των ΗΠΑ σε σχέση με την ασφάλεια του Ισραήλ». Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Νετανιάχου είναι και ο Σαλμάν, βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, χώρας σφοδρού ανταγωνιστή του Ιράν στην περιοχή.

Ικανοποίηση για τη συμφωνία εξέφρασαν επίσης οι κυβερνήσεις των Κίνας, Ρωσίας, Βρετανίας, Γερμανίας και η επικεφαλής της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια, Φεντερίκα Μογκερίνι. Επίσης, και η τουρκική κυβέρνηση μέσω του υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, χαιρέτισε το βήμα που έγινε με την προσδοκία πως «το Ιράν θα κάνει και άλλα βήματα μέχρι τις 30 Ιούνη». Βεβαίως, τα συγκεκριμένα παζάρια ελάχιστα αφορούν τον ιρανικό λαό και τους άλλους λαούς της περιοχής, αφού κερδισμένοι θα βγουν οι μονοπωλιακοί όμιλοι.

Ολέθρια αποτελέσματα για το λαό της Υεμένης και επικίνδυνες επιπτώσεις στην ασφάλεια της ευρύτερης περιφέρειας προκαλεί η πρώτη βδομάδα από την έναρξη των ιμπεριαλιστικών αεροπορικών επιδρομών της Σαουδικής Αραβίας και άλλων εννιά αραβικών χωρών υποτίθεται κατά των πολιτοφυλακών Σιιτών Χούτι που έχουν καταλάβει το τελευταίο εξάμηνο την πρωτεύουσα της Υεμένης, Σαναά, τις περισσότερες βόρειες και κεντρικές περιοχές της χώρας.

Πρώτα από όλα, οι αμέτρητες βόμβες της σαουδαραβικής συμμαχίας έχουν ως τώρα προκαλέσει το θάνατο εκατοντάδων αμάχων (πάνω από 550 υπολογίζουν οργανώσεις του ΟΗΕ), εκ των οποίων πολλές δεκάδες (πάνω από 90) είναι παιδιά, ενώ οι πρόσφυγες ανέρχονται πλέον σε αρκετές χιλιάδες. Παράλληλα δημιουργούν δραματικές καταστροφές στις λιγοστές υποδομές της χώρας σε δίκτυα ηλεκτροδότησης, ύδρευσης, συγκοινωνιών, αλλά και βασικών υπηρεσιών Υγείας και Παιδείας. Συσπειρώνουν έτσι ένα μέρος του λαού της Υεμένης δυνάμεις γύρω από τις πολιτοφυλακές της μειονότητας των Σιιτών Χούτι (αποτελούν περίπου ένα 10% του λαού που είναι στην πλειοψηφία τους Σουνίτες), ενώ πολώνουν ταυτόχρονα το διχασμό και την αντιπαράθεση με την Προεδρική Φρουρά του φιλοδυτικού προέδρου της Υεμένης Χάντι, ο οποίος πιο συχνά βρίσκεται σε Σαουδική Αραβία και Αίγυπτο παρά στο Αντεν, ειδικά αφότου ξεκίνησε η επίθεση «Αποφασιστική Καταιγίδα».

Από τις πιο ενδιαφέρουσες επιπτώσεις της πρώτης βδομάδας των επιδρομών, που ξεκίνησαν στις 26 Μάρτη, είναι αφενός η επιτάχυνση της προέλασης των Σιιτών Χούτι προς το νότο (αντί της οπισθοχώρησής τους στο βορρά), ιδιαίτερα μετά την εμφάνισή τους στο κέντρο του Αντεν και την προσωρινή κατάληψη του εκεί Προεδρικού Μεγάρου την περασμένη Πέμπτη. Αίσθηση, αλλά όχι έκπληξη προκαλεί, αφετέρου, και η ενίσχυση της θέσης των τζιχαντιστών της «Αλ Κάιντα Αραβικής Χερσονήσου» (AQPA) στην ανατολική στρατηγική πόλη Μουκάλα, της οποίας κεντρικά και δυτικά τμήματα κατέλαβαν την Παρασκευή, καλώντας παράλληλα σε θρησκευτικό πόλεμο («τζιχάντ») τους Σουνίτες της πόλης έναντι των Σιιτών.

Είναι βέβαιο πως η προέλαση των Χούτι στο Αντεν δεν ήταν στους στόχους της υπό σαουδαραβική ηγεσία επέμβασης. Το αντίθετο... Αφού η σαουδαραβική μοναρχία επιδιώκει μεταξύ άλλων να ελέγξει αφενός τα στρατηγικά Στενά στο Μπαμπ Ελ Μαντέμπ που θεωρούνται στρατηγική πύλη της διεθνούς ναυτιλίας στη Νότια Υεμένη, μεταξύ Ερυθράς Θάλασσας, Κόλπου Αντεν και Διώρυγας του Σουέζ, αφετέρου να εμποδίσει μία μελλοντική ανάπτυξη Σιιτών Χούτι στα νότια σύνορά της, ιδιαίτερα στην ανατολική σαουδαραβική επαρχία όπου ζει σιιτική μειονότητα, για να αποτρέψει την αρχή μιας πιθανής εξέγερσης στο εσωτερικό της...

Είναι μάλλον προφανές πως η επέμβαση της Σ. Αραβίας και των συμμάχων της στην περιοχή είναι παράλληλα και μια αναμέτρησή της με την ισχυρή δύναμη της περιοχής, το Ιράν, που η προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε με την «Ομάδα των 5+1» τού δίνει «ανάσες». Ετσι η κόντρα ανάμεσα στις δύο αστικές τάξεις εν μέσω και της συνέχισης της διαπραγμάτευσης για τη συνολική, τελική συμφωνία αναμένεται να οξυνθεί.