Το κοίτασμα «Λεβιάθαν» της ισραηλινής ΑΟΖ έχασε πλέον τα «σκήπτρα» του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου στη Μεσόγειο από το αιγυπτιακό ΖΟΡ...

Αν και είναι πολύ νωρίς κανείς να προβλέψει πώς θα αποκρυσταλλωθεί η κατάσταση, επί του παρόντος το «πάνω χέρι» στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής φαίνεται να παίρνουν τα ευρωπαϊκά και αραβικά μονοπώλια, δίχως βεβαίως να αποκλείεται, αργά ή γρήγορα, να μπουν στο παιχνίδι και άλλοι «παίχτες» ή ακόμη και να ανατραπεί το σημερινό σκηνικό από μία γενικότερη σύρραξη ή ιμπεριαλιστική επέμβαση μεγάλης κλίμακας με στόχο την υπεράσπιση μονοπωλιακών συμφερόντων («παλιών» ή και «νέων»), που θα χρησιμοποιήσουν ως αφορμές τις επικίνδυνες εστίες έντασης που έχουν ανάψει τα τελευταία χρόνια στην περιοχή.

Σήμερα, τα αμερικανικά και ισραηλινά ενεργειακά μονοπώλια (π.χ. η τεξανή εταιρεία «Noble» και η ισραηλινή «Delek») έχουν τον πρώτο λόγο στην εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ» της ισραηλινής ΑΟΖ και την οποία σχεδίαζαν έχοντας κατά νου ως βασικό πελάτη τη (διψασμένη ενεργειακά εδώ και μία τετραετία λόγω των επιθέσεων τζιχαντιστών σε αγωγούς και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στη Χερσόνησο του Σινά) Αίγυπτο. Τώρα, πλέον, ως πιθανότεροι πελάτες αυτών των μονοπωλίων προβάλλουν η Ελλάδα και η Τουρκία, που στηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο (ακριβότερο σε σχέση με το φυσικό αέριο) πετρέλαιο και συνεπώς θα μπορούσαν να αγοράσουν μελλοντικά φυσικό αέριο π.χ. από το ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» των 22 δισεκατομμυρίων κ.π.

Ομως, η αβεβαιότητα για τους μελλοντικούς πελάτες του ισραηλινού φυσικού αερίου και ο ανταγωνισμός μεταξύ των μονοπωλίων στην ισραηλινή ΑΟΖ προκαλούν έντονη ανησυχία στην ισραηλινή κυβέρνηση και αστική τάξη.

Ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας, Γιουβάλ Στέινιτς, ήδη από τη Δευτέρα έσπευσε να χαρακτηρίσει τον εντοπισμό του αιγυπτιακού κοιτάσματος ΖΟΡ «εγερτήριο ξύπνημα» για τη χώρα του, σημειώνοντας ότι όσο οι ισραηλινές αρχές καθυστερούν την κατάρτιση ενός «οδικού χάρτη» για την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ», «ο κόσμος γύρω μας αλλάζει με επιπτώσεις για τις πιθανές μελλοντικές εξαγωγές Ενέργειας του Ισραήλ». Το Χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ το ένιωσε, εκείνη τη μέρα, για τα καλά, καθώς οι μετοχές των εταιρειών «Delek» και «Noble», που εκμεταλλεύονται αποκλειστικά την ισραηλινή ΑΟΖ, έπεσαν κατά 12%. Πιέσεις δέχθηκαν οι μετοχές αμφοτέρων των εταιρειών και στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, όπου έπεσαν κατά 3,2%...

Το ίδιο 24ωρο, ο Ούρι Αλντουμπι, πρόεδρος της ισραηλινής Ενωσης Βιομηχανικών Ερευνών Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου, μιλώντας στο ραδιοσταθμό του ισραηλινού στρατού υπογράμμισε: «Το παράθυρο ευκαιρίας για το ισραηλινό φυσικό αέριο κλείνει γρήγορα. Τώρα είναι η ώρα να βιαστούμε και να προωθήσουμε την ανάπτυξη του κοιτάσματος "Λεβιάθαν", αναζητώντας παράλληλα και επιπρόσθετες πηγές...».

Νέους πελάτες θα αναγκαστούν, ενδεχομένως, να αναζητήσουν και τα μονοπώλια που εκμεταλλεύονται το κοίτασμα «Αφροδίτη» της κυπριακής ΑΟΖ, το οικόπεδο 11 (που έχει βάλει στο μάτι η γαλλική ΤΟΤΑΛ), που βρίσκεται σε απόσταση μόλις έξι χλμ. από το αιγυπτιακό κοίτασμα ΖΟΡ, δημιουργώντας ελπίδες και προσδοκίες πως θα συνεχίζεται έως εκεί η αιγυπτιακή «φλέβα χρυσού». Ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης, που αναμένεται μέσα στις επόμενες μέρες να συναντηθεί στο Παρίσι με τον εκτελεστικό διευθυντή της ΤΟΤΑΛ, ενώ βρίσκεται παράλληλα σε συνεχή επαφή με τον Αιγύπτιο υπουργό Πετρελαίου, Ισμαΐλ Σερίφ, σχολιάζοντας την ανακάλυψη του κοιτάσματος ΖΟΡ τη Δευτέρα, αφενός σημείωσε ότι αναπτερώνει τις ελπίδες για νέα κυπριακά κοιτάσματα, αφετέρου απέρριψε ότι θα επηρεάσει αρνητικά την ενεργειακή συμμαχία Κύπρου - Αιγύπτου. Ιδιαίτερα μετά από την πρόσφατη υπογραφή διμερούς μνημονίου ενεργειακής συνεργασίας...

Παράλληλα, ο Κύπριος Πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης, έσπευσε να τηλεφωνήσει την Πέμπτη στον Αιγύπτιο Πρόεδρο, Αμπντέλ Φατάχ Σίσι, ενώ ο τελευταίος βρισκόταν στο Πεκίνο με αφορμή την 70ή επέτειο του τέλους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε μία προσπάθεια να πάρει κάποιες καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις. Ο Σίσι του είπε ότι μέσα από τη διμερή συνεργασία θα ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο «προς όφελος των λαών και χωρών της περιοχής γενικότερα». Ο Αναστασιάδης, από την άλλη, έσπευσε να στείλει «μηνύματα» σε Τουρκία και ΕΕ επιδιώκοντας να προβάλει τον «αναβαθμισμένο ρόλο» της χώρας του, έπειτα και από τις ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων στην Α. Μεσόγειο, τονίζοντας: «Χωρίς την Κύπρο δεν μπορεί να διοχετευθεί προς την Ευρώπη αέριο, αλλά ούτε και προς την Τουρκία... Διαφορετικά ο όποιος αγωγός, είτε το θέλουν είτε όχι, θα πρέπει να διέρχεται είτε διά της Κύπρου είτε εντός της ΑΟΖ της. Οπότε αυτό αναβαθμίζει τον ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ανάγκης επίλυσης του Κυπριακού, αν θέλουν να έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα».

Το Κυπριακό και η λύση του εμπλέκονται τώρα ακόμη πιο βαθιά στις «ορέξεις» των μονοπωλίων και των μεταξύ τους ανταγωνισμών, που συνεχώς οξύνονται.

Σε κάθε περίπτωση, η ανακάλυψη του κοιτάσματος ΖΟΡ εκτιμάται πως θα προκαλέσει επιπτώσεις τύπου ντόμινο σε μία σειρά ζητήματα, με πρώτο μία αλλαγή στις «ισορροπίες» τρόμου μεταξύ ανταγωνιστικών μονοπωλίων και χωρών στην ευρύτερη περιοχή.

Ο Τιερί Μπρος, ειδικός αναλυτής ενεργειακών θεμάτων, της γαλλικής τράπεζας Σοσιετέ Ζενεράλ εκτιμά ότι η ανακάλυψη του κοιτάσματος ΖΟΡ θα αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ μονοπωλίων που εκμεταλλεύονται κοιτάσματα όχι μόνο σε Κύπρο και Ισραήλ, αλλά και σε αυτά της Ανατολικής Αφρικής, όπως εκείνα σε Μοζαμβίκη και Τανζανία, ή ακόμη και στο Ιράν. Ο ίδιος μιλώντας σε διεθνή δίκτυα υποστήριξε ότι επειδή θα υπάρξει μείωση της ζήτησης για φυσικό αέριο (λόγω της μεγάλης προσφοράς), η έλλειψη επενδυτικών κεφαλαίων ειδικά στην Ευρώπη θα επιτρέψει την «επιβίωση» μόνο εκείνων των σχεδίων που θα είναι «αμοιβαίως επωφελή» και εκμεταλλεύσιμα με το μικρότερο δυνατό κόστος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχει και η εκτίμηση που έκανε προ ημερών ο πρώην πρόεδρος της κυπριακής εταιρείας ΚΡΕΤΥΚ (νυν Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου), Τσαρλς Ελληνας, σχετικά με τις επιπτώσεις που θα έχουν αυτές οι εξελίξεις στη διαμόρφωση της τιμής της μονάδας φυσικού αερίου, που είναι διασυνδεδεμένη με την τιμή του πετρελαίου. Οπως σημείωσε, με δεδομένο το γεγονός πως η τιμή του πετρελαίου πέφτει σημαντικά πάνω από ένα χρόνο (και δεν αναμένεται να ξανανεβεί σύντομα ενόψει και της «επανόδου» του ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές από το 2016 και έπειτα), είναι πιθανές κάποιες αρνητικές επιπτώσεις για κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ, εκτός και εάν στο μεταξύ βρεθούν νέα με πολύ χαμηλότερο κόστος γεώτρησης. Ο ίδιος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι η σημερινή τιμή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι στα 7 - 8 δολάρια ανά θερμική μονάδα, ενώ το κόστος για το φυσικό αέριο του κοιτάσματος «Αφροδίτη» είναι περίπου 6 δολάρια...

Οπως συμπεραίνει κανείς, μετά και από τις τελευταίες εξελίξεις, η Ανατολική Μεσόγειος εξελίσσεται σε έναν πολύ ισχυρό διεθνή πόλο έλξης μονοπωλίων και όξυνσης των ανταγωνισμών προκαλώντας, «μοιραία», επιπτώσεις όχι μόνο στο διεθνή ενεργειακό χάρτη αλλά και στις γεωπολιτικές εξελίξεις της περιοχής. Πιθανότεροι ηττημένοι θα είναι για μία ακόμη φορά οι εργαζόμενοι της περιοχής, οι οποίοι εάν δεν υποστούν τραγικές συνέπειες ακόμη μεγαλύτερων πολέμων, θα κληθούν να δουλέψουν για λογαριασμό των μονοπωλίων παίρνοντας ψίχουλα από την πίτα του ορυκτού πλούτου, που γίνεται κέρδος και κεφάλαιο για τους ιδιοκτήτες των επιχειρηματικών ομίλων με τη δική τους δουλειά. Εκτός, βεβαίως, και εάν ανατρέψουν με την πάλη και την αντίστασή τους τα σχέδια των ιμπεριαλιστών...

Η Αίγυπτος, η πολυπληθέστερη αραβική χώρα με έναν πληθυσμό 87.000.000 ανθρώπων που βλέπει τις ανάγκες της να αυξάνονται ολοένα και περισσότερο σε Ενέργεια και φυσικούς πόρους, δεν ήταν πάντα χώρα - εισαγωγής υδρογονανθράκων. Εως και πριν από λίγα χρόνια ήταν η δεύτερη (μετά την Αλγερία) διεθνώς χώρα παραγωγής φυσικού αερίου, διαθέτοντας δύο σύγχρονα εργοστάσια υγροποίησης φυσικού αερίου σε Ικντου και Νταμιέτα.

Πριν τη λεγόμενη «αραβική άνοιξη» του 2011, που οδήγησε σε σημαντικές ενδοαστικές ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή, η Αίγυπτος παρήγαγε (κυρίως από υποθαλάσσια κοιτάσματα) και εξήγαγε φυσικό αέριο στην Ιορδανία και το Ισραήλ. Οι καταιγιστικές εξελίξεις από την κατάρρευση του καθεστώτος του πρώην Προέδρου της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ έβγαλαν τη χώρα από το χάρτη παραγωγής Ενέργειας, ιδιαίτερα μετά την κλιμάκωση των (συνεχιζόμενων ως σήμερα) τρομοκρατικών επιθέσεων τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» στη βόρεια Χερσόνησο του Σινά. Ετσι, μέσα σε λίγα χρόνια, η Αίγυπτος αντί να εξάγει φυσικό αέριο άρχισε να κάνει σχέδια για την εισαγωγή του από το... Ισραήλ. Ωστόσο, η ενεργειακή εξάρτηση της Αιγύπτου από το εξωτερικό αύξησε τις πιέσεις μέρους της αιγυπτιακής αστικής τάξης που αρχικά πόνταρε στη μετέπειτα κυβέρνηση του πρώτου ισλαμιστή Προέδρου της χώρας, Μοχάμεντ Μούρσι μέχρι που διάφορες οικονομικο-πολιτικές εξελίξεις επέφεραν την ανατροπή της από το σημερινό Πρόεδρο (άνθρωπο του στρατιωτικού και οικονομικού κατεστημένου) Αμπντέλ Φατάχ Σίσι.

Ο εντοπισμός του κοιτάσματος ΖΟΡ (που βρίσκεται κοντά στην κυπριακή ΑΟΖ) ανατρέπει πολλαπλώς τα ενεργειακά και γεωπολιτικά δεδομένα, καθώς μεταξύ άλλων θεωρείται ότι μέσα στην επόμενη διετία θα καταφέρει να καλύψει τις εσωτερικές βασικές ενεργειακές ανάγκες της Αιγύπτου για τουλάχιστον μία ή και δύο δεκαετίες.

Ομως αυτό δεν σημαίνει πως η Αίγυπτος θα κρατηθεί μακριά από το ενδιαφέρον ξένων μονοπωλίων. Οι ανάγκες της χώρας σε ηλεκτρικό ρεύμα (λόγω πληθυσμού...) υπολογίζεται ότι αυξάνονται ετησίως κατά τουλάχιστον 7%. Συνεπώς, μακροπρόθεσμα, ο ραγδαία αυξανόμενος πληθυσμός της προεξοφλεί σημαντική αύξηση των ενεργειακών αναγκών της Αιγύπτου. Αυτό, άλλωστε, εξηγεί τις συνεργασίες και τις συμφωνίες της κυβέρνησης του προέδρου Σίσι όχι μόνον με αμερικανο-ισραηλινά και ιταλικά μονοπώλια (όπως η ιταλική ΕΝΙ που δραστηριοποιείται στην Αίγυπτο από τη δεκαετία του '50), αλλά και με ρωσικά μονοπώλια όπως η «Gazprom». Αυτό «μαρτυρούν» και οι σχεδιασμοί για τη δημιουργία αρκετών πυρηνικών σταθμών παραγωγής Ενέργειας μέσα στην επόμενη 15ετία...