Από πρόσφατη κατάληψη στο υπουργείο Εργασίας από τους εργαζόμενους στο «Βοήθεια στο Σπίτι»

Σε σχετική Ερώτηση του ΚΚΕ, άλλωστε, στη Βουλή για τις εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων στο πρόγραμμα, ο αρμόδιος υφυπουργός Εσωτερικών, Γ. Μπαλάφας, απάντησε χαρακτηριστικά ότι «δεν υπάρχουν ιδανικές καταστάσεις ούτε σήμερα, ούτε αύριο, ούτε ποτέ. Ιδανικές καταστάσεις δεν υπάρχουν στον κόσμο τούτο»!

Υπηρεσίες Πρόνοιας αναγκαίες για τα λαϊκά στρώματα κατέληξαν να εξαρτώνται από κοινοτικά κονδύλια, τα οποία όριζαν και τον αριθμό των εργαζομένων σε αυτά και βεβαίως την ποιότητα των υπηρεσιών. Φτάσαμε έτσι στο στόχο να απαλλαγεί το κράτος από το κόστος των όποιων υπηρεσιών, οι οποίες σε συνθήκες κρίσης, ορίζουν τους αποδέκτες τους με κριτήρια κοινωνικής συνοχής. Δηλαδή, απευθύνονται σε λίγους που βρίσκονται σε ακραία φτώχεια ή ανέχεια. Επιτυγχάνεται έτσι παράλληλα η εμπέδωση στη συνείδηση του λαού ότι και η Πρόνοια δεν είναι δικαίωμα που πρέπει να παρέχεται σε όλους δωρεάν, αλλά αντίθετα θα πρέπει να κοστολογείται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΒσΣ παρέχεται σε περίπου 100.000 ωφελούμενους, όταν έχουμε 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους, το 27% αυτών κάτω από τα όρια της φτώχειας, ενώ ένα εκατομμύριο μένουν μόνοι τους.

Στο πλαίσιο αυτό, και το ΒσΣ ξεκίνησε με χρηματοδότηση από την ΕΕ και κατέληξε τα τελευταία χρόνια να χρηματοδοτείται από τους ίδιους στους οποίους απευθύνεται (σ.σ. τους συνταξιούχους) και τους μισθωτούς. Από το 2012, οπότε και το συγκεκριμένο πρόγραμμα λειτουργεί ως έχει με παρατάσεις της τελευταίας στιγμής, χρηματοδοτείται κατά κύριο λόγο από τις ασφαλιστικές εισφορές συνταξιούχων και εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι στο ΒσΣ ασχολούνται με ετήσιες συμβάσεις ορισμένου χρόνου και με διαρκή ομηρία, αφού η παραμονή τους στην εργασία εξαρτάται κάθε χρόνο αν θα υπάρχει εθνική ή κοινοτική χρηματοδότηση.

Η συνέχεια των υπηρεσιών που παρέχει το ΒσΣ έχει σχεδιαστεί από το 2012, με νόμο που προβλέπει την αντικατάσταση του προγράμματος από το «Κατ' Οίκον Φροντίδα συνταξιούχων». Ο εν λόγω νόμος θεσμοθετούσε την ασφαλιστική εισφορά για τη χρηματοδότηση του προγράμματος και παρέδιδε τη λειτουργία του στα νύχια ιδιωτών, αφού επέτρεπε να είναι πάροχοι των υπηρεσιών του ιδιώτες, ΜΚΟ, Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις.

Η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει αν υιοθετεί το διάδοχο σχήμα. Κάνει λόγο για άμεση επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου Πανελλαδικού Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, ΑμΕΑ και ευάλωτων ομάδων, από το 2017, το οποίο - κατά τα δεδομένα - θα παρέχει επιδερμικές λύσεις στα ολοένα αυξανόμενα προβλήματα φτώχειας και εξαθλίωσης.

Περίπου 3.500 (φτάνουν τις 4.000 με τους απασχολούμενους στο πλαίσιο της «κοινωφελούς εργασίας») εργαζόμενοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες, προσφέρουν εδώ και χρόνια τις υπηρεσίες τους σε ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρία που δεν μπορούν ή έχουν σοβαρές δυσκολίες στην αυτοεξυπηρέτησή τους. Οι εργαζόμενοι στο πρόγραμμα ΒσΣ επιτελούν, κατά γενική ομολογία, ένα σοβαρό έργο με πραγματικό αντίκρισμα σε περίπου 100.000 ανθρώπους σήμερα, που χρήζουν οικογενειακής φροντίδας και συντροφιάς, νοσηλευτικής φροντίδας, συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης. Πρόκειται για υπηρεσίες που συμβάλλουν ώστε να αποφευχθεί η ιδρυματοποίηση των ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρία καθώς παραμένουν στο οικείο τους περιβάλλον, στο σπίτι τους.

Με λίγα λόγια, το ΒσΣ αποτελεί μια σημαντική δομή, που όμως δεν αναπτύχθηκε ολοκληρωμένα στη χώρα, αφού το προσωπικό δεν επαρκεί, οι υπηρεσίες παρέχονται με περιορισμούς και όχι σε όλους όσοι έχουν ανάγκη, στερείται των απαραίτητων υλικών και υποδομών (όπως αυτοκίνητα, νοσηλευτικό υλικό ή αναλώσιμα που είναι απαραίτητα) και βέβαια αναβάθμισής της με περαιτέρω ειδικότητες, όπως γιατροί και φυσικοθεραπευτές που είναι επίσης αναγκαίοι. Σήμερα, η υπηρεσία του ΒσΣ στελεχώνεται από κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές και οικογενειακούς βοηθούς.

Πρόκειται για προσωπικό που βρίσκεται σε πολυετή εργασιακή ομηρία. Το πρόγραμμα, τα τελευταία χρόνια, λειτουργεί με παρατάσεις, με τους εργαζόμενους να ζουν με το άγχος της απόλυσης και οι ωφελούμενοι με την αγωνία της στέρησης των υπηρεσιών που τους παρέχει το πρόγραμμα. Τα δεδουλευμένα καταβάλλονται με καθυστέρηση, έως και πολλών μηνών. Οι δε ελλείψεις σε προσωπικό καλύπτονται από εργαζόμενους, που προσλαμβάνονται στο πλαίσιο της «κοινωφελούς εργασίας» για πέντε μήνες, με συνέπειες βεβαίως στην ποιότητα των υπηρεσιών που απαιτούν και αυτές μια πιο μόνιμη και σταθερή σχέση του εργαζόμενου με τον ωφελούμενο.

Με απόφαση της κυβέρνησης, το ΒσΣ, που λήγει στα τέλη του 2015, θα παραταθεί για ένα χρόνο, δηλαδή για ολόκληρο το 2016, και οι συμβάσεις των εργαζομένων σε αυτό θα ανανεωθούν για το ίδιο διάστημα. Η χρηματοδότηση, όπως διεμήνυσαν υπουργοί της κυβέρνησης, σε συνάντησή τους με εκπροσώπους των εργαζομένων είναι εξασφαλισμένη. Από πού, όμως, είναι εξασφαλισμένη; Κατά κύριο λόγο από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) - δηλαδή από τους ίδιους τους ασφαλισμένους εργαζόμενους και συνταξιούχους - από το οποίο χρηματοδοτείται ήδη τα τελευταία χρόνια της παράτασής του. Πρόσφατη είναι η άρνηση της αρμόδιας επιτρόπου της ΕΕ για τη συνέχιση της χρηματοδότησης τέτοιων προγραμμάτων. Δεν προβλέπεται, δηλαδή, άλλη χρηματοδότηση πέραν αυτής των ασφαλιστικών εισφορών.

Τι πραγματικά όμως σημαίνει η εν λόγω παράταση; Δίνει μεν μια προσωρινή ανακούφιση στους εργαζόμενους ότι δεν θα χάσουν άμεσα τις δουλειές τους και στους περίπου 100.000 ωφελούμενους ηλικιωμένους ότι δεν θα στερηθούν τις υπηρεσίες που δικαιούνται, ωστόσο καμία σχετική διασφάλιση δεν υπάρχει για μετά το πέρας του 2016. Στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης είναι η επεξεργασία εντός του νέου έτους και η υλοποίησή από το 2017 έως το 2019 ενός Πανελλαδικού Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, ΑμΕΑ και ευάλωτων ομάδων, που θα αναλάβει τις υπηρεσίες που τώρα παρέχει το ΒσΣ, με αβέβαιη χρηματοδότηση και με ενδεχόμενη «αξιοποίηση» της λεγόμενης «κοινωνικής οικονομίας», δηλαδή με τη συμμετοχή της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας. Γεγονός που στην πράξη θα σημάνει την εμπορευματοποίηση των εν λόγω υπηρεσιών.

Διατηρεί τα προβλήματα που υπάρχουν για τη σωστή λειτουργία του προγράμματος, όπως έλλειψη απαραίτητων υλικών, προβλήματα μετακίνησης, επιμόρφωσης του προσωπικού ή κάλυψη νέων αναγκαίων ειδικοτήτων, ως αποτέλεσμα και των δραστικών περικοπών γενικότερα στον τομέα της Πρόνοιας.

Διατηρεί την ομηρία των εργαζομένων, αφού εξακολουθεί να είναι σε ισχύ η νομοθεσία που απαγορεύει τη μετατροπή των συμβάσεων των εργαζομένων στο πρόγραμμα σε αορίστου χρόνου.

Διατηρεί τους περιορισμούς σε όσους δύνανται να ωφεληθούν από το πρόγραμμα, οι οποίοι σχετίζονται με την εισοδηματική, ασφαλιστική ή οικογενειακή τους κατάσταση.

«Ξεμπερδεύει» και αυτή η κυβέρνηση με τις απαιτήσεις εργαζομένων και ωφελούμενων να αποτελεί και το ΒσΣ μόνιμη δομή, που απευθύνεται σε όλους όσοι έχουν ανάγκη, με εργαζόμενους με μόνιμη και σταθερή σχέση εργασίας.