Associated Press

Ο υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, Φίλιπ Χάμοντ, εμφανίστηκε καθησυχαστικός κατά τη διάρκεια της Συνόδου, όπως αναφέρουν τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, παρέχοντας διαβεβαιώσεις ότι η χώρα του, μέχρι το τέλος του χρόνου, θα έχει αποσαφηνίσει τον τρόπο με τον οποίο θ' αποχωρήσει από την ΕΕ. Ο ίδιος, βεβαίως, στο περιθώριο της Συνόδου σε δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους είχε αποκαλύψει ότι το ζήτημα του Brexit κυριαρχεί στην ατζέντα των συνομιλιών, αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για «έναν νέο παράγοντα που επηρεάζει την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας κι έχει επιδεινώσει την ανασφάλεια των διεθνών οικονομικών εξελίξεων».

Δημόσια παρέμβαση για το ζήτημα έκανε και ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζακ Λιού, λέγοντας ότι κατά τη διάρκεια της Συνόδου τόνισε στους ομολόγους του την ανάγκη να διεξαχθούν σύντομα οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου «με ομαλό, ρεαλιστικό και διαφανή τρόπο». Στο μεταξύ, πριν ακόμη ξεκινήσει η Σύνοδος, το ΔΝΤ είχε αναθεωρήσει τις προβλέψεις του για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας υπολογίζοντας τις δυσμενείς εξελίξεις που σύμφωνα με τους υπολογισμούς του θα προκαλέσει το Brexit.

Το κείμενο συμπερασμάτων ευθύς εξαρχής σημειώνει πως «η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας συνεχίζεται, ωστόσο παραμένει ασθενέστερη από το επιθυμητό επίπεδο». Ειδικά για το Brexit τονίζεται πως «το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ην. Βασίλειο έρχεται να προστεθεί στην αβεβαιότητα της παγκόσμιας οικονομίας. Τα μέλη της G20 (...) στο μέλλον, ελπίζουμε να δούμε το Ηνωμένο Βασίλειο ως στενό εταίρο της ΕΕ». Υπογραμμίζοντας, επίσης, πως «οι πτωτικοί κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία επιμένουν», εντοπίζει μεταξύ των κύριων προβλημάτων τις έντονες διακυμάνσεις στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων και το χαμηλό πληθωρισμό που επιμένει σε μια σειρά από χώρες. Σε αυτά έρχονται να προστεθούν και άλλοι παράγοντες όπως η διαρκής αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις, η τρομοκρατία και οι προσφυγικές ροές. Ειδικά για το ζήτημα των προσφύγων, στο ανακοινωθέν της Συνόδου εκφράζεται η υποστήριξη στις προσπάθειες που καταβάλλουν οι διεθνείς οργανισμοί για την προστασία των προσφύγων και η «υποστήριξη» των αναπτυσσόμενων χωρών και χωρών μεσαίου εισοδήματος που τους υποδέχονται...

Οι υπουργοί Οικονομικών συμφωνούν στην ανάγκη λήψης μέτρων για «την υποστήριξη της ανάπτυξης» και επαναλαμβάνουν την «αποφασιστικότητά» τους να χρησιμοποιήσουν «όλα τα εργαλεία πολιτικής - νομισματικά, δημοσιονομικά και διαρθρωτικά - για να επιτευχθεί ο στόχος της ισχυρής, βιώσιμης, ισορροπημένης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης». Ειδική αναφορά γίνεται στη νομισματική πολιτική, η οποία όπως σημειώνεται πρέπει «να συνεχίσει να στηρίζει την οικονομική δραστηριότητα και να διασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών, σύμφωνα με τις εντολές των Κεντρικών Τραπεζών, ωστόσο η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να οδηγήσει σε ισόρροπη ανάπτυξη. Υπογραμμίζουμε τον καθοριστικό ρόλο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ενώ και η δημοσιονομική πολιτική είναι εξίσου σημαντική για την υποστήριξη των κοινών αναπτυξιακών στόχων. Χρησιμοποιούμε τη δημοσιονομική ευελιξία, όπως επίσης τη φορολογική πολιτική και τις δημόσιες δαπάνες περισσότερο φιλικά προς την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της προτεραιότητας των "υψηλής ποιότητας" επενδύσεων, αλλά και στην εξασφάλιση ότι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένει βιώσιμο».

Η προηγούμενη παράγραφος αντικατοπτρίζει στην πραγματικότητα το εύρος των αντιθέσεων μεταξύ των πιο ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών του πλανήτη και τις διαφορετικές αντιλήψεις που επικρατούν μεταξύ τμημάτων του κεφαλαίου για το ξεπέρασμα της κρίσης, με βάση τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους και τους μεταξύ τους ανταγωνισμούς. Κοινός τόπος, πάντως, ανεξάρτητα από το μείγμα διαχείρισης που επιλέγει κάθε τμήμα του κεφαλαίου, παραμένει η προσπάθεια εξασφάλισης μεγαλύτερης κρατικής στήριξης των επιχειρηματικών ομίλων, όπως και η κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής, μέσω των περιβόητων «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων».

Πρέπει να σημειώσουμε, βεβαίως, ότι τα προβλήματα στην ανάκαμψη των καπιταλιστικών οικονομιών και τα σημάδια που προκαλούν ανησυχίες για νέα ύφεση αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα που επιδρά στις υπόλοιπες εξελίξεις. Στα προβλήματα συνοχής στην ΕΕ και την Ευρωζώνη που εκδηλώθηκαν με το Brexit, τις αντιπαραθέσεις για το μείγμα διαχείρισης, στις ανακατατάξεις δυνάμεων και την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων κ.λπ, που βεβαίως και αυτά με τη σειρά τους σε ένα φαύλο κύκλο επιτείνουν τις δυσκολίες της καπιταλιστικής οικονομίας.

Γίνεται επίσης αναφορά στις διεθνείς συναλλαγματικές ισοτιμίες, επισημαίνοντας πως η υπερβολική αστάθεια και οι ανεξέλεγκτες διακυμάνσεις τους «μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Οι υπουργοί Οικονομικών του G20 δηλώνουν ακόμη πως «θα συνεργαστούμε στενά στις αγορές συναλλάγματος. Επιβεβαιώνουμε εκ νέου τις προηγούμενες δεσμεύσεις μας για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, όπως επίσης και ότι θα απέχουμε από τις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις και δεν θα στοχεύουμε συναλλαγματικές ισοτιμίες για ανταγωνιστικούς σκοπούς. Θα αντισταθούμε σε κάθε μορφή προστατευτισμού».

Οι διακηρύξεις αυτές, βέβαια, γίνονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια από ανώτερους αξιωματούχους των ισχυρότερων καπιταλιστικών οικονομιών και των Κεντρικών Τραπεζών, ωστόσο οι αλληλοκατηγορίες περί χρήσης «αθέμιτων μέσων» με σκοπό τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών, δίνουν και παίρνουν, ενώ στην πραγματικότητα εξελίσσεται «νομισματικός πόλεμος».

Σε ανάλογο «συναινετικό» κλίμα είναι και οι αναφορές στη χαλυβουργία, η οποία αποτελεί τα τελευταία χρόνια πεδίο ανταγωνισμού κυρίως μεταξύ ΕΕ, ΗΠΑ και Κίνας. Οπως επισημαίνεται, οι υπουργοί Οικονομικών του G20 αναγνωρίζουν «τα διαρθρωτικά προβλήματα - συμπεριλαμβανομένης της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας σε ορισμένες βιομηχανίες που επιδεινώθηκε εξαιτίας της ασθενούς παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης και μείωσης της ζήτησης - έχουν προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο εμπόριο όσο και στους εργαζόμενους σε αυτούς τους βιομηχανικούς κλάδους. Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα χάλυβα και άλλων βιομηχανικών προϊόντων είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί συλλογικές απαντήσεις. Αναγνωρίζουμε, επίσης, ότι οι επιδοτήσεις και άλλες μορφές κρατικής στήριξης μπορούν να προκαλέσουν στρεβλώσεις στην αγορά ενισχύοντας την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και, συνεπώς, απαιτούν προσοχή».

Σε αυτό το πλαίσιο, οι υπουργοί Οικονομικών δεσμεύονται για την ενίσχυση της συνεργασίας των χωρών τους, ειδικά μεταξύ των χωρών του G20 που αποτελούν τους σημαντικότερους παραγωγούς χάλυβα, οι οποίες θα συμμετάσχουν στη συνεδρίαση της Επιτροπής Χάλυβα του ΟΟΣΑ στις αρχές του ερχόμενου Σεπτέμβρη. Ειδικά για το θέμα του χάλυβα αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει προειδοποιήσει τους ανταγωνιστές της ότι θα λάβει κάθε απαιτούμενο μέτρο για την προστασία των βιομηχανιών της, οι οποίες από το 2008 μέχρι σήμερα έχουν κλείσει μονάδες παραγωγικής ικανότητας ίσης με 40 εκατ. τόνους ετησίως, ενώ έχουν χαθεί περισσότερες από 60.000 άμεσες θέσεις εργασίας και περισσότερες από 100.000 έμμεσες. Σήμερα στην ΕΕ αναλογεί μόνο το 10% της παγκόσμιας παραγωγής, από το 22% που κατείχε το 2001 και 15,7% το 2007.

Αλλο ένα πεδίο «συνεργασίας», που στην πραγματικότητα είναι πεδίο σκληρότατου ανταγωνισμού, αποτελεί η φορολογική πολιτική, καθώς υπογραμμίζεται η ιδιαίτερη σημασία που έχει στο σημερινό διεθνοποιημένο οικονομικό περιβάλλον ο συγχρονισμός των φορολογικών συστημάτων των χωρών του G20 και η δημιουργία ακόμη περισσότερο «φιλικού προς τις επενδύσεις» φορολογικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, επισημαίνεται η ανάγκη ενίσχυσης των μεθόδων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και η συνεργασία των χωρών στο πλαίσιο των σχετικών προτάσεών του που έχει καταθέσει ο ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση των μεθόδων φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.

Τέλος, στο κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου γίνεται αναφορά στη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και υπάρχει κοινή δέσμευση των συμμετεχόντων ότι θα εφαρμόσουν το συντομότερο δυνατό τις προβλέψεις της συμφωνίας. Καταγράφεται όμως και ο συμβιβασμός μεταξύ των οικονομιών που βρίσκονται σε διαφορετική βαθμίδα ανάπτυξης, αναφορικά με τη χρήση των στερεών καυσίμων, αφού αφενός τονίζεται η ανάγκη περιορισμού των κρατικών επιδοτήσεων στα στερεά καύσιμα μεσοπρόθεσμα, αναγνωρίζεται ωστόσο έμμεσα ότι θα πρέπει να δοθεί χρόνος προσαρμογής στις ασθενέστερες οικονομίες.