Στο φόντο έντονων ανταγωνισμών και αντιθέσεων για τον επιμερισμό ζημιών και κερδών μεταξύ των κρατών - μελών, δηλαδή των αστικών τους τάξεων, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στην Μπρατισλάβα η άτυπη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, επισήμως για να εξετάσει ζητήματα που σχετίζονται με το Brexit, το Προσφυγικό και την Ασφάλεια.

Είχε προηγηθεί η παρέμβαση μέσα στη βδομάδα του προέδρου της Κομισιόν, Ζ. Κ. Γιούνκερ, με την ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο για την «Κατάσταση της Ενωσης», όπου έθεσε καθαρά ζήτημα ενίσχυσης με ζεστό χρήμα της προσπάθειας ανάκαμψης της καπιταλιστικής κερδοφορίας, αλλά και της ενίσχυσης της δυνατότητας της ΕΕ να υπερασπίζεται, και με τα όπλα αν χρειαστεί, τα συμφέροντα των μονοπωλίων της. Πρότεινε, μεταξύ άλλων, δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής μέχρι τον Δεκέμβρη, διπλασιασμό του «πακέτου Γιούνκερ» μέχρι το Μάρτη του 2017, έναρξη επενδυτικών δραστηριοτήτων σε Αφρική και γειτονικές χώρες, μεταρρύθμιση της αγοράς τηλεπικοινωνιών και προσέλκυση νέων επενδύσεων, μέτρα ενίσχυσης της δυνατότητας στρατιωτικής παρέμβασης της ΕΕ κ.ά.

Στον απόηχο των προτάσεών του φαίνεται ότι διεξήχθη η άτυπη Σύνοδος Κορυφής. Η Αγκελα Μέρκελ δήλωσε - στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Φ. Ολάντ - ότι η ΕΕ «βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση», με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και επικρότησε τις προτάσεις Γιούνκερ αν και ήταν κατηγορηματική ότι δεν γίνεται λόγος για παραβίαση των κανόνων.

«Χαιρετίζουμε την ομιλία Γιούνκερ, επ' αυτής της βάσης διεξαγάγαμε τη συζήτηση σήμερα», δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος, εκφράζοντας την ανησυχία της ότι η ΕΕ δεν αποτελεί την «αιχμή του δόρατος» σε τομείς της οικονομίας που θα κυριαρχήσουν μελλοντικά, όπως είναι η ψηφιακή οικονομία. «Είμαστε πεισμένοι ότι χωρίς ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν θα πετύχουμε αυτούς τους στόχους, είμαστε πεπεισμένοι ότι χρειαζόμαστε συμβιβασμούς», πρόσθεσε, εκφράζοντας προσπάθειες να αντιμετωπιστούν προβλήματα συνοχής.

Απ' την πλευρά του, ο Φρ. Ολάντ δήλωσε ότι η συγκεκριμένη σύνοδος αποσκοπούσε στο «να χαράξουμε μια γραμμή για τους επόμενους μήνες και να καταρτίσουμε κάποιες προτεραιότητες», εκτίμησε πως «φάνηκε ότι η Ευρώπη έχει πρόθεση να προχωρήσει» και εστίασε στα ζητήματα ασφάλειας και προστασίας των συνόρων, καταπολέμησης της τρομοκρατίας, άμυνας της ΕΕ και ανάπτυξης με στοχευμένες επενδύσεις ιδίως σε τομείς όπως η Ενέργεια, οι υποδομές κ.ά.

Ενδεικτικές του προβληματισμού που επικρατεί σε επίπεδο ΕΕ ήταν οι δηλώσεις των αρχηγών των κρατών - μελών κατά την προσέλευσή τους στη Σύνοδο. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, είπε ότι η ΕΕ βρίσκεται «μπροστά σε μια κρίσιμη κατάσταση» και «το μήνυμα από την Μπρατισλάβα πρέπει να είναι: Θέλουμε να συνεργαστούμε και θέλουμε να λύσουμε τα προβλήματα τα οποία υπάρχουν στην Ευρώπη». Υπέδειξε ως τομείς που επιδέχονται βελτίωση την εξωτερική ασφάλεια, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την άμυνα και την ανάπτυξη.

«Ο κίνδυνος διάλυσης της Ευρώπης ποτέ δεν υπήρξε τόσο μεγάλος. Μιλώ σαφώς για την επιστροφή στα (εθνικά) σύνορα, το τέλος της ελεύθερης μετακίνησης, την εγκατάλειψη του ευρώ», έγραψε στη σελίδα του στο Facebook, ο Φρανσουά Ολάντ, που, προσερχόμενος στη σύνοδο επέλεξε να εστιάσει στην ενίσχυση της στρατιωτικοποίησης της ΕΕ. Επέμεινε στο γεγονός ότι η Ευρώπη «πρέπει να είναι σε θέση μόνη της να εγγυάται την προστασία της», να μπορεί «να διασφαλίζει τη δική της προστασία, τη δική της άμυνα, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ μαζί με τον Αμερικανό εταίρο».

Γαλλία και Γερμανία φέρεται να παρουσίασαν στην Μπρατισλάβα μια κοινή πρωτοβουλία με βάση την οποία θα εγκρίνονται ευκολότερα οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της ΕΕ και θα ενισχυθεί η χρηματοδότησή τους. Η αποχώρηση της Βρετανίας, που ανέκαθεν προτιμούσε να στηρίζεται στο ΝΑΤΟ, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να προχωρήσει το θέμα της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας, σημείωναν διπλωματικές πηγές.

Απ' την πλευρά του, ο Αλ. Τσίπρας εστίασε στις πιο επείγουσες αξιώσεις του κεφαλαίου που αφορούν στη στήριξή του με ζεστό χρήμα, επενδύοντάς τις με περιτύλιγμα αυταπατών περί κοινωνικής Ευρώπης. Οπως είπε «Αυτό που χρειάζεται τώρα η Ευρώπη είναι ένα νέο όραμα και μία συγκεκριμένη ατζέντα για αλλαγή. Χρειαζόμαστε μία κοινωνική Ευρώπη με ανάπτυξη, απασχόληση και ευημερία για όλους τους ανθρώπους της ...».

Μετά το πέρας της Συνόδου, ο πρωθυπουργός εξέφρασε την ανησυχία του για το «χλόμιασμα» του ευρωενωσιακού οράματος, προέτρεψε στην εφεύρεση ενός νέου, ώστε οι λαοί να χειραγωγηθούν εκ νέου στην αυταπάτη μιας δυνάμει φιλολαϊκής ΕΕ. Αν και, όπως είπε, παραμένουν οι διαφορετικές απόψεις και εκτιμήσεις, εντούτοις εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι «γίνεται ένα βήμα έστω και μικρό».

«Να σταματήσουμε να πιστεύουμε ότι οι κανόνες είναι οι δέκα εντολές του Μωυσή (...) καλοί είναι οι κανόνες, αλλά για να μπορούν να λειτουργήσουν πρέπει να έχουν και εξαιρέσεις. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης πρέπει να γίνει και ανάπτυξης και όχι μόνο δημοσιονομικής πειθαρχίας (...) με προτεραιότητα στις χώρες που έχουν πληγεί απ' την κρίση», δήλωσε θέτοντας τις αξιώσεις του κεφαλαίου στην Ελλάδα για περισσότερη στήριξη. Στο πλαίσιο αυτό χαιρέτισε και τις προτάσεις του Ζ. Κ. Γιούνκερ για περισσότερο χρήμα στους επιχειρηματικούς ομίλους, υποστηρίζοντας ότι «κάπως αλλάζουν οι ισορροπίες».

Ενδεικτικές των αντιθέσεων, πάντως, ήταν η κοινή στάση των χωρών του Βίσεγκραντ και η δήλωση του Ούγγρου πρωθυπουργού, Β. Ορμπαν, για ανεπιτυχή σύνοδο, εκφράζοντας την εναντίωσή του στις αποφάσεις που αφορούν στο μεταναστευτικό.

Είναι προφανές ότι οι αντιθέσεις και οι όποιες απόπειρες συγκερασμού ή επίτευξης συμβιβασμών δεν αφορούν σε καμία περίπτωση στους λαούς και τα συμφέροντά τους, που όλοι σε πλήρη σύμπνοια τσακίζουν στις χώρες τους.

Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, την ώρα που η κυβέρνηση δρομολογεί στο πλαίσιο της δεύτερης «αξιολόγησης» σφαγιασμό εργασιακών δικαιωμάτων, πανηγυρίζει για τις προτάσεις Γιούνκερ, αφού απαντάνε στην επιδίωξη του εγχώριου κεφαλαίου να επιτύχει ακόμα μεγαλύτερη κρατική και ευρωενωσιακή στήριξη για την ανάκαμψη της κερδοφορίας του.

Οι προτάσεις αυτές, οι αποφάσεις της άτυπης συνόδου, στην πραγματικότητα επιβεβαιώνουν ότι η λυκοσυμμαχία αλλάζει αλλά προς το χειρότερο, αφού, μαζί με την κλιμάκωση της επίθεσης στους λαούς των κρατών - μελών της, ακονίζει τα «δόντια» της για πιο ενεργή συμμετοχή των κρατών της σε ιμπεριαλιστικές πολεμικές συγκρούσεις, στο όνομα της «υπεράσπισης των συμφερόντων της ΕΕ και πέρα από τα σύνορά της», εμπλέκοντας τους λαούς σε επικίνδυνους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς.

Είναι ακριβώς τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάθε αστικής τάξης κάθε κράτους - μέλους της ΕΕ που καθορίζουν και τις μεταξύ τους σχέσεις σε κάθε χρονική στιγμή. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ πανηγυρίζει για τις συμμαχίες που τάχα χτίζει με τα άλλα κράτη του μεσογειακού Νότου, εντούτοις είναι φανερό ότι πρόκειται για αντιλαϊκές λυκοφιλίες με συγκολλητική ουσία τις συγκλίνουσες επιδιώξεις των κεφαλαίων των κρατών αυτών.

Η αυταπάτη που σερβίρουν στο λαό, ότι είναι εφικτή η αλλαγή της ΕΕ σε φιλολαϊκή κατεύθυνση, δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική την ώρα που οι σύμμαχοι της κυβέρνησης περνάνε το ένα μετά το άλλο τα αντιλαϊκά μέτρα στις χώρες τους.

Και πρόκειται για διεργασίες που τελικά ανάγονται στη συζήτηση για το ίδιο το μέλλον της ΕΕ και του ευρώ, σε μια περίοδο όπου η λυκοσυμμαχία φαίνεται να δονείται από την άμβλυνση της εσωτερικής της συνοχής και από τα πολλαπλά σενάρια για το μέλλον της. Στο εσωτερικό της δημιουργούνται μια σειρά ομαδοποιήσεις - παρά τους ισχυρισμούς των συμμετεχόντων στη σύνοδο των Αθηνών περί του αντιθέτου - κρατών και τμημάτων της αστικής τάξης. Υπάρχουν, για παράδειγμα, τα κράτη της «πρώτης ταχύτητας» υπό την ηγεμονία της Γερμανίας, τα κράτη που πιέζουν για πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική υπό την ηγεμονία της Γαλλίας και της Ιταλίας (έχοντας κατά καιρούς και τη στήριξη των ΗΠΑ), τα λεγόμενα κράτη του Βίσεγκραντ στην Ανατολική Ευρώπη, με επικεφαλής την Πολωνία, που ζητούν «λιγότερη Ευρώπη» κ.λπ. Στο εσωτερικό του κάθε κράτους υπάρχουν τμήματα της αστικής τάξης, τα συμφέροντα των οποίων διασυνδέονται με αυτά άλλων τμημάτων σε άλλα κράτη ή ακόμα και άλλων κρατών.

Η δυναμική αυτών των αντιθέσεων δεν μπορεί να προβλεφτεί. Ηδη έχουμε κινητικότητα σε μια σειρά από κατευθύνσεις, όπως οι συζητήσεις για νέο δημοψήφισμα ανεξαρτητοποίησης της Σκοτίας και ένταξής της στην ΕΕ, για αλλαγή συνόρων στη Βόρεια Ιρλανδία και ένωσή της με την Ιρλανδία, για το ζήτημα που έθεσε η Ισπανία, ζητώντας καθεστώς συγκυβέρνησης στο Γιβραλτάρ, ενώ παραμένει ανοιχτή η δρομολόγηση των διαδικασιών αποχώρησης της Βρετανίας και το ποιες θα είναι οι μετέπειτα σχέσεις με την ΕΕ.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι διεργασίες κάθε είδους σε επίπεδο ΕΕ, αντιλαϊκών αστικών κυβερνήσεων που απηχούν συμφέροντα του κεφαλαίου, τίποτα το θετικό δεν προμηνύουν για τους λαούς. Το ζήτημα που αντικειμενικά θα προκύψει είναι η δυνατότητα του εργατικού - λαϊκού κινήματος να μη βάλει πλάτη ούτε στο να στηρίξει τις προσπάθειες αποκατάστασης της συνοχής της ΕΕ ούτε τα διάφορα σχέδια ανακατατάξεων και αναδιάταξης των συμμαχιών των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών κρατών. Αντίθετα, πρέπει να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις και τα προβλήματα συνοχής της ΕΕ στην κατεύθυνση της σύγκρουσης με την εξουσία του κεφαλαίου και της αποδέσμευσης από την ΕΕ και κάθε ιμπεριαλιστική λυκοσυμμαχία.