Ο καρκίνος του μαστού έχει αυξηθεί στις Ελληνίδες σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία και, δυστυχώς, η ηλικία εμφάνισής του έχει μειωθεί. Παλιότερα ο καρκίνος του μαστού εμφανιζόταν και αναπτυσσόταν από μια ηλικία και πάνω. Σήμερα, δυστυχώς, βλέπουμε να ασθενούν και είκοσι πέντε και είκοσι επτά χρονών κοπέλες. Οι ανησυχητικές αυτές διαπιστώσεις συνδυάζονται ωστόσο και με μια αισιόδοξη είδηση: Οπως μας πληροφορεί η επίκουρος καθηγήτρια και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας Λυδία Ιωαννίδου - Μουζάκα, η θνησιμότητα που οφείλεται στην ίδια μορφή καρκίνου έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια.

Εδώ και μερικά χρόνια, λέει, έχει αρχίσει η μείωση της θνησιμότητας που οφείλεται στον καρκίνο του μαστού. Αυτό οφείλεται βασικά σε δυο αιτίες: Πρώτα στην έγκαιρη - ή πρώιμη - διάγνωση και δεύτερο στα φάρμακα, που είναι σήμερα πολύ πιο ισχυρά και εξειδικευμένα.

- Να συμπεράνουμε ότι οι Ελληνίδες έχουν αρχίσει να πηγαίνουν πιο έγκαιρα στο γιατρό;

- Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν έχουμε επίσημα στατιστικά στοιχεία. Δεν έχουμε το λεγόμενο αρχείο νεοπλασιών. Τα συμπεράσματα προέρχονται από το διεθνή χώρο. Εχουμε και στην Ελλάδα ένα αυξημένο ποσοστό έγκαιρης προσέλευσης στο γιατρό, αλλά όχι τόσο μεγάλο.

- Τι σημαίνει ακριβώς αρχείο νεοπλασιών;

- Σημαίνει ότι οποιοδήποτε περιστατικό καρκίνου του μαστού καταγράφεται και ότι έχουμε στοιχεία για την ηλικία της γυναίκας που πάσχει, για τη γεωγραφική κατανομή, για το είδος του καρκίνου, τον τύπο του, για το στάδιο, το βαθμό κακοήθειας του όγκου και σίγουρα στοιχεία για την υποτροπή, καθώς και στοιχεία για τη θνησιμότητα.

- Αυτό το αρχείο σε τι μπορεί να χρησιμεύσει στο μέλλον;

- Κατ' αρχάς για να γνωρίζουμε τα επιδημιολογικά στοιχεία της Ελλάδας. Εκτός από τις επιδημιολογικές έρευνες που μπορεί να γίνουν, χρειάζεται να γνωρίζουμε ποια είναι η ταυτότητα της χώρας μας σ' αυτό τον τομέα. Λέμε ότι έχουμε έναν από τους χαμηλότερους δείκτες. Είναι όμως ακριβώς έτσι ή μήπως δεν έχει δηλωθεί το 10%-20% των περιστατικών;

- Αυτά που δηλώνονται, δηλώνονται μόνο στα δημόσια νοσοκομεία ή και στα ιδιωτικά;

- Οφείλουν να τα δηλώνουν - και θα πρέπει να τα δηλώνουν όλοι - ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία. Και ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού αντιμετωπίζεται στα ιδιωτικά νοσοκομεία και όχι στα δημόσια...

- Σε τι οφείλεται το χαμηλό ποσοστό καρκίνων του μαστού στη χώρα μας;

- Πιστεύουμε ότι ο δείκτης είναι χαμηλός, γιατί η Ελλάδα είναι μια μεσογειακή χώρα και ότι έχουμε τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη - όπως και η Ισπανία και λίγο περισσότερο η Ιταλία. Η μεσογειακή διατροφή και γενικά ο τρόπος ζωής παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Αντίθετα, αρνητικό ρόλο έχει η κατανάλωση ζωικού λίπους και οινοπνεύματος, καθώς και η αύξηση βάρους. Ωφελεί η σωματική άσκηση, η λήψη καροτινών και οξειδωτικών, όπως και η βιταμίνη C. Ωστόσο, οι διατροφικές συνήθειες έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια και αυτό μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Πρέπει να γίνουν κάποιες μελέτες γι' αυτά τα θέματα, να δοθούν κάποια στοιχεία... Δυστυχώς, έχει αυξηθεί πολύ και το κάπνισμα ανάμεσα στις γυναίκες, κάτι που είναι απορίας άξιο. Γιατί τέτοια μανία με το κάπνισμα, αφού κάνει τόσο κακό, ενώ αντίθετα δεν κάνει καλό σε τίποτα; Τουλάχιστον το φαγητό μπορούμε να πούμε ότι κάπου κάνει καλό λ.χ. «τσιτώνει» το δέρμα στο πρόσωπο της γυναίκας!

Η Λυδία Μουζάκα έχει κάνει ειδική μελέτη, όπου έχει καταγράψει το μέγεθος του όγκου που έχουν οι ασθενείς όταν πηγαίνουν για πρώτη φορά στο νοσοκομείο. Εχει ήδη συγκεντρώσει στοιχεία από οκτώ κρατικά νοσοκομεία, ενώ ο «Αγιος Σάββας» δεν έχει απαντήσει ακόμα. Οταν η γυναίκα προσέρχεται στο γιατρό, εξηγεί, πρέπει να πούμε σε ποιο στάδιο βρίσκεται. Καθοριστικό για το στάδιο είναι το μέγεθος του όγκου, το οποίο διαπιστώνεται στη συνέχεια, την παθολογοανατομική εξέταση.

- Τα στοιχεία που ήδη έχετε καταγράψει δείχνουν ότι οι γυναίκες πάνε στο γιατρό σε πολύ προχωρημένη φάση;

- Δυστυχώς, στην Ελλάδα, ακόμα ναι. Είναι πολύ χαμηλό το ποσοστό όσων πάνε με αρχικό στάδιο καρκίνου και ακόμα πιο χαμηλό είναι το ποσοστό αυτό στα κρατικά νοσοκομεία. Αντίθετα είναι πιο αυξημένο το ποσοστό των ασθενών που επισκέπτονται κρατικό νοσοκομείο σε προχωρημένο στάδιο...

- Προφανώς, αυτό έχει σχέση με την ελλιπή ενημέρωση...

- Ναι, και σχετίζεται επίσης με το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της γυναίκας, που ή δεν είναι ενημερωμένη ή δεν έχει συνειδητοποιήσει αυτά που έχει ακούσει από την όποια ενημέρωση, ή δεν μπορεί να ανταποκριθεί για οικονομικούς λόγους. Γιατί είναι γνωστό πως αν πάτε στο ΙΚΑ για να κλείσετε ένα ραντεβού για μαστογραφία, μπορεί να χρειαστούν και έξι μήνες...

- Το οικογενειακό περιβάλλον στηρίζει την Ελληνίδα όταν πάσχει από καρκίνο του μαστού;

- Το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον τη στηρίζει. Σ' ό,τι αφορά το σύζυγο είναι θέμα προϋπαρχουσών σχέσεων. Αν η σχέση ήταν καλή, τη στηρίζει απόλυτα. Αν όμως η σχέση δεν ήταν καλή, του δίνεται η ευκαιρία να φύγει από κοντά της...

- Παίζει ρόλο ο ψυχολογικός παράγοντας στη δημιουργία καρκίνου;

- Πιστεύω ότι παίζει πάρα πολύ μεγάλο. Ολοι οι καρκίνοι φαίνεται ότι είναι ψυχοσωματικοί, αλλά ιδιαίτερα ο καρκίνος του μαστού στη γυναίκα και αυτό έχει σχέση με το στρεσογόνο αίτιο, αλλά και με τη διάρκεια που επιδρά πάνω στη γυναίκα και ακόμα με το χαρακτήρα της, αν είναι εσωστρεφής ή εξωστρεφής.

Η συνομιλήτριά μας έχει δημοσιεύσει ήδη από το 1986 μια μελέτη με τίτλο «Επιδημιολογική μελέτη - διερεύνηση της επίδρασης της επιτεινόμενης ψυχικής έντασης στην ανάπτυξη καρκίνου του μαστού ή και στην υποτροπή του». Χρειάζεται όμως οικονομική επιχορήγηση από το υπουργείο για τη συνέχιση αυτής της μελέτης...

Η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας είναι επίσης πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Ερευνας του Καρκίνου του Μαστού και πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου «Σούζαν Κόμεν» για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού. Ενός συνδέσμου που αναπτύσσει ιδιαίτερη δραστηριότητα, με στόχο την πρόληψη, αλλά και την ενημέρωση των ήδη ασθενών. Πέρσι, ο σύνδεσμος έκανε την καταγραφή των αναγκών σ' ό,τι αφορά τον καρκίνο του μαστού σ' όλη την Ελλάδα και είναι πολύ πιθανό να υλοποιήσει τη δημιουργία κέντρου - αρχείου νεοπλασιών. Συνεργάζεται με την Αντικαρκινική Εταιρεία, την Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας, με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με καρκίνο του μαστού, αλλά και με τις νοσηλεύτριες. Εχει εκδώσει πληροφοριακά φυλλάδια. Πρόσφατα εκπρόσωποί του επισκέφθηκαν την ακριτική Αστυπάλαια, όπου πραγματοποιήθηκε ενημερωτική εκδήλωση γυναικών και ανδρών. Σε συνέχεια επιστήμονες έκαναν στις γυναίκες τεστ Παπανικολάου και τους έκλεισαν ραντεβού για να έρθουν στην Αθήνα να κάνουν μαστογραφία (στα νοσοκομεία «Αγιος Σάββας» και «Λαϊκό»). Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αστυπάλαια είναι από τα νησιά της άγονης γραμμής αυτό που έχει τον μεγαλύτερο γυναικείο πληθυσμό. Τέλος, στο πλαίσιο της ενημερωτικής εκστρατείας του ο «σύνδεσμος» έχει κάνει αρκετά σεμινάρια σε δήμους και κοινότητες, σε γιατρούς και αδελφές νοσοκόμες.

Αν αυτή η ενημέρωση γινόταν από το κράτος σε όλη την Ελλάδα, πολλές ζωές θα σώζονταν. Κι αυτό γιατί στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι μια στις δώδεκα γυναίκες έχει πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. Ανάμεσα στις γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού είναι όσες ανήκουν σε οικογένειες που και άλλα μέλη τους είχαν αρρωστήσει με την ίδια πάθηση. Υπολογίζεται ότι η μαστογραφία έχει κατορθώσει να μειώσει τη θνησιμότητα από τον καρκίνο του μαστού σε ποσοστό 30%-40% σε γυναίκες ηλικίας 40-69 χρόνων. Στις περισσότερες περιπτώσεις θεραπεύεται, αν διαγνωστεί έγκαιρα...