«Ο καλλιτέχνης είναι δύσκολο να σωπαίνει. Πρέπει να μιλάει με τη σιωπούσα ομιλία του για τα κοινωνικά γεγονότα της εποχής. Δεν πρέπει να είναι ξεκομμένος απ' αυτά». Τα λόγια ανήκουν στον κομμουνιστή αγωνιστή, ζωγράφο και γλύπτη Δημήτρη Κατσικογιάννη. Στον καλλιτέχνη που πέτυχε αυτό που πίστευε: Τα έργα του να μην είναι απλά θέματα ή αντικείμενα με χρώματα και πνεύμα, αλλά ν' αντικατοπτρίζουν τη βασανισμένη και κατατρεγμένη ψυχή των λαών από τους κερδοσκόπους. Και η αποστολή της τέχνης του ήταν να «αναστηλώνει» τη ζωή, όταν κινδυνεύει ν' αφανιστεί.

Επιθυμία του καλλιτέχνη ήταν να κληροδοτήσει το έργο του στον Τρικαλινό λαό. Αφορμή για την επιλογή του στάθηκαν οι δύο εκθέσεις των έργων του στα χρόνια της μεταπολίτευσης, που έγιναν με πρωτοβουλία του πολιτιστικού σωματείου «ΣΤΕΓΗ» και η θέρμη με την οποία υποδέχτηκαν τον ίδιο και τα έργα του οι κάτοικοι της πόλης. Η εκπλήρωση της επιθυμίας του Δημήτρη Κατσικογιάννη, που ήταν και επιθυμία της γυναίκας του Λέγκως, πέρασε πολλές φάσεις. Ο αείμνηστος καλλιτέχνης πέθανε στις 26 Ιουνίου του 1991. Δυστυχώς, το όνειρό του δεν έγινε πραγματικότητα όσο ζούσε.

«Αν... δημιουργηθεί μουσείο με έργα δικά μου, θα φέρνει το όνομα "Μουσείο Δημήτρη και Λέγκως Κατσικογιάννη"», έγραφε στην ιδιόγραφη διαθήκη που συνέταξε ο Δημήτρης Κατσικογιάννης στις 6/6/1982. Μοναδική κληρονόμος της περιουσίας του, ήταν η σύζυγός του, η οποία πέθανε ακριβώς μετά από 6 μήνες (26/12/1991), χωρίς να προλάβει να εκπληρώσει το μεγάλο πόθο του.

Τα έργα του Δημήτρη Κατσικογιάννη κληρονόμησαν από τη σύζυγό του, ο Ιωάννης και η Στέλλα Ζιώγα και η Πηνελόπη Χρυσικού, οι οποίοι δώρισαν την τεράστια συλλογή του καλλιτέχνη στον Δήμο Τρικκαίων, με σκοπό την ίδρυση του μουσείου. Κι έτσι έγινε.

Το Μουσείο «Δημήτρη και Λέγκως Κατσικογιάννη» εγκαινιάστηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1994 και είχε στεγαστεί προσωρινά στο ειδικά διαμορφωμένο κτίριο της «Δωροθέας Σχολής» και στη συνέχεια απέκτησε μόνιμη «κατοικία» το Δεκέμβρη του 1998, στην περιοχή της Αγίας Μονής στα Τρίκαλα.

Κύριο θέμα των έργων του Δημήτρη Κατσικογιάννη είναι η Εθνική Αντίσταση. Και για το λόγο αυτό κέρδισε τον τιμητικό τίτλο του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης. Στους πίνακές του επιδιώκει να μνημονεύσει, να επισφραγίσει την εκτυφλωτική ανάταση της ΕΑΜικής ψυχής. Φιλοτέχνησε, επίσης, έργα εμπνευσμένα από το Πολυτεχνείο, τους αγροτικούς αγώνες, τους πολιτικούς εξόριστους, την τρομοκρατία, την παγκόσμια ειρήνη. Αλλά και έργα για τον αγώνα του βιετναμέζικου λαού, για τους αγώνες και τις αγωνίες των λαών του Σαλβαντόρ, της Παλαιστίνης, της Μπιάφρας, της Τουρκίας, της Αφρικής, του Ιράν, της Κύπρου, του Αφγανιστάν, της Κορέας, της Νικαράγουας. Ακόμα και για ΝΑΤΟικό πόλεμο στον Περσικό Κόλπο.

Στα περισσότερα έργα του Δημήτρη Κατσικογιάννη επικρατεί η μονοχρωμία. Ο λόγος ήταν ότι δεν τον ενδιέφερε η εξωτερικά όμορφη παρουσίαση των πραγμάτων. Τον ενδιέφερε η εσωτερική μορφή και σημασία τους. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις προσωπογραφίες που φιλοτέχνησε, χαρακτηριστικά που αντλούν από τη βυζαντινή ζωγραφική παράδοση, είναι οι πολύ υψηλοί λαιμοί και τα τεράστια αθώα μάτια. Ο καλλιτέχνης έδινε αυτά τα χαρακτηριστικά στις προσωπογραφίες του, υπερβαίνοντας τα φυσικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, καθώς πίστευε πως η φυσική σωματική διάπλαση του ανθρώπου δεν είναι ικανή να δείξει αυτό που βαθιά αισθάνεται και είναι ο άνθρωπος.

Με την οργάνωσή του στο ΕΑΜ και ΚΚΕ ο Δημήτρης Κατσικογιάννης, ζωγραφίζει εμπνεόμενος από τον αγώνα του ελληνικού λαού. Το αντάρτικο γίνεται γι' αυτόν πηγή αστείρευτης γνώσης και έμπνευσης. Ο καλλιτέχνης με το τουφέκι πολεμούσε και με το μολύβι και το πινέλο ζωγράφιζε τους «αγίους» του αγώνα. Αλλά και έπειτα, έγκλειστος στις φυλακές για 13 χρόνια, δεν έπαψε να ζωγραφίζει. Τα χρώματα για τη ζωγραφική του τα έφτιαχνε μόνος του, αγοράζοντας μόνο, και αυτό κρυφά, λινέλαιο και μπογιές. Πολλά έργα του, όμως, κατασχέθηκαν και άλλα κάηκαν από τους δεσμοφύλακές του.

Ο ίδιος έλεγε για το έργο του: «... Δε σκοπεύω να κρεμάσω εκατομμύρια δραχμές στο μουσείο που θα 'ναι αφιερωμένο στο λαό των Τρικάλων, αλλά μαρτυρίες της βασανισμένης και αγωνιστικής ζωής του λαού μας».

Κι όπως τόνισε, μιλώντας στο «Ρ», ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, εκπρόσωπος της «Συμπαράταξης για τα Τρίκαλα» στο ΔΣ του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Τρικκαίων και βασικός «συνδετήριος κρίκος» μεταξύ του Δημήτρη Κατσικογιάννη και της πόλης των Τρικάλων, «το μουσείο είναι η ιστορία των αγώνων του ελληνικού λαού κατά του φασισμού και του ιμπεριαλισμού, καθώς το έργο του Κατσικογιάννη είναι επικό και πάντα επίκαιρο, τέτοιο που μπορεί να προβληματίζει και να διδάσκει την αγωνιστική στάση ζωής».