Eurokinissi

Από το επίσημο δείπνο στο Προεδρικό Μέγαρο την Πέμπτη το βράδυ

Πίσω από την προκλητικότητα με την οποία η Αγκυρα έθεσε όλη την γκάμα των διεκδικήσεων της τουρκικής αστικής τάξης, ξεπρόβαλε η αποφασιστικότητα με την οποία όχι απλά στο Αιγαίο, αλλά σε όλη την περιφέρειά μας, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, κονταροχτυπιούνται αντίπαλα μονοπωλιακά συμφέροντα. Η «επικαιροποίηση» της Συνθήκης της Λοζάνης, η αναγνώριση «τουρκικής μειονότητας» στη Δυτική Θράκη, η διχοτόμηση της Κύπρου, όλες συνολικά οι τουρκικές αξιώσεις που ο Τούρκος Πρόεδρος έθεσε ανοιχτά κατά τις επαφές του στην Αθήνα, αποτελούν για το τουρκικό κεφάλαιο μοχλούς υπεράσπισης ευρύτερων επιδιώξεων. Και όσο και αν η ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να καλλιεργήσει προσδοκίες για την επίσκεψη Ερντογάν, η αλήθεια είναι πως αυτή έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να προβάλει αναβαθμισμένα τις πάγιες διεκδικήσεις της. Παρά την προσπάθεια στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ να εκθειάσουν την «αποφασιστικότητα» του Προέδρου της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλου και του Αλ. Τσίπρα να δώσουν απαντήσεις», επί της ουσίας κρύβεται το γεγονός ότι και οι δύο προσπάθησαν να διασκεδάσουν τις προκλήσεις Ερντογάν ειδικά σχετικά με τη Συνθήκη της Λοζάνης. Ο πρώτος μίλησε για «ερμηνείες» και ο δεύτερος είπε ότι «συνειδητοποίησε» ότι ο Πρόεδρος δεν «εννοεί πραγματική αναθεώρηση αλλά ορθή εφαρμογή της».

Οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι μεγάλες, γιατί από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε το ταξίδι Ερντογάν, μαζί με διάφορα αστικά επιτελεία έσπευσε να ενισχύσει τις αυταπάτες ότι μπορεί ο λαός να αντλήσει οφέλη από την οποιαδήποτε συνδιαλλαγή του κεφαλαίου. Η ανοιχτή αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της πατρίδας μας στην επίσκεψη του Ερντογάν, που προετοίμασε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, αποδεικνύει ότι καμιά ασφάλεια και καμιά ειρήνη δεν μπορεί να εξασφαλίσει η εμπλοκή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Η στάση της τουρκικής ηγεσίας και συνολικά της τουρκικής αστικής τάξης, η ετοιμότητά της να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της με όλα τα μέσα, διπλωματικά, στρατιωτικά, αλληλεπιδρά με τις ευρύτερες εξελίξεις στην «εύφλεκτη» γειτονιά μας, με τη ραγδαία όξυνση των ανταγωνισμών, που βρίσκεται μάλιστα στο επίκεντρο της αναμέτρησης ανάμεσα σε μερικά από τα ισχυρότερα ιμπεριαλιστικά κέντρα του πλανήτη. Οπως και όλοι οι μεγαλύτεροι ή μικρότεροι «παίκτες» στην ιμπεριαλιστική σκακιέρα, έτσι και η τουρκική αστική τάξη, με τη γεωπολιτική, στρατιωτική και οικονομική ισχύ της αναζητά όσο το δυνατόν περισσότερα πλεονεκτήματα για να υπερασπιστεί τη θέση της.

Οχι μόνο προβάλλει σταθερά τις αξιώσεις της σε Θράκη και Αιγαίο, αλλά και αναζητά ρόλο υπερασπιστή των μουσουλμάνων για να διεισδύσει πιο στέρεα και στα Βαλκάνια, για αυτό κινητοποιείται και στρατιωτικά (με επιχειρήσεις σε βόρειο Ιράκ αλλά και βόρεια Συρία), αναζητά καίρια «πατήματα» σε όλα τα επίπεδα, όπως με την αναβάθμιση της στρατιωτικής της βάσης στο Κατάρ, την ενίσχυση του συντονισμού της με Ρωσία και Ιράν. Με λίγα λόγια, η τουρκική αστική τάξη δηλώνει έτοιμη να αντιμετωπίσει όλες τις σύγχρονες «προκλήσεις», από τη σκοπιά φυσικά των δικών της συμφερόντων.

Αυτές οι προκλήσεις είναι που αναγνωρίστηκαν και κατά την επίσκεψη Ερντογάν, από την τουρκική αλλά και την ελληνική πλευρά, αναδεικνύοντας - πίσω από τους υψηλούς τόνους μπροστά στις κάμερες - την ετοιμότητα τουρκικής και ελληνικής αστικής τάξης να εξετάσουν όλες τις διμερείς διαφορές, αλλά και πολλές εναλλακτικές για τη μελλοντική ανάπτυξη των σχέσεών τους. Ασφαλώς, τα περιθώρια για κοινές μπίζνες ιεραρχούνται, ενώ λειτουργούν και ως «τυράκι» στη «φάκα», για να δυναμώσει στο λαό το παραμύθι της δήθεν επωφελούς συνεργασίας.

Αυξημένο βάρος δίνεται στους τομείς που ιεραρχούνται, της Ενέργειας, των Μεταφορών, του Τουρισμού. Ειδική αναφορά έγινε στη «σημασία ολοκλήρωσης ορισμένων σημαντικών έργων», όπως η ακτοπλοϊκή σύνδεση Σμύρνης - Θεσσαλονίκης, η δεύτερη διασυνοριακή οδική γέφυρα στην περιοχή της συνοριακής διόδου Κήπων - Υψαλα, η επαναλειτουργία της σιδηροδρομικής διασύνδεσης Θεσσαλονίκης - Κωνσταντινούπολης. Συμφωνήθηκε η επανενεργοποίηση της Μεικτής Οικονομικής Επιτροπής και σύντομα θα ετοιμαστεί νέα συνεδρίαση του «Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας» στη Θεσσαλονίκη, στο φόντο αυξημένου ενδιαφέροντος Τούρκων επενδυτών και για ελληνικά λιμάνια και μαρίνες.

Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερα χαρακτηριστικές ήταν οι αναφορές για το Κυπριακό, μέτωπο στο οποίο, όλους τους τελευταίους μήνες, αργά αλλά συστηματικά, στρώνεται το έδαφος για την κλιμάκωση του παζαριού. Καθόλου τυχαία, ο Τούρκος Πρόεδρος επέλεξε να επισημάνει - εμμέσως πλην σαφώς - ότι οι «ανησυχίες» Αθήνας και Λευκωσίας για τα τουρκικά στρατεύματα θα είχαν αντιμετωπιστεί αν προχωρούσαν λύσεις τύπου «σχεδίου Ανάν», εκφράζοντας ανοιχτά τη διάθεση της Αγκυρας να διαπραγματευτεί, με τα απαραίτητα φυσικά ανταλλάγματα. «Πιστεύω, όμως, ότι μπορούμε να συνεχίσουμε, εργαζόμενοι από κοινού, προκειμένου να φτάσουμε στην επίλυση του ζητήματος», πρόσθεσε αρκετά προσεκτικά, για να εισπράξει αντίστοιχη διάθεση παζαριού από τον Ελληνα πρωθυπουργό. Ο Αλέξης Τσίπρας εξέφρασε την ελπίδα «οι συνομιλίες να ξαναρχίσουν το συντομότερο δυνατό», παραπέμποντας στο «πλαίσιο που έθεσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ» το περασμένο καλοκαίρι, παραπέμποντας δηλαδή στο εμπλουτισμένο πλαίσιο προτάσεων που παρουσιάστηκε για τη διχοτόμηση της Κύπρου, με την ακόμα πιο διακριτή «συμβολή» ιμπεριαλιστικών κέντρων, με διάφορα υποψήφια σχήματα «υπεράσπισης» της «ασφάλειας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων», αλλά και «συμβολής στη σταθερότητα» όλης της περιοχής.

Αυτό, όμως, που δεν πρέπει να προσπερνιέται είναι πως το σκληρό παζάρι που εντείνεται, επηρεάζοντας άμεσα και τη χώρα μας, είναι αυτό που αφορά συνολικότερες ισορροπίες. Αυτό δείχνουν οι «τριβές» εντός του ΝΑΤΟ, όπου δυναμώνει μια συζήτηση για την αξία η Τουρκία να παραμείνει μέλος του, όπως και οι σοβαρές αντιθέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ, οι υψηλοί τόνοι μεταξύ Αγκυρας και Βρυξελλών, αλλά και πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Βεβαίως, προς το παρόν φαίνεται ότι οι εντάσεις αυτές αποσκοπούν σε έναν «επανακαθορισμό» των συνεργασιών, όχι σε οριστικές ρήξεις, αν και οι βαθιές αντιθέσεις είναι ορατές και μεγαλώνουν, αναμφισβήτητα. Δεν είναι τυχαίες, για παράδειγμα, οι επισημάνσεις Δυτικών αξιωματούχων για τη σημασία που έχει η Τουρκία, ως οικονομική και στρατιωτική δύναμη.

Αλλο ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι απανωτές συνομιλίες που γίνονται τις τελευταίες βδομάδες μεταξύ Βερολίνου και Αγκυρας, τόσο για τις διαφορές που παραμένουν, όσο και για τις διαθέσεις αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ενός πολύπλευρου, σκληρού παζαριού που αποκτά όλο και περισσότερες προεκτάσεις, πρέπει να εξεταστούν και οι «αντιδράσεις» ΕΕ και ΗΠΑ στην ευθύτητα με την οποία η τουρκική ηγεσία στάθηκε στην Αθήνα. Αξιωματούχος του αμερικανικού ΥΠΕΞ δήλωσε στην ΕΡΤ ότι «ως αρχή (μας), οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν την κυριαρχία των χωρών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας (αλλά) και της Τουρκίας». Ενώ, αξιωματούχος της ΕΕ σχολίασε ότι «οι υποψήφιες χώρες πρέπει να σέβονται το κράτος Δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις σχέσεις καλής γειτονίας και τις διεθνείς συνθήκες».

Μέσα στις συνθήκες, είναι κρίσιμο ζήτημα να αποκαλύπτεται ολόπλευρα αυτό το σύνθετο κουβάρι των ανταγωνισμών, που περιπλέκει τους κινδύνους για τους λαούς. Βάση για τις προκλήσεις αλλά και για τα παζάρια που δυναμώνουν, είναι η αναμέτρηση μονοπωλιακών και γεωπολιτικών συμφερόντων, που ελίσσονται και αντιπαρατίθενται ανάλογα με το πώς καλύτερα θα υπερασπιστούν τη θέση τους, το πόσο περισσότερο θα πλήξουν τους αντιπάλους τους, ή το πόσο λιγότερο θα πληγούν από εκείνους.

Από την πλευρά των λαϊκών συμφερόντων δεν χωράει καμιά επανάπαυση. Κάθε συστράτευση με τα σχέδια του κεφαλαίου γιγαντώνει τις απειλές και υπονομεύει την αντίσταση στις αντιλαϊκές μεθοδεύσεις.