Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο το διήμερο πολιτικών - πολιτιστικών εκδηλώσεων που οργάνωσε η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ για την πολιτική προσφυγιά. Το περίπτερο 16 της ΔΕΘ γέμισε με εκατοντάδες ανθρώπους του μόχθου, πολιτικούς πρόσφυγες και απογόνους τους, που συμμετείχαν το Σάββατο στην πολιτική εκδήλωση με ομιλητή τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, αλλά και την Κυριακή στην ημερίδα για τη ζωή στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Μέσα από τις πολιτικές εκδηλώσεις, τις εκθέσεις, τις πολιτιστικές δράσεις, αναδείχθηκε μια σπουδαία ηρωική πτυχή από την Ιστορία του ΚΚΕ, που είναι συνυφασμένη με τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, καθώς και η μεγάλη προσφορά του σοσιαλισμού, η ανωτερότητά του σε σχέση με τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού.

Ξεκίνησε δείχνοντας τους μαχητές του ΔΣΕ στις τελευταίες μάχες και στο δρόμο για την προσφυγιά. Ζωντάνεψε αφηγήσεις από εμπειρίες - σταθμούς της ζωής των πολιτικών προσφύγων: Το 1949 στο νοσοκομείο στη Μπερκόβιτσα, όπου δέχονταν πρωτόγνωρη φροντίδα. Το 1950 στο Κολέγιο «Μίρκα» στη Βουδαπέστη, ως δείγμα της προσπάθειας μόρφωσης και γνωριμίας τους με τα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Το Μάρτη του 1969, στο εντευκτήριο της Ελληνικής Λέσχης στην Οστράβα της Τσεχοσλοβακίας, να αφηγούνται την ενεργό συμμετοχή τους στην προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Την άνοιξη του 1976, σε σπίτι πολιτικών προσφύγων στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, που στο επίκεντρο της συζήτησης ήταν ο αγώνας για τον επαναπατρισμό και οι δυσκολίες που γνώριζαν όσοι επέστρεφαν πια στην καπιταλιστική Ελλάδα. Συγκλονιστική στιγμή ήταν όταν ένα από τα παιδιά που έφυγαν το 1948 για να σωθούν από το παιδομάζωμα, η Δέσποινα Πέικου, βγήκε στη σκηνή και αφηγήθηκε συνοπτικά τα όσα βίωσε στη δική της προσωπική πορεία και με τον δικό της τρόπο σάλπισε τη συνέχιση του αγώνα για την ανατροπή της βαρβαρότητας του καπιταλισμού. Το θεατρικό έκλεισε με στιγμιότυπο από ελληνικό σχολείο στην Τασκένδη το 1977, με τα παιδιά να διδάσκονται την ιστορία των αγώνων του λαού μας.

Μιλώντας στον «Ριζοσπάστη» για τη συμμετοχή τους στην εκδήλωση, ο Παναγιώτης Μιχαηλίδης δήλωσε: «Είμαστε ενθουσιασμένοι, γιατί συμμετείχε πολύς κόσμος, γιατί ανάμεσά τους είναι πολιτικοί πρόσφυγες αλλά και κόσμος της Θεσσαλονίκης ο οποίος για πρώτη φορά μας γνώρισε από κοντά, γνώρισε τη δράση που είχαμε σαν συγκρότημα και γενικά όλες τις επιτυχίες που κατορθώσαμε και φέραμε στην Ελλάδα. Προσδοκούμε πάντα να είμαστε κοντά σε όποια εκδήλωση και αν γίνει, και φυσικά στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, να είμαστε πάντα παρόντες. Χαρήκαμε, ο κόσμος ήταν πάρα πολύ ζεστός και μας έδωσε πολλή δύναμη».

Πολλοί είδαν τον εαυτό τους στα νεανικά τους χρόνια, στις φωτογραφίες που φιλοξενούνταν στην έκθεση για τη ζωή των πολιτικών προσφύγων στις Λαϊκές Δημοκρατίες, άλλοι είδαν φωτογραφίες και ενθύμια συγγενών και συναγωνιστών τους, ξανάπιασαν στα χέρια τους βιβλία λογοτεχνικά, σχολικά, ιστορικά, εφημερίδες και περιοδικά, που εκδόθηκαν στην Ελεύθερη Ελλάδα, στο Μπούλκες και στην προσφυγιά.

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών συγκέντρωσε και η έκθεση ζωγραφικής με έργα καλλιτεχνών που σπούδασαν και αναδείχθηκαν στην πολιτική προσφυγιά και, ειδικότερα, του Ευθύμιου Τσομάκου, του Δημοσθένη Μιχαηλίδη και του Σάββα Κωνσταντινίδη.

Σε περίοπτη θέση βρέθηκαν και η έκθεση της ΚΕ του ΚΚΕ για την Οκτωβριανή Επανάσταση και όλη την περίοδο μέχρι την αντεπανάσταση καθώς και η έκθεση γραμματοσήμων και ντοκουμέντων, μέρος των οποίων παρουσιάσθηκε στο πλαίσιο του διημέρου.

Στις εκθέσεις ξεναγήθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Το πάνελ με τους εισηγητές

Για την οργάνωση της ζωής των πολιτικών προσφύγων στις χώρες υποδοχής και τον αγώνα τους για επαναπατρισμό μίλησε η Ρούλα Ελευθεριάδου, μέλος του ΔΣ της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, απόγονος πολιτικών προσφύγων.

Αναφέρθηκε στους χιλιάδες μαχητές του ΔΣΕ και όσους τους ακολούθησαν για να αποφύγουν την εκδικητική μανία του αστικού στρατού, που βρήκαν καταφύγιο στη Σοβιετική Ενωση και τις Λαϊκές Δημοκρατίες σε Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Γερμανία. Στη μεγάλη προσπάθεια που ακολούθησε για την επανένωση των οικογενειών. Στην προσαρμογή των πολιτικών προσφύγων στις νέες συνθήκες, στην ένταξή τους στην εκπαίδευση, στην παραγωγή, στο πολιτιστικό περιβάλλον των μεγάλων πόλεων. Μίλησε για το πώς λύθηκε το ζήτημα της στέγασης, με την οργάνωση μικρών πολιτειών, αναφέρθηκε στη φροντίδα για τους τραυματίες και τους ανάπηρους, τη συνταξιοδότηση των ηλικιωμένων ανταρτών. Επίσης αναφέρθηκε στην οργάνωση των πολιτικών προσφύγων, με τον καθοδηγητικό ρόλο του ΚΚΕ, στις εφημερίδες και τα περιοδικά που δημιουργήθηκαν από τα πρώτα κιόλας χρόνια, για να καλύψουν την ανάγκη επικοινωνίας. Στάθηκε επίσης στην ανάπτυξη των αθλητικών δραστηριοτήτων για παιδιά και ενήλικες για τη συμμετοχή τους σε πρωταθλήματα, στις πολιτιστικές ομάδες που δημιουργήθηκαν σε κάθε προσφυγική πολιτεία. Στον αγώνα για τον επαναπατρισμό και στα προβλήματα που προέκυψαν με τον ερχομό στην Ελλάδα και στην ανάγκη νέας οργάνωσής τους για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, με τη δημιουργία της Πανελλήνιας Ενωσης Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων (ΠΕΕΠΠ) το 1976.

Με γλέντι με ζωντανή μουσική από το συγκρότημα Βορειοδυτικών Συνοικιών του ΚΚΕ και τσέχικα εδέσματα ολοκληρώθηκε το διήμερο

Υπογράμμισε το σημαντικό ρόλο που έπαιξαν στο ξεκίνημα του ΔΣΕ και στη συνέχεια στην ενίσχυσή του. Σημείωσε ότι η πολύμορφη και πολύμοχθη δραστηριότητα των Μπουλκιωτών, ιδιαίτερα στην κρίσιμη φάση μέχρι τη γενίκευση του ένοπλου αγώνα, διεξαγόταν σε πολύ δύσκολες και εξαιρετικά περίπλοκες συνθήκες. Και σημείωσε ότι για να κρίνουμε την ιστορία του Μπούλκες, πρέπει να πάρουμε υπόψη τις τότε συνθήκες και να μην κρίνουμε τα γεγονότα εκ του ασφαλούς ή παραγνωρίζοντας τη σκληρότητα της ταξικής πάλης. Ακόμα περισσότερο, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι στην τότε σύγκρουση το δίκιο βρισκόταν με το μέρος των αγωνιστών του Μπούλκες, του ΔΣΕ, του ΚΚΕ.

Για την υποδοχή και την περίθαλψη των παιδιών στις σοσιαλιστικές χώρες, την εκπαίδευσή τους και τη δουλειά της Επιτροπής Βοήθειας στο Παιδί (ΕΒΟΠ) μίλησε η Κυριακή Καμαρινού, συνεργάτρια του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ, απόγονος πολιτικών προσφύγων.

Σημείωσε ότι παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν στα πρώτα βήματα της οργάνωσης των σοσιαλιστικών τους δομών, αγκάλιασαν τα προσφυγόπουλα, εξασφαλίζοντας όλα τα οικονομικά μέσα συντήρησης, διατροφής, ρουχισμού, θεραπείας και μόρφωσής τους, οργάνωσαν ελληνικά σχολεία με Ελληνες δασκάλους, ελληνικά βιβλία - αλφαβητάρια, μαθηματικά, ιστορία.

Επίσης ανέφερε ότι με ευθύνη της ΕΒΟΠ γράφηκαν, κυκλοφόρησαν και διδάχθηκαν στα σχολεία των ελεύθερων περιοχών και της προσωρινής, όπως πιστευόταν, προσφυγιάς, σχολικά βιβλία και τα πρώτα εγχειρίδια για δασκάλους - νηπιαγωγούς, τα «Παιδαγωγικά Μαθήματα» του Γ. Αθανασιάδη και το «Βοήθημα για τη νηπιαγωγό» της Ε. Αλεξίου. Τυπώθηκαν αλφαβητάρια ελληνικής, σλαβομακεδονικής και τουρκικής γλώσσας (για τους Πομάκους της Θράκης), βιβλία Μαθηματικών, Αναγνωστικά των 6 τάξεων, βιβλία Γεωγραφίας και Γραμματικής της Δημοτικής.

Για τις εξελίξεις στο ΚΚΕ τη δεκαετία 1950 και τις πολιτικές επιπτώσεις τους στους πολιτικούς πρόσφυγες μίλησε ο Κώστας Σκολαρίκος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Σημείωσε ότι η ζωή των πολιτικών προσφύγων αντικειμενικά διασυνδεόταν με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στις χώρες φιλοξενίας, αλλά και την πορεία του ΚΚΕ που λάμβανε χώρα στο πλαίσιο μιας ιδιόμορφης και πρωτόγνωρης κατάστασης.

Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ, στην όξυνση της εσωκομματικής διαπάλης και στο εσωτερικό του ΚΚΣΕ, μετά το θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν με κατάληξη το 20ό Συνέδριο, όπου επανήλθε πιο ενισχυμένη η αναθεωρητική τάση και η οπορτουνιστική πολιτική, που αντανακλούσε την όξυνση της ταξικής πάλης μεταξύ των κομμουνιστικών δυνάμεων και των δυνάμεων της ατομικής ιδιοκτησίας στις νέες μεταπολεμικές συνθήκες. Στον αντίκτυπο που είχαν οι αλλαγές αυτές και στο ΚΚΕ, τη φραξιονιστική δραστηριότητα στο εσωτερικό του και τα γεγονότα της Τασκένδης. Στην 6η και στην 7η Ολομέλεια, στις αποφάσεις του 9ου Συνεδρίου του Κόμματος, το 1973, και στην Απόφαση της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, τον Ιούλη του 2011, που έκρινε ως άδικη και συκοφαντική την κατηγορία ότι ο Ν. Ζαχαριάδης ήταν ύποπτος συνεργασίας με τον ταξικό εχθρό και προχώρησε στην επίσημη αποκατάστασή του.

«Πολιτική προσφυγιά και αντικομμουνιστική προπαγάνδα» ήταν το θέμα της εισήγησης του Γιώργου Μαργαρίτη, καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ.

Ξεκίνησε την ομιλία του με μια σύγκριση ανάμεσα στην ελάχιστα ζηλευτή τύχη των προσφύγων του Ισπανικού Εμφύλιου Πολέμου που βρέθηκαν στις καπιταλιστικές χώρες, όπου, χωρίς δισταγμό, τους αντιμετώπισαν ως «ανεπιθύμητους» ή και μολυσματικά «ύποπτους», αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται σήμερα - από την ελληνική ή από άλλες αστικές κυβερνήσεις - οι πρόσφυγες της Συρίας, σε σχέση με την υποδοχή των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στις σοσιαλιστικές χώρες.

Και σημείωσε ότι αυτές τις διαφορές θέλουν να αποσιωπήσουν, να σβήσουν από τα βιβλία της Ιστορίας οι αναθεωρητές. Είναι μέρος της μεγάλης στρατηγικής τους πρωτοβουλίας για διαστρέβλωση όλων όσων συνέβησαν, κατακτήθηκαν στο σοσιαλισμό με τρόπο τέτοιο ώστε να πάψει να λειτουργεί η ιστορική αυτή περίοδος ως σημείο αναφοράς και έμπνευσης στη σημερινή, ολοένα και πιο δύσκολη ζωή των ανθρώπων.

• Σε επόμενα φύλλα του «Ριζοσπάστη» θα δημοσιευτούν αποσπάσματα από τις εισηγήσεις της ημερίδας.