Ο «Ρ» απευθύνθηκε σε εργαζόμενους κάποιων χαρακτηριστικών κλάδων, που φημίζονται για την έλλειψη ατομικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων και τη μεγάλη εργοδοτική τρομοκρατία που επικρατεί εκεί. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι μιλούν για το πως βιώνουν αυτή την κατάσταση, αλλά και για τις συνέπειες όταν αποφασίσουν να αντιδράσουν.

Εξαντλητικά ωράρια, καταπάτηση συλλογικών συμβάσεων, τρομοκρατία, απειλές, απολύσεις, δωροδοκίες εργαζομένων, απαγόρευση συνδικαλιστικής δράσης και ό,τι άλλο μπορεί να θεωρηθεί δημοκρατικό δικαίωμα εργαζομένων μέσα στους εργασιακούς χώρους καταπατείται βάναυσα στο χώρο της Κλωστοϋφαντουργίας - Ιματισμού - Δέρματος.

Τα σημαντικότερα κρούσματα εντοπίζονται στις μεγάλες μονάδες κλωστοϋφαντουργίας στη Βόρεια Ελλάδα, στις μικρές βιοτεχνίες και στην εργασία φασόν. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο αντεργατικός νόμος 2874 εφαρμόστηκε πριν καν ψηφιστεί σ' αυτό το χώρο με αλλαγή ωραρίων χωρίς εγκρίσεις σωματείων και εργαζομένων, επιβάλλοντας 56 ώρες εργασία την εβδομάδα.

Χαρακτηριστικά της εργοδοτικής ασυδοσίας και της πλήρους καταπάτησης των δημοκρατικών δικαιωμάτων ήταν τα όσα κατήγγειλαν στο «Ρ» ένας εργαζόμενος και μία πρόσφατα απολυμένη από επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας.

Ο Κ. Μωραϊτίδης είναι εργαζόμενος στην ΒΕΡΤΙΚΑΛ (πρώην «Βένους - Βικτώρια») στην Ξάνθη. Οι παρανομίες και οι καταπατήσεις των εργατικών δικαιωμάτων ήταν καθημερινές. Τρομοκρατία, εκβιασμοί, επιβολή προστίμων μέχρι 50.000 δραχμές και έλεγχος των εργαζομένων επί μία ώρα μετά το τέλος της εργασίας. Το σωματείο που υπήρχε διαλύθηκε το 1988, καθώς ξεπουλήθηκε στην εργοδοσία και οι συνδικαλιστές έγιναν... στελέχη της επιχείρησης.

Απέναντι σ' αυτή την κατάσταση και στο εργοστάσιο, αλλά και σε όλο το νομό ο Κ. Μωραϊτίδης ξεκίνησε μαζί με άλλους εργαζόμενους να δημιουργήσουν κλαδικό σωματείο στο οποίο έγινε προσωρινός πρόεδρος.

«Με το που έγινε αυτό - μας καταγγέλλει - αμέσως με απέλυσαν αν και έχω σύμβαση αορίστου χρόνου. Η απόλυση ανακλήθηκε μετά από παρέμβαση της Επιθεώρησης Εργασίας. Αμέσως μετά όμως άρχισε ένα κυνηγητό εναντίον μου, ώστε να με απομονώσουν από τους συναδέλφους. Με έβγαζαν έξω με σεκιουριτάδες, έβαλαν το διάλειμμά μου μισή ώρα πριν από τους υπόλοιπους. Μάλιστα, προσπάθησαν να μου πάρουν τον ντοσιέ με τις αιτήσεις των εργαζομένων για το σωματείο. Τελικά, έβαλαν καμιά δεκαριά ψευτομάρτυρες να πουν ότι επιτέθηκα και έβρισα τον διευθυντή και τον προϊστάμενο για βρουν δικαιολογία να με απολύσουν. Τώρα βρισκόμαστε στα δικαστήρια, καθώς έχω καταθέσει ασφαλιστικά μέτρα. Εν τω μεταξύ όμως έχουν βάλει τους δικηγόρους τους να μου τάζουν ότι θα μου βρουν δουλιά και θα μου δώσουν χρήματα για να φύγω...».

Η Θεοδώρα Δεμερτζή απολύθηκε παράνομα πριν λίγο καιρό από την «Μπιάνκα Παγγαίου» στην Καβάλα, μαζί άλλους 80 συναδέλφους της καθώς αντέδρασαν στην απόφαση της γερμανικής επιχείρησης να εφαρμόσει ελαστικό ωράριο.

Είναι σημαντικά όμως τα όσα μας κατήγγειλε για το πώς μεθοδεύτηκε από την επιχείρηση ώστε να απολυθούν οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι, αλλά και η ίδια, η οποία ήταν πρόεδρος του Σωματείου. «Τα 80 άτομα που απολύθηκαν ήταν όλα από το τμήμα της ζακέτας, καθώς ήταν οι πιο δραστήριοι στο σωματείο και αντέδρασαν περισσότερο στο ελαστικό ωράριο. Εγώ δεν ανήκα σ' αυτό το τμήμα. Λίγο καιρό όμως πριν τις απολύσεις με μετέφερε στο τμήμα της ζακέτας. Στη συνέχεια έθεσε ως δικαιολογία για τις απολύσεις ότι έπρεπε να κλείσει όλο το τμήμα. Στις πρόσφατες εκλογές που έγιναν στο Σωματείο δεν είναι τυχαίο ότι όσοι εκλέχτηκαν ήταν άνθρωποι της εργοδοσίας».

Στο χώρο του φαρμάκου η εργοδοτική τρομοκρατία ασκείται με βασικό στόχο την εντατικοποίηση της παραγωγής. Πολλοί εργαζόμενοι, μπροστά στο φόβο της ανεργίας, αναγκάζονται να κάνουν ακόμα και υπερωρίες, τις οποίες ο εργοδότης αντί να τους τις πληρώσει τις δίνει σε ρεπό. Πολλές είναι οι επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου διατηρώντας τους εργαζόμενους σε μια συνεχή εργασιακή ομηρία με δίμηνες, ακόμα και μηνιαίες συμβάσεις. Υπάρχει γενικότερα παραβίαση των συλλογικών συμβάσεων κυρίως όμως στα καλλυντικά και στις επιχειρήσεις φασόν. Η τρομοκρατία ειδικά τα τελευταία 10 χρόνια έχει ενταθεί, καθώς υπήρξε ένα μπαράζ συγχωνεύσεων και εξαγορών διάφορων επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα την απόλυση εργαζομένων ή τη μεταφορά τους στη νέα διοίκηση που θέλει να καταργήσει τα προηγούμενα δικαιώματά τους.

Για την τρομοκρατία και τις κατάφωρες παραβιάσεις σημαντικών εργατικών δημοκρατικών δικαιωμάτων, που συμβαίνουν στη φαρμακοβιομηχανία ΦΑΜΑΡ, μίλησε στο «Ρ» ο εργαζόμενος εκεί Τάσος Ριζόπουλος. «Οι προσλήψεις που γίνονται είναι μόνο ορισμένου χρόνου με 5ωρη, 6ωρη, 7ωρη απασχόληση. Αποτέλεσμα να υπάρχουν συνεχείς απειλές και τρομοκρατία για απολύσεις προς τους εργαζόμενους. Υπάρχουν εργαζόμενοι που βρίσκονται με καθεστώς τέτοιων συμβάσεων 7 και 8 χρόνια. Είναι χαρακτηριστική η κατάσταση στο τμήμα της διανομής, όπου εκεί δε γίνεται ούτε διάλειμμα, ενώ χρωστάνε στους εργαζόμενους ρεπό από απλήρωτες ώρες από πέρσι, καθώς υπάρχουν μέρες που εργαζόμαστε μέχρι και 15 ώρες συνεχώς. Απέναντι σε όλα αυτά τα τελευταία δέκα χρόνια και παρά τα συνεχή υπομνήματα στην Επιθεώρηση Εργασίας έχει έρθει μόνο μία φορά χωρίς να κάνει τίποτα».

Η λέξη συνδικαλισμός σε πολλά εργοστάσια στο Μέταλλο είναι άγνωστη. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν εμποδιστεί κλιμάκια συνδικαλιστών να περιοδεύσουν στο χώρο της επιχείρησης και να συζητήσουν με τους εργαζόμενους. Ο φόβος της ανεργίας και εδώ χρησιμοποιείται συνεχώς για να τρομοκρατούν οι εργοδότες τους εργαζόμενους και να εντατικοποιήσουν την εργασία. Την ίδια στιγμή υπάρχουν επιχειρήσεις όπου δεν εφαρμόζονται καθόλου οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας και ιδιαίτερα για τους μετανάστες.

Ο Γ. Σουλιώτης, εργαζόμενος στην εταιρία ΧΑΛΚΟΡ ΑΕ, που είναι μέλος του Ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ, και μέλος του Συνδικάτου Μετάλλου «Προμηθέας» μίλησε στο «Ρ»: «Σε καμία επιχείρηση του ομίλου δεν υπάρχει σωματείο σήμερα. Πριν 20 χρόνια περίπου έγινε μια προσπάθεια, αλλά οι εργαζόμενοι που προσπάθησαν να φτιάξουν το σωματείο απολύθηκαν. Εγώ όταν εκδήλωσα τη συνδικαλιστική μου ταυτότητα με βγάλανε από το χώρο της παραγωγικής διαδικασίας και με βάλανε στο εμπορικό τμήμα για να μην μπορώ να συναναστρέφομαι με τους άλλους εργαζόμενους».

«Η τρομοκρατία, συνεχίζει ο εργαζόμενους, έχει πολλές μορφές. Η κυβέρνηση ακολουθεί μια πολιτική για τις συλλογικές συμβάσεις που κρατάει τα μεροκάματα σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Ετσι, οι εργαζόμενοι εξαναγκάζονται να ζητάνε οι ίδιοι πολλές φορές να κάνουν υπερωρίες, ώστε να βγάλουν επιπλέον χρήματα. Στην ίδια λογική εντάσσονται και τα πριμ παραγωγικότητας. Αντί η επιχείρηση να δίνει έναν αξιοπρεπή μισθό ουσιαστικά επιβάλλει την εντατικοποίηση της εργασίας δίνοντας κάποια μπόνους».

Κανένα δικαίωμα δεν έχουν στην ουσία, εργαζόμενοι σε ιδιωτικά συνεργεία καθαρισμού. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για δημοκρατικά κι ατομικά δικαιώματα, αλλά για μεγάλη οπισθοδρόμηση στα θέματα αυτά.

Χαρακτηριστική περίπτωση, το ιδιωτικό συνεργείο «ΠΡΟΣΗΚΑ». Εχει αναλάβει με διαγωνισμό την καθαριότητα του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία». Επίσης τον καθαρισμό Τραπεζών, Ταχυδρομείων κ.ά. Οπως καταγγέλλουν εργαζόμενοι, η λέξη νόμιμα δικαιώματα απουσιάζει από την καθημερινότητά τους στο χώρο εργασίας τους. Καμία σύμβαση, καμία απόδειξη, δεν υπάρχουν νόμιμοι μισθοί, άδειες, επιδόματα, ανθυγιεινά. «Υποτίθεται», λένε οι γυναίκες που καθαρίζουν τους χώρους, «ότι το Νοσοκομείο δίνει ένα σεβαστό ποσό στην εταιρία για να πληρώνονται και οι εργαζόμενοι και να γίνεται σωστά η καθαριότητα στους χώρους του Νοσοκομείου». Επανειλημμένες κρούσεις των εργαζομένων στον πρόεδρο και τη διευθύνουσα δεν έχουν βοηθήσει «την κατάσταση».

Μεγάλος ο φόβος, η τρομοκρατία, η απουσία διαλόγου στη δουλιά. Κάθε αντίδραση, ακόμα και η απαίτηση του μισθού στο σωστό χρόνο, λαμβάνεται ως «εξέγερση» κι ο εκβιασμός περιμένει στην πόρτα: απόλυση χωρίς αποζημίωση! Μόνιμη επωδός του εργοδότη και των «δικών του» το «αν σου αρέσει, έτσι είναι» και το «όποτε θέλουμε εμείς πληρώνουμε». Οσοι έχουν «καλή συμπεριφορά» και δεν ανήκουν στη μαύρη λίστα οι εργοδότες τους δίνουν κι άλλη δουλιά με πενιχρά βέβαια χρήματα. Μεγάλη πίεση δέχονται και από την αυταρχική και άσχημη συμπεριφορά των προϊσταμένων.

Δεν υπάρχει καμιά μέριμνα και μέτρα προφύλαξης των καθαριστριών για σωστή υγιεινή στο περιβάλλον που δουλεύουν. Να σημειωθεί ότι τώρα τελευταία τους δόθηκε μια στολή, ενώ χρειάζονται περισσότερες για να μπορούν να τις πλένουν.

Η εργοδοτική τρομοκρατία εκφράζεται με πολλούς τρόπους, μας λέει εργαζόμενος στο πολυκατάστημα «Λαμπρόπουλος». «Αρχίζει από το να μην μπορείς να μιλήσεις για εργασιακά θέματα που σε απασχολούν, γιατί "πάνε κατευθείαν" στον προϊστάμενο, η ψυχολογική πίεση είναι μεγάλη, οι απειλές και τ' όνομα σου φτάνει ψηλότερα. Ας μη μιλήσουμε για διακίνηση προκηρύξεων, εκεί υπάρχει πρόβλημα όχι μόνο από την εργοδοσία, αλλά κι από ανθρώπους με διαφορετική άποψη. Τον Οκτώβρη π.χ. είχαμε απεργία, είχε φτάσει ο προϊστάμενος, όπως βλέπουμε στις ελληνικές ταινίες, να γράφει στο μπλοκάκι ποιοι μιλάνε με τους συνδικαλιστές του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων. Ετσι σε "φακελώνουν". Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι στις εκλογές του σωματείου, οι γενικές συνελεύσεις έχουν τα "μάτια των διευθυντών" για να μαθαίνουν τι είπε, ποιος.

Εμείς δουλεύουμε και δίνουμε ώρες και ζωή στους χώρους εργασίας, είναι προσβλητικό, το λιγότερο, να σε ψάχνουν, ενώ υπάρχουν αντικλεπτικά στις εισόδους. Αν προσθέσουμε και την πίεση που εξασκείται με τις κάμερες! Δήθεν παρακολουθούν τους πελάτες, στοχεύουν όμως και στο χώρο των εργαζομένων. Τέλος, και οι μηνιαίες αναφορές του προϊσταμένου για τον κάθε υπάλληλο, τι πούλησε, πώς συμπεριφέρεται, τι απόψεις έχει, δημιουργούν το "κατάλληλο κλίμα".

Δε δημιουργούν μόνο οι παραβιάσεις των ωραρίων παραβίαση της προσωπικής σου ζωής, αλλά και ότι δεν παίρνουν ζευγάρια και δεν ευνοούν τις διαπροσωπικές σχέσεις, θέλουν επίσης τα κορίτσια να προσελκύουν πελάτες με την εμφάνισή τους. Ενδεικτικό του τι θέλουν να μαθαίνουν, είναι και οι ερωτήσεις του βιογραφικού για να σε πάρουν στη δουλιά: Αν μένει μόνη της μια κοπέλα, τι μαγειρεύει, αν ξέρει να μαγειρεύει, μέχρι τι θα βάλει μέσα στο κοτόπουλο και τι ρούχα της αρέσει να φοράει! Η ζωή σου κομματιάζεται, γιατί δεν κάνεις τη συγκεκριμένη δουλιά, αλλά χιλιάδες άλλες και χωρίς βέβαια να πληρώνεσαι.

Τέλος, θέλω να σημειώσω την προσπάθεια που γίνεται από τους εργοδότες και τους "παρατρεχάμενούς" τους να συκοφαντήσουν και να υποβιβάσουν κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται. Δημιουργούν απογοήτευση στους άλλους εργαζόμενους, θέλοντας να τους δημιουργήσουν αμφιβολία για τα κίνητρα. Πολλοί νέοι που πρωτομπαίνουν στη δουλιά, φοβούνται ν' ανοιχτούν, να μιλήσουν σε ανθρώπους που αντιδρούν, για να μην σταμπαριστούν, χρειάζεται χρόνος για να σ' εμπιστευτούν».

«Ασταθή και ελλιπή», σε γλώσσα «εύπεπτη» είναι τα δημοκρατικά κι ατομικά δικαιώματα και στα φαστφουντάδικα. Χαρακτηριστική η έκφραση του Παναγιώτη, «η απουσία σεβασμού στο πρόσωπό μας και στην καθημερινή μας ζωή». Ολα αυτά, μας λέει, καλύπτονται από το νέο νόμο για τα εργασιακά, όμως εκτός των άλλων είναι επέμβαση στην προσωπική ζωή: Επεμβαίνουν στη δουλιά σου, σε διώχνουν από τη βάρδια αν «δεν είσαι όπως πρέπει», σου κόβουν το ρεπό, σε κρατάνε δύο ώρες και σε διώχνουν, για να μειώσουν το κόστος μειώνουν το προσωπικό και σου δίνουν ένα ρεπό, με τους «μερικά» απασχολούμενους, ενώ άλλα συμφωνούν μαζί τους για το χρόνο εργασίας, άλλα κάνουν. Παραβιάζουν την ιδιωτική σου ζωή για καθημερινά και απλά εκ πρώτης όψεως πράγματα, ακόμα και με την προκαταβολή. Τους ζητάς και λένε ότι «αν τη θες για να διασκεδάσεις δε σου τη δίνουμε». Ο λογιστής π.χ έχει την υποχρέωση να σε πληροφορεί για κάτι που αφορά τα οικονομικά σου, πολλοί όχι μόνο δεν ασχολούνται αλλά σε διώχνουν με τη δικαιολογία ότι έχουν δουλιά, μα και «εμείς δουλιά είμαστε»!

Αλλο σοβαρό θέμα, που επιτείνει την αγωνία και το άγχος του εργαζόμενου είναι η μεταφορά του από μαγαζί σε μαγαζί της αλυσίδας. Για ποιο σεβασμό της ζωής μιλάμε;

«Παλιότερα» μας λέει, είχαν δώσει ένα έντυπο να συμπληρώσουμε, για τη χρήση των προσωπικών μας στοιχείων από τους διευθυντές. Δεν ήταν υποχρεωτικό. Τι να το κάνεις, όμως, όταν ο προϊστάμενος μπορεί μέσα από τη γνωριμία μαζί σου, γιατί εργάζεται μαζί σου, να σου κάνει το «ψυχολογικό σου προφίλ»;

Για τα συνδικαλιστικά δικαιώματα το μόνο που μπορώ να πω, συνεχίζει ο Παναγιώτης, είναι ότι οι νέοι σ' αυτούς τους χώρους δε λειτουργούν συλλογικά, γιατί δεν τη θεωρούν μόνιμη απασχόληση. Ομως είναι σημαντικό, ότι ενώ επίσημα τίποτα δεν απαγορεύεται, όλα είναι ελεύθερα, μόλις κάποιος αναφέρει λέξεις, όχι και τόσο κομψές όπως καταπίεση, εκμετάλλευση, κάποιος από το «ανώτερο» προσωπικό θα κόψει τη συζήτηση. Η εργοδοτική τρομοκρατία δεν είναι όπως σε άλλους χώρους γίνεται πιο εκλεπτυσμένα, ατομικά.

Υπάρχει ένας ιδιότυπος ρατσισμός για την εμφάνιση, πιο έντονος είναι στις κοπέλες, «πώς είσαι έτσι, χόντρυνες» κλπ. Ζητάνε να προβάλλεται η «θηλυκότητα» είτε με τη στολή, είτε με τη συμπεριφορά για να υπάρχει θετική εντύπωση από τους πελάτες! Αυτό βέβαια κατά καιρούς έχει δημιουργήσει προβλήματα στη ροή της δουλιάς.

Προσλαμβάνονται επίσης και ξένοι. Μόνο βέβαια για ορισμένες θέσεις, αυτές που θεωρούνται «κατώτερες». Τώρα εδώ τι να πούμε για δημοκρατικά κι ατομικά δικαιώματα;

Για το θέμα των προαγωγών, τα κριτήρια είναι ασαφή και ασταθή. Ενώ προβάλλεται σαν κριτήριο, ο καλός στη δουλιά, τελικά δεν επιλέγεται αυτός. Ετσι δε θίγεται μόνο η «επαγγελματική αξιοπρέπεια του εργαζόμενου», αλλά δημιουργείται και μια νοοτροπία. Τελικά ποιος επιβραβεύεται;

Τώρα για τα καθαρά οικονομικά, γίνονται «οικειοθελείς» απολύσεις, δε σου δίνουν αποζημίωση και το δικαίωμα «ανταλλάσσεται» με το ταμείο ανεργίας. Απολύεσαι με το πρόσχημα ότι δε δουλεύεις, ενώ είναι γιατί αντιδράς, δεν είσαι πειθήνιος, με το πρόσχημα επίσης ότι μεγάλωσες, μέχρι 35 χρονών δέχονται. Οι γνωστοί των γνωστών βέβαια δεν έχουν τέτοια προβλήματα. Πάντως, το προσωπικό βάσης είναι αναλώσιμο κι ανακυκλώσιμο, αυτό τα λέει όλα.