ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

1974: Η «Επανάσταση των γαρυφάλλων» στην Πορτογαλία

Η κλασική αφίσα της «Επανάστασης των γαρυφάλλων»

Τη νύχτα της 24ης προς 25η του Απρίλη 1974 εκδηλώνεται στην Πορτογαλία στρατιωτικό κίνημα για την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος, που συμπλήρωνε 42 χρόνια. Ετσι, άρχισε η «Επανάσταση των γαρυφάλλων».

Στην καρδιά αυτού του κινήματος ήταν το Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ), μια οργάνωση που συγκέντρωνε πολλούς κατώτερους και μεσαίους αξιωματικούς αλλά και αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη των πορτογαλικών Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτό που συνένωνε τα μέλη του ΚΕΔ ήταν η πεποίθηση ότι έπρεπε να τερματιστεί η αποικιοκρατική παρουσία της Πορτογαλίας στην Αφρική, αλλά και να τεθεί τέρμα στη δικτατορική διακυβέρνηση της χώρας, που είχε οδηγήσει σε εξαθλίωση μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

Αν προσθέσει κανείς την καλπάζουσα δυσαρέσκεια για τη διαρκή κοινωνική υποβάθμιση των στρατιωτικών, την πολιτική και ηθική ανυποληψία του λαομίσητου καθεστώτος Καετάνο και την ισχυρή επιρροή του εκτός νόμου Κομμουνιστικού Κόμματος, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί την εκρηκτική κατάσταση που διαμορφωνόταν στους κόλπους των πορτογαλικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε το Φλεβάρη του 1974 όταν εκδηλώθηκε η ανοιχτή αντίθεση ενός μέρους της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας με την πολιτική της δικτατορίας. Τη νύχτα της 24ης του Απρίλη στρατιωτικές μονάδες από όλη τη χώρα κινούνται και καταλαμβάνουν όλα τα κρίσιμα σημεία. Τα ξημερώματα της 25ης του Απρίλη το κίνημα έχει επικρατήσει ολοκληρωτικά και ο δικτάτορας Καετάνο παραδίδεται στο στρατηγό Σπίνολα, ο οποίος αναλαμβάνει την εξουσία εν ονόματι του ΚΕΔ. Από την πρώτη στιγμή φαίνεται ότι δεν είναι ένα συνηθισμένο πραξικόπημα, αλλά μια πραγματική λαϊκή επανάσταση με πυροκροτητή το στρατό. Χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύνονται στους δρόμους και ενώνονται με τους στρατιώτες, απειλώντας να λιντσάρουν τους ανθρώπους του λαομίσητου καθεστώτος. Οι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώνονται από τις φυλακές, οι εργάτες καταλαμβάνουν τα εργοστάσια, ενώ ακτήμονες αγρότες καταλαμβάνουν λατιφούντια γαιοκτημόνων και δημιουργούν αυτοδιοικούμενους συνεταιρισμούς.

Στιγμιότυπο από διαδήλωση στις 25 του Απρίλη 1974 στη Λισαβόνα

Στις 28 του Απρίλη επιστρέφει στην Πορτογαλία από το Παρίσι ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Μάριο Σοάρες. Δυο μέρες αργότερα επιστρέφει από τη Μόσχα και γίνεται δεκτός από δεκάδες χιλιάδες λαού ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος, Αλβάρο Κουνιάλ. Οι δύο ηγέτες είναι οι ομιλητές στην κεντρική εκδήλωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς, που μετατρέπεται σε ογκωδέστατο συλλαλητήριο λαού και στρατού για το γιορτασμό της Επανάστασης.

1883 Γεννιέται ο Σεμιόν Μιχαήλοβιτς Μπουντιόνι. Ηρωας του Εμφυλίου Πολέμου, στρατάρχης της Σοβιετικής Ενωσης και τρεις φορές ήρωας της ΕΣΣΔ, μέλος του ΚΚΣΕ από το 1919. Πήρε μέρος και ανέπτυξε ηρωική δράση κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου και στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο. Κατέλαβε διάφορα υψηλά αξιώματα. Από το 1947 ως το 1953, διατέλεσε υφυπουργός Αγροτικής Οικονομίας. Από το 1920 ήταν μέλος της Πανρωσικής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΣΣΔ, βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ από το 1938. Ο Μπουτιόνι τιμήθηκε για την προσφορά του με επτά παράσημα Λένιν και έξι παράσημα της Κόκκινης Σημαίας. Του απονεμήθηκε ακόμη η ανώτατη στρατιωτική τιμή, το χρυσό όπλο που έχει χαραγμένο επάνω του το κρατικό έμβλημα της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Πέθανε το 1973.

ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΙΣ 24 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ

1925 Κυρώνεται η σύμβαση ανάμεσα στο ελληνικό δημόσιο και την αμερικανική εταιρία ΟΥΛΕΝ.

1926 Μεταξύ Σοβιετικής Ενωσης και Γερμανίας υπογράφεται σύμφωνο ουδετερότητας και μη επίθεσης, που δυσκολεύει τη συμμετοχή της Γερμανίας στην αντισοβιετική πολιτική των ιμπεριαλιστικών κρατών και αποτελεί χτύπημα κατά των σχεδίων τους για νέα επέμβαση κατά της Σοβιετικής Ενωσης.

1935 Στην Αθήνα εκτελούνται οι στρατηγοί Παπούλας και Κοιμήσης και ο επίλαρχος Βολάνης, που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο από το στρατοδικείο για τη συμμετοχή τους στο στρατιωτικό κίνημα του Μάρτη 1935.

1937 Από τη νήσο Ανάφη δραπετεύει ομάδα 7 εξόριστων κομμουνιστών, με επικεφαλής τον Κώστα Θέο, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, γραμματέα της Ενωτικής ΓΣΕΕ. Ο Κ. Θέος ξαναπιάστηκε στις 6 Απρίλη 1939 και κλείνεται στο στρατόπεδο της Ακροναυπλίας.

1941 Τα βουλγαρικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Ελλάδα.

1973 Αποκαλύπτεται ότι η ΙΤΤ μετείχε με κεφάλαια στην πολεμική βιομηχανία της ναζιστικής Γερμανίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τα εθνικά αρχεία των ΗΠΑ, θυγατρική της εταιρίας κατασκεύαζε βομβαρδιστικά που έπλητταν συμμαχικές νηοπομπές.

Στο Βόρειο Ιόνιο, στην Ηπειρο, στη δυτική Στερεά, στη Μακεδονία, στη Θράκη, στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα προβλέπονται πρόσκαιρες νεφώσεις με πιθανότητα τοπικών βροχών, κυρίως μικρής διάρκειας. Στην υπόλοιπη χώρα προβλέπεται αίθριος καιρός, μόνο κατά τόπους θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις. Οι άνεμοι θα πνέουν δυτικοί, βορειοδυτικοί μέχρι ισχυροί και στα πελάγη τοπικά πολύ ισχυροί με βαθμιαία εξασθένηση. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στα βόρεια από 4-19, στα υπόλοιπα ηπειρωτικά και το Ιόνιο από 8-21, στο Αιγαίο από 10-20 και στη Θεσσαλονίκη από 8-18 βαθμούς.

Για την Αττική προβλέπονται λίγες νεφώσεις, αλλά και μεγάλα διαστήματα ηλιοφάνειας. Οι άνεμοι θα πνέουν δυτικοί βορειοδυτικοί μέχρι ισχυροί, αλλά το απόγευμα θα εξασθενήσουν. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 10-20 βαθμούς.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Συγκέντρωση στο λιμάνι της Μύρινας, διοργανώνει η Επιτροπή Ειρήνης Λήμνου, την Πέμπτη 26 Απρίλη, για να «υποδεχτεί» τον Νίκολας Μπερνς, ο οποίος θα βρεθεί την ίδια μέρα στο νησί του Αιγαίου, για να πάρει μέρος σε επετειακές εκδηλώσεις (σελίδες 16 - 17)

Μπροστά στη γενική κατακραυγή και τις αντιδράσεις που προξενεί ο «τρομονόμος», ο υπουργός Δικαιοσύνης Μ. Σταθόπουλος, με δηλώσεις του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», φέρεται ότι προτίθεται να κάνει κάποιες μικροαλλαγές πριν κατατεθεί το νομοσχέδιο στη Βουλή, που, ωστόσο, δεν αλλάζουν σε τίποτα τις κατευθυντήριες γραμμές του (σελίδες 16 - 17)

Μονοπώλησε για τρεις μέρες η συνοικία Σαν Ζαν Μπατίστ, της πόλης του Κεμπέκ, τα φώτα της δημοσιότητας, αφού ένα «τείχος», περίπου 7 χιλιομέτρων και 3 μέτρων ύψους, είχε στηθεί από τις Δυνάμεις Ασφαλείας του Καναδά, προκειμένου να αποτραπεί η διατάραξη των εργασιών της Συνόδου, αλλά δεν έγινε κατορθωτό, αφού έγιναν πολλές «μάχες» μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας (σελίδες 20 - 21)

Ενοπλες δυνάμεις, αποτελούμενες από 150.000 επαγγελματίες στρατιωτικούς, ένα στρατηγείο τριών όπλων, που θα συντονίζει τις ενδεχόμενες επιχειρήσεις σε συνεργασία με τους συμμάχους της Γερμανίας, θα αποτελούν το στρατό ταχείας επεμβάσεως, της Γερμανίας. Ενα ευέλικτο και άριστα εξοπλισμένο γερμανικό στράτευμα με ειδικότητα τις επιχειρήσεις εκτός των συνόρων της χώρας, για πρώτη φορά επισήμως και νομίμως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (σελίδα 24)

Παραμένουν σε εγρήγορση για δυναμική μαζική κινητοποίηση, αν μέχρι τις 10 του Ιούνη δεν υπάρξει απάντηση στα ζητήματα που θέτουν ενωμένα και μαζικά οι ροδακινοπαραγωγοί. Ετσι αποφάσισαν, με ψήφισμά τους, οι αγρότες που συμμετείχαν στην 1η ετήσια σύνοδο Ροδακινοπαραγωγών Πέλλας - Ημαθίας (σελίδα 25)

Δυσβάσταχτο για τον ελληνικό λαό θα είναι το συνολικό κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων, όπως επιβεβαιώθηκε ουσιαστικά χτες και από τη συνεδρίαση της διυπουργικής Επιτροπής στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη (σελίδα 26)