ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 3 Μάη 2001
Σελ. /40
ΑΝΝΑΣ ΑΜΠΑΤΙΕΛΟΥ
«Πειραιάς, ταξιδιώτες στο χρόνο»

Για το κλεινόν άστυ, έχει χυθεί άφθονο μελάνι. Η βιβλιογραφία απέραντη. Για τον Πειραιά, Porto Leone, Porto Draco ή Ασλάν Λιμάνι, έχουμε λίγα βιβλία και γι' αυτό είναι πολύτιμο το βιβλίο της Αννας Αμπατιέλου: «Πειραιάς, ταξιδιώτες στο χρόνο».

Μια περιήγηση «επί χάρτου», όλο ζωντάνια, αγάπη, βήμα προς βήμα από τ' αρχαία χρόνια ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα (Μπούσουλάς της το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Πειραιά). Αρχοντικά και σπιτάκια ψαράδων, που ήρθαν από το νησί τους γυρεύοντας καλύτερη μοίρα, παράγκες τεχνιτών (επαγγέλματα που χάθηκαν) παραπήγματα, που σφύζουν από γυναικόπαιδα και γέρους χτυπημένους από τη Μικρασιατική καταστροφή. Ελάχιστοι δρόμοι στρωμένοι, πολλοί χωματόδρομοι, κατσικόδρομοι και λασπόνερα. Αμαξες, άλογα, γαϊδούρια, μουλάρια για τις παντοειδείς μεταφορές. Το πρώτο ατμοκίνητο τραμ και, το «θηρίο», ο σιδηρόδρομος, κάποια αυτοκίνητα. Διασκέδαση στους δρόμους με τον άνθρωπο που σηκώνει κοτρόνες, ως τα πρώτα θέατρα με κορωνίδα το Δημοτικό Θέατρο, και Καραγκιόζης στις γειτονιές.

«Ακταίον», το λαμπρότερο ξενοδοχείο των Βαλκανίων, με την πανέμορφη αρχιτεκτονική του.

Λόφοι με άφθονο πράσινο, η θάλασσα να στραφταλίζει και πασίχαρος, ξαπλώνεται αμέριμνος ο Σαρωνικός, χαρίζοντας φρέσκο ψαράκι στις γραφικές ψαροταβέρνες.

«Φάληρον- Θάλασσα δροσιά,

γυμνάσματα παντοία,

φρανζτέζικα, εγγλέζικα και αριστοκρατία

Ξαπλώνεσαι στην αμμουδιά ανέτως και ησύχως

κι ύπνον σου φέρνει ελαφρόν του

κύματος ο ήχος(...)»

Ο Γ. Σουρής το υπογράφει, τακτικός στο καφενείο του Διονυσιάδη, στο Πασαλιμάνι, όπου συναντιέται με «τους Παύλο Νιρβάνα, Λάμπρο Πορφύρα, Δημοσθένη Βουτυρά, Σπύρο Μελά και άλλους Πειραιώτες συγγραφείς και ποιητές».

Η γραφική εξιστόρηση της Αννας Αμπατιέλου βλέπει πρώτα τον άνθρωπο και τον αγώνα του σ' αυτήν την πόλη κι ύστερα τα δημιουργήματα, τα έργα του, ταπεινά ή μεγάλα. Η συγγραφέας ήταν ΕΠΟΝίτισσα, και από το 1956 μέλος της ΕΔΑ. Στις μακρές ώρες της απουσίας της από την οικογένειά της, στις φυλακές και τις εξορίες άρχισε να γράφει ιστορίες για παιδιά.

Το βιβλίο της για τον Πειραιά πρέπει να γίνει αγαπημένο ανάγνωσμα στα παιδιά των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού.

Στην ευχάριστη διαδρομή του διαβάσματος προστίθεται η δροσιά της εικονογράφησης από την Νίνα Σταματίου- Κωτσάκη. (Εκδόσεις «Εντός»)


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Βιβλιοπαρουσιάσεις

Οι εκδόσεις «Μανδραγόρας» στις 7/5 (8μμ) στο «Θέατρο Εξαρχείων» (Θεμιστοκλέους 69) θα παρουσιάσουν το νέο βιβλίο του εξαιρετικού ζωγράφου - σκηνογράφου Φαίδωνα Πατρικαλάκη «Η αρπαγή του βελούδου».

Οι εκδόσεις «Καστανιώτη» στις 7/5 θα παρουσιάσει: Στις 12.30μμ στη «Στοά του Βιβλίου» το βιβλίο του κριτικού κινηματογράφου Νίνου Φένεκ Μικελίδη «Οι 100 καλύτερες ταινίες μου». Στις 8μμ στο θέατρο «Κάτια Δανδουλάκη» το βιβλίο της Αννας Μπιθικώτση (συζύγου του κορυφαίου του λαϊκού μας τραγουδιού Γρηγόρη Μπιθικώτση) «Αντί σιωπής».

Ο «Πατάκης» (Ακαδημίας 65) στις 7/5 (1μμ) θα παρουσιάσει το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Το Παρτάλι».

Ο «Ιωλκός» στις 9/5 (7μμ) στην Παγκρήτιο Ενωση (Γενναδίου 7) το βιβλίο του Γιάννη Γιακουμάκη «Ανθη της φωτιάς».

Στην Ενωση Κυπρίων Ελλάδας (Κέκροπος 3, Πλάκα) στις 10/5 (8μμ) θα παρουσιαστεί το βιβλίο του Κυπρίου συγγραφέα - δημοσιογράφου Βάσου Τσιμπιδάρου «Αυτοί που έκτισαν χθες».

Στο «Βιβλιορυθμό» (Βασ. Ηρακλείου 47) στις 12/5 (1μμ) οι εκδόσεις «Ινδικτος» θα παρουσιάσουν το διπλό τεύχος (12-13) του ομώνυμου περιοδικού τους.

ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΑΠΑΝΙΔΑ
«Απουσιολόγιο»

Μότο, στο «Απουσιολόγιο» του Κώστα Καλαπανίδα, ο στίχος του Γιώργου Σεφέρη: «Παράξενο, δεν πρόσεχα πως έβλεπα μόνο τη φωνή τους». Αλλά και του Θανάση Τζούλη: «Με σημάδεψε η συνήθεια να δίνω λίγο λαδάκι στους νεκρούς». Ετσι και ο Κ.Κ. «βλέπει τη φωνή» στα πρόσωπα όσων δεν ξεχνά γιατί μετανάστευσαν ή πέθαναν. Τον βαραίνει το χρέος, να φωτίσει τη μνήμη των νεκρών με «λίγο λαδάκι», που στερούνταν πριν πεθάνουν, κι έβλεπαν τα παιδιά τους να ξεριζώνονται απ' τη γη τους: «Την Κυριακή οι χωριανοί μου εκκλησιάζονται,/ συντηρώντας σα θρησκεία μια σχέση παλιά./ Τη Δευτέρα πιάνουν πρωί πρωί τη χειρολάβα/ (...) τα σπίτια τους μπάζουν από παντού φτώχεια,/ και τα παιδιά τους έτοιμα ν' αρπάξουν απ' το καρφί/ το φοβερό σακούλι της μετανάστευσης».

Οι γονείς που έμεναν εκεί ζυμωμένοι με το χώμα τους, ζωντανοί ή νεκροί. Αυτούς «ανασταίνει» ο Κ. Κ., ανακαλώντας στη μνήμη του, όσα είχαν πει ή πράξει χωρίς να πουν τίποτα, όπως «η μούτα» τ' Παπαστέργιου: «Δε μας αξίωσε με τη φωτογραφία της./ Αλλωστε ποιος θα την κρεμούσε στο σαλόνι;/ Ξένα παιδιά, ξένα σκυλιά μεγάλωσε./ Θολή, φευγάτη κίνηση η μορφή της (...) πέρασε μέσα μας χωρίς όνομα./ Τι το 'θελε αφού δε θα το άκουγε ποτέ;/ Τι το θέλαμε άλλωστε κι εμείς/ αφού ποτέ δε θα την καλούσαμε μ' αυτό;/ Για το όνομα,/ αρκεί η κτητική αναφορά: Η μούτα τ' Παπαστέργιου».

Η γυναίκα του χωριού, ή της πόλης, ανήκοντας στον άνδρα αφέντη, κι αν ακόμα είχε μιλιά, έπρεπε να μένει «μούτα». Δηλαδή απούσα μέσα στην παρουσία της. Αν αυτό συμβαίνει και σήμερα, μόνον ο αγώνας της θα τη διαγράψει από το «Απουσιολόγιο» του ποιητή. (Εκδ. του ίδιου, Κολοκοτρώνη 152 - Αργυρούπολη).


ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης κυκλοφόρησε, σε πανόδετη έκδοση, την ιστορική μελέτη του Γάλλου καθηγητή, προέδρου της Διεθνούς Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών, επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντεπιστέλλοντος μέλους της Ακαδημίας Αθηνών Ζιλμπέρ Νταγκρόν «Η γέννηση μιας πρωτεύουσας - Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσμοί της (330-451)», σε μετάφραση Μαρίνας Λουκάκη, επίβλεψη Αντιγόνης Φιλιπποπούλου, επιμέλεια Μαργαρίτας Κρεμμυδά. Η μελέτη (677 σελ.) ιστορεί τη δημιουργία της «Νέας Ρώμης» και την ανάπτυξή της στη διάρκεια ενάμιση αιώνα, ώστε να καταστεί η μεγαλύτερη πόλη του Μεσαίωνα, τότε δεν αποτελούσε ούτε την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ούτε είχε γίνει ακόμη βυζαντινή.

- Ο «Στοχαστής» κυκλοφόρησε το γοητευτικό ταξιδιωτικό βιβλίο του Γάλλου ποιητή και πεζογράφου του 19ου αιώνα Ζεράρ ντε Νερβάλ «Ταξίδι στην Ανατολή (Αρχιπέλαγος - Κωνσταντινούπολη)» το οποίο «αποτυπώνει» τα μνημεία, τα τοπία, τις παραδόσεις τα ήθη, τους μύθους και θρύλους του ελλαδικού μικρασιατικού και τουρκικού πολιτισμού (μετάφραση - εισαγωγή Πωλίνα Πεφάνη.

- Το «Στάχυ» κυκλοφόρησε: ένα τόμο (Α`) με «Χρονογραφήματα» του γνωστού ιστορικού συγγραφέα Κυριάκου Σιμόπουλου, τα οποία δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Βραδυνή» (1975-1976), με το ψευδώνυμο «Ανταίος». Τη συλλογή διηγημάτων του μεγάλου Γάλλου συγγραφέα Γκυ ντε Μωπασάν «Ιστορίες της μέρας και της νύχτας» (μετάφραση Βασιλική Χ. Τσίγκανου).

- Ο «Κέδρος» κυκλοφόρησε: Τη μελέτη - ειδική για παιδιά, με μορφή παραμυθιού του Βασίλη Χατζηβασιλείου «Μυθιστορία της αρχαίας ελληνικής μουσικής και των μουσικών οργάνων» (το βιβλίο εικονογραφείται με αρχαία όργανα). Τα μυθιστορήματα της Δέσποινας Λάλα - Κριστ «Νόστος» και «Ενας μικρός θεός περίσσεψε».

- Το «Εντός» κυκλοφόρησε: Το αφιερωμένο στο ΕΑΜ, βιωματικό αφήγημα της αγωνίστριας της Εθνικής Αντίστασης Ναταλίας Αποστολοπούλου «Μύρα και χοές».

- Ο «Φιλίστωρ» κυκλοφόρησε το βιβλίο - μαρτυρία του Κώστα Γκριτζώνα «Ομάδες Συμβίωσης (Επαναστάτες δεσμώτες - Σπάνιες στιγμές του λαϊκού μας κινήματος 1925-1974)», το οποίο αναφέρει όλες τις φυλακές και εξορίες όπου κλείστηκαν κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές. (φιλολογική επιμέλεια Μαρία Σκαμάγκα).

- Ο Πατάκης κυκλοφόρησε: Το δοκίμιο του Πίτερ Χαντ «Κριτική, θεωρία και Παιδική Λογοτεχνία» (μετάφραση Ευγενία Σακελλαριάδου - Μένη Κατσουλη). Το ιστορικό βιβλίο του Γιάννη Σπανδωτή «Νικόλαος Πλαστήρας (Η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας)». Τη μελέτη του Χρήστου Γ. Κόλλια «Ελλάδα - Τουρκία (Αμυνα, Οικονομία και Εθνική Στρατηγική). Την κοινωνικοοικονομική μελέτη του Κέιθ Ντίξον «Οι ευαγγελιστές της αγοράς» (μετάφραση Καίτη Δαμιανάκου). Τα βιβλία για παιδιά Φιλομήλα Βακάλη - Συρογιαννοπούλου «Αχ αυτή η αλεπού!». Της Λείας Χατζοπούλου - Καραβία «Η Αννα και οι θαυματουργές λέξεις». Του Πέτρου Σπεντζή «Ο τελευταίος δράκος»

ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗ
«Ο Βούρλος - Ενας αντάρτης θυμάται»

Το βιβλίο του παλαίμαχου αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, Γιάννη Χατζή, αναφέρεται στα ηρωικά κατορθώματα και τις θυσίες των μαχητών και μαχητριών του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, περιγράφοντας την τιτάνια αυτή πάλη που και ο ίδιος έζησε.

Ο Γιάννης Χατζής γεννήθηκε το 1921 στη Σαμαρίνα, από φτωχή, βλάχικη οικογένεια και ορφάνεψε από πατέρα πολύ μικρός, μαζί με τα άλλα πέντε αδέρφια του.

Το βάρος των έξι παιδιών σήκωσε ηρωικά η μάνα του. Στο σχολείο πήγε μέχρι την 3η τάξη, γιατί λόγω φτώχειας έπρεπε να δουλέψει. Μέχρι τα 12 χρόνια του ήταν τσομπάνος και μικροπωλητής. Το ένστικτο του φτωχού παιδιού, που δοκίμασε την άγρια εκμετάλλευση, τον οδήγησε στις γραμμές του προοδευτικού κινήματος, στην Εθνική Αντίσταση και στον ΔΣΕ.

Ο Γιάννης Χατζής μιλάει για την κατοχή, τη μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία, τα εγκλήματα των δοσίλογων, τη συμμετοχή του στις πρώτες ανταρτοομάδες του ΔΣΕ. Ο Βούρλος, όπως ήταν το ψευδώνυμό του στις ανταρτοομάδες του Ολύμπου και του Κισσάβου, έγραψε ιστορία. Οι διώκτες του προσπάθησαν να τον πιάσουν, αλλά δεν τα κατάφεραν.

Το Γιάννη Χατζή τον γνώρισα στα τέλη του 1949 στην Αλβανία, στο στρατόπεδο του Μπορελιού, όπου μετέφερε από τον Ολυμπο και τον Κίσσαβο συντρόφους του, περνώντας μέσα από ενέδρες, φυλάκια, κυνηγητά, χωρίς καμιά απώλεια. Την Πρωτοχρονιά του 1950 αναχώρησε για την Πολωνία, και το 1951 εγκαταστάθηκε στην Ουγγαρία, όπου εργάστηκε σε εργοστάσια, επιχειρήσεις.

Στο σημείωμά του, ο Γ. Χ. αναφέρει ότι έγραψε το βιβλίο με τη βοήθεια άλλων συναγωνιστών του.

Το βιβλίο επιμελήθηκε ο Γιάννης Γεροζήσης, ο οποίος με σεμνότητα, όπως σημειώνει προλογικά, εκείνο που έκανε στα γραπτά του Γ.Χατζή, ήταν ότι τα έβαλε σε κάποια τάξη και χωρίς καμία άλλη διόρθωση.


Χρ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Ιστορικός



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ