Copyright 2019 The Associated

Από τη συνάντηση των τεσσάρων ηγετών την Τρίτη στο Παρίσι

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, η ΕΕ επιδιώκει κι αυτή να διαπραγματευτεί πιο απαιτητικά τη σχέση της με την Κίνα, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής (21-22/3/2019), στην ατζέντα της οποίας ξεχώριζε η συνεργασία Βρυξελλών - Πεκίνου, που βέβαια θα εξεταστεί πολύ ειδικότερα και στη Σύνοδο ΕΕ - Κίνας στις 9 Απρίλη. Χαρακτηριστική ήταν άλλωστε και η τετραμερής συνάντηση που συγκάλεσε ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, στα Ηλύσια Πεδία, με τον Κινέζο ομόλογό του, την Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, με θέμα «τις προκλήσεις της πολυμέρειας».

Ενόψει της Συνόδου Κίνας - ΕΕ, η Κομισιόν συνέταξε «Κείμενο 10 σημείων» για «τις σχέσεις με την Κίνα», σύμφωνα με το οποίο «αυξάνεται η εκτίμηση ότι έχει αλλάξει η ισορροπία ανάμεσα στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αντιπροσωπεύει η Κίνα». Για την τελευταία αναφέρεται ότι «είναι ταυτόχρονα εταίρος συνεργασίας, με τον οποίο η ΕΕ έχει στενά ευθυγραμμισμένους στόχους, εταίρος με τον οποίο διαπραγματεύεται, με τον οποίο η ΕΕ χρειάζεται να βρει μια ισορροπία συμφερόντων, ένας οικονομικός ανταγωνιστής όσον αφορά την επιδίωξη ηγεσίας στις τεχνολογίες και ένας συστημικός αντίπαλος». Παρακάτω, το Κείμενο επαναλαμβάνει ότι στόχο αποτελεί «μια πιο ισορροπημένη και αμοιβαία οικονομική σχέση», αναδεικνύοντας πως για τις Βρυξέλλες είναι κρίσιμο ζήτημα η διασφάλιση ευνοϊκότερης μεταχείρισης στην τεράστια κινεζική αγορά. Υπό αυτό το πρίσμα, τα κράτη - μέλη της ΕΕ καλούνται να διασφαλίσουν με ομαλό, πλήρη και αποτελεσματικό τρόπο την εφαρμογή κανονισμών για το «κοσκίνισμα» άμεσων ξένων επενδύσεων.

Ενδεικτικές ήταν όμως και οι δηλώσεις Γιούνκερ ότι σήμερα «δεν υπάρχει ισορροπία» στις σχέσεις Κίνας - ΕΕ και ότι «δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι σταθερό πάνω σε κάτι που δεν έχει ισορροπία».

Από τη μεριά της, η Μέρκελ - προφανώς έχοντας κατά νου και τη στάση των ΗΠΑ σε πολλά θέματα - υποστήριξε ότι η ΕΕ δεν μπορεί να παρακάμψει την ανάγκη συνεργασίας με την Κίνα, αλλά χρειάζεται μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και μαεστρία για ένα «θετικό» για τα ευρωενωσιακά μονοπώλια αποτέλεσμα: «Διαπιστώνουμε μια πολύ δυναμική εξέλιξη του κόσμου, όπου οι ισορροπίες - και οι οικονομικές - διαρκώς μετακινούνται». Η τετραμερής, συνέχισε η καγκελάριος, αφορούσε τις «έννοιες "στρατηγική συνεργασία" και "στρατηγικός ανταγωνισμός" ή "αντιπαλότητα". Πρέπει να ορίσουμε αυτούς τους όρους με μεγάλη ακρίβεια, ώστε να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις».

Την ίδια στιγμή, βέβαια, το Κείμενο καλεί σε εμβάθυνση της συνεργασίας σε τομείς όπως «η υπεράσπιση της ειρήνης και της ασφάλειας (...) χτίζοντας πάνω στη θετική συνεργασία στην JCPOA (σ.σ. τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν)».

Οσο για τον Μακρόν, επίσης ξεχώρισε διμερείς «συγκλίσεις» και έκανε ρητή αναφορά στην JCPOA, αλλά και στην «οικοδόμηση μιας σθεναρής πολυμέρειας για το κλιματικό ζήτημα». Ξεχώρισε δηλαδή δύο θέματα στα οποία Κίνα και Ευρώπη ήρθαν πιο κοντά, ειδικά μετά από τη σημαντική αλλαγή στάσης των ΗΠΑ, που αποσύρθηκαν από την JCPOA αλλά και από τη Διεθνή Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.

Αλλωστε, και μετά από την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, ο Γάλλος Πρόεδρος είχε σημειώσει: «Ο διάλογος ανάμεσα σε Κίνα και Ευρώπη έχει πράγματι γίνει καθοριστικός για τον καθορισμό παγκόσμιων ισορροπιών, για τη διατήρηση της πολυμέρειας (...) Η ΕΕ πρέπει να προσαρμόσει το λογισμικό της στις νέες πραγματικότητες του κόσμου, στις οποίες συγκαταλέγεται και ο κρίσιμος ρόλος που διαδραματίζει η Κίνα στη διεθνή σκηνή».

Ο Μακρόν μίλησε ακόμα για την «ευρωπαϊκή αφύπνιση» που είναι απαραίτητη για «να οικοδομηθεί μαζί με την Κίνα και τις άλλες δυνάμεις μια ατζέντα υπευθυνότητας, ώστε να λειτουργεί η πολυμερής συνεργασία». Εξάλλου, υποδεχόμενος τον Σι στο Παρίσι, ο Μακρόν έκανε λόγο για «καθαρές, απαιτητικές και φιλόδοξες» βάσεις στις οποίες πρέπει να στηθεί η συνεργασία με την Κίνα.

Οι επαφές Σι σε Ιταλία, Μονακό και Γαλλία «επισφράγισαν» και κάποιες συνεργασίες που η αξία τους ξεπερνά τα «στενά» όρια μιας μεγάλης επένδυσης, φωτίζοντας κι άλλες διαστάσεις που παίρνει η παρουσία της Κίνας στην Ευρώπη, με δεδομένες και τις αντιθέσεις που μεγαλώνουν στο εσωτερικό της ΕΕ.

Ξεχωρίζει το «Μνημόνιο Κατανόησης» που υπέγραψε ο Κινέζος Πρόεδρος στη Ρώμη με τον Ιταλό πρωθυπουργό Τζουζέπε Κόντε, για την ένταξη της Ιταλίας στην πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος» (OBOR). Φυσικά, η Ιταλία δεν είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που εντάσσεται στο μεγάλο αυτό κινεζικό σχέδιο, ωστόσο φαίνεται ότι θα αποκτήσει διακριτά πιο ενισχυμένο ρόλο, π.χ. με αξιοποίηση των λιμανιών σε Τεργέστη και Γένοβα. Πολλοί σχολίασαν ότι η Ιταλία είναι η πρώτη χώρα - μέλος του G7 που παζαρεύει τέτοια «συμβολή» σε ένα από τα γεωπολιτικά κρισιμότερα σχέδια της Κίνας.

Αξίζει να καταγραφεί ότι ο αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης και ηγέτης της «Λέγκας», Μ. Σαλβίνι, έσπευσε να δηλώσει ότι «κανείς δεν πρέπει να ερμηνεύσει το "Μνημόνιο Κατανόησης" ως αλλαγή συμμαχιών, πορείας ή στρατηγικής σε διεθνές επίπεδο», αλλά ότι μ' αυτό «βρέθηκε μια ισορροπία». Εξίσου ενδεικτικές ήταν οι δηλώσεις που έκανε ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Μικέλε Γκεράτσι, για «ευκαιρία που αποκτούν οι εταιρείες μας να αξιοποιήσουν την αυξανόμενη σημασία που έχει η Κίνα για τον κόσμο (...) Αισθανόμαστε ότι ανάμεσα στους Ευρωπαίους εταίρους μας, η Ιταλία έχει αποκλειστεί. Χάσαμε κάποιο χρόνο».

Να σημειωθεί ότι η νέα αυτή προσέγγιση Ιταλίας - Κίνας συμπίπτει χρονικά με επιφυλάξεις που η Ρώμη εμφανίζεται να διατυπώνει πάνω σε σχέδια τα οποία ΕΕ - ΗΠΑ προτάσσουν στην αναμέτρησή τους με σημαντικούς αντιπάλους, όπως ο αγωγός «EastMed», που αν προχωρήσει θα μεταφέρει αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη και στην κατασκευή του οποίου η Ρώμη δεν είναι πια τόσο πρόθυμη να συμμετάσχει.

Για την ιταλική «ένταξη» στην OBOR, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μ. Πομπέο δήλωσε την Πέμπτη «λυπημένος», συνολικά για «κάθε φορά που μια χώρα δεσμεύεται σε αυτές τις εμπορικές ανταλλαγές και αλληλεπιδράσεις με την Κίνα, οι οποίες δεν είναι ξεκάθαρες». Υποστήριξε ότι το Πεκίνο δεν δρα με τρόπο «διαφανή», «ανοιχτό» και «νόμιμο» και ότι «θεωρούμε πως οι πολίτες των χωρών αυτών θα είναι οι χαμένοι σε τελευταία ανάλυση (...) όταν εμπλέκονται σε αυτές τις συναλλαγές, που στην πραγματικότητα δεν είναι οικονομικές, με δημόσιες επιχειρήσεις ή ελεγχόμενες από το κράτος - αυτό δεν προοιωνίζεται τίποτε καλό για τους πολίτες τους. Αυτό μπορεί να έχει όφελος προσωρινά, να σχηματίζει κανένας την εντύπωση ότι αποκτά φθηνά προϊόντα, ή μια γέφυρα ή έναν δρόμο με χαμηλό κόστος, αλλά σε τελευταία ανάλυση υπάρχει πολιτικό κόστος, που θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το οικονομικό όφελος».

Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερα θερμή ήταν η υποδοχή που έγινε στον Σι στη Γαλλία, όπου ο Πρόεδρος Μακρόν παρέθεσε προς τιμήν του «κλειστό δείπνο» στο πολυτελές μεσογειακό θέρετρο της Νίκαιας στην Κυανή Ακτή.

Η ιστοσελίδα της γαλλικής Προεδρίας, αναγγέλλοντας την επίσκεψη του Σι, δημοσίευσε ένα μακροσκελές κείμενο για όσα γίνονται «όταν η Γαλλία και η Κίνα εργάζονται από κοινού». Στο κείμενο αναφέρεται ότι η διμερής αυτή συνεργασία «απέδειξε την αποτελεσματικότητά της» και ως παράδειγμα παρέθετε την αντίδραση στην απόσυρση των ΗΠΑ από τη Διεθνή Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, που «μπορούσε να προκαλέσει μια επικίνδυνη οπισθοχώρηση για τον πλανήτη», αλλά αυτή η επιλογή «έμεινε μια μεμονωμένη ενέργεια», χάρη στην «έκκληση της Γαλλίας για ενότητα» αλλά και στην «επαναβεβαιωμένη αφοσίωση της Κίνας».

Και επειδή δεν αρκούν τα λόγια για τη σημασία της συνεργασίας, Μακρόν και Σι παρευρέθηκαν στην υπογραφή συμφωνίας για την πώληση 300 αεροσκαφών της (ευρωπαϊκής) «Airbus» στην κινεζική «China Aviation Supplies Holding Company». Συνολικά οι δύο πλευρές υπέγραψαν συμφωνίες ύψους 40 δισ. ευρώ, σε τομείς όπως η Ενέργεια, οι μεταφορές και τα τρόφιμα. Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, συμφωνήθηκαν νέες διευκολύνσεις και για τις εισαγωγές γαλλικών πουλερικών στην κινεζική αγορά.