Eurokinissi

Μάλιστα, το έτος 2017 εμφανίζεται να αποτελεί το σημείο καμπής, καθώς ήταν η χρονιά που καταγράφηκε και ο μεγαλύτερος ρυθμός ανάκαμψης στη διάρκεια της τελευταίας περιόδου, ενώ, όπως μαρτυρούν τα επίσημα στοιχεία, στη συνέχεια επανεμφανίστηκαν οι τάσεις «κόπωσης» και επιβράδυνσης, για να ακολουθήσει η κατρακύλα του 2020.

Σύμφωνα με τη Γιούροστατ, στην τελευταία 5ετία και μετά τη φάση της προηγούμενης κρίσης, ο ρυθμός ανάκαμψης στην Ευρωζώνη διαμορφώθηκε το 2016 μόλις σε 1,6%, με υψηλότερο σημείο το 2017 μόλις 2,5% και ενώ μετά από αυτό το σημείο άρχισε η επιβράδυνση. Ετσι το 2018 ο ρυθμός ανάκαμψης έπεσε στο 1,9% και το 2019 στο 1,3%.

Για το 2020, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, αναμένεται βύθιση της τάξης του 8% του ρυθμού ανάπτυξης, ενώ η επάνοδος της οικονομικής δραστηριότητας και του παραγόμενου ΑΕΠ στα επίπεδα του έτους 2019 παραπέμπεται πλέον για το έτος 2023.

Σε κάθε περίπτωση, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ στην 5ετία 2016-2020 θα κλείσει σε αρνητικά επίπεδα έναντι της αναιμικής ενίσχυσής του στο 0,8% στην προηγούμενη 5ετία 2011-2015.

Θυμίζουμε ότι το 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστίαζε, μεταξύ άλλων, στη «συνεχιζόμενη αδυναμία του μεταποιητικού τομέα (...), ιδίως στις χώρες που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα στην αυτοκινητοβιομηχανία», δηλαδή στον πυρήνα της Ευρωζώνης και σε οικονομίες όπως της Γερμανίας.

Με βάση και τα παραπάνω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως κεντρική κατεύθυνση έδειχνε στην επιλογή του «σωστού μείγματος πολιτικής» και ειδικότερα τη «διευκόλυνση των επενδύσεων», τον «διπλασιασμό των προσπαθειών για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» και την εφαρμογή «συνετών δημοσιονομικών πολιτικών».

Εξάλλου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η επιβράδυνση της βιομηχανικής παραγωγής στην Ευρωζώνη το 2018 ήρθε ως αποτέλεσμα της σημαντικής επιβράδυνσης των επενδύσεων σε μηχανήματα και βιομηχανικό εξοπλισμό. Μεταξύ άλλων, διαπίστωναν πως η βιομηχανική παραγωγή μεταξύ 2018 και 2019 εμφάνιζε την κατά πολύ μεγαλύτερη πτώση που καταγράφηκε μεταξύ των σημαντικότερων οικονομιών στη διάρκεια της ίδιας περιόδου.

Αλλωστε, μια σειρά από οικονομικές μελέτες όλης της προηγούμενης περιόδου διαπίστωναν την έλλειψη δυναμικότητας στους ρυθμούς ανάπτυξης βασικών οικονομιών της καπιταλιστικής Ευρώπης (π.χ. Ιταλία, Γαλλία) καθώς και προβλήματα υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων που δεν μπορούσαν να αξιοποιηθούν «παραγωγικά» για την κερδοφορία των ομίλων.

Πλέον με τις «Εαρινές Προβλέψεις» 2020, όταν η οικονομική κρίση είχε ήδη εκδηλωθεί και ενώ είχε ξεκινήσει η κλιμάκωση των διαδοχικών πακέτων στήριξης προς τους επιχειρηματικούς ομίλους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωνε ότι «παρά την ταχεία και ολοκληρωμένη απάντηση σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, η οικονομία της ΕΕ θα αντιμετωπίσει φέτος μια ύφεση ιστορικών διαστάσεων».

Τα παραπάνω αποτελούν τον καταλύτη για την επιτάχυνση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων, αλλά και για την επέκταση και «μετατόπιση της στήριξης από βραχυπρόθεσμα προγράμματα (σ.σ. όπως αυτά που εφαρμόζονται σε συνθήκες κρίσης) σε πιο μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις».

Ειδικό βάρος δίνεται στα «εθνικά προγράμματα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας». Σε αυτό το πλαίσιο, το Γιούρογκρουπ σε πρόσφατη ανακοίνωση χαρακτηριστικά επισημαίνει: «Υπογραμμίσαμε επίσης τη σημασία της ταχείας υποβολής φιλόδοξων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, σχεδιάζοντας ένα συνεκτικό σύνολο μεταρρυθμίσεων και επενδυτικών στρατηγικών που προσθέτουν πάνω από το άθροισμα των μεμονωμένων δράσεων των κρατών - μελών».

Η συμφωνία άλλωστε ρητά προβλέπει ότι ο «Μηχανισμός Ανάκαμψης» θα ενσωματωθεί στο «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές της ΕΕ, και όπως διευκρινίζεται η έμφαση θα δοθεί στις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα των οικονομιών. Παράλληλα, η προς διανομή χρηματοδότηση θα έχει ως επίκεντρο την λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», την ψηφιακή οικονομία, την έρευνα και τεχνολογία, με ταυτόχρονη «δέσμευση των κρατών - μελών στη μεταρρυθμιστική ατζέντα», που υπαγορεύεται από τις ανάγκες του κεφαλαίου.

Παραπέρα, το «Ταμείο Ανάκαμψης» θα συγκεντρώσει κεφάλαια με την αύξηση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων, δίνοντας στην Κομισιόν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την ισχυρή πιστοληπτική αξιολόγησή της για να δανειστεί 750 δισ. ευρώ στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Παράλληλα, το σχέδιο σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα διαμορφώνει συνθήκες για τις επόμενες φουρνιές αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων. Σε αυτό το επίπεδο, η αποπληρωμή των κεφαλαίων στις χρηματαγορές σε μακροχρόνιο ορίζοντα θα καλυφθεί από τους μελλοντικούς μακροπρόθεσμους προϋπολογισμούς, με τη μορφή, μεταξύ άλλων, νέων ιδίων πόρων, αυξημένων εθνικών συνεισφορών - που θα φορτωθούν στις πλάτες των λαών - με ορίζοντα αποπληρωμής... το 2058.

Η σημερινή κρίση αξιοποιείται στην κατεύθυνση επιτάχυνσης των αναδιαρθρώσεων που αφορούν στην εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ). Σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν, η ΕΕ πρέπει να ολοκληρώσει την ΟΝΕ, προκειμένου να διασφαλίσει ότι «όλα τα οικονομικά μέσα είναι έτοιμα και άμεσα διαθέσιμα στην περίπτωση που προκύψουν σημαντικοί δυσμενείς οικονομικοί κραδασμοί».

Σε αυτήν τη φάση, μεταξύ άλλων δεσπόζουν η «Τραπεζική Ενωση» και η «Ενωση Κεφαλαιαγορών», με στόχο την ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και του διεθνούς ρόλου του ευρώ.

Η Τραπεζική Ενωση «θα πρέπει να ολοκληρωθεί με παράλληλη επίτευξη της μείωσης και του επιμερισμού των κινδύνων», με φόντο και το σχέδιο για τη διαμόρφωση «κοινού ταμείου» τραπεζικών διασώσεων. Αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει τη ραγδαία συρρίκνωση της μάζας με τα «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια, ειδικά στους σχετικά αδύναμους κρίκους, όπως είναι η ελληνική οικονομία.

Παράλληλα, η λεγόμενη «Ενωση Κεφαλαιαγορών» αποτελεί βασικό άξονα γύρω από το σχέδιο για την «εμβάθυνση της ΟΝΕ». Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «μέσα από ένα μείγμα κανονιστικών και μη κανονιστικών μεταρρυθμίσεων, το σχέδιο αυτό επιδιώκει να συνδέσει καλύτερα τις αποταμιεύσεις με τις επενδύσεις», με στόχο να ενισχύσει το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα με την παροχή «εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης».

Στο πλαίσιο της «Ενωσης Κεφαλαιαγορών» προωθείται το «Πανευρωπαϊκό Ατομικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν» (pan-European personal pension product - PEPP), το οποίο έχει προτείνει η πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως μια «νέα κατηγορία συνταξιοδοτικών προϊόντων πανευρωπαϊκής εμβέλειας», προγραμμάτων ιδιωτικής ασφάλισης. Η «πραμάτεια» για τους ιδιωτικούς ομίλους προωθείται στο έδαφος των διαρκών περικοπών και των αλλεπάλληλων «αξιολογήσεων» στα ασφαλιστικά συστήματα της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα ιδιωτικά αυτά ασφαλιστήρια «εθελοντικής» ατομικής σύνταξης θα πωλούνται σε ολόκληρη την ΕΕ και θα προσφέρονται από ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, ταμεία επαγγελματικής συνταξιοδότησης, επιχειρήσεις επενδύσεων και διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων.

Σε αυτό το πλαίσιο, αποκαλύπτεται το γεγονός ότι τα διάφορα «αναπτυξιακά» ταμεία και οι μηχανισμοί υπερβαίνουν τη σημερινή συγκυρία, ενώ σε κάθε περίπτωση οι επιπτώσεις της πανδημίας αξιοποιούνται ως καταλύτης για τα νέα αντιλαϊκά μέτρα και τις αναδιαρθρώσεις που κρίνονται αναγκαίες για το κεφάλαιο.

Πολύ βαριά είναι η αντιλαϊκή ατζέντα της βδομάδας που έρχεται, αφού την Παρασκευή αναμένεται η κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού, την Τετάρτη οι εκθέσεις της Κομισιόν για την «ενισχυμένη εποπτεία» και το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» και τις ίδιες μέρες η δημοσίευση του προσχεδίου του «εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας 2021-2023».

Ειδικότερα:

-- Ο κρατικός προϋπολογισμός 2021, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, προβλέπει το ρυθμό βύθισης του ΑΕΠ για το 2020 λίγο πάνω από 10% και μερική ανάκαμψη οριακά πάνω από 5% για το 2021. Σε αυτήν τη βάση, ως αποτέλεσμα των διαδοχικών πακέτων στήριξης του κεφαλαίου και της εργοδοσίας, το έλλειμμα για το 2021 αναμένεται στην περιοχή του 3% του ΑΕΠ, ενώ και το κρατικό χρέος, που επίσης φορτώνεται στις λαϊκές πλάτες, θα απογειωθεί στο 205% του ΑΕΠ.

Στον προϋπολογισμό θα ενσωματώνονται και οι νέες ελαφρύνσεις στην εργοδοσία, που ήδη προβλέπονται στο προσχέδιο, μεταξύ αυτών η μείωση κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών (816 εκατ.), η κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών της εργοδοσίας κ.ά., ενώ σε ισχύ παραμένουν και τα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται, όπως η μείωση των συντελεστών φορολογίας στα επιχειρηματικά κέρδη.

Παράλληλα, εν αναμονή των εκταμιεύσεων από το «Ταμείο Ανάκαμψης», η κυβέρνηση προσβλέπει στις εκταμιεύσεις από το πρόγραμμα «SURE», ξελαφρώνοντας την εργοδοσία από εργατικό «κόστος» με την ταυτόχρονη «διευθέτηση» στο χρόνο εργασίας, όπως και αυτές που προβλέπονται στο πλαίσιο της ενισχυμένης «μεταμνημονιακής» εποπτείας, με βάση τα αντιλαϊκά «προαπαιτούμενα».

-- Η 8η «Εκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (την ερχόμενη Τετάρτη) αναμένεται να διαπιστώνει την πρόοδο που συντελείται στην πορεία των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, σε ό,τι αφορά τα «κόκκινα» δάνεια, έμφαση μεταξύ άλλων δίνεται στη βελτίωση της «λειτουργικότητας» της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τους πλειστηριασμούς, ενώ στα αντιλαϊκά προαπαιτούμενα περιλαμβάνεται και η έκδοση σειράς Υπουργικών Αποφάσεων που σχετίζονται με τη λειτουργικότητα του νέου Πτωχευτικού Κώδικα, με επίκεντρο το διαγωνισμό για την ανάδειξη του «επενδυτή» στον οποίο θα περιέρχονται οι πρώτες κατοικίες νοικοκυριών με «κόκκινα» δάνεια.

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, η 8η «Εκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας», η οποία συνδέεται με την εκταμίευση κεφαλαίων, αναμένεται να επικυρωθεί από το Γιούρογκρουπ στη συνεδρίαση της 30ής Νοέμβρη.

-- «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» - «Ταμείο Ανάκαμψης». Οι πρώτες εκθέσεις της Κομισιόν θα εστιάζουν στα σχέδια προϋπολογισμών των κρατών - μελών και στις συστάσεις για τη δημοσιονομική πολιτική την επόμενη χρονιά.

Ταυτόχρονα, οι αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις θα έχουν την τιμητική τους και στο πλαίσιο της έκθεσης για το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» 2021. Να σημειωθεί ότι η ελληνική οικονομία εντάσσεται στη λίστα των κρατών που «ελέγχονται» για «υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες» και υπάγονται σε «εμπεριστατωμένη επισκόπηση», με επίκεντρο μεταξύ άλλων τη μάζα του ελληνικού κρατικού χρέους, τα «κόκκινα» δάνεια και τη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας.

Την ίδια ώρα, ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2021 - 2027 ενσωματώνει το «Πρόγραμμα Στήριξης Μεταρρυθμίσεων», για τη χρηματοδότηση των «μεταρρυθμίσεων προτεραιότητας, ιδίως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», δίνοντας σήμα γενικευμένων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.

Με οδηγό αυτά, η κυβέρνηση θα υποβάλει τις επόμενες μέρες στην Κομισιόν ένα πρώτο σχέδιο του «εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» 2021 - 2023, στη βάση του οποίου αναμένονται οι εκταμιεύσεις από το «Ταμείο Ανάκαμψης» προς τους εγχώριους επιχειρηματικούς ομίλους, σε τομείς όπως οι ΑΠΕ, οι μεταφορές και η εφοδιαστική, η αναβάθμιση κόμβων συνδυασμένων μεταφορών, καθώς και η διαχείριση σκουπιδιών.

Βέβαια, μεγάλο τμήμα των συγκεκριμένων επιχειρηματικών πλάνων θα «τρέξει» με τη μορφή συμπράξεων δημόσιου - ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) καθώς και πλήθος ιδιωτικών επενδύσεων που θα χρηματοδοτούνται μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του κρατικού προϋπολογισμού.

Σημειώνεται πως σημαντική αλλαγή, η οποία επηρεάζει και το μοίρασμα των ενισχύσεων του «Ταμείου Ανάκαμψης» προς τους εγχώριους επιχειρηματικούς ομίλους, είναι η αύξηση του ποσοστού χρηματοδότησης για «πράσινες» επενδύσεις στο 37% (από 30% αρχικά), ενώ προβλέπεται ότι τουλάχιστον το 20% των κονδυλίων θα διοχετευτεί σε ψηφιακές επενδύσεις.