ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 19 Δεκέμβρη 2020 - Κυριακή 20 Δεκέμβρη 2020
Σελ. /40
«ΧΑΓΙΑΜΠΟΥΣΑ 2»
Αδημονούν να αναλύσουν το δείγμα εδάφους από τον αστεροειδή Ριούγκου

Το δοχείο που υπήρχε μέσα στην κάψουλα μεταφέρεται με προσοχή, για να ανοιχτεί σε κατάλληλες εργαστηριακές συνθήκες
Το δοχείο που υπήρχε μέσα στην κάψουλα μεταφέρεται με προσοχή, για να ανοιχτεί σε κατάλληλες εργαστηριακές συνθήκες
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η πιο σημαντική φάση της ιαπωνικής μη επανδρωμένης αποστολής «Χαγιαμπούσα 2» στον αστεροειδή Ριούγκου, όταν στις 6 Δεκέμβρη το μητρικό σκάφος περνώντας κοντά από τη Γη, απέβαλε κάψουλα με το δείγμα εδάφους του αστεροειδούς, η οποία προσγειώθηκε ομαλά σε ερημική περιοχή στη Γούμερα της Αυστραλίας, περισυνελέγη την ίδια μέρα και το δοχείο με το δείγμα στάλθηκε για ανάλυση στα εργαστήρια της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας JAXA. Το μητρικό σκάφος συνέχισε το ταξίδι του επεκτείνοντας την αποστολή του και αξιοποιώντας τα 30 κιλά προωθητικού αερίου ξένου, που του απομένουν («καύσιμο» για κινητήρα ιόντων), ώστε να συναντηθεί τον Ιούλη του 2026 με τον ασυνήθιστο αστεροειδή τύπου L, με το όνομα 2001-CC21 και αργότερα, τον Ιούλη του 2031 με τον αστεροειδή 1998-ΚΥ26.

Το «Χαγιαμπούσα 2» έλαβε από τη Γη την εντολή επιστροφής τον Νοέμβρη του 2019 και μέχρι να παραδώσει την κάψουλα στη Γη είχε διανύσει 5,24 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα! Η αποστολή αυτή της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA) πέτυχε τη δεύτερη προσεδάφιση που έγινε ποτέ σε αστεροειδή (η πρώτη είχε πραγματοποιηθεί το 2005 από το «Χαγιαμπούσα 1» στον αστεροειδή Ιτοκάβα).

Ομως, το «Χαγιαμπούσα 2» πέτυχε εκεί που απέτυχε το πρώτο σκάφος της σειράς, δηλαδή στην εκτόξευση προς τον αστεροειδή ενός βαριδιού, που με την πρόσκρουσή του σ' αυτόν δημιούργησε κρατήρα, εκτοξεύοντας συντρίμμια από βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Δείγμα από αυτά τα συντρίμμια, αλλά και από απείραχτο επιφανειακό χώμα συνέλεξε το σκάφος (σε διαφορετικά δοχεία), πραγματοποιώντας κατά την παραμονή του στον αστεροειδή δύο καθόδους και στιγμιαίες προσεδαφίσεις με χαμηλή ταχύτητα. Το «Χαγιαμπούσα 1» είχε αποτύχει να εκτοξεύσει το βαρίδι, με αποτέλεσμα να συλλέξει και να επιστρέψει στη Γη ένα δείγμα ελάχιστης σκόνης.

Η πολύτιμη σκόνη βάρους πολλών γραμμαρίων, από την επιφάνεια του αστεροειδούς
Η πολύτιμη σκόνη βάρους πολλών γραμμαρίων, από την επιφάνεια του αστεροειδούς
Επειδή στο «Χαγιαμπούσα» δεν υπάρχει αισθητήρας για την ποσότητα υλικού που έχει συλλεγεί, οι Ιάπωνες επιστήμονες έμαθαν το μέγεθος του δείγματος μόνο μετά την άφιξή του στη Γη. Ηταν μεγάλη η χαρά τους όταν διαπίστωσαν ότι μέσα στο δοχείο υπήρχαν εκατοντάδες γραμμάρια υλικού, το οποίο τώρα αδημονούν να αναλύσουν, ενώ αργότερα θα δοθούν και μικροποσότητες για ανάλυση σε εργαστήρια άλλων χωρών, που θα τα ζητήσουν. Δεν αποκλείεται στο δείγμα να υπάρχουν και οργανικές ουσίες, από αυτές που δημιουργούνται στους αστεροειδείς υπό τον συνεχή βομβαρδισμό τους με τις υπεριώδεις ακτίνες του Ηλιου. Ορισμένοι θεωρούν ότι ίσως τέτοιας προέλευσης οργανικές ουσίες να συνέβαλαν στην εμφάνιση ζωής στη Γη, καταλήγοντας στον πλανήτη μετά από προσκρούσεις πάνω του αστεροειδών και κομητών.

Το «Χαγιαμπούσα 2», που είχε εκτοξευτεί το 2014 από το Διαστημικό Κέντρο Τανεγκασίμα, εκτός από την απευθείας συλλογή δειγμάτων με τη βοήθεια της ειδικής τηλεσκοπικής συσκευής που φέρει, όσον καιρό χαρτογραφούσε τον αστεροειδή είχε στείλει στην επιφάνειά του και τρεις συσκευές: Την αυτοκινούμενη διαστημοσυσκευή ανίχνευσης «MASCOT» και δύο επίσης αυτοκινούμενα μικρά ρομπότ φωτογράφισης με το όνομα «MINERVA». Τα ρομπότ μετακινούνταν στην επιφάνεια του Ριούγκου όχι πάνω σε τροχούς, αλλά με αναπηδήσεις, αξιοποιώντας το γεγονός της ελάχιστης βαρύτητας πάνω στον αστεροειδή.

Η κάψουλα και το αλεξίπτωτο με το οποίο η κάψουλα του «Χαγιαμπούσα 2» προσεδαφίστηκε ομαλά σε ερημική περιοχή της Αυστραλίας

JAXA

Η κάψουλα και το αλεξίπτωτο με το οποίο η κάψουλα του «Χαγιαμπούσα 2» προσεδαφίστηκε ομαλά σε ερημική περιοχή της Αυστραλίας
Ο αστεροειδής Ριούγκου ανακαλύφθηκε το 1999 και η τροχιά του περιστασιακά τον φέρνει αρκετά κοντά στη Γη. Εχει διάμετρο 920 μέτρα και σχήμα οκταέδρου (σαν ζάρι αλλά με οκτώ πλευρές). Εχει αρκετά ομαλή περιστροφή και ο χρόνος περιστροφής του γύρω από τον άξονά του είναι 7,6 ώρες. Ο Ριούγκου ανήκει στην ομάδα αστεροειδών «Απόλλων», που η τροχιά τους τέμνεται με εκείνη της Γης.


Η στιγμή της επαφής με τον Ριούγκου και της λήψης δείγματος εδάφους στις 11 Ιούλη 2019

JAXA

Η στιγμή της επαφής με τον Ριούγκου και της λήψης δείγματος εδάφους στις 11 Ιούλη 2019

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.hayabusa2.jaxa.jp, www.nasa.gov


ΞΑΝΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 400 ΧΡΟΝΙΑ
Εξαιρετικά εγγύς σύνοδος Δία - Κρόνου

Το 1610, όταν ο Ιταλός αστρονόμος Γαλιλαίος έστρεψε το τηλεσκόπιό του προς τον Δία, ανακάλυψε τα τέσσερα μεγάλα φεγγάρια του γίγαντα πλανήτη - την Ιώ, την Ευρώπη, τον Γανυμήδη και την Καλλιστώ. Την ίδια χρονιά, ο Γαλιλαίος ανακάλυψε ένα παράξενο οβάλ σχήμα που περιέβαλλε τον Κρόνο, που από μετέπειτα αστρονομικές παρατηρήσεις διευκρινίστηκε ότι είναι οι περίφημοι δακτύλιοί του. Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1623, οι δύο γιγάντιοι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος βρέθηκαν να ταξιδεύουν σχεδόν μαζί στον ουρανό. Ο Δίας «πρόφτασε» τον Κρόνο, στο πλαίσιο του αστρονομικού φαινομένου, που είναι γνωστό ως η «Μεγάλη Σύνοδος».

Μπορεί κανείς να φανταστεί το ηλιακό σύστημα ως ένα μεγάλο στάδιο στίβου, όπου ο κάθε πλανήτης τρέχει στον δικό του διάδρομο. Η Γη βρίσκεται στον τρίτο διάδρομο από την εσωτερική πλευρά του στίβου και από αυτήν τη θέση παρατήρησης μπορούμε τον φετινό Δεκέμβρη να δούμε τον Δία να πλησιάζει συνεχώς τον Κρόνο και τελικά να τον προφταίνει στις 21 Δεκέμβρη, προσπερνώντας τον στη συνέχεια. Ο Δίας κινείται έναν διάδρομο πιο εσωτερικά από τον Κρόνο και κάνει μια περιφορά κάθε 11,9 χρόνια, ενώ ο Κρόνος κάθε 29,5 χρόνια, γι' αυτό και φαίνεται ο πρώτος να προσπερνά τον δεύτερο.

Οι δύο πλανήτες εμφανίζονται αρκετά συχνά να προσπερνούν ο ένας τον άλλο, με τη θέση τους στον ουρανό να ευθυγραμμίζεται περίπου κάθε 20 χρόνια. Εκείνο που κάνει την επικείμενη εκδήλωση του φαινομένου τόσο σπάνια είναι ότι έχουν περάσει σχεδόν 400 χρόνια από την τελευταία φορά που Δίας και Κρόνος βρέθηκαν τόσο κοντά στον ουρανό (δηλαδή από το 1623) και 800 χρόνια από τότε, που αυτό έγινε κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως θα γίνει και φέτος, επιτρέποντας σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους πάνω στη Γη να δουν τη «Μεγάλη Σύνοδο».

Κατά την ευθυγράμμιση των δύο πλανητών θα βρεθούν να απέχουν στον ουρανό μόλις ένα δέκατο της μοίρας και αυτό θα διαρκέσει για μερικές μέρες. Στις 21 Δεκέμβρη η απόσταση μεταξύ τους στον ουρανό θα είναι όση καλύπτει το μικρό δάχτυλο όταν ο βραχίονας είναι απλωμένος. Οι δύο γίγαντες θα είναι ορατοί με γυμνό μάτι νοτιοδυτικά όχι πολύ πιο πάνω από τον ορίζοντα, αμέσως μετά τη δύση του ήλιου. Κυρίως ο Δίας, αλλά και ο Κρόνος είναι αρκετά λαμπροί, ώστε να φαίνονται ακόμη και μέσα από τη φωτορρύπανση των πόλεων. Γι' αυτό αρκεί να βρει κανείς ένα σημείο με ορατότητα προς τον νοτιοδυτικό ορίζοντα, χωρίς κτίρια ή ψηλά δέντρα να του κρύβουν τη θέα, ώστε μια ώρα μετά τη δύση του ήλιου να παρατηρήσει τον λαμπρότατο Δία να προσπερνά τον Κρόνο, που αρχικά θα βρίσκεται λίγο πάνω και αριστερά του.

Μπορεί από τη θέση παρατήρησης πάνω στη Γη ο Δίας και ο Κρόνος να φανούν πολύ κοντά, στην πραγματικότητα όμως θα παραμένουν εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά ο ένας από τον άλλο στο Διάστημα. Το γεγονός ότι η «Μεγάλη Σύνοδος» θα συμβεί ακριβώς τη μέρα του χειμερινού ηλιοστάσιου (μεγαλύτερης διάρκειας νύχτα του έτους), είναι απλώς σύμπτωση, που σχετίζεται με τις τροχιές τους και την κλίση του άξονα της Γης. Σύνοδοι σαν αυτές μπορούν να συμβούν οποιαδήποτε μέρα του έτους ανάλογα με το πού βρίσκονται στην τροχιά τους ο Δίας και ο Κρόνος, ενώ το χειμερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει κάθε χρόνο στις 21 Δεκέμβρη, λόγω της κλίσης του άξονα περιστροφής της Γης ως προς το επίπεδο της τροχιάς της γύρω από τον Ηλιο.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ