Στη Λευκωσία βρέθηκε χτες το πρωί ο Κυρ. Μητσοτάκης για επαφές με τον Κύπριο Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, ενόψει της σχεδιαζόμενης άτυπης 5μερούς Διάσκεψης που οργανώνει ο ΟΗΕ τις επόμενες βδομάδες για το Κυπριακό, το οποίο όπως όλα δείχνουν αναδεικνύεται σε βασικό κρίκο για να «ξεκλειδώσουν» μια σειρά ζητήματα ενόψει του νέου γύρου διερευνητικών Ελλάδας - Τουρκίας και του ευρύτερου ευρωτουρκικού παζαριού.

Στις κοινές τους δηλώσεις αργότερα, ο Κυρ. Μητσοτάκης ισχυρίστηκε ότι Αθήνα και Λευκωσία μένουν προσηλωμένες στις αποφάσεις του ΟΗΕ ως «το μόνο συμπεφωνημένο και καθολικά δεσμευτικό πλαίσιο λύσης. Και ταυτόχρονα το θεμέλιο για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε ολόκληρη την κυπριακή επικράτεια», κατηγορώντας την Αγκυρα και τον επικεφαλής των Τουρκοκυπρίων, Τατάρ, ότι με τις δηλώσεις τους «βρίσκονται εκτός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, εμμένοντας στην ανεδαφική θέση περί δύο κρατών».

Σε κάθε περίπτωση, χαρακτήρισε «αμετακίνητη κοινή θέση» Αθήνας και Λευκωσίας την «κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων στις αμιγώς κυπριακές υποθέσεις». Χαρακτήρισε, εξάλλου, «προαπαιτούμενο της επανένωσης» την «πλήρη και ταχεία απόσυρση των κατοχικών στρατευμάτων. Οι θέσεις αυτές ορίζουν και τη στάση μας στις διαπραγματεύσεις που επιχειρεί να επανεκκινήσει ο γγ των Ηνωμένων Εθνών», είπε ο πρωθυπουργός.

Αναφέρθηκε επίσης στις διερευνητικές επαφές με την Αγκυρα για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, διαβεβαιώνοντας ότι η Αθήνα προσέρχεται «με ειλικρινή διάθεση, με συγκρατημένη αισιοδοξία αλλά και με μηδενική αφέλεια. Πρόκειται άλλωστε για ένα ακόμη πεδίο όπου θα δοκιμαστεί η συνέπεια της Αγκυρας, η σύμπτωση λόγων και πράξεων και τελικά η πρόθεση να επανέλθει στο δρόμο του Διεθνούς Δικαίου», ενώ παρέπεμψε στις συμφωνίες για καθορισμό ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο, για να τονίσει πως «η Ελλάδα απέδειξε έμπρακτα ότι οι σχέσεις καλής γειτονίας και ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου μπορούν να οδηγήσουν στην επίλυση διαφορών που χρονίζουν». Αλλωστε, μιλώντας γενικότερα για τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, παρέπεμψε στα ΝΑΤΟικής κοπής σχήματα «συνεργασίας» και «ειρήνης», για τα οποία ανέφερε ότι «δεν αποκλείουν επί της αρχής κανέναν», στέλνοντας εμμέσως άλλη μια πρόσκληση στην Αγκυρα.

Από την πλευρά του ο Αναστασιάδης έκανε λόγο για «αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων» από Αθήνα και Λευκωσία, με «κοινούς στόχους» και «απόλυτη ετοιμότητα» για συμμετοχή στην άτυπη διάσκεψη που θα συγκαλέσει ο γγ του ΟΗΕ, για λύση «που δεν θα αποκλίνει από ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες».

Με τη σειρά του ζήτησε τερματισμό του καθεστώτος των εγγυήσεων και της παρουσίας κατοχικών στρατευμάτων στο νησί, με ένα πλαίσιο λύσης το οποίο θα «διακρίνει η λειτουργικότητα του νέου μορφώματος», προς αποφυγή μιας «κατάρρευσης». Λύση που «δεν θα δημιουργεί υπερπρονόμια υπέρ της μιας και σε βάρος της άλλης οντότητας», όπως είπε.

Πρόσθεσε ότι η η επανέναρξη «ουσιαστικών επαναδιαπραγματεύσεων» πρέπει να πατά πάνω σε συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί στις επαφές του Φλεβάρη 2014 και στο Κραν Μοντανά το 2017. Ζήτησε εξάλλου και κάποιες κινήσεις από μέρους της Τουρκίας, λέγοντας ότι διάλογος δεν μπορεί να γίνει κάτω από το κλίμα απειλών ή μονομερών ενεργειών.

Επιπλέον, παρουσίασε ως αναγκαίο το συντονισμό Αθήνας - Λευκωσίας, ενόψει και της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στα τέλη Μάρτη, εξέφρασε δε την πίστη ότι «η ΕΕ θα επιδείξει την επιβαλλόμενη αλληλεγγύη» με «ενεργό εμπλοκή σε έναν αναμενόμενο μελλοντικό διάλογο» για επίλυση του Κυπριακού.

Τέλος, αναφερόμενος στα λεγόμενα τριμερή σχήματα συνεργασίας, έστειλε και αυτός μήνυμα ότι από αυτά δεν αποκλείεται κανείς, «αρκεί να σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και την κυριαρχία των χωρών που συμμετέχουν» σε τέτοια σχήματα. Προανήγγειλε δε ότι τις επόμενες μέρες αναμένεται περιφερειακή συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της περιοχής, με συμμετοχή - όπως ακούγεται - από Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία και Ισραήλ, συν φυσικά Ελλάδα και Κύπρο.

Στο μεταξύ, τις επόμενες μέρες αναμένεται στην Κύπρο ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, ενώ αύριο και μεθαύριο θα βρεθεί στα Κατεχόμενα και ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Φουάτ Οκτάι.

Την κλιμάκωση των παζαριών προμηνύουν και νέες δηλώσεις του ηγέτη του ψευδοκράτους Ερσίν Τατάρ. Ερωτηθείς σε νέα του συνέντευξη αν μπορεί να υπάρξει συνομοσπονδία στην Κύπρο, απάντησε ότι «αν ξεκινήσουν επίσημες διαπραγματεύσεις θέλουμε την αποδοχή της κυριαρχίας μας» και ότι αν γίνει πρόταση για συνομοσπονδία «θα το εξετάσουμε, αλλά δεν θέλουμε να του δώσουμε όνομα τώρα. Προτεραιότητά μας είναι να δοθούν οι απαραίτητες εγγυήσεις ώστε να συνεχιστεί η παρουσία των Τουρκοκυπρίων για πάντα». Πρόσθεσε δε πως «αν δεν υπάρξει συμφωνία» στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, «η Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου υπάρχει και θα συνεχίσει το δρόμο της, και τότε κάποια στιγμή στην ατζέντα θα έρθει η αναγνώρισή της από κάποια κράτη».

Ανάμεσα σε άλλα ο Τατάρ αναφέρθηκε στη συνάντηση που είχε πρόσφατα και ο ίδιος με τον Βρετανό ΥΠΕΞ Ντ. Ράαμπ, ο οποίος επισκέφτηκε την Κύπρο και - όπως είπε - του τόνισε ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία στο Κυπριακό, και οι Ελληνοκύπριοι θα χάσουν και η οικονομία τους θα στριμωχθεί. Επανέλαβε δε ότι «στην Κύπρο υπάρχουν δύο χωριστά κράτη. Μια ομοσπονδία δεν είναι ρεαλιστική. Δε μπορεί να είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα. Αν επιθυμούμε όλοι μας την ειρήνη, πρέπει να υπάρξει προσέγγιση αμοιβαίου οφέλους...». Κληθείς δε να σχολιάσει την αίτηση που υπέβαλαν οι ΗΠΑ για να ενταχθούν στο Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, εξέφρασε την ελπίδα η κυβέρνηση Μπάιντεν «να προσγειωθεί» και «να λογικευτεί», επισημαίνοντας όλο νόημα ότι οι ΗΠΑ «έχουν κι αυτές συμφέροντα» στην περιοχή αλλά και ότι «οι σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ είναι σημαντικές από την πλευρά τού ότι παρέχουν σε μας δικαιώματα».

Ενδεικτική είναι και ανάλυση που αναρτήθηκε στη χτεσινή «Χουριέτ», με τίτλο «Η τουρκική πλευρά δεν αποκλείει συνομοσπονδιακή λύση στην Κύπρο», όπου ο συντάκτης υπενθύμισε την πρόσφατη έκκληση και της Βρετανίας για «ευελιξία» και «διάθεση για συμβιβασμό» στο Κυπριακό, εκτιμώντας: «Φαίνεται ότι υπάρχει περιθώριο για ένα συμβιβασμό πάνω σε μια συνομοσπονδία, στην περίπτωση που οι δύο οντότητες θα διασφαλίσουν ισότιμη κυριαρχία και τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις. Ούτε η Τουρκία ούτε οι Τουρκοκύπριοι αποκλείουν εντελώς αυτό το μοντέλο. Ο Τατάρ άφησε ανοιχτή την πόρτα για τη διαπραγμάτευση μιας συνομοσπονδίας, αλλά με τον όρο ότι η κυριαρχία» του ψευδοκράτους «θα κατοχυρωθεί και θα δοθούν ουσιαστικές εγγυήσεις. Στο τέλος, αυτό θα οδηγούσε σε μια κοινή εκπροσώπηση του νησιού στη διεθνή αρένα, με δύο ανεξάρτητα συνιστώντα κράτη, συνδεδεμένα μεταξύ τους με συνομοσπονδιακούς μηχανισμούς».

Στο μεταξύ, τα πρόσφατα «θετικά μηνύματα» και τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο χαιρέτισε η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, σε νέα επικοινωνία που είχε χτες με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σύμφωνα με τον Γερμανό κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέφεν Ζάιμπερτ, η καγκελάριος είπε ότι «είναι σημαντικό να επιτευχθεί πρόοδος στα διαφιλονικούμενα θέματα στο πλαίσιο του διαλόγου», ενώ επαναβεβαίωσε «τη σημασία σταθερών και εποικοδομητικών σχέσεων μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας». Συζητήθηκαν επίσης διμερή και διεθνή θέματα, αλλά και η πανδημία.

Ο δε γγ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, μιλώντας σε εκδήλωση του βρετανικού «Chatham House», επανέφερε τα περί «ειλικρινών συζητήσεων» με τις οποίες μπορούν να λυθούν οι διαφωνίες, και αναφερόμενος ειδικά στον «μηχανισμό αποκλιμάκωσης» που διαμορφώθηκε μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας, περηφανεύτηκε ότι η λυκοσυμμαχία «συνέβαλε να στρωθεί το έδαφος ώστε Ελλάδα και Τουρκία να κάτσουν να συζητήσουν με τις διερευνητικές πάνω στις σημαντικές διαφωνίες» τους, για να καταλήξει: «Αρα, ναι, υπάρχουν ανησυχίες, αλλά νομίζω ότι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ είναι να βοηθήσει να βρεθούν τρόποι ώστε, σιγά σιγά, όχι μόνο να διαμαρτυρόμαστε για τις ανησυχίες και να εκφράζουμε ανησυχίες, αλλά να διαμορφώνεται και μια θετική προσέγγιση... Τις τελευταίες βδομάδες και τους τελευταίους μήνες είδαμε ορισμένα σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, κάτι που αποδεικνύει ότι το ΝΑΤΟ έχει να παίξει σημαντικό ρόλο όταν σύμμαχοι διαφωνούν, όπως γίνεται για παράδειγμα στην Ανατολική Μεσόγειο».

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Αμυνας, την Παρασκευή έγινε στις Βρυξέλλες η 9η τεχνική συνάντηση μεταξύ τουρκικών και ελληνικών στρατιωτικών αντιπροσωπειών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟικού μηχανισμού.

Η συνάντηση έγινε στον απόηχο των διαδοχικών πρόσφατων συναντήσεων του Στόλτενμπεργκ στις Βρυξέλλες με τους δύο ΥΠΕΞ, Μ. Τσαβούσογλου και Ν. Δένδια, βασικό αντικείμενο των οποίων ήταν ακριβώς η λειτουργία αυτού του «τεχνικού μηχανισμού αποκλιμάκωσης της έντασης και αποφυγής ατυχημάτων», όπως τον παρουσιάζουν, με βασικό στόχο τη διατήρηση της ΝΑΤΟικής συνοχής στη ΝΑ πτέρυγα της λυκοσυμμαχίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.