Τα οξυμένα προβλήματα των καλλιτεχνών, οι συνθήκες συσπείρωσης και αγώνα που διαμορφώθηκαν όλο τον τελευταίο χρόνο και η ανάγκη για συνέχιση και κλιμάκωση της πάλης μαζί με το υπόλοιπο εργατικό - λαϊκό κίνημα, είναι πτυχές που αναδείχθηκαν στη διάρκεια της διαδικτυακής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Κυριακή 28/2, με θέμα «Ο ρόλος της τέχνης και του καλλιτέχνη στις σημερινές συνθήκες», με πρωτοβουλία της Επιτροπής Πολιτισμού της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Μια συζήτηση που αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα, μπροστά και στις εκδηλώσεις - κινητοποιήσεις που προγραμματίζονται πανελλαδικά με αφορμή τον έναν χρόνο από την έναρξη των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας, που καταδίκασαν στην ανεργία τους χιλιάδες καλλιτέχνες και τους άλλους εργαζόμενους στο χώρο του Πολιτισμού.

Στο πλαίσιο αυτό, σταχυολογούμε από τους ομιλητές σημεία των παρεμβάσεων που δείχνουν πώς διαμορφώνονται από τη στρατηγική του κεφαλαίου οι εργασιακές συνθήκες στον χώρο και πώς αυτές επιδεινώνονται από τις πολιτικές διαχείρισης της πανδημίας.

Η Χρύσα Κοφίνα, εικαστικός, μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας, μεταξύ άλλων σημείωσε ότι μια σειρά μέτρα που θεσπίζονται και παρουσιάζονται ως «μεταρρυθμίσεις», στοχεύουν στην εντονότερη οικονομική εκμετάλλευση της τέχνης και στον έλεγχο του περιεχομένου της. Αναφέρθηκε στο νόμο για το «Ακροπόλ», λέγοντας ότι «έχει ως στόχο να πάψουν να υπάρχουν τόσες πολλές μικρές επιχειρήσεις και μεμονωμένοι αυτοαπασχολούμενοι καλλιτέχνες, δηλαδή να συγκεντρωθεί η καλλιτεχνική παραγωγή σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με τους νέους καλλιτέχνες να αποτελούν ένα χρήσιμο και αναλώσιμο φθηνό εργατικό δυναμικό». Αναφέρθηκε επίσης στο Μητρώο Καλλιτεχνών, στις κατευθύνσεις για συγκέντρωση και εμπορική αξιοποίηση της λεγόμενης πολιτιστικής κληρονομιάς, τον πολλαπλασιασμό του κοινού με το live streaming και τις ψηφιακές εκθέσεις, τονίζοντας ότι κοινός παρονομαστής όλων των παραπάνω μεταρρυθμίσεων είναι ο πολιτισμός να γίνει ένα πιο ανταγωνιστικό εμπόρευμα για μερικούς μεγάλους επενδυτές.

Η Λουίζα Αυγήτα, επίκουρος καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, μιλώντας για τους όρους που διαμορφώνονται στην καλλιτεχνική εργασία, παρουσίασε ορισμένα σημεία - προτάσεις της έκθεσης του ΟΟΣΑ τον Σεπτέμβρη του 2020, μέσα από τις οποίες αποθεώνονται η ευελιξία, η αυτοαπασχόληση. Ενδεικτικά ανέφερε ότι εδώ και χρόνια οι εργαζόμενοι του Πολιτισμού και οι καλλιτέχνες «αντιμετωπίζονται ως εργαζόμενοι - πρότυπο, τόσο λόγω των ευέλικτων σχέσεων εργασίας που αποτελούν κανόνα στον χώρο, όσο και λόγω της πεποίθησης ότι η καλλιτεχνική εργασία αποτελεί, λόγω της δημιουργικότητάς της, πηγή απόλαυσης και επομένως ένα είδος ανταμοιβής από μόνη της, κάτι που άλλωστε επισημαίνεται και στην έκθεση του ΟΟΣΑ: Ετσι, οι εργαζόμενοι στον χώρο είναι διατεθειμένοι να δουλεύουν με οποιουσδήποτε όρους, ακόμα και χωρίς οικονομικές απολαβές, για τη... χαρά της εργασίας τους!».

Για την εργασιακή καθημερινότητα των καλλιτεχνών μίλησε μεταξύ άλλων η Ιωάννα Μήτσικα, χορογράφος, καθηγήτρια χορού και διδάσκουσα στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Οπως είπε, «μετά τις σπουδές, έρχεται η αγορά. Πού θα δουλέψω, αν θα δουλέψω. Λίγες ή πολλές εθελοντικές συμμετοχές σε παραστάσεις για να φτιάξουμε το βιογραφικό μας, σκηνοθέτες και παραγωγοί που μπορεί να κλείνουν το Μέγαρο Μουσικής για την παράστασή τους, αλλά ζητάνε την εθελοντική συμμετοχή των χορευτών και των ηθοποιών, ομάδες που μετά από πολύωρες και πολύμηνες πρόβες δεν αντέχουν στις πιέσεις του εκάστοτε ιδιοκτήτη θεάτρου και βάζουν και από την τσέπη τους, γιατί "είναι κρίμα να μην τρέξει η παράσταση μετά από τόσο κόπο" κ.λπ.

Και, ωστόσο, μένουμε στη δουλειά. Στην καλύτερη περίπτωση, ξεκινάμε διδασκαλίες, σε συντριπτικό ποσοστό ωρομίσθια (μπλοκάκι ή μαύρα) και σε λίγες περιπτώσεις πρόσληψη.

Η άλλη περίπτωση είναι το σέρβις, ο χώρος της εστίασης, που σε πάρα πολλές περιπτώσεις είναι η κύρια εργασία των ηθοποιών και των χορευτών».

Συμπλήρωσε ότι κανόνας είναι οι απλήρωτες πρόβες, «συχνές είναι οι σιωπές, παρά την εκμετάλλευση, τις προσβολές, τις αδικίες ή και τα αδικήματα, "για να μη σε βάλουν στο μάτι" και να μπορέσεις να ξαναδουλέψεις. Η δουλειά στο ΚΘΒΕ είναι για λίγους σταθερή, για κάποιους περιστασιακή και για τους περισσότερους αδύνατη».

Πάνω σε αυτές τις διαμορφωμένες εργασιακές σχέσεις, η πανδημία και η διαχείρισή της από την κυβέρνηση ήρθε να τσακίσει ακόμα περισσότερο τους εργαζόμενους του Πολιτισμού. Για αυτά μίλησε ο Κωνσταντίνος Γκούβας, πρόεδρος του παραρτήματος Β. Ελλάδας του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου, που αναφέρθηκε στα σοβαρά ζητήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν από τους κλειστούς χώρους. Σημείωσε ως θετικό το γεγονός ότι οι εξελίξεις οδήγησαν σε συσπείρωση στα Σωματεία, σε συμμετοχή στους αγώνες με πλαίσιο πάλης που βάζει μπροστά τις ανάγκες μας, «σπάζοντας μία πάγια αντίληψη στο χώρο, ότι ο καθένας μόνος του μπορεί να τα καταφέρει. Είδαν άλλωστε πως ό,τι κερδήθηκε ήταν αποτέλεσμα συλλογικής δράσης.

Με πρόσχημα την επιδοματική πολιτική, η κυβέρνηση προσπάθησε να φέρει το Μητρώο, που στην πραγματικότητα έχει στόχο να πετσοκόψει δικαιώματα και να μας βάλει στην αντιπαράθεση του ποιος λογίζεται καλλιτέχνης και ποιος όχι», είπε.

Ομως, μέσα στην πανδημία, όπως είπε, «το κεφάλαιο συνεχίζει να βγάζει κέρδος, είτε μέσα από μουσικές εκπομπές, είτε από τα δικαιώματα των καλλιτεχνών που δεν πληρώνονται τα τελευταία χρόνια. Την ίδια ώρα, οι συνάδελφοι που συμμετέχουν σε διάφορες εκπομπές είναι απλήρωτοι. Η συντριπτική πλειοψηφία αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Προσπαθούμε να στηρίξουμε με δράσεις αλληλεγγύης (συγκέντρωση βοήθειας κ.λπ.).

Ολο αυτό το διάστημα παλέψαμε ενάντια σε πολιτικές που είχαν στόχο πέρα από τη διαβίωσή μας και τη φωνή μας. Διοργανώσαμε πανελλαδικά συναυλίες και κινητοποιήσεις. Βρεθήκαμε στην πρώτη γραμμή κάθε δράσης για τους καλλιτέχνες. Πήραμε πρωτοβουλίες αλληλεγγύης και σε άλλους κλάδους, εκφράσαμε τη στήριξή μας στους μαχόμενους υγειονομικούς, με συναυλίες έξω από νοσοκομεία.

Συνεχίζουμε να είμαστε στην πρώτη γραμμή. Προετοιμαζόμαστε για όσα έρχονται».

«Πλησιάζοντας στον ένα χρόνο με τους χώρους Πολιτισμού κλειστούς, η ανάγκη για ζωντανή επαφή μας με το κοινό, η ανάγκη της κοινωνίας για πολιτιστική, ηθική ανάταση ολοένα και μεγαλώνει», δηλώνουν δεκάδες σωματεία, καλλιτεχνικές ομάδες, σύλλογοι και φορείς από τον χώρο του Πολιτισμού, που περνώντας στην επίθεση με σύνθημα #artattack, προχωρούν σε ένα πανελλαδικό διήμερο δράσης στις 13 και 14 Μάρτη, με αφορμή τον ένα χρόνο που παραμένει κλειστός ο χώρος του Πολιτισμού.

Στην Αθήνα προγραμματίζονται:

-- Σάββατο 13 Μάρτη, παγκαλλιτεχνικό συλλαλητήριο στο Σύνταγμα με συγκέντρωση στις 12 το μεσημέρι στα Προπύλαια.

-- Κυριακή 14 Μάρτη, αγωνιστικά καλλιτεχνικά δρώμενα σε διαφορετικά σημεία του κέντρου και σε γειτονιές της πόλης και καλλιτεχνικό δρώμενο με συμμετοχή 200 καλλιτεχνών σε μορφή flash mob στην πλατεία Μοναστηρακίου.

Παράλληλα, δράσεις προγραμματίζονται σε πολλές ακόμα πόλεις: Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα, Λάρισα, Τρίκαλα, Βόλο, Ζάκυνθο, Χαλκίδα, Σάμο, Ηράκλειο Κρήτης, Χανιά, Καλαμάτα, ενώ ο κατάλογος διευρύνεται συνεχώς.

Στο κοινό τους πλαίσιο, τα σωματεία κάνουν έναν απολογισμό των ημίμετρων που κάτω από πίεση και κινητοποιήσεις πήρε η κυβέρνηση, την ίδια ώρα που αξιοποιούσε την «κρίση ως ευκαιρία» για να προωθήσει στρατηγικές επιλογές εχθρικές για τα συμφέροντα των εργαζομένων στον χώρο, ενώ μιλούν και για την πλούσια δράση τους όλο αυτό το διάστημα και την απήχηση που είχε.

«Ενα χρόνο μετά το Μάρτη του 2020, δεν είμαστε στην αναμονή, ούτε στην "αναστολή", αλλά βγαίνουμε πιο μπροστά. Διεκδικούμε μια ολοκληρωμένη ασπίδα προστασίας, για να μπορούμε να δημιουργήσουμε, να ζήσουμε αξιοπρεπώς, να φοιτήσουμε στις σπουδές μας», δηλώνουν τα σωματεία που διεκδικούν:

-- Να παρθούν από την κυβέρνηση όλα τα απαραίτητα μέτρα στο δημόσιο σύστημα Υγείας, για τη διάθεση του εμβολίου, τα ΜΜΜ, ώστε να μη ζήσουμε ένα ακόμα πιο φονικό 3ο κύμα πανδημίας.

-- Λέμε όχι στη λογοκρισία, στον «τρομονόμο» του Λιβάνιου.

-- Να ανοίξουν οι χώροι Πολιτισμού και καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, θέατρα, μουσικές σκηνές, μουσεία, εκθεσιακοί χώροι, εργαστήρια ιδιωτικά και δημοτικά με όλα τα απαραίτητα πρωτόκολλα και εμβολιασμούς, όπου ειδικά κρίνεται απαραίτητο (π.χ. συνάδελφοι μουσικοί και ηθοποιοί που κάνουν πρόβες χωρίς μάσκες).

-- Να παρθούν ειδικά μέτρα για τη λειτουργία των καλλιτεχνικών σχολών όπως ωδεία, δραματικές σχολές, Καλών Τεχνών κ.α. Οι τελειόφοιτοι να μπορέσουν να δώσουν εξετάσεις και οι πρωτοετείς να γνωρίσουν επιτέλους τις σχολές τους εκτός zoom.

-- Ενίσχυση της Αισθητικής Αγωγής και της Καλλιτεχνικής Παιδείας σε όλες τις τάξεις της βασικής και μέσης εκπαίδευσης.

-- Να στηριχτούν όλοι οι συνάδελφοι που εδώ και ένα χρόνο δεν έχουν με ευθύνη της κυβέρνησης κανένα εισόδημα.

-- Με αναδρομική ισχύ από το Μάρτη 2020, απαιτούμε αναστολή πληρωμών και χρεών σε τράπεζες, ΔΕΚΟ, στο Δημόσιο - φορολογικές ελαφρύνσεις (κατάργηση φόρου επιτηδεύματος και ΦΠΑ - επιστροφή των παρακρατηθέντων από το 2016 από τις συντάξεις).

-- Να υπογραφούν παντού Συλλογικές Συμβάσεις, ξεκινώντας από τα εποπτευόμενα ιδρύματα και φορείς.

-- Να προστατευτούν με κάθε τρόπο τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα στην «ψηφιακή εποχή».

-- Διεκδικούμε εργασία, Ασφάλιση και σύνταξη. Καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, εφαρμογή του νόμου για τη διάθεση του 1% για τη δημιουργία εικαστικών έργων σε δημόσιους χώρους και κτίρια και του 1,5% για τους δημιουργούς του κινηματογράφου.

-- Δεν θα δεχτούμε καμία παρέμβαση από την κυβέρνηση στον τρόπο λειτουργίας των σωματείων και των συλλογικών φορέων μας.

-- Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα στην απεργία.