Τα οξυμένα προβλήματα των καλλιτεχνών, οι συνθήκες συσπείρωσης και αγώνα που διαμορφώθηκαν όλο τον τελευταίο χρόνο και η ανάγκη για συνέχιση και κλιμάκωση της πάλης μαζί με το υπόλοιπο εργατικό - λαϊκό κίνημα, είναι πτυχές που αναδείχθηκαν στη διάρκεια της διαδικτυακής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Κυριακή 28/2, με θέμα «Ο ρόλος της τέχνης και του καλλιτέχνη στις σημερινές συνθήκες», με πρωτοβουλία της Επιτροπής Πολιτισμού της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Μια συζήτηση που αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα, μπροστά και στις εκδηλώσεις - κινητοποιήσεις που προγραμματίζονται πανελλαδικά με αφορμή τον έναν χρόνο από την έναρξη των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας, που καταδίκασαν στην ανεργία τους χιλιάδες καλλιτέχνες και τους άλλους εργαζόμενους στο χώρο του Πολιτισμού.

Στο πλαίσιο αυτό, σταχυολογούμε από τους ομιλητές σημεία των παρεμβάσεων που δείχνουν πώς διαμορφώνονται από τη στρατηγική του κεφαλαίου οι εργασιακές συνθήκες στον χώρο και πώς αυτές επιδεινώνονται από τις πολιτικές διαχείρισης της πανδημίας.

Η Χρύσα Κοφίνα, εικαστικός, μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας, μεταξύ άλλων σημείωσε ότι μια σειρά μέτρα που θεσπίζονται και παρουσιάζονται ως «μεταρρυθμίσεις», στοχεύουν στην εντονότερη οικονομική εκμετάλλευση της τέχνης και στον έλεγχο του περιεχομένου της. Αναφέρθηκε στο νόμο για το «Ακροπόλ», λέγοντας ότι «έχει ως στόχο να πάψουν να υπάρχουν τόσες πολλές μικρές επιχειρήσεις και μεμονωμένοι αυτοαπασχολούμενοι καλλιτέχνες, δηλαδή να συγκεντρωθεί η καλλιτεχνική παραγωγή σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με τους νέους καλλιτέχνες να αποτελούν ένα χρήσιμο και αναλώσιμο φθηνό εργατικό δυναμικό». Αναφέρθηκε επίσης στο Μητρώο Καλλιτεχνών, στις κατευθύνσεις για συγκέντρωση και εμπορική αξιοποίηση της λεγόμενης πολιτιστικής κληρονομιάς, τον πολλαπλασιασμό του κοινού με το live streaming και τις ψηφιακές εκθέσεις, τονίζοντας ότι κοινός παρονομαστής όλων των παραπάνω μεταρρυθμίσεων είναι ο πολιτισμός να γίνει ένα πιο ανταγωνιστικό εμπόρευμα για μερικούς μεγάλους επενδυτές.

Η Λουίζα Αυγήτα, επίκουρος καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, μιλώντας για τους όρους που διαμορφώνονται στην καλλιτεχνική εργασία, παρουσίασε ορισμένα σημεία - προτάσεις της έκθεσης του ΟΟΣΑ τον Σεπτέμβρη του 2020, μέσα από τις οποίες αποθεώνονται η ευελιξία, η αυτοαπασχόληση. Ενδεικτικά ανέφερε ότι εδώ και χρόνια οι εργαζόμενοι του Πολιτισμού και οι καλλιτέχνες «αντιμετωπίζονται ως εργαζόμενοι - πρότυπο, τόσο λόγω των ευέλικτων σχέσεων εργασίας που αποτελούν κανόνα στον χώρο, όσο και λόγω της πεποίθησης ότι η καλλιτεχνική εργασία αποτελεί, λόγω της δημιουργικότητάς της, πηγή απόλαυσης και επομένως ένα είδος ανταμοιβής από μόνη της, κάτι που άλλωστε επισημαίνεται και στην έκθεση του ΟΟΣΑ: Ετσι, οι εργαζόμενοι στον χώρο είναι διατεθειμένοι να δουλεύουν με οποιουσδήποτε όρους, ακόμα και χωρίς οικονομικές απολαβές, για τη... χαρά της εργασίας τους!».

Για την εργασιακή καθημερινότητα των καλλιτεχνών μίλησε μεταξύ άλλων η Ιωάννα Μήτσικα, χορογράφος, καθηγήτρια χορού και διδάσκουσα στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Οπως είπε, «μετά τις σπουδές, έρχεται η αγορά. Πού θα δουλέψω, αν θα δουλέψω. Λίγες ή πολλές εθελοντικές συμμετοχές σε παραστάσεις για να φτιάξουμε το βιογραφικό μας, σκηνοθέτες και παραγωγοί που μπορεί να κλείνουν το Μέγαρο Μουσικής για την παράστασή τους, αλλά ζητάνε την εθελοντική συμμετοχή των χορευτών και των ηθοποιών, ομάδες που μετά από πολύωρες και πολύμηνες πρόβες δεν αντέχουν στις πιέσεις του εκάστοτε ιδιοκτήτη θεάτρου και βάζουν και από την τσέπη τους, γιατί "είναι κρίμα να μην τρέξει η παράσταση μετά από τόσο κόπο" κ.λπ.

Και, ωστόσο, μένουμε στη δουλειά. Στην καλύτερη περίπτωση, ξεκινάμε διδασκαλίες, σε συντριπτικό ποσοστό ωρομίσθια (μπλοκάκι ή μαύρα) και σε λίγες περιπτώσεις πρόσληψη.

Η άλλη περίπτωση είναι το σέρβις, ο χώρος της εστίασης, που σε πάρα πολλές περιπτώσεις είναι η κύρια εργασία των ηθοποιών και των χορευτών».

Συμπλήρωσε ότι κανόνας είναι οι απλήρωτες πρόβες, «συχνές είναι οι σιωπές, παρά την εκμετάλλευση, τις προσβολές, τις αδικίες ή και τα αδικήματα, "για να μη σε βάλουν στο μάτι" και να μπορέσεις να ξαναδουλέψεις. Η δουλειά στο ΚΘΒΕ είναι για λίγους σταθερή, για κάποιους περιστασιακή και για τους περισσότερους αδύνατη».

Πάνω σε αυτές τις διαμορφωμένες εργασιακές σχέσεις, η πανδημία και η διαχείρισή της από την κυβέρνηση ήρθε να τσακίσει ακόμα περισσότερο τους εργαζόμενους του Πολιτισμού. Για αυτά μίλησε ο Κωνσταντίνος Γκούβας, πρόεδρος του παραρτήματος Β. Ελλάδας του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου, που αναφέρθηκε στα σοβαρά ζητήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν από τους κλειστούς χώρους. Σημείωσε ως θετικό το γεγονός ότι οι εξελίξεις οδήγησαν σε συσπείρωση στα Σωματεία, σε συμμετοχή στους αγώνες με πλαίσιο πάλης που βάζει μπροστά τις ανάγκες μας, «σπάζοντας μία πάγια αντίληψη στο χώρο, ότι ο καθένας μόνος του μπορεί να τα καταφέρει. Είδαν άλλωστε πως ό,τι κερδήθηκε ήταν αποτέλεσμα συλλογικής δράσης.

Με πρόσχημα την επιδοματική πολιτική, η κυβέρνηση προσπάθησε να φέρει το Μητρώο, που στην πραγματικότητα έχει στόχο να πετσοκόψει δικαιώματα και να μας βάλει στην αντιπαράθεση του ποιος λογίζεται καλλιτέχνης και ποιος όχι», είπε.

Ομως, μέσα στην πανδημία, όπως είπε, «το κεφάλαιο συνεχίζει να βγάζει κέρδος, είτε μέσα από μουσικές εκπομπές, είτε από τα δικαιώματα των καλλιτεχνών που δεν πληρώνονται τα τελευταία χρόνια. Την ίδια ώρα, οι συνάδελφοι που συμμετέχουν σε διάφορες εκπομπές είναι απλήρωτοι. Η συντριπτική πλειοψηφία αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Προσπαθούμε να στηρίξουμε με δράσεις αλληλεγγύης (συγκέντρωση βοήθειας κ.λπ.).

Ολο αυτό το διάστημα παλέψαμε ενάντια σε πολιτικές που είχαν στόχο πέρα από τη διαβίωσή μας και τη φωνή μας. Διοργανώσαμε πανελλαδικά συναυλίες και κινητοποιήσεις. Βρεθήκαμε στην πρώτη γραμμή κάθε δράσης για τους καλλιτέχνες. Πήραμε πρωτοβουλίες αλληλεγγύης και σε άλλους κλάδους, εκφράσαμε τη στήριξή μας στους μαχόμενους υγειονομικούς, με συναυλίες έξω από νοσοκομεία.

Συνεχίζουμε να είμαστε στην πρώτη γραμμή. Προετοιμαζόμαστε για όσα έρχονται».