Πυκνές «τρέχουν» οι εξελίξεις σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια, όπου η προσπάθεια ενίσχυσης της διεύρυνσης των λυκοσυμμαχιών ΕΕ - ΝΑΤΟ συνεχίζεται, «σκαλώνοντας» ωστόσο στους εντεινόμενους ανταγωνισμούς ειδικά με Ρωσία και Κίνα, αλλά και στις αντιθέσεις και τα διαφοροποιημένα συμφέροντα των αστικών τάξεων και εντός του ευρωατλαντικού μπλοκ.

Στο έδαφος αυτό ξεδιπλώνονται επικίνδυνοι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί και αντιθέσεις που βρωμάνε μπαρούτι. Αυξάνονται οι παρεμβάσεις για τη «Μεγάλη Αλβανία» (και ένωση Κοσόβου - Αλβανίας), αλλά και για τον «Μεγάλο Σερβικό κόσμο» (με το Βελιγράδι αντίστοιχα να επενδύει στην επιρροή του στο σερβικό στοιχείο στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, αλλά και στο Μαυροβούνιο). Ενισχύονται «φυγόκεντρες» διεργασίες στο προτεκτοράτο της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, με την ηγεσία της «Σερβικής Δημοκρατίας» (μίας από τις δύο «συνιστώσες» οντότητες της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης) να δίνει «πράσινο φως» για αποχώρηση από τις «ενιαίες» Ενοπλες Δυνάμεις, το Δικαστικό Σώμα κ.τ.λ., ενώ Γερμανία και ΗΠΑ απαντούν απειλώντας με κυρώσεις. Η «εξομάλυνση» των σχέσεων Σερβίας - Κοσόβου δεν προχωρά, αντίθετα καταγράφονται περίοδοι νέας όξυνσης, όπως με την πρόσφατη ένταση και συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα στο βόρειο Κόσοβο. Παράλληλα, και στα ανατολικά Βαλκάνια προετοιμάζεται το έδαφος για ενίσχυση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ σε Βουλγαρία και Ρουμανία, σε άμεση σύνδεση με την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία σε Ανατολική Ευρώπη και Μαύρη Θάλασσα...

Σε ένα τέτοιο έδαφος, πεδίο της ιμπεριαλιστικής κόντρας γίνεται και η ίδια η Σερβία, με τον προτεινόμενο για τη θέση του Αμερικανού πρέσβη στο Βελιγράδι, Κρίστοφερ Χιλ, να εκφράζει ανοιχτά τη φιλοδοξία των ΗΠΑ να μπουν «σφήνα» στην παρέμβαση Ρωσίας και Κίνας στη χώρα, με την Ουάσιγκτον να παρουσιάζεται ως «καλύτερη εναλλακτική»...

Το όλο «ενδιαφέρον» των ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών συμμαχιών και κέντρων, ισχυρών μονοπωλιακών κολοσσών, δεν είναι βέβαια τυχαίο: Συνυπολογίζονται η στρατηγικής σημασίας γεωγραφική θέση της περιοχής, αλλά και ο μεγάλος φυσικός - ορυκτός πλούτος της, με πολλές αναλύσεις μάλιστα να επισημαίνουν ότι μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη «κλάδων του μέλλοντος».

Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τεράστιο «ψητό» της περιοχής, αλλά και τον «σκοτωμό» που γίνεται γύρω από αυτό, μας δίνει η επένδυση του ενεργειακού κολοσσού «Rio Tinto» στην περιοχή Λόζνιτσα, στη δυτική Σερβία, με στόχο τα μεγάλα αποθέματα ιδιαίτερα σημαντικών ορυκτών που βρίσκονται στην περιοχή. Η εν λόγω επένδυση μάλιστα ήρθε στο προσκήνιο πριν κάποιες βδομάδες, εξαιτίας μεγάλων κινητοποιήσεων στη χώρα, οι οποίες παρουσιάστηκαν σε πολλά ΜΜΕ ως «οικολογική εξέγερση»...

Στην περιοχή Λόζνιτσα, γύρω από τον ποταμό Τζαντάρ (Jadar) εκτιμάται ότι βρίσκονται μεγάλα αποθέματα ορυκτών που είναι απαραίτητα για την επέκταση της ηλεκτροκίνησης στην αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και για την αποθήκευση των ανανεώσιμων μορφών Ενέργειας (αιολική, ηλιακή κ.τ.λ.). Δηλαδή για την ανάπτυξη κλάδων που βρίσκονται πλέον στην πρώτη γραμμή των μονοπωλιακών σχεδιασμών για την «πράσινη» ανάπτυξη.

Το συγκεκριμένο επιχειρηματικό έργο, γνωστό ως «Jadar Project» - «Εργο Τζαντάρ», εμφανίζεται ως πολλά υποσχόμενο, εξαιτίας των χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου κοιτάσματος λιθίου που εντοπίστηκε στη Λόζνιτσα.

Σύμφωνα με εκθέσεις των ίδιων των μονοπωλίων του κλάδου, η περιοχή μπορεί να εξελιχθεί σε νέο ...«Ελντοράντο».

Η αγγλο-αυστραλέζικη «Rio Tinto» θεωρείται ένας από τους διεθνώς ισχυρότερους ομίλους στη βιομηχανία εξορύξεων, με πάνω από 150 χρόνια εμπειρία. Τον περασμένο Ιούλη ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να επενδύσει 2,4 δισ. δολάρια για να φτιάξει στην κοιλάδα του Τζαντάρ, την περιοχή που περιστοιχίζουν τα βουνά Τσερ και Γκούτσεβο, αυτό που η ίδια υποστηρίζει ότι θα εξελιχθεί στο μεγαλύτερο ορυχείο λιθίου της Ευρώπης.

Οπως αναφέρει η ίδια η εταιρεία στην ιστοσελίδα της, ήδη από το 2004 γεωλόγοι του ομίλου εντόπισαν στην περιοχή ένα «νέο ορυκτό κοίτασμα» που βαφτίστηκε «τζανταρίτης» (jadarite) από το ομώνυμο ποτάμι, το οποίο περιέχει σε σημαντικές αναλογίες και ταυτόχρονα λίθιο και βόριο. Η εταιρεία κάνει λόγο για «κοίτασμα υψηλής ποιότητας, μεγάλης κλίμακας» που «αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη προσθήκη στην παγκόσμια προμήθεια υλικών για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως οι μπαταρίες που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρικά οχήματα και στην αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας».

Σε εκτενή του έκθεση για το κοίτασμα, ο όμιλος περιγράφει το λίθιο ως «υλικό του μέλλοντος» και υποστηρίζει ότι «το κοίτασμα στο Τζαντάρ προσφέρει τη δυνατότητα για ένα ορυχείο που θα παρέχει προϊόντα λιθίου για την εφοδιαστική αλυσίδα ηλεκτρικών οχημάτων για δεκαετίες, καθιστώντας τη Σερβία ευρωπαϊκό κόμβο για την πράσινη ενέργεια».

Μεταξύ άλλων, ο όμιλος αναφέρει ότι «την επόμενη δεκαετία προβλέπεται διψήφια αύξηση στη ζήτηση λιθίου», με εκτιμήσεις αυτή να φτάνει το 25% - 35% ετησίως.

Υπογραμμίζει δε ότι «ως μεγάλο έργο λιθίου, στο κατώφλι της Ευρώπης, το Τζαντάρ είναι κατάλληλα τοποθετημένο ώστε να ανταποκριθεί σε αυτήν τη ζήτηση. Θα μπορούσε να παράσχει αρκετό λίθιο για να τροφοδοτήσει περισσότερα από ένα εκατομμύριο ηλεκτρικά αυτοκίνητα το χρόνο (με μέγεθος μπαταρίας 60kWh)».

Για να αντιληφθεί κανείς την αξία που μπορεί η ευρύτερη περιοχή να αποκτήσει για τα μονοπώλια του κλάδου, ας καταγραφεί ότι - όπως εκτιμούσαν βαλκανικά δημοσιεύματα προ ημερών - η αξιοποίηση του κοιτάσματος Jadar θα μπορούσε να το καταστήσει το μεγαλύτερο του είδους του σε όλη την Ευρώπη με βάση τις δυνατότητες παραγωγής. Αλλά και ότι θα μπορούσε να διασφαλίσει στη «Rio Tinto» μια θέση στους 10 μεγαλύτερους παραγωγούς λιθίου στον κόσμο.

Στις 14 Δεκέμβρη, οι «Financial Times» - επικαλούμενες τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (Ιnternational Εnergy Αgency) - μετέδωσαν επιστημονικές εκτιμήσεις για εκτόξευση της ζήτησης του λιθίου κατά 4.000% έως το 2040.

Μάλιστα, σε φετινή του έκθεση, το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ φέρεται να επισημαίνει ότι τον τελευταίο χρόνο ήταν η Κίνα που διύλισε το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων λιθίου και αυτή η κυριαρχία της συνιστά «μια κρίσιμη ευπάθεια για το μέλλον της εγχώριας αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας».

Εξίσου ενδεικτικό είναι και το ενδιαφέρον του ολλανδικού ομίλου «EIT InnoEnergy», που τον Οκτώβρη ανακοίνωσε ότι σε συνεργασία με τη σερβική εταιρεία «ElevenEs» συμφώνησαν για την κατασκευή μονάδας παραγωγής μπαταριών λιθίου στην περιοχή Σουμπότιτσα (δυτικά του Τζαντάρ, κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία).

Η περιοχή - σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ομίλου - «διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου στον κόσμο» και γι' αυτό θα μπορεί να φιλοξενήσει τη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής μπαταριών LFP (λιθίου - φωσφορικού σιδήρου) στη Γηραιά Ηπειρο.

Ο διευθύνων σύμβουλος για την Κεντρική Ευρώπη της «EIT InnoEnergy», Γιακούμπ Μίλερ, σε δηλώσεις του στάθηκε στα προτερήματα που έχουν οι μπαταρίες LFP, για των οποίων την παραγωγή προσφέρονται τα χαρακτηριστικά του κοιτάσματος του Τζαντάρ. «Ως καλύτερη επιλογή για αυτοκίνητα επιδόσεων, οι LFP είναι πολύ καλύτερες από πλευράς κόστους, ασφάλειας και διάρκειας ζωής».

Ο δε διευθύνων σύμβουλος της «ElevenEs», Νεμάνια Μίκατς, σημείωνε τις μέρες υπογραφής της συμφωνίας ότι «τα κύτταρα των LFP διαρκούν πάνω από δύο φορές περισσότερο από τις ανταγωνιστικές χημικές ουσίες, μπορούν να επαναφορτιστούν μέχρι και 6.000 φορές, φορτίζονται ταχύτερα (...) Αποτελούν τη δημοφιλέστερη επιλογή σήμερα στην Κίνα, που είναι ακόμα ο παγκόσμιος ηγέτης στην τεχνολογία μπαταρίας».

Σύμφωνα με το σχέδιο, το 2024 θα ξεκινήσει η κατασκευή του εργοστασίου, με στόχο κάποια στιγμή να μπορεί να παράγει μπαταρίες για πάνω από 300.000 οχήματα το χρόνο.

Στις σχετικές της ανακοινώσεις, η «ΕΙΤ InnoEnergy» ανέφερε ότι οι LFP δεν απαιτούν ορυκτά των οποίων η εξόρυξη έχει πιο σύνθετες απαιτήσεις (όπως κοβάλτιο και νικέλιο). Ακόμα σημειώνει ότι «έως το 2030 η Ευρώπη θα χρειαστεί 14 φορές περισσότερες μπαταρίες από ό,τι παράγει σήμερα», εξαιτίας της «ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης και της αγοράς αποθήκευσης Ενέργειας, κάτι που απαιτεί μπαταρίες για σταθεροποίηση ενεργειακών συστημάτων, ειδικά με δεδομένο το αυξανόμενο μερίδιο της ανανεώσιμης ενέργειας. Γι' αυτό, οι μπαταρίες LFP, που συνδυάζουν τα πλεονεκτήματα της μακράς διάρκειας, της οικονομικής προσιτότητας και της ασφάλειας, κερδίζουν μια αυξανόμενα ισχυρή θέση στη γοργά αναπτυσσόμενη αγορά μπαταριών».

Γύρω από ένα τέτοιο «ψητό» βέβαια είναι επόμενο να εκφράζονται και μεγάλοι διεθνείς και εγχώριοι καπιταλιστικοί ανταγωνισμοί... Και, όπως φαίνεται, το πιθανότερο είναι τέτοιου είδους ανταγωνισμοί να συνδέονται άρρηκτα και με δυνάμεις που έπαιξαν ρόλο στις μαζικές κινητοποιήσεις στη Σερβία τις προηγούμενες βδομάδες ενάντια στη συγκεκριμένη επένδυση.

Μετά τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση Βούτσιτς ανακοίνωσε ότι θα επανεξεταστούν οι όροι των συμβολαίων με τον ενεργειακό κολοσσό «Rio Tinto», εμφανιζόμενη να «εισακούει» τη λεγόμενη «οικολογική εξέγερση».

Ο ίδιος ο Σέρβος Πρόεδρος Αλ. Βούτσιτς, ωστόσο, με δηλώσεις του, μίλησε για διεθνείς παρεμβάσεις που αφορούν ακριβώς το ποιοι μονοπωλιακοί όμιλοι θα καρπωθούν το «Ελντοράντο» του κοιτάσματος στη Λόζνιτσα.

Είπε χαρακτηριστικά ότι «ευρωπαϊκές χώρες που στέλνουν χρήματα (στη Σερβία) θέλουν άλλη εταιρεία να αναλάβει το λίθιο, όχι η "Rio Tinto" (...)», κάνοντας ειδική αναφορά στη Γερμανία.

Πρόσθεσε δε ότι «ανάμεσα στις εταιρείες που παράγουν λίθιο βρίσκονται και ορισμένες πολύ γνωστές ευρωπαϊκές, αλλά και ένας μεγάλος αριθμός κινεζικών. Πρόκειται για έναν αληθινό πόλεμο που διεξάγεται...».