Με σχεδιασμούς για μια «θύελλα» επενδύσεων σε υποδομές, Ενέργεια, εφοδιαστικές αλυσίδες, η ΕΕ επιχειρεί να αυξήσει τα κέρδη των μονοπωλιακών της ομίλων και τη γεωπολιτική της επιρροή σε όλο τον πλανήτη.

Στο επίκεντρο της «Παγκόσμιας Πύλης» (Global Gateway) που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές Δεκέμβρη, μπαίνει η επιδίωξη της ΕΕ να ανταγωνιστεί σε αυτό το πεδίο την Κίνα, που προωθεί εδώ και χρόνια αντίστοιχες επενδύσεις σε όλα τα «μήκη και πλάτη». Παράλληλα, η ΕΕ στοχεύει να ενισχύσει τη θέση της απέναντι σε άλλα - «συμμαχικά» ή μη - ιμπεριαλιστικά κέντρα, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, επιδιώκει να αναδειχθεί σε ακόμη ισχυρότερο παγκόσμιο «γεωπολιτικό παράγοντα».

Αυτός ο στόχος διατυπώνεται εξάλλου και με τη «Στρατηγική Πυξίδα», για τη «στρατηγική αυτονομία» ή «στρατηγική κυριαρχία» της ΕΕ στην Αμυνα, όπως και με τους αντίστοιχους ευρωενωσιακούς σχεδιασμούς για την ενίσχυση της θέσης της ΕΕ στους ανταγωνισμούς για τις νέες τεχνολογίες - κλειδιά, το εμπόριο κ.ο.κ.

Το σχέδιο της «Παγκόσμιας Πύλης» της ΕΕ έχει απέναντί του την αντίστοιχη κινεζική πρωτοβουλία τεραστίων διαστάσεων «Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος» (Belt and Road Initiative - BRI). Ο λεγόμενος «Νέος Δρόμος του Μεταξιού» της Κίνας έχει ξεκινήσει από το 2013 και ήδη απλώνεται σε Ασία, Αφρική, Ευρώπη, με σημαντικό προβάδισμα στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. Περίπου 70 χώρες συμμετέχουν τώρα στην BRI, συμπεριλαμβανομένων πολλών κρατών της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων.

Από την ίδια την αναγγελία της «Παγκόσμιας Πύλης», δηλώνεται ότι αυτή έρχεται να «συμπληρώσει» την αντίστοιχη πρωτοβουλία του G7 (ΗΠΑ, Καναδάς, Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία) «Build Back Better World» (B3W), στην οποία πρωτοστατούν οι ΗΠΑ, χωρίς αυτό να αναιρεί τους ανταγωνισμούς και εντός του ευρωατλαντικού μπλοκ.

Στόχος τέτοιων «πρωτοβουλιών» εξάλλου είναι να δοθεί διέξοδος σε λιμνάζοντα κεφάλαια με το μέγιστο δυνατό κέρδος, ιδιαίτερα σε «ανερχόμενα» πεδία - όπως οι νέες τεχνολογίες, καίριες και στρατηγικές υποδομές, ενεργειακή μετάβαση - γύρω από τα οποία θα γίνει «σφαγή» για τη μοιρασιά.

Το λεγόμενο «έλλειμμα επενδύσεων» στις παγκόσμιες υποδομές θα φτάσει τα 13 τρισ. ευρώ έως το 2040, εκτιμούν ΕΕ και G20, αποτυπώνοντας το μέγεθος της «πίτας» για τους μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους, τη σύγκρουση τεράστιων συμφερόντων, την οξύτητα των ανταγωνισμών για τη μοιρασιά.

Γι' αυτό, άλλωστε, τέτοιες επενδυτικές «πρωτοβουλίες» συνοδεύονται από στρατιωτική ενίσχυση των κρατών και των ιμπεριαλιστικών οργανισμών, εκσυγχρονισμό και αύξηση των εξοπλισμών. Πάνε «πακέτο» με τις στρατιωτικές επεμβάσεις σε όλη τη Γη, το αιματοκύλισμα των λαών, την άγρια εκμετάλλευση των εργαζομένων, του ορυκτού πλούτου, της Ενέργειας, του φυσικού περιβάλλοντος κ.ο.κ., για την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να κινητοποιήσει μέχρι το 2027 επενδύσεις αξίας έως και 300 δισ. ευρώ, σε έργα υποδομών σε όλο τον κόσμο, ειδικά σε Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική.

Με «κίνητρα», εγγυήσεις και απευθείας χρηματοδότηση από τον ιδρώτα των λαών της ΕΕ, οι ευρωπαϊκοί όμιλοι θα επενδύσουν κεφάλαια σε υποδομές που έχουν ανάγκη για την ανταγωνιστικότητά τους και από όπου υπολογίζουν ότι θα αποκομίσουν το μέγιστο κέρδος.

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στις ανακοινώσεις της Κομισιόν, η «Παγκόσμια Πύλη» «θα λειτουργήσει καταλυτικά για τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα» και «θα παράσχει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τη διασφάλιση της απόδοσης των έργων, προσφέροντας ελκυστικές επενδύσεις και φιλικούς προς τις επιχειρήσεις όρους συναλλαγών».

Στο επίκεντρο τίθεται η «ανάπτυξη βιώσιμων και υψηλής ποιότητας ψηφιακών υποδομών, υποδομών για το κλίμα, την Ενέργεια και τις μεταφορές», με στόχο την «αντιμετώπιση των πλέον πιεστικών παγκόσμιων προκλήσεων», όπως η «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας», η «ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αλυσίδων εφοδιασμών μας», λαμβάνοντας υπόψη «τις ανάγκες των εταίρων μας και τα συμφέροντα της ίδιας της ΕΕ», αναφέρει η Κομισιόν.

Η «Παγκόσμια Πύλη» «θα επικεντρωθεί σε υλικές υποδομές - όπως καλώδια οπτικών ινών, διάδρομοι μεταφορών, γραμμές μεταφοράς καθαρής Ενέργειας - για την ενίσχυση των ψηφιακών δικτύων, των δικτύων μεταφορών και Ενέργειας».

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν έκρυψε ότι οι επενδύσεις θα «στοχεύουν» σε κράτη και περιοχές του κόσμου που βρίσκονται υπό «πολιορκία» από κινεζικά κεφάλαια και ενδεχομένως να συμμετέχουν ήδη στην BRI.

«Αυτή είναι μια σαφής εναλλακτική στα υπάρχοντα προγράμματα», είπε η πρόεδρος της Επιτροπής, όταν ρωτήθηκε εάν η πρωτοβουλία απευθύνεται στην Κίνα.

Οι επενδύσεις «Global Gateway» θα επικεντρωθούν στην ψηφιοποίηση, την «προστασία» του κλίματος και την εναλλακτική Ενέργεια. Σκοπός «δεν είναι μόνο η κατασκευή δρόμων που θα οδηγούσαν τελικά σε ένα λιμάνι που κατασκεύασε η Κίνα», ανέφερε χαρακτηριστικά η φον ντερ Λάιεν.

Στις δε σχετικές ανακοινώσεις της, η Κομισιόν ισχυρίζεται ότι «η "Παγκόσμια Πύλη" υιοθετεί μία δεοντολογική προσέγγιση, ώστε τα έργα υποδομών να μη δημιουργούν μη βιώσιμο χρέος», παραπέμποντας στις κατηγορίες της Δύσης ότι η Κίνα μέσω της BRI στήνει «παγίδες χρέους» στα κράτη όπου επενδύει.

Και μπορεί η ΕΕ και η Δύση γενικότερα να κατηγορούν την Κίνα για «αθέμιτο ανταγωνισμό», για την τακτική της να επιδοτεί κινεζικές επιχειρήσεις βοηθώντας το «μπάσιμο» σε νέες αγορές, ωστόσο η ΕΕ σχεδιάζει επίσης να βοηθήσει ευρωπαϊκούς ομίλους με «εξαγωγικές επιδοτήσεις, ώστε να μπορούν να επιβληθούν σε ρυθμιζόμενες αγορές έναντι εγχώριων ανταγωνιστών ή εταιρειών που επιδοτούνται από το κράτος».

Η Κομισιόν αναφέρει ως ένα συγκεκριμένο παράδειγμα τις επενδύσεις στην παραγωγή υδρογόνου στην Αφρική.

Η ΕΕ σχεδιάζει να εξασφαλίσει ιδιωτικές επενδύσεις με εγγυήσεις ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Σε αντάλλαγμα, οι χώρες που θα συμμετάσχουν, θα πρέπει να δεσμευτούν να εξάγουν το υδρογόνο ελεύθερα και χωρίς εμπορικούς φραγμούς.

Φυσικά, οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα συμμετέχουν και στην κατασκευή των εργοστασίων και στην πώληση του υδρογόνου, όπως επισημαίνουν διπλωμάτες της ΕΕ.

Το υδρογόνο θεωρείται βασική τεχνολογία για τη λεγόμενη «κλιματικά ουδέτερη» βιομηχανική παραγωγή και τα τελευταία χρόνια ευρωπαϊκά μονοπώλια προσπαθούν να εισέλθουν στον ανερχόμενο κλάδο.

Η γερμανική κυβέρνηση έχει χαρακτηρίσει το «πράσινο υδρογόνο» «το πετρέλαιο του μέλλοντος» στις μεταφορές και τη βιομηχανία και έχει διαμορφώσει συγκεκριμένη Στρατηγική Υδρογόνου. Προβλέπει ότι περίπου το 1/5 του υδρογόνου που χρειάζεται η Γερμανία, θα παράγεται έως το 2030 με ηλεκτρική ενέργεια από τον άνεμο, το νερό και τον ήλιο. Μεγάλο μέρος αυτής της Ενέργειας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα εισάγεται στη Γερμανία.

Εδώ μπαίνει στο «παιχνίδι» η Δυτική Αφρική. Στη Γερμανία, το «πράσινο υδρογόνο» δεν μπορεί να παραχθεί επαρκώς από ΑΠΕ. Επομένως, θα πρέπει να παράγεται σε χώρες με άνεμο ή ηλιοφάνεια και να παραδίδεται στη Γερμανία. Ηδη η γερμανική κυβέρνηση προωθεί τέτοιες συμφωνίες με χώρες όπως ο Νίγηρας και άλλες, ενώ στο «στόχαστρο» μπαίνουν και χώρες της Βόρειας Αφρικής και η Αυστραλία.

Αλλες επενδύσεις της ΕΕ θα μπορούσαν να γίνουν στην τοποθέτηση υποθαλάσσιων καλωδίων για διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας στη Μαύρη Θάλασσα, στη «χρηματοδότηση» της Ιορδανίας για μια νέα γέφυρα στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Οχθη κ.ά.

Οι ΗΠΑ, ήδη επί κυβέρνησης Τραμπ, είχαν «κινήσει» μια αντίστοιχη επενδυτική πρωτοβουλία, με την Ιαπωνία και την Αυστραλία, η οποία συνεχίζεται και από την κυβέρνηση Μπάιντεν, μέσω της κρατικής τράπεζας των ΗΠΑ, DFC (Development Finance Corporation) που επενδύει «αναπτυξιακά έργα» σε όλο τον κόσμο, στοχεύοντας ιδιαίτερα στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού.

Πρόσφατα παρουσιάστηκαν ως επιτυχημένα παραδείγματα τα υποθαλάσσια καλώδια στο Παλάου και ένα έργο ηλεκτροδότησης στην Παπούα Νέα Γουινέα. Να σημειωθεί ότι η ηλεκτροδότηση με υποθαλάσσια καλώδια είναι ένας κλάδος όπου επενδύουν μαζικά κινεζικοί επιχειρηματικοί όμιλοι.

ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία και Ινδία συμμετέχουν επίσης στο σχήμα «Quad», με σαφή στόχευση απέναντι στην άνοδο της Κίνας σε Ασία - Ειρηνικό. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, τα τέσσερα κράτη και επιχειρηματικοί τους όμιλοι έχουν επενδύσει πάνω από 48 δισ. δολάρια σε υποδομές στην περιοχή από το 2015.

Νέα ορμή στις επενδύσεις μονοπωλίων αναμένεται να δώσει η πρωτοβουλία «Build Back Better World» (B3W), που αποφασίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής του G7 τον περασμένο Ιούνη, με τις ΗΠΑ να εμφανίζονται ότι «συνενώνουν» τις «δημοκρατίες του κόσμου» στον «στρατηγικό ανταγωνισμό με την Κίνα» και για «την κάλυψη της τεράστιας ανάγκης για υποδομές σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος», από τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική μέχρι την Αφρική και τον Ινδο-Ειρηνικό.

Ο Λευκός Οίκος εκτιμά πως η ανάγκη για υποδομές στον αναπτυσσόμενο κόσμο ξεπερνά τα 40 τρισ. δολάρια.

Ο Μπάιντεν αναφέρθηκε χαρακτηριστικά σε κεφάλαια που λιμνάζουν, λέγοντας πως «με την κινητοποίηση τρισεκατομμυρίων δολαρίων επενδυτικού κεφαλαίου που βρίσκεται στο περιθώριο, μπορεί να πολλαπλασιαστεί σημαντικά ο αντίκτυπος των επενδύσεων της χώρας μας».

Η «Παγκόσμια Πύλη» της ΕΕ, η B3W και η πρωτοβουλία της Βρετανίας «Clean Green» παρουσιάστηκαν στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα στη Γλασκόβη (COP26) ως μέρος «μιας κοινής προσπάθειας μεταξύ των εταίρων του G7».

Πάντως, ο ανταγωνισμός μεταξύ και των δυτικών ομίλων θα είναι αμείλικτος, παρά τις προσπάθειες ΗΠΑ και ΕΕ να γεφυρώσουν τις αντιθέσεις τους, να βρουν συμβιβασμούς σε εμπορικές διαμάχες και στον ανταγωνισμό γύρω από τις νέες τεχνολογίες.

Ο σφοδρός ανταγωνισμός για αγορές και κέρδη θα έχει νέες επώδυνες συνέπειες για τους λαούς. Συνοδεύεται από τον κίνδυνο για νέες εστίες εμπόλεμων συγκρούσεων γι' αυτό και τα κράτη εξοπλίζονται ασταμάτητα. Συνοδεύεται ταυτόχρονα και από τον λεγόμενο «σύγχρονο εργασιακό κόσμο», με πιο εντατική και «ελαστική» εργασία - με αξιοποίηση και των νέων τεχνολογιών - με ακόμα μεγαλύτερη επίθεση στα ασφαλιστικά δικαιώματα και δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα.