50 ΧΡΟΝΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Αποφασισμένος να συμβάλω με όλες μου τις δυνάμεις στο έργο της «Σύγχρονης Εποχής»

Γιώργος Ρούσης, καθηγητής και συγγραφέας

Θυμήθηκα τα πρώτα μου βιβλία που είχαν εκδοθεί από τη «Σύγχρονη Εποχή» και μια μετάφραση που είχα κάνει εδώ και 43 χρόνια, ενός γαλλικού βιβλίου που είχε εκδώσει μετά από πρότασή μου, με τίτλο «Φταίνε οι μισθοί για τον πληθωρισμό;». Το γεγονός και μόνο ότι η «Σύγχρονη Εποχή» εκπληρώνει μια σημαντική λειτουργία του συλλογικού διανοούμενου της εργατικής τάξης, ο οποίος είναι το Κόμμα, αρκεί για να καταδείξει τη βαρύνουσα σημασία που αυτή έχει για την εργατική τάξη του τόπου μας. Ακόμη κι αν η 50χρονη δραστηριότητά της περιοριζόταν στη μετάφραση στα Ελληνικά και στην έκδοση των Απάντων του Λένιν, κάτι που δεν έχουν κάνει πολλοί εκδοτικοί οίκοι ξένων χωρών, και στα έργα των κλασικών του μαρξισμού που έχει εκδώσει, η συμβολή της στη διάδοση της μαρξιστικής κοσμοθεωρίας θα ήταν πολύ σημαντική. Αξίζει να επισημάνουμε ότι σε αντίθεση με αντίστοιχους εκδοτικούς οίκους Κομμουνιστικών Κομμάτων άλλων χωρών, όπως για παράδειγμα της Ιταλίας ή της Γαλλίας, η «Σύγχρονη Εποχή», παρά την κρίση του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, συνέχισε και μάλιστα βελτίωσε τη δραστηριότητά της, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια περίοδο κυριαρχίας των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας, κατά την οποία η πλειονότητα των νέων διαβάζει πολύ λίγο προοδευτική λογοτεχνία και ακόμα λιγότερο πολιτικά - θεωρητικά βιβλία. (...) Σε ό,τι με αφορά, θα ήθελα να δηλώσω ότι είμαι αποφασισμένος να συμβάλω με όλες μου τις δυνάμεις στο έργο της «Σύγχρονης Εποχής», με την οποία με συνδέουν μακρόχρονοι δεσμοί από την εποχή της ίδρυσής της και ακόμα πρωθύστερα, από την εποχή των «Πολιτικών και Λογοτεχνικών Εκδόσεων», που ήταν το εκδοτικό του Κόμματος την περίοδο της παρανομίας του.

Ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών

Τηλέμαχος Λουγγής, ερευνητής

Σε ό,τι αφορά την ιδεολογική της αποστολή, θεωρώ ότι η «Σύγχρονη Εποχή» έχει έως τώρα πετύχει τον σκοπό της, με την έννοια ότι από την περιγραφή πρέπει να προκύπτει για ποιον τρόπο τα πράγματα έγιναν έτσι και όχι αλλιώς. Αυτό είναι ορατό σε μια απλούστατη μορφή, θα έλεγα, και μόνο από το υπερώο του βιβλιοπωλείου, όπου τα βιβλία που απευθύνονται στις νεαρές ηλικίες είναι ταξινομημένα αντίστοιχα με τις διάφορες ηλικίες της νεότητας, κάτι που θα μπορούσε να παραπέμπει έμμεσα και στο γνωστό «Παιδαγωγικό ποίημα» του Αντον Σεμιόνοβιτς Μακαρένκο για την ανάπτυξη των νέων. Αν οι ιδέες, η θεωρία, καθυστερούν απέναντι στις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες, θεωρώ ότι η «Σύγχρονη Εποχή» ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό - για να μην υπερβάλλω - στις απαιτήσεις των καιρών. Πριν από αρκετά χρόνια μάς είχαν επισκεφθεί Ρώσοι (πρώην Σοβιετικοί) θεωρητικοί επιστήμονες, τους ξεναγήσαμε στην Ακρόπολη στα Ρωσικά. Είχαν τότε επαινέσει την πορεία που ακολουθούσε η «Σύγχρονη Εποχή» για βαθμιαία πνευματική μόρφωση και ανάπτυξη, από τα παιδικά βιβλία και αναγνώσματα της αξέχαστης Ζωής Βαλάση έως την πολυσχιδή εκδοτική δραστηριότητα της «Σύγχρονης Εποχής» διά μέσου της «Μικρής Μαρξιστικής Βιβλιοθήκης», με τις ευσύνοπτες μελέτες των Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν ειδικά για τους προοδευτικούς νεολαίους, δηλαδή σοσιαλιστική διαπαιδαγώγηση διά μέσου της βαθμιαίας κοινωνικοπολιτικής ωριμότητας, σε μια εποχή που η καπιταλιστική κοινωνία θεωρεί τους θεσμούς της αιώνιους και αμετακίνητους. (...)

Οταν μια άρχουσα τάξη διανύει το τελευταίο στάδιο της κυριαρχίας της, α) ζει αντιπαραγωγικά, πολλαπλασιάζοντας τα κέρδη της, και β) καθηλώνει σε ένα πολύ χαμηλό βιοτικό επίπεδο διαβίωσης τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού. Αυτό έγινε στο τέλος της δουλοκτητικής Αρχαιότητας, του φεουδαρχικού Μεσαίωνα, αυτό γίνεται και τώρα, οπότε οι φτωχοί καλούνται να ενισχύσουν τους φτωχότερους. Γι' αυτό και ο μαρξισμός είναι αλάθητος.

Σημαντικό έργο με παγκόσμιες πρωτιές

Δημήτρης Παπαλεωνίδας, πρώην διευθυντής της «Σύγχρονης Εποχής» και πρώην μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ

Η «Σύγχρονη Εποχή» πρωτοστεγάστηκε σε ένα δωματιάκι στη Ζωοδόχου Πηγής και το 1975 μεταστεγάστηκε εκεί που είναι σήμερα, στη Σόλωνος, και έκανε τα γραφεία της. Με Απόφαση της ΚΕ φτιάχτηκε ειδικό τμήμα μετάφρασης των Απάντων. Η «Σύγχρονη Εποχή» έχει μια παγκόσμια πρώτη: Ηταν, εκτός από τη ρωσική, η πέμπτη ολοκληρωμένη έκδοση των Απάντων, και η πρώτη που βγήκε σε ξένη γλώσσα ήταν στα Ελληνικά. Η επόμενη ξένη γλώσσα όπου βγήκε η πέμπτη έκδοση ήταν το 1987 στην Αργεντινή, στα Ισπανικά. Επίσης η «Σύγχρονη Εποχή» έχει και άλλη μια πρωτιά: Ηταν αυτή που παγκόσμια πρώτη - όχι από ρωσική έκδοση, γιατί ούτε εκεί υπάρχει, στη ρωσική γλώσσα - έβγαλε τον 13ο, 14ο, 15ο και 16ο τόμο των Απάντων του Στάλιν, και χρησιμοποιούνται κι από ξένους πια, παίρνουν κείμενα και τα μεταφράζουν. (...)

Πέρασε στην περίοδο της διαπάλης και της κρίσης, το Κόμμα πέρασε μέσα από πολλά στενά, πάλεψε, οι σύντροφοί μας εκεί πέρα δώσανε τα πάντα για να μπορέσουν να κρατήσουν τη «Σύγχρονη Εποχή». Τη χτυπήσανε αλύπητα, γιατί τους έκαιγε και τους πόναγε ότι παρ' όλα όσα συνέβαιναν, συνέχιζε να έχει προσανατολισμό στο μαρξιστικό βιβλίο. (...)

Κλείνοντας θα ήθελα να θυμίσω τους συντρόφους που πάλεψαν γι' αυτό. Θα πω πρώτα αυτούς που μας έχουν αφήσει: Ηταν ο σύντροφος Σωκράτης Κοτολούλης, αναπληρωτής υπεύθυνος στις μεταφράσεις του Λένιν πριν την κρίση, μετά υπεύθυνος του μεταφραστικού. Ηταν η Βούλα Διακουμή, διαχειρίστρια της «Σύγχρονης Εποχής», το ταμείο δηλαδή. Ο Αντώνης Μαρκάκης, υπεύθυνος των αποθηκών. Ηταν ο Νίκος Βλασόπουλος, ο διευθυντής του βιβλιοπωλείου της Αθήνας, και ο Γιάννης Σκυλλάς, υπεύθυνος των εκδόσεων. Να πω και τους εν ζωή όμως: Η Δέσποινα Μάρκου, υπεύθυνη των επιμελητών για τις εκδόσεις, και ο Τάσος Δημητρούκας στο βιβλιοπωλείο της Αθήνας. Θα ήθελα όμως να πω κι ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ, κι ας μην είναι εδώ, ας μας έχει αφήσει, στον Γιώργο τον Βαρλάμο. Και να σας πω γιατί. Οταν ανέλαβα τη «Σύγχρονη Εποχή», θέλοντας να φτιάξουμε τις εκδόσεις καλύτερα πήγα και τον βρήκα. Ολόψυχα μας βοήθησε, κάθισε και δούλεψε πάνω στα βιβλία μας, εκπαίδευσε προσωπικό - οι σημερινοί τεχνικοί μας, με πρώτη την Ειρήνη Σαλιβάρδου, έχουν εκπαιδευτεί από τον Γ. Βαρλάμο. Εφτιαξε αυτό το λογότυπο που βλέπετε εδώ πέρα - είναι δικό του έργο - και, βέβαια, όλες οι σημαντικές εκδόσεις του Κόμματος, με πρώτο και κύριο το Δοκίμιο, είναι δική του δουλειά. Σας ευχαριστώ πολύ!

Το ΚΚΕ προωθεί αποφασιστικά τη διάδοση και ανάπτυξη του μαρξισμού

Γιάννης Μηλιός, καθηγητής και συγγραφέας

Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για μένα να βρίσκομαι σήμερα εδώ, στην εκδήλωση για τη συμπλήρωση 50 ετών εκδοτικής δραστηριότητας της «Σύγχρονης Εποχής».

Η συμβολή του ΚΚΕ και της «Σύγχρονης Εποχής» για τη διάδοση και ανάπτυξη του μαρξισμού στη χώρα μας είναι καθοριστική, και έχει επίσης τεράστια σημασία για τον επαναστατικό προσανατολισμό του εργατικού κινήματος.

Ο μαρξισμός δεν αποτελεί δόγμα, αλλά μια ζωντανή θεωρία που αναπτύσσεται, και παράλληλα μια επαναστατική ιδεολογία που μπολιάζει τους αγώνες της εργατικής τάξης ενάντια στην καπιταλιστική εξουσία και εκμετάλλευση, για την κοινωνική απελευθέρωση: Την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας, του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Ο μαρξισμός συγκρούεται με όλες τις μορφές της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας, καθώς φωτίζει τις ταξικές σχέσεις κυριαρχίας και εκμετάλλευσης, τις οποίες η κυρίαρχη ιδεολογία και οι παραγόμενες από αυτήν «κοινωνικές επιστήμες» προσπαθούν να συγκαλύψουν και να νομιμοποιήσουν.

Ταυτόχρονα όμως, σε ολόκληρη την ιστορία του μαρξισμού, αναπτύσσονται στο εσωτερικό του διαμάχες, με επίδικο αντικείμενο τον ίδιο τον μαρξισμό. Το προχώρημα της μαρξιστικής θεωρίας γίνεται μέσα από αυτήν την «εσωτερική σύγκρουση».

Ομως αυτή η εξέλιξη του μαρξισμού επικαθορίζεται πάντα από την εξέλιξη και τις καμπές της πάλης των τάξεων. Διότι ο μαρξισμός δεν αποτελεί μια θεωρία ακαδημαϊκού χαρακτήρα. Ως θεωρητικό σύστημα, αλλά και ως ιδεολογία μαζών, ως μια ιδεολογία που επικαθορίζει την πολιτική πράξη του εργατικού και λαϊκού κινήματος, συναντάει τους κοινωνικούς αγώνες, μέσα από τα κόμματα της εργατικής τάξης, μέσα από τον επαναστατικό Τύπο και τον επαναστατικό λόγο, μέσα από μακρόπνοα εκδοτικά εγχειρήματα όπως αυτό της «Σύγχρονης Εποχής». (...)

Με την έκδοση των κλασικών του μαρξισμού, αλλά και ενός τόσο μεγάλου πλήθους νεότερων και σύγχρονων αναλύσεων, η «Σύγχρονη Εποχή» συμβάλλει αποφασιστικά στη διάδοση της μαρξιστικής θεωρίας και της μαρξιστικής ιδεολογίας. Το ΚΚΕ αποδεικνύει ότι αποτελεί ένα επαναστατικό κόμμα, που μάχεται τον καπιταλισμό και το κράτος του, και που έχει την ικανότητα και την τόλμη να επανεξετάζει κριτικά την Ιστορία του και την πολιτική του γραμμή σε βάθος.

Προωθεί λοιπόν αποφασιστικά τη διάδοση και ανάπτυξη του μαρξισμού.

Τελειώνοντας θέλω να κάνω μια επισήμανση για την ποιότητα των μεταφράσεων του Κεφαλαίου και των Θεωριών για την Υπεραξία από τον Παναγιώτη Μαυρομμάτη, τις οποίες εξέδωσε η «Σύγχρονη Εποχή». Συγκαταλέγονται στις καλύτερες διεθνώς μεταφράσεις των κορυφαίων αυτών έργων του Μαρξ. Πολύ συχνά, σε κείμενα που δημοσιεύω στα Αγγλικά και στα οποία χρησιμοποιώ χωρία από τα εν λόγω έργα του Μαρξ, σημειώνω για τη διαθέσιμη αγγλική μετάφραση: «Απόσπασμα διορθωμένο σύμφωνα με το γερμανικό πρωτότυπο». Δεν χρειάστηκε ποτέ να κάνω το ίδιο για την ελληνική μετάφραση του Π. Μαυρομμάτη στη «Σύγχρονη Εποχή».