Οπως αποτυπώνεται στα διαθέσιμα στοιχεία, τα ελληνικά νοικοκυριά και ειδικά τα νέα ζευγάρια απορρίπτουν «από τα αποδυτήρια» κάθε σκέψη για αγορά σπιτιού - ιδιοκατοίκηση και στρέφονται στο ενοίκιο.

Για την πλειοψηφία τους, η αγορά κατοικίας αποτελεί πλέον ένα άπιαστο όνειρο. Μελέτη της «Cerved» υπολογίζει ότι το 90% των Ελλήνων βρίσκεται πλέον εκτός αγοράς νεόδμητων κατοικιών, και μόνο αν προστεθούν οι παλιότερες κατοικίες, το ποσοστό πέφτει στο 75%.

Δηλαδή, μόνο ένα και 10% και 25% αντίστοιχα μπορεί να αντεπεξέλθει στο μεγάλο κόστος της αγοράς στέγης κι αυτοί με μεγάλη ανομοιομορφία στις δυνατότητές τους.

Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, το 2023, το 42% των ελληνικών νοικοκυριών καταγράφει μέσο εισόδημα κάτω από 20.000 ευρώ, με τον μέσο μεικτό μισθό να φτάνει τα 1.251 ευρώ.

Δυσβάσταχτο είναι και το αυξημένο κόστος δανεισμού. Πρόσφατη μελέτη της «Cerved Property Services», σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Μακεδονίας, με τίτλο «Affordable Housing Special Report», κατέδειξε την περιορισμένη δυνατότητα πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό για τα ελληνικά νοικοκυριά.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 80% των πράξεων για αγορά κατοικίας το 2008 γινόταν με τραπεζικό δανεισμό (13,2 δισ. οι ετήσιες εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων). Το 2023 μόνο το 20% των πράξεων έχουν τραπεζικό δανεισμό (1,2 δισ. τα στεγαστικά δάνεια), που σημαίνει ότι οι (λιγότεροι) αγοραστές αναζητούν από άλλες, φτηνότερες πηγές τα χρήματα για κάποια αγορά, ή επιλέγουν να διαθέσουν τις όποιες οικονομίες τους, αντί να δανειστούν.

Δυσκολίες με τα δάνεια, με κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους, αντιμετωπίζουν βέβαια και χιλιάδες παλιοί δανειολήπτες, καθώς σύμφωνα με την έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδας, το α' εξάμηνο του 2024 η ροή νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων διαμορφώθηκε σε 1,6 δισ. ευρώ.

Ολα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών στην αγορά στέγης, που φτάνει το 57% από το 2018, καθιστούν την Αθήνα μια από τις ακριβότερες πόλεις για την αγορά κατοικίας επιφάνειας 60 τετραγωνικών, καθώς απαιτούνται μισθοί 11,5 ετών για την κάλυψη αυτής της ανάγκης. Τελ Αβίβ, Παρίσι, Τόκιο και Χονγκ Κονγκ είναι οι μόνες ακριβότερες από την Αθήνα.

Το πρώτο τρίμηνο του 2024, οι τιμές των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας αυξήθηκαν κατά 10,4%. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, το 2023 οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 13,8%, έναντι αύξησης 11,9% το 2022.

Από την ανάλυση των στοιχείων κατά γεωγραφική περιοχή προκύπτει ότι η αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων το α' τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023 ήταν 9,4% στην Αθήνα, 12,2% στη Θεσσαλονίκη, 10,3% στις άλλες μεγάλες πόλεις και 12,1% στις λοιπές περιοχές της χώρας.

Ως αποτέλεσμα, η ιδιοκατοίκηση στην Ελλάδα έχει ήδη μειωθεί κατά 2,6 ποσοστιαίες μονάδες το χρονικό διάστημα 2019 - 2022. Το 2022 ήταν η πρώτη χρονιά που καταγράφηκε ποσοστό ιδιοκατοίκησης μικρότερο και από τα χρόνια των μνημονίων. Η μείωση του ποσοστού ιδιοκατοίκησης το διάστημα 2019 - 2022, σε απόλυτα νούμερα, αντιστοιχεί περίπου σε 102.695 κατοικίες (3.949.900 το στεγαστικό απόθεμα - Eurostat 2019).

Οι αυξήσεις στις τιμές των ενοικίων το πρώτο εξάμηνο του 2024 τόσο στην Αθήνα, όσο και σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο Κρήτης, σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν και το 10% σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2023. Από το 2018, οι τιμές των ενοικίων συνολικά έχουν αυξηθεί κατά 52%, ενώ ειδικά για τα σπίτια από 50 τ.μ. και κάτω, τα οποία επιλέγουν φοιτητές, νέοι εργαζόμενοι κ.λπ., η αύξηση αγγίζει το 63%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 45,5% του πληθυσμού στην Ελλάδα καθυστερεί να πληρώσει το ενοίκιο ή τη δόση του στεγαστικού του δανείου, ενώ το 36,9% αδυνατεί να τα πληρώσει κάθε μήνα. Επίσης, το 74,6% των ενοικιαστών στην Ελλάδα δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για το ενοίκιο.

Στην Αττική, για ένα διαμέρισμα μέχρι 60 τ.μ. οι τιμές κυμαίνονται από 8,5 έως 15,5 ευρώ/τετραγωνικό. Σύμφωνα με στοιχεία από μεσιτικά site, ακόμα και στις περιοχές με τις χαμηλότερες τιμές/τ.μ. υπάρχουν περιπτώσεις που το α' εξάμηνο του 2024 οι αυξήσεις ξεπέρασαν το 10%. Οπως το Ιλιον, όπου σημειώθηκε 11,2% αύξηση και ένα τέτοιο σπίτι κοστίζει πλέον 537 ευρώ κατά μέσο όρο, ο Κορυδαλλός (15,60% αύξηση - 568 ευρώ ενοίκιο) και Περιστέρι (10,4% αύξηση - 578 ευρώ ενοίκιο).

Στη Θεσσαλονίκη η μέση τιμή ενοικίασης για διαμερίσματα μέχρι 60 τ.μ. ανέρχεται σε 9,46 ευρώ ανά τ.μ. το πρώτο εξάμηνο του 2024, παρουσιάζοντας αύξηση 6,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Στην Πάτρα η μέση τιμή ενοικίασης ανέρχεται σε 9,14 ευρώ ανά τ.μ., αυξημένη κατά 13,1%, και στο Ηράκλειο Κρήτης 9,85 ευρώ ανά τ.μ., με άνοδο 10,5%.