Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας.

Στο καλλιτεχνικό μέρος συμμετείχαν η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Χρήστου Κολοβού, η γυναικεία χορωδία της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Μιχάλη Παπαπέτρου και η παιδική χορωδία του Σπύρου Λάμπρου.

Η σκηνοθετική επιμέλεια έγινε από τον Θανάση Παπαγεωργίου και η αφήγηση από την Αννα Μονογιού.

«Είμαι η γυναίκα της Αντίστασης. Ζούσα, ζω και όσο ζω θα έχω αυτό το όνομα»: Ετσι «συστήθηκε» στο κοινό η αφηγήτρια, που ζωντάνεψε το χρονικό της ναζιστικής θηριωδίας σε βάρος των κατοίκων του χωριού, ανδρών, γυναικών και μικρών παιδιών, με την υπόμνηση ότι ανάλογες είναι οι ιστορίες του Διστόμου, της Καντάνου, του Χορτιάτη και τόσων άλλων τόπων.

Η ορχήστρα έδωσε ήχο και μετέτρεψε σε μελωδία την αγωνία των κατοίκων, τις ελπίδες τους ότι θα γλιτώσουν, όπως τους διαβεβαίωναν οι αξιωματικοί των ναζί, την πορεία του καραβανιού των ανδρών προς την εκτέλεση, την προσπάθεια των γυναικών να θάψουν τους νεκρούς τους, πατεράδες, γιους και αδερφούς, αποφασισμένες να σκάψουν «και με τα χέρια ακόμα αν χρειαστεί». Μαζί με τη χορωδία έκαναν μουσική τον θρήνο και το μοιρολόι τους, γτάνοντας μέχρι τη διαβεβαίωση της αφηγήτριας: «Θα είμαι εδώ για να μιλάω και να ξύνω πληγές». Γιατί «άμα δεν προστατέψω τη μνήμη, θα με βρει ξανά το κακό. Με όπλα ή με κουστούμια, δεν έχει μεγάλη διαφορά».

Οι συντελεστές χειροκροτήθηκαν θερμά και παρατεταμένα από το κοινό. Το ίδιο και ο Δ. Τσακνής, που βρέθηκε μαζί τους στη σκηνή μετά το τέλος του ορατορίου, ευχαριστώντας τους μουσικούς, τις χορωδίες, τον σκηνοθέτη, αλλά και την ΚΕ του ΚΚΕ «που μου έκανε αυτήν την τιμή».

Από τη μεριά της η ΚΕ, εκφράζοντας τις ευχαριστίες της στους συντελεστές του ορατορίου, μοίρασε ως αναμνηστικό αφίσα με έργο του ζωγράφου της Αντίστασης, Ηλία Φέρτη.

Η Αίθουσα Συνεδρίων γέμισε από γυναίκες κάθε ηλικίας που τις προηγούμενες μέρες τίμησαν αγωνιστικά την 8η Μάρτη, που συμμετείχαν μαζί με χιλιάδες λαού στις κινητοποιήσεις για το έγκλημα στα Τέμπη, που παλεύουν μέσα από τα Σωματεία, τους Φοιτητικούς Συλλόγους, τους Συλλόγους Γυναικών και άλλους μαζικούς φορείς ενάντια στην πολιτική που ισοπεδώνει τις ανάγκες τους για να υπηρετήσει τα κέρδη, διαιωνίζοντας την ανισοτιμία.

Στο κάλεσμα ανταποκρίθηκαν επίσης καλλιτέχνες και άνθρωποι του Πολιτισμού, εργαζόμενοι και εργαζόμενες, επιστήμονες και επιστημόνισσες, φοιτήτριες και φοιτητές που ενδιαφέρονται για την Ιστορία της Αντίστασης, των μεγάλων λαϊκών αγώνων της δεκαετίας του '40, το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, την Ιστορία άλλων μαρτυρικών τόπων.

Μεταξύ άλλων έδωσε το «παρών» ο Θεοφάνης Παπαγεωργίου, πρόεδρος της Παγκαλαβρυτινής Ενωσης.

Πολλοί από όσους και όσες έφταναν νωρίτερα στον χώρο κοντοστέκονταν στη μικρή έκθεση αρχειακού υλικού που είχε στηθεί στο φουαγιέ. Στις προθήκες υπήρχαν ενδεικτικά παραδείγματα της εκδοτικής δραστηριότητας του ΚΚΕ για το γυναικείο ζήτημα, σελίδες από έντυπα του ΔΣΕ και εκδόσεις του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος. Επίσης φωτογραφίες εξόριστων γυναικών στο Τρίκερι και στη Χίο, αλλά και έργα της χαράκτριας Βάσως Κατράκη.

Αντίστοιχα, η Αίθουσα Συνεδρίων πλαισιώθηκε με φωτογραφίες που αποτύπωσαν σημαντικές «στιγμές» της δεκαετίας του '40 από την πάλη του λαού και τη συμμετοχή των γυναικών στον αγώνα: Αντάρτισσες του ΕΛΑΣ με το όπλο στο χέρι, γυναίκες που άσκησαν για πρώτη φορά το δικαίωμα του εκλέγειν στις εκλογές για την ανάδειξη της ΠΕΕΑ, διαδηλώτριες που κράτησαν το πανό τις μέρες του ματωμένου Δεκέμβρη του 1944, γυναίκες που πήραν μέρος στον αγώνα του ΔΣΕ ως μαχήτριες, αξιωματικοί, επίτροποι. Εικόνες όπως οι παραπάνω έγιναν ο καλύτερος «πρόλογος» τόσο για την ομιλία όσο και για το ορατόριο.

Τέλος, στον χώρο λειτούργησε βιβλιοπωλείο με εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής».

Τιμάμε την 8η Μάρτη στη μνήμη των θυμάτων των Τεμπών, αγωνιζόμενες/-οι για τα δικαιώματα στη ζωή, για να μη συνθλίβεται στις «μυλόπετρες» του μονοπωλιακού ανταγωνισμού, του καπιταλιστικού κέρδους, των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων - συμμαχιών και πολέμων, ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις και τα αστικά κόμματα που ευθύνονται για δεκάδες, εκατοντάδες «Τέμπη χωρίς οξυγόνο». Αυτά που ακόμα κι όταν δεν μας στερούν μια κι έξω τη ζωή - όπως στο Μάτι, στα Τέμπη - γυναίκες, άνδρες και παιδιά μάς οδηγούν μαζικά σε κοινωνική χρόνια πνευμονοπάθεια.

Αλλη μια 8η Μάρτη στιγματίστηκε από τον ογκόλιθο κοινωνικών προβλημάτων - δημιουργήματα του καπιταλισμού.

Τώρα, το 1,5 εκατομμύριο εργατικό - λαϊκό ποτάμι όλων των ηλικιών, που πλημμύρισε πλατείες - λεωφόρους σ' όλη την Ελλάδα πριν 10 μέρες, ναι με προσάναμμα την πολιτική - δικαστική τιμωρία των ενόχων των Τεμπών, τη δικαίωση των αδικοχαμένων, θα πρέπει να αναμετρηθεί με τον πραγματικό ένοχο: Το αστικό κράτος, την ιμπεριαλιστική ΕΕ, τη στρατηγική περιστολής δαπανών εκσυγχρονισμού, συντήρησης, ασφάλειας, προσωπικού για όλων των ειδών τις μαζικές μεταφορές. Να απορρίψει όλα τα κόμματα που ευθύνονται για την απομάκρυνση και της στοιχειώδους κρατικής ευθύνης προς όφελος της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Το λαϊκό ποτάμι να οργανωθεί και να σαρώσει την καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία που ευθύνεται για την έλλειψη υποδομών και τη συνολικότερη υποβάθμιση των δημόσιων σχολείων, νοσοκομείων και δομών της δημόσιας Πρωτοβάθμιας Υγείας, Πρόνοιας, που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Αρκεί να θυμηθούμε τα τρία αεροπορικά μέσα σ' έναν μήνα στις ΗΠΑ. Εξίσου μαστίζει με ακρίβεια, καταστροφές από πλημμύρες, πυρκαγιές και τα κράτη - θηρία του καπιταλισμού σε όλες τις ηπείρους.

Αυτή η αναμέτρηση έχει προϋποθέσεις να κερδηθεί, γιατί το λαϊκό ποτάμι δεν δείχνει μόνο τη λαϊκή οργή αλλά και τη δύναμη που ακόμα ανεβάζει θερμοκρασία, που οι φυσαλίδες της είναι οι χιλιάδες γυναίκες και άνδρες απεργοί.

Δεν έκλεισαν μόνο εργοστάσια, αλλά πρώτη φορά μετά από δεκαετίες μαζικά έκλεισαν καταστήματα λιανικού εμπορίου, κομμωτήρια και άλλα μαγαζιά αισθητικής, εστίασης, τα οποία μάλιστα σε μεγάλο ποσοστό ανήκουν σε αυτοαπασχολούμενες γυναίκες.

Αυτή η συμμετοχή, αυτή η οργή - όσο κι αν τα φερέφωνα του συστήματος επιχείρησαν να την λειάνουν, να την χειραγωγήσουν, να την φέρουν σε αντίθεση με την ταξικά οργανωμένη πάλη - δεν παύει να είναι νέα παρακαταθήκη στον αναγκαίο αγώνα για την ανατροπή του σάπιου καπιταλισμού, σάπιου στην οικονομία του όσο και στο πολιτικό, νομικό, δικαστικό του εποικοδόμημα.

Το λαϊκό ποτάμι στις 28/2, αλλά και με τις επόμενες διαδηλώσεις, μπορεί και πρέπει να γίνει παρακαταθήκη στον ανατρεπτικό αγώνα για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό, τη μόνη κοινωνία που μπορεί να εξασφαλίσει συνθήκες δουλειάς, ζωής, αξιοποιώντας τις επιστημονικές τεχνολογικές δυνατότητες προς όφελος της κοινωνικής ευημερίας. Να κατοχυρώσει την κατάργηση κάθε μορφής κοινωνικής εκμετάλλευσης και ανισοτιμίας, όπως της γυναικείας.

Σ' ένα περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον που υποδαυλίζει δευτερεύουσες κοινωνικές διαφορές, όπως είναι οι θρησκευτικές, που ευθύνεται για τον σφαγιασμό γυναικών και παιδιών στη Συρία, γιατί αυτές είναι μέρος των νέων επικίνδυνων ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανακατατάξεων, των μονοπωλιακών ανταγωνισμών, που καθαρά συνοδεύονται από συνολική προσαρμογή της οικονομίας σε πολεμική κατεύθυνση, με το ελληνικό αστικό κράτος να εμπλέκεται ενεργά σε όλο αυτό το κουβάρι, θα ήταν εθελοτυφλία να δει κάποιος την 8η Μάρτη ως μέρα για την ισοτιμία της γυναίκας αποσπασμένη από τον αγώνα για την απαλλαγή ανδρών και γυναικών από την καπιταλιστική εκμετάλλευση και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Αν και η ισονομία ανδρών - γυναικών στην Ελλάδα, στην ΕΕ, σε άλλα καπιταλιστικά κράτη αποτελεί πραγματικότητα εδώ και χρόνια, η εργασιακή ανασφάλεια και η ανεργία, η ακρίβεια, αποτελούν την υλική βάση της συζυγικής - εργασιακής εξάρτησης γυναικών από άνδρες με βίαιη συμπεριφορά, που φτάνει και στην εγκληματικότητα. Η εμπορευματοποίηση του σώματος για σεξ παίρνει νέες μορφές - και με τη χρήση του διαδικτύου - ενώ η επαγγελματική πορνεία προβάλλεται ως «άλλο ένα είδος εργασίας».

Τα ευρωενωσιακά όργανα εδώ και 25 χρόνια έχουν χαράξει στρατηγική αύξησης του ποσοστού των εργαζόμενων γυναικών στο σύνολο του οικονομικά ενεργού γυναικείου πληθυσμού, όμως δεν μπορούν να το υπηρετήσουν με συνέπεια. Δεν θέλουν και δεν μπορούν να στηρίξουν τη μητρότητα - και την πατρότητα - με αντίστοιχες κοινωνικές υπηρεσίες. Κατά τ' άλλα, «χύνουν κροκοδείλια δάκρυα» για τη μείωση της γεννητικότητας, θολώνουν τις πραγματικές οικονομικές δυσκολίες που κάνουν νέες γυναίκες και άνδρες, νέους επιστήμονες, καλλιτέχνες κ.ά. διστακτικούς ή και αρνητικούς στην τεκνοποίηση.

Διόλου τυχαίο, κάθε φορά που φουντώνει η ανεργία λόγω εκδήλωσης οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού, φουντώνουν εκ νέου και οι θεωρίες για συμπληρωματικό χαρακτήρα της γυναικείας εργασίας, για απομάκρυνση της γυναίκας από την εκτός σπιτιού εργασία, τουλάχιστον για τα χρόνια της προσχολικής ηλικίας των παιδιών.

Το σημερινό πολιτιστικό μας πρόγραμμα, με το Ορατόριο του Δ. Τσακνή, αναδεικνύει τη δύναμη της Καλαβρυτινής γυναίκας του 1943, «κόρης, γυναίκας ελεύθερης ή παντρεμένης, μάνας, αδελφής, φίλης, συγγενούς ή γειτόνισσας, γυναίκας της Αντίστασης», όπως αναφέρει.

Της γυναίκας που βρήκε τη δύναμη με καδρόνια και ματωμένα χέρια να σπάσει τζάμια και πόρτες, να διασώσει πρώτα τα παιδιά, να βοηθήσει τις πιο ανήμπορες για να γλιτώσουν από την ασφυξία, την πυρά μέσα στο σχολείο, να αντικρίσει τον τραγικό λόφο των εκτελεσμένων από τους ναζί γιων, αδελφών, πατεράδων, συζύγων, παππούδων, θείων, δασκάλων, συμμαθητών. Να οργανώσει ως σύγχρονη Ισμήνη τη μεταφορά και το θάψιμό τους αλλά και τη συνέχεια της ζωής.

Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων είναι μια ελληνική Γκουέρνικα, αποτυπωμένη και ζωγραφικά από τον ζωγράφο της Αντίστασης, Φέρτη.

Ζωγραφική, λογοτεχνία, μουσική, Ιστορία, όλα μαζί, το καθένα με τα δικά του μέσα, συμβάλλουν στη μνήμη, στην απόδοση τιμής, αλλά κυρίως μέσω της ιστορικής επιστήμης πρέπει να αναδεικνύονται εκτιμήσεις, συμπεράσματα διαχρονικής σημασίας.

Πέρα, λοιπόν, από την ψυχραιμία, τον ηρωισμό, τη συντροφική αλληλεγγύη των Καλαβρυτινών γυναικών, τα Καλάβρυτα αναδεικνύουν κι ένα διαχρονικής σημασίας δίδαγμα για τις εργατικές - λαϊκές δυνάμεις: Την ανάγκη να μην εφησυχάζουν, να μην εμπιστεύονται τις υποσχέσεις του ξένου και εγχώριου ταξικού εχθρού, να μην παρασύρονται από τον συμβιβασμό και τον εφησυχασμό στους οποίους καλούν δυνάμεις που παίζουν ενδιάμεσο ρόλο.

Η ιστορική πραγματικότητα είναι ότι οι Καλαβρυτινοί, άνδρες και γυναίκες, εμπιστεύτηκαν τις υποσχέσεις των Γερμανών κατακτητών ότι δήθεν καταδίωκαν μόνο τους αντάρτες και όσους τους έκρυβαν, ότι ο απλός πληθυσμός δεν είχε τίποτα να φοβηθεί. Εμπιστεύτηκαν μια επιτροπή επισήμων για την υποδοχή των Γερμανών, αποτελούμενη από τον πρόεδρο του Κοινοτικού Συμβουλίου, τον γυμνασιάρχη, τον καθηγητή γυμνασίου, τον αρχιμανδρίτη, τον επιθεωρητή των δημοτικών σχολείων, τον διευθυντή του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος και κάποιους άλλους. Ενέδωσαν στην πίεση των Γερμανών να παραδώσουν κατάλογο ανταρτών, στον οποίο περιλαμβάνονταν πάνω - πάνω και οι γιοι του κοινοτάρχη. Αλλά όλες τους οι υποχωρήσεις δεν τους γλίτωσαν από την πυρά και την εκτέλεση.

Το δίδαγμα είναι ότι καμιά υποχώρηση, έστω μικρή και συμβατική όπως μπορεί να φαίνεται, δεν περιορίζει το κακό, δεν προστατεύει από μεγαλύτερο κακό. (...)

Στη 17η Αφήγηση του Ορατόριου θα ακούσουμε τα λόγια:

«Για όσα χρόνια ακόμα το τέρας γεννάει τέρατα,

και για όσα χρόνια ο εφιάλτης αλλάζει μάσκα,

εγώ θα είμαι εδώ, για να μιλάω και να ξύνω πληγές.

Ξέρω όμως τι και ποιος γεννάει τον φασισμό».

Σήμερα έχουμε καλύτερη ιδεολογική και πολιτική αντίληψη για το τέρας του φασισμού, του ναζισμού, για το τέρας του ιμπεριαλιστικού πολέμου, ανεξάρτητα από τον επιμέρους εθνικό ή ιδεολογικό χρωματισμό του. Το τέρας είναι η εκμεταλλευτική εξουσία, με οποιαδήποτε μορφή της. Αυτή γεννά τον άδικο πόλεμο, την ιμπεριαλιστική επέκταση, ακόμα και με ολοκαυτώματα, γενοκτονίες ως μέσα που εξυπηρετούν την εξασφάλιση νέων προνομίων στην εκμετάλλευση γαιών, μεταλλευμάτων, ορυκτών, εργατικού δυναμικού, οδών και μέσων μεταφοράς.

Πάνω σ' αυτό συγκροτούνται, αναθεωρούνται ιμπεριαλιστικές συμφωνίες - συμμαχίες. Δεν μας εκπλήσσει η στάση του Τραμπ απέναντι στον Ζελένσκι με επίκεντρο την επιδίωξη πιο ευνοϊκής για τις ΗΠΑ απόκτησης των «σπάνιων γαιών». Δεν μας εκπλήσσει η σχέση του με τον Ερντογάν της Τουρκίας, το νέο ρήγμα που διαφαίνεται μέσα στο ΝΑΤΟ μεταξύ ΗΠΑ - Γαλλίας ή ίσως και Γερμανίας, τη δυσκολία που ήδη φέρνει στην ενότητα των ελληνικών αστικών δυνάμεων.

Αξίζει τώρα, στα 80 χρόνια απ' τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, να θυμηθούμε την ανεκτική στάση, γνωστή ως «πολιτική κατευνασμού», Μ. Βρετανίας, Γαλλίας, ΗΠΑ απέναντι στη ναζιστική Γερμανία, κατά τις πρώτες επεκτατικές πολεμικές ενέργειές της.

Εχουμε και γνώση και πείρα πλέον, για να δούμε ότι η δημοκρατική κοινοβουλευτική και η απολυταρχική, δικτατορική μορφή της καπιταλιστικής εξουσίας είναι τα δύο πρόσωπα του Ιανού.

Μπορούμε να πολεμήσουμε την παραχάραξη της Ιστορίας, που συνειδητά επιχειρείται πρώτα απ' όλα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Το βιβλίο της Γ' Λυκείου, αφού αναφέρεται στη μεγάλη οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου και στη μεγάλη φθορά που έφερε στον «δημοκρατικό αστικό φιλελευθερισμό», όπως αναφέρει, εμφανίζει ως δύο τότε νέες πολιτικές εναλλακτικές: τον ναζιστικό ολοκληρωτισμό και τον σοβιετικό ολοκληρωτισμό, που δήθεν και οι δύο στηρίζονταν στην εξουσία του ενός και μοναδικού κόμματος εξουσίας.

Συνειδητά παραχαράσσονται οι πραγματικές διαχωριστικές γραμμές εξουσίας, που είναι ο χαρακτήρας της ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής: Κοινωνική ιδιοκτησία, με κατάργηση της ξένης μισθωτής εργασίας στην ΕΣΣΔ, καπιταλιστική ιδιοκτησία με πολεμικού τύπου εκτεταμένη κρατική οικονομική παρέμβαση στη Γερμανία επί Χίτλερ.

Τώρα οι ΗΠΑ, επί Τραμπ, ακολουθούν - ας το πω έτσι, ποιητική αδεία - τα χιτλερικά πατήματα με τις ίδιες πλάτες της ΕΕ, σε μια νέα κορυφαία αντίθεση, μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας.

Το δίδαγμα των διδαγμάτων είναι ότι η εργατική - λαϊκή πάλη πρέπει να χειραφετηθεί. Πολύ περισσότερο, η ένοπλη μορφή της ενάντια σε οποιαδήποτε ξένη επίθεση - κατοχή να μη διαχωρίζεται από την πάλη και ενάντια στην εγχώρια αστική εξουσία. Να μην απομακρυνθεί από τον στόχο για την κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας με τη μαζική συμμετοχή των γυναικών του λαού.

Εγραψε ο Κ. Μαρξ για τις γυναίκες του Παρισιού της Κομμούνας:

«Οι γυναίκες του Παρισιού δίνουν χαρούμενα τη ζωή τους στα οδοφράγματα και στον τόπο της εκτέλεσης. Τι αποδείχνει αυτό; Τίποτε άλλο εκτός από το ότι ο δαίμονας της Κομμούνας τις μετέτρεψε σε μέγαιρες και Εκάτες!».

Ναι, η ανάγκη για ανθρώπινη, ισότιμη, δίκαιη ζωή σίγουρα θα κάνει τις σημερινές νεαρές ΚΝίτισσες, νέες Καλαβρυτινές, μέγαιρες κομμουνάριες, για να συντρίψουν τον δαίμονα του καπιταλισμού, να γίνουν οικοδόμοι της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Ας μας εμψυχώσει το άκουσμα του ορατόριου που ακολουθεί.