ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

1922: Υπογράφεται η Συνθήκη των Μουδανιών

Τραυματίες και καταπονημένοι Ελληνες στρατιώτες επιστρέφουν από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα, θύματα κι αυτοί των τυχοδιωκτικών επιλογών της άρχουσας τάξης και των ιμπεριαλιστικών σχεδίων

Η καταστροφική αποτυχία της αγγλοελληνικής επέμβασης στην Τουρκία το 1922, σήμαινε την κατάρρευση ολόκληρης της πολιτικής των ιμπεριαλιστών στο τουρκικό ζήτημα. Στις 3 του Οκτώβρη συγκαλείται στα Μουδανιά, ένα λιμάνι στο Μαρμαρά της Μικράς Ασίας, διάσκεψη των εκπροσώπων της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) της Τουρκίας και της Ελλάδας για τους όρους της ανακωχής. Ενα από τα σημαντικότερα ζητήματα της διάσκεψης ήταν ο καθορισμός των νέων δυτικών συνόρων της Τουρκίας και αντιστοίχως των ανατολικών συνόρων της Ελλάδας, με τον προσδιορισμό των ορίων υποχώρησης των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Η ελληνική αντιπροσωπεία πρότεινε να περιοριστεί η υποχώρηση του ελληνικού στρατού πέρα από την αριστερή όχθη του Εβρου. Η πρόταση απορρίφθηκε από τους «συμμάχους» και φυσικά και από την κυβέρνηση της Τουρκίας. Σκοπός της ελληνικής πρότασης ήταν να καθυστερήσει η κατάληψη της Ανατολικής Θράκης από τα τουρκικά στρατεύματα για να δοθεί καιρός στον ελληνικό πληθυσμό να εκκενώσει με τάξη τα εδάφη του και να περισώσει ό,τι μπορούσε, τουλάχιστον από την κινητή του περιουσία.

Η διάσκεψη των Μουδανιών καθόρισε γραμμή υποχώρησης του ελληνικού στρατού τη δεξιά όχθη του Εβρου. Παρά την άρνηση της ελληνικής αντιπροσωπείας να συνυπογράψει τη Συνθήκη (Συνθήκη των Μουδανιών) που συνομολογήθηκε στις 11 Οκτώβρη 1922, η ελληνική κυβέρνηση συμμορφώθηκε και εκπλήρωσε τους όρους της Συνθήκης αυτής, που υπήρξε το προοίμιο της Συνθήκης της Λοζάνης.

Με τη Συνθήκη των Μουδανιών καταργήθηκε φυσικά η Συνθήκη των Σεβρών, όπως επίσης καταργήθηκε το καθεστώς των διομολογήσεων, οι «σφαίρες επιρροής», ο διεθνής οικονομικός έλεγχος και τα πολιτικά προνόμια των ξένων κεφαλαιούχων. Ετσι η Τουρκία πετύχαινε τη διεθνή αναγνώριση της ανεξαρτησίας της.

Η νίκη εναντίον των ξένων εισβολέων ήταν μαζί και νίκη της τουρκικής εθνικοαστικής επανάστασης εναντίον του παλαιού φεουδαρχικού, κληροκρατικού καθεστώτος. Την 1η Νοέμβρη του 1922 η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας κατάργησε το σουλτανάτο, δηλαδή την κοσμική εξουσία του Οθωμανού μονάρχη, στις 29 Οκτώβρη 1923 η Τουρκία ανακηρύχτηκε δημοκρατία και μετά από ένα εξάμηνο, στις 3 Μάρτη του 1924, καταργήθηκε και το τελευταίο σύμβολο του παλαιού καθεστώτος - το χαλιφάτο.

Επιμέλεια:
Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο Ζαν Κοκτό

1930 Γεννιέται ο Χάρολντ Πίντερ. Βρετανός συγγραφέας, ένας από τους σημαντικότερους θεατρικούς συγγραφείς της εποχής μας. Το έργο που τον καθιέρωσε ήταν ο «Επιστάτης», ένα κωμικό δράμα γύρω απ' την αδυναμία επικοινωνίας των ανθρώπων και την επιθετικότητά τους. Παράλληλα, με το συγγραφικό του έργο, ο Πίντερ παίρνει μέρος σε πολιτικούς αγώνες. Ηταν από τους ελάχιστους διανοούμενους της Δυτικής Ευρώπης που κατήγγειλαν την επιδρομή του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας.

1963 Πεθαίνει ο Ζαν Κοκτό. Γάλλος ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Ανακηρύχτηκε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας από το 1955. Το ποιητικό του έργο στην περίοδο του Α' Παγκόσμιου Πολέμου και μεταπολεμικά εμφανίζει χαρακτηριστικές τάσεις προς τον κυβισμό και το φουτουρισμό. Αργότερα, θα περάσει στο σουρεαλισμό. Ο Κοκτό ως δραματουργός προσπαθεί να συγχρονίσει την αρχαία και τη σαιξπηρική τραγωδία. Στην τρίτη δεκαετία, ο Κοκτό εργαζόταν ως σεναριογράφος και σκηνοθέτης (ταινίες «Ορφέας», 1950, «Το αίμα του ποιητή». «Διαθήκη του Ορφέα» 1960).

ο Χάρολντ Πίντερ

ΓΕΓΟΝΟΤΑ 11 ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ

1862 Καταπλέει στο λιμάνι του Πειραιά η βασιλική θαλαμηγός, αλλά ο Οθων και η Αμαλία δεν τολμούν να βγουν στην προκυμαία, που συγκλονίζεται από αντιμοναρχικές εκδηλώσεις. Την επομένη θα φύγει για πάντα από την Ελλάδα.

1899 Ξεκινά ο πόλεμος των Μπόερς. Η βρετανική αυτοκρατορία προσπαθεί να κυριεύσει τις πόλεις των Ολλανδών αποίκων του Τρανσβάαλ και της Ελεύθερης Οράγγης.

1939 Ο Αλμπερτ Αϊνστάιν και άλλοι επιστήμονες ενημερώνουν τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρούσβελτ για τις δυνατότητες δημιουργίας της ατομικής βόμβας. Η βόμβα θα είναι έτοιμη το καλοκαίρι του 1945.

1944 Η Βουλγαρία δέχεται τους προκαταρκτικούς όρους των συμμαχικών κυβερνήσεων που προβλέπουν την αποχώρηση όλων των βουλγαρικών στρατευμάτων από την Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία εντός 15 ημερών.

1964 Πορεία χιλιάδων Κυπρίων στη Λεμεσό για την απομάκρυνση των βρετανικών βάσεων.

1977 Η βόμβα νετρονίου συγκαταλέγεται στα κύρια θέματα συζήτησης της ετήσιας συνόδου της επιτροπής πυρηνικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ.

Σε όλη τη χώρα προβλέπονται λίγες νεφώσεις, που τοπικά στα ηπειρωτικά και τη βόρεια Κρήτη θα είναι πρόσκαιρα αυξημένες. Οι άνεμοι θα πνέουν από βόρειες διευθύνσεις στα δυτικά μέτριοι μέχρι ισχυροί και στα ανατολικά ισχυροί μέχρι πολύ ισχυροί, που σταδιακά στο Αιγαίο θα ενισχυθούν σε θυελλώδεις. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στα βόρεια από 13 έως 26 βαθμούς, στα υπόλοιπα ηπειρωτικά από 16 έως 29 και στα νησιά από 18 έως 28 βαθμούς Κελσίου.

Στην Αττική προβλέπεται γενικά αίθριος καιρός και μόνο στα ανατολικά και βόρεια του νομού θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις. Οι άνεμοι θα πνέουν βόρειοι, βορειοανατολικοί, μέτριοι έως ισχυροί και από το βράδυ τοπικά πολύ ισχυροί. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 18 έως 28 βαθμούς Κελσίου.