Σύσσωμοι οι κυβερνώντες, η διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδας, τραπεζίτες, χρηματιστές έσπευσαν να χειροκροτήσουν το εγχείρημα των δύο τραπεζών με αλλεπάλληλες δηλώσεις και συνεντεύξεις τους. Ο ένας μετά τον άλλο υπερθεματίζουν για την ανταγωνιστικότητα που υποτίθεται πως εξασφαλίζει η νέα τράπεζα στο εντός της ΟΝΕ περιβάλλον. Κανείς τους βέβαια δεν ομολογεί ότι η εξέλιξη με τις δυο τράπεζες είναι η συνέχεια της πολιτικής παραπέρα ισχυροποίησης του τραπεζικού κεφαλαίου, ο πρώτος κύκλος της οποίας άρχισε με τις ιδιωτικοποιήσεις των προηγούμενων χρόνων, ενώ η συγχώνευση Εθνικής-Αλφα Τράπεζας αναμένεται να δώσει νέα ώθηση στις σχετικές διεργασίες.

Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι από την πρώτη στιγμή πολλά ακούγονται για τις παρενέργειες που δημιουργήθηκαν στην τραπεζική αγορά από το «γάμο» των δύο τραπεζών. Πληροφορίες θέλουν ήδη τη διοίκηση της Αγροτικής Τράπεζας (ΑΤΕ) να ντύνει την τράπεζα «νύφη» και να περιμένει τις προτάσεις των γαμπρών. Σαν πλεονέκτημα «μοστράρουν» τα περίπου 440 υποκαταστήματα που διαθέτει σήμερα η ΑΤΕ, τα οποία - όπως υποστηρίζουν παράγοντες της τράπεζας - είναι σε θέση να δώσουν το κρίσιμο μέγεθος που χρειάζεται κάποιος τραπεζικός όμιλος για να ανταγωνιστεί επί ίσοις όροις τις υπό συγχώνευση τράπεζες Εθνική-Alpha. Στις προτάσεις αυτές όμως υπάρχει σοβαρός αντίλογος, ο οποίος δεν είναι άλλος από την κακή οικονομική θέση της ΑΤΕ, που την κάνει απωθητική... Υποψήφιοι προς εξαγορά φέρονται το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (ενδιαφέρονται να το αποκτήσουν η Εμπορική και η Eurobank), το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, καθώς και οι μικρές τράπεζες Αττικής και Γενική.

Από την πλευρά της διοίκησης της Eurobank δεν έχουν σημειωθεί αντιδράσεις. Ανεπίσημα, στελέχη της αναφέρουν ότι η τράπεζα θα εκτιμήσει τις νέες εξελίξεις και θα κρίνει αν πρέπει και πώς να απαντήσει. Παράγοντες πάντως του οικονομικού επιτελείου υποστηρίζουν με νόημα πως «για όλους υπάρχει θέση στο τραπέζι», υπονοώντας ότι δεν προτίθενται να αφήσουν παραπονεμένη την οικογένεια Λάτση, με την οποία άλλωστε διατηρούν άριστες σχέσεις.

Πρωτοκαθεδρία, στο νέο τραπεζικό σχήμα που θα προκύψει από τη συνένωση των δύο τραπεζών, θα έχει η Εθνική Τράπεζα, ενώ η συγχώνευση θα γίνει με τη διαδικασία της ανταλλαγής μετοχών, που θα προσδιοριστεί βάσει της χρηματιστηριακής αξίας τους. Σε χτεσινή κοινή ανακοίνωση των δυο τραπεζών διευκρινίζεται η σύνθεση και η δομή της διοίκησης, που θα έχει η νέα τράπεζα. Ο διοικητής της Εθνικής, Θ. Καρατζάς, αναλαμβάνει χρέη εκτελεστικού προέδρου και ο πρόεδρος της Alpha, Γ. Κωστόπουλος, διοικητής. Μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής ορίζονται 3 στελέχη της Εθνικής (Α. Βρανάς, Θ. Πανταλάκης, Απ. Ταμβακάκης) και 2 της Alpha (Κ. Κυριακόπουλος, Δ. Ματζούνης). Αυτή η σύνθεση και αυτό το οργανόγραμμα μπαίνει στο απυρόβλητο της όποιας κυβέρνησης του δικομματισμού και με αυτή τη σύνθεση και δομή (κατά το πρότυπο αμερικανικών τραπεζών) θα περαιωθεί το πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα. Πρόσθετες πληροφορίες για τους όρους της συγχώνευσης θα δοθούν σε συνέντευξη Τύπου μέσα στις επόμενες 20 μέρες.

Η κοινή ανακοίνωση των δυο τραπεζών επισημαίνει ότι δημιουργείται ένας όμιλος με συνολικό ενεργητικό της τάξης των 10 δισ. ευρώ και χρηματιστηριακή αξία 10 δισ. ευρώ, η οποία κατατάσσει τη νέα τράπεζα στην 23η θέση της Ευρώπης.

Ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας δήλωνε πολύ ευχαριστημένος «για τη δημιουργία μιας νέας ισχυρής τράπεζας, που θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, με κέντρο λήψης αποφάσεων την Ελλάδα», ενώ ο πρόεδρος της Alpha σημείωνε ότι «η συγχώνευση θα βελτιώσει το φάσμα, την ποιότητα και ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών». Ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, Ν. Χριστοδουλάκης, έφτασε στο σημείο να προκαταβάλει τα πράγματα διαδίδοντας με κάθε τρόπο ότι «δεν υπάρχει θέμα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού», προσθέτοντας πως «η Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΕΕ επεμβαίνει μόνο αν οι συγχωνευόμενοι όμιλοι έχουν τα 2/3 των δραστηριοτήτων τους εκτός της χώρας που έχουν σαν έδρα». Η Επιτροπή Ανταγωνισμού στην Ελλάδα, αν η συγχώνευση αφορά σε μερίδια αγοράς μικρότερα από το 35%, δεν παρεμβαίνει καθόλου. Ελεγε μάλιστα πως «στην προκειμένη περίπτωση δημιουργείται ισχυρή θέση αλλά δεν εμποδίζεται η είσοδος στην αγορά νέων τραπεζών». Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΧΑΑ, Π. Αλεξάκης, εκτίμησε «πολύ θετική την εξέλιξη για την ελληνική κεφαλαιαγορά», παροτρύνοντας τις εισηγμένες επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε συνεργασίες με όποιο τρόπο επιθυμούν.

Μπροστά στις επερχόμενες καταιγιστικές εξελίξεις, που προοιωνίζονται πλήρη αναδιάταξη του τραπεζικού συστήματος και αυξημένο βαθμό μονοπώλησής του, οι ντόπιοι τραπεζίτες διεκδικούν, άλλοτε από κοινού άλλοτε ο καθένας για λογαριασμό του, ακόμη μεγαλύτερα μερίδια αγοράς και απαιτούν νέες εκχωρήσεις πιστωτικών ιδρυμάτων δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα. Το μεγάλο φιλέτο είναι πλέον το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, καθώς συγκεντρώνει πολύ μεγάλο μερίδιο των καταθέσεων, ενώ παράλληλα διαθέτει και πολύ ισχυρή και ακλόνητη πελατειακή βάση από μικροκαταθέτες. Μια τέτοια σύμπραξη θα ήταν ιδιαίτερα επωφελής για όλους τους επίδοξους μνηστήρες, καθώς θα δημιουργούσε συνεργίες επιχειρηματικής δράσης προς όφελος του αγοραστή και, βέβαια, σε βάρος των μικροκαταθετών και των λαϊκών νοικοκυριών. Ορισμένοι τραπεζίτες διαδίδουν δεξιά και αριστερά ότι μια απόφαση της κυβέρνησης σε αυτήν την κατεύθυνση «θα πυροδοτούσε ένα νέο κύκλο ευφορίας».

«Η απόφαση συγχώνευσης της Alpha Bank με την Εθνική Τράπεζα είναι κίνηση συγκεντροποίησης του τραπεζικού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Κίνητρό της αποτελεί η μεγιστοποίηση του κέρδους, το κυνήγι εξασφάλισης πρόσθετου κέρδους στην απελευθερωμένη ευρωενωσιακή αγορά, αλλά και σε άλλες αγορές, όπως στη βαλκανική. Αυτή είναι η ουσία του καπιταλιστικού ανταγωνισμού. Το αποτέλεσμά του είναι η καταστροφή των μικρών ή και μεσαίων επιχειρήσεων, οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις για τη δημιουργία μεγαλύτερων καπιταλιστικών επιχειρήσεων στην παραγωγή, στο εμπόριο, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Η ανασχηματισθείσα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υποσχέθηκε ρυθμίσεις (φορολογικές, επιδότησης κ.ά.) επιτάχυνσης της διαδικασίας των ιδιωτικοποιήσεων με αναμόρφωση του αναπτυξιακού και φορολογικού νόμου, ανταποκρινόμενη στα πιο πρόσφατα αιτήματα των φυσικών ενώσεων του κεφαλαίου (ΣΕΒ, ΕΕΤ, ΕΕΕ).

Οι συνέπειες για τους μισθωτούς, τους αυτοαπασχολούμενους, τις μικρές επιχειρήσεις και τους ήδη φτωχούς αγρότες θα είναι άμεσες, αλλά και μεσοπρόθεσμες. Το κυνήγι του πρόσθετου κέρδους σημαίνει και ένταση του βαθμού εκμετάλλευσης, σχετική και απόλυτη επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των εργαζομένων. Η δεκαετία του 1990 είναι αποκαλυπτική σ' αυτό για τους εργαζόμενους και των πιο αναπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών, όπως των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας.

Η προετοιμασία και η απάντηση του πιο ισχυρού τμήματος του κεφαλαίου - σε μια εθνική ή περιφερειακή ή στη διεθνή αγορά - σε συνθήκες κρίσης, μεταξύ άλλων σημαίνει και μέτρα για τη μετακύληση των συνεπειών της στους εργαζόμενους.

Οι αναγκαστικές επιλογές του κεφαλαίου παύουν να είναι αναγκαστικές για τους εργαζόμενους όταν συνειδητοποιούν και δρουν ενάντια σε αυτές σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

Το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης των μέσων παραγωγής και συγκέντρωσης της παραγωγής, προκειμένου να λειτουργεί προς όφελος των εργαζομένων απαιτεί βαθιές ανατροπές στην ιδιοκτησία των μέσων, στα κίνητρα της παραγωγής και πάνω απ' όλα στο χαρακτήρα της εξουσίας».