Για το σοβαρό ενδεχόμενο να συμβεί στη Βραζιλία ό,τι συνέβη στην Αργεντινή, λόγω της σοβαρής οικονομικής κρίσης, μας μίλησε ο σ. Ζοσέ Ρεϊνάλντο Καρβάλιο, αντιπρόεδρος του ΚΚ Βραζιλίας και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων, με την ευκαιρία της συμμετοχής του στη Διεθνή Συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κόμματων, που έγινε στην Αθήνα τον Ιούνη. Ακόμα, μας μίλησε για το κλίμα που διαμορφώνεται πριν τις προεδρικές και γενικές εκλογές της 6ης του Οκτώβρη, καθώς και για τις ολέθριες επιπτώσεις της σχεδιαζόμενης εφαρμογής της Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου της Αμερικής στις χώρες της Λατινικής Αμερικής

-- Πώς είναι η γενική κατάσταση στην πατρίδα σας, τρεις περίπου μήνες πριν τη διεξαγωγή των προεδρικών και γενικών εκλογών;

-- Στη χώρα μας, αρχίζει τώρα μία διαδικασία που οδηγεί στις εκλογές της 6ης Οκτώβρη. Πρόκειται για γενικές εκλογές, όπου εκλέγονται η Προεδρία της Δημοκρατίας, οι κυβερνήσεις και οι συνελεύσεις των 27 Πολιτειών, τα 2/3 της Γερουσίας και όλη η Βουλή των αντιπροσώπων.

Υπάρχει πολύ μεγάλη δυσαρέσκεια εξαιτίας της εφαρμογής, στα τελευταία 8 χρόνια, της νεοφιλελεύθερης πολιτικής εκ μέρους της σημερινής κυβέρνησης του προέδρου Καρντόζο. Το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών επιχειρήσεων έχει ιδιωτικοποιηθεί, ένα μεγάλο μέρος της αγοράς έχει κατακλυστεί από τα ξένα προϊόντα, η χώρα υπερχρεώθηκε. Το συνολικό χρέος της χώρας, τόσο το εσωτερικό, όσο και το εξωτερικό, έφτασε τα 600 δισ. δολάρια. Η φτώχεια και η αθλιότητα είναι πολύ διαδεδομένες στον πληθυσμό μας, που φτάνει τα 170 εκατομμύρια άτομα, ενώ πάνω από 50 εκατομμύρια ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η κατάσταση των δημοσίων υπηρεσιών, της εκπαίδευσης κλπ. επιδεινώθηκε και η χώρα βρίσκεται σε οικονομική και κοινωνική κρίση.

Είναι φυσικό αυτό να προκαλεί δυσαρέσκεια σε πλατιά στρώματα του πληθυσμού. Υπάρχει π.χ. ένα στοιχείο που εντυπωσιάζει πολύ τους Ευρωπαίους, αλλά και εμάς: η Βραζιλία βρίσκεται σε κατάσταση πραγματικής θεομηνίας όσον αφορά τη δημόσια ασφάλεια. Σε μία κατάσταση γενικευμένης βίας, γενικευμένου εγκλήματος, ακράτητης διακίνησης ναρκωτικών, που έχει καταλάβει τις περιφέρειες των μεγάλων βραζιλιανικών πόλεων. Ετσι, εκτός από την οικονομική και κοινωνική κρίση, έχουμε και μία κρίση της δημόσιας ασφάλειας. Για να καταλάβετε την έκτασή της, αρκεί να πούμε ότι έχουμε 40.000 βίαιους θανάτους κάθε χρόνο.

-- Μέσα σ' αυτό το κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό πλαίσιο, πώς διαμορφώνεται το κλίμα ενόψει της έναρξης της προεκλογικής εκστρατείας;

-- Οπως είπα, υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια του λαού γι' αυτήν την κατάσταση. Αυτή τη στιγμή η δυσαρέσκεια εκφράζεται στις εκλογικές δημοσκοπήσεις με την προτίμηση προς τον Λούλα. Ο Λούλα είναι ο υποψήφιος του Κόμματος των Εργαζομένων, είναι εργατικής καταγωγής και συνδικαλιστής, έχει τρεις φορές επιδιώξει την Προεδρία της Δημοκρατίας. Πρόκειται για ένα λαϊκό ηγέτη, για μία ηγετική φυσιογνωμία της Αριστεράς στη Λατινική Αμερική. Της Αριστεράς, με την ευρύτερη έννοια, που αγωνίζεται για τα δικαιώματα του λαού, για τα συμφέροντα των εργαζομένων, για την εθνική απελευθέρωση. Ετσι, δεν είναι περίεργο αν η λαϊκή δυσαρέσκεια εκφράζεται υπέρ του Λούλα ενάντια στον προσανατολισμό της σημερινής κυβέρνησης. Ωστόσο, η πραγματική εκλογική εκστρατεία δεν έχει αρχίσει ακόμα. Την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας ακολουθεί μια εκστρατεία εκβιασμού. Το χρηματιστικό κεφάλαιο, οι κυρίαρχες τάξεις, τα ΜΜΕ λένε στο λαό: «Η κατάσταση δεν είναι καλή. Αλλά εάν ψηφίσετε τον Λούλα, αυτός δεν έχει καλές σχέσεις με την Παγκόσμια Τράπεζα, δεν είναι προετοιμασμένος, μπορεί να κάνει αδεξιότητες και αν αυτό συμβεί, τότε τα κεφάλαια θα φύγουν από τη χώρα και η οικονομική κρίση, ήδη τώρα σοβαρή, θα γίνει χειρότερη. Στη Βραζιλία μπορεί να συμβεί εκείνο που συνέβη στην Αργεντινή». Ιδιαίτερο στόχο της επίθεσης αποτελούν οι μεσαίες τάξεις. Οτι στη Βραζιλία μπορεί να συμβεί ό,τι συνέβη στην Αργεντινή είναι βέβαιο. Αλλά όχι γιατί ο Λούλα θα κερδίσει ή θα χάσει τις εκλογές, αλλά γιατί στη Βραζιλία, όπως ακριβώς έγινε και στην Αργεντινή, έχουν υπονομευτεί τα βασικά θεμέλια της οικονομίας. Μία χώρα που χρωστάει το 60% του ΑΕΠ της, είναι μία χώρα που βαδίζει προς τη χρεοκοπία. Συνεπώς δεν έχει σημασία αν ο Λούλα θα κερδίσει ή θα χάσει. Η αιτία, τόσο στη Βραζιλία όσο και στην Αργεντινή, είναι ότι το πρότυπο της οικονομίας οδήγησε στην υπερχρέωση και αυτή η υπερχρέωση έχει κάνει τη χώρα τρωτή στους κλονισμούς της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Αρκεί να πούμε ότι η χώρα μας για να εξακολουθήσει τη χρηματοδότηση της εξόφλησης αυτού του χρέους, πληρώνει τόκους που έχουν τα δεύτερα ή τα τρίτα υψηλότερα επιτόκια στον κόσμο. Είναι ο μόνος τρόπος για να προσελκυστούν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια στο χρηματιστήριο. Συνεπώς βρισκόμαστε σε μία περίοδο χρεοκοπίας της βραζιλιανής οικονομίας.

Το Κόμμα μας πρότεινε τη δημιουργία ενός Μετώπου δημοκρατικών και λαϊκών δυνάμεων με επικεφαλής τον Λούλα, στη βάση ενός εθνικού, δημοκρατικού και λαϊκού προγράμματος. Εθνικού γιατί θα υπερασπίζει την αρχή της εθνικής κυριαρχίας που απειλείται. Δημοκρατικού διότι θα εγγυηθεί τα δημοκρατικά δικαιώματα του βραζιλιανικού λαού και δε θα επιτρέψει στο σημερινό περιβάλλον να θίξει και τη Βραζιλία. Και λαϊκού γιατί θα ασχοληθεί με τα φλέγοντα προβλήματα του λαού της Βραζιλίας, όπως οι αμοιβές, η ανεργία κλπ.

Αυτή τη στιγμή, όπως είπα παραπάνω, η κυρίαρχη τάξη και τα ΜΜΕ ακολουθούν μία πολιτική απειλών και εκβιασμών. Μάλιστα, πρόσφατα εμφανίστηκε και ο Τζορτζ Σόρος, ο πιο μεγάλος κερδοσκόπος του κόσμου, για να δώσει συνέντευξη σε μία βραζιλιάνικη εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας, λέγοντας ακριβώς ότι αν ο Λούλα νικήσει, η Βραζιλία βαδίζει προς τη χρεοκοπία. Με την παραίνεση προς τους Βραζιλιάνους να μην ψηφίσουν το Λούλα, προχώρησε λέγοντας ότι δεν έχει σημασία ποιον θα ψηφίσουν, γιατί αυτοί που θα αποφασίσουν για το εκλογικό αποτέλεσμα είναι οι Αμερικανοί. Εμείς θεωρούμε αυτά που είπε ο Τζ. Σόρος σαν μία αθέλητη αλήθεια, γιατί αυτός δεν ήθελε να πει αυτά, αλλά και αν τα είπε, δεν ήταν για δημοσίευση. Εμείς πάντα λέγαμε ότι οι κυρίαρχες τάξεις της Βραζιλίας δε σέβονται τις νομικές διαδικασίες που έχουν καθιερώσει οι ίδιες, ότι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός μέσω των τοπικών του πρακτόρων αναμειγνύεται στις πολιτικές εξελίξεις της Βραζιλίας. Οι αντίπαλοί μας έλεγαν ότι όλα αυτά είναι εφευρέσεις δικές μας, αλλά να που βγαίνει και τα λέει ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος του χρηματιστικού κεφαλαίου.

Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο αρχίζουμε την εκλογική μάχη. Τα υψηλά ποσοστά του Λούλα που εμφανίζονται στις εκλογικές δημοσκοπήσεις δε σημαίνουν αυτόματα ότι θα νικήσει, γιατί στη Βραζιλία, όπως και σε πολλές άλλες καπιταλιστικές χώρες και ιδιαίτερα στις εξαρτημένες χώρες, εκείνος που αποφασίζει τις εκλογές είναι η οικονομική εξουσία. Γι' αυτό και όλα αυτά τα ισχυρά συμφέροντα προσπαθούν να δημιουργήσουν μία τεχνητή κατάσταση, στην οποία ο υποψήφιος της κυβέρνησης, Ζοσέ Σέρτα, να κερδίσει τις εκλογές. Εμείς φυσικά είμαστε αποφασισμένοι να δώσουμε τη μάχη, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε έκκληση στη συνείδηση, στην πατριωτική συνείδηση του βραζιλιανικού λαού λέγοντα,ς ότι ή θα αλλάξουμε την κατάσταση ή η χώρα μας θα υποκύψει σαν ανεξάρτητο, κυρίαρχο και δημοκρατικό έθνος.

-- θα θέλαμε να μας μιλήσετε για ένα άλλο θέμα. Πρόκειται για το αμερικανικό σχέδιο που ονομάζεται ALCA - Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου της Αμερικανικής Ηπείρου. Πολλές κινητοποιήσεις ενάντια στην ALCA έχουν πραγματοποιήσει τα κοινωνικά, λαϊκά κινήματα των χωρών της Λατινικής Αμερικής, ενώ ενστάσεις και επιφυλάξεις για το εν λόγω σχέδιο έχουν εκφράσει ακόμα και κυβερνήσεις λατινοαμερικανικών χωρών. Τι ακριβώς σημαίνει η εφαρμογή της ALCA για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής;

-- Πράγματι είναι ένα θέμα που αγκαλιάζει ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, αλλά αφορά ιδιαίτερα τη Βραζιλία, καθώς είναι η χώρα με το μεγαλύτερο πληθυσμό, το μεγαλύτερο έδαφος και τους περισσότερους φυσικούς πόρους. Είναι ένα σχέδιο που εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1990 στη διάρκεια της προεδρίας του Τζ. Μπους, πατέρα του σημερινού προέδρου, που έλεγε, μαζί με την ανακήρυξη της Νέας Τάξης, ότι η Αμερική πρέπει να ενωθεί από την Αλάσκα ως την Παταγωνία και τη Γη του Πυρός. Εχει λεχθεί ότι πρόκειται για το σύγχρονο δόγμα Μονρόε, για τη γνωστή διακήρυξη «η Αμερική για τους Αμερικανούς». Φυσικά υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ της τότε διακήρυξης του Μονρόε και της σημερινής. Τότε οι ΗΠΑ δεν ήταν μία μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη. Η διακήρυξη έγινε σε αντιπαράθεση με το Ναπολέοντα που προσπαθούσε να κατακτήσει τη Ρωσία κλπ. Εμφανιζόταν σαν υπεράσπιση των επαναστατικών και δημοκρατικών αρχών. Ακόμα και εκείνη την εποχή που οι ΗΠΑ δεν ήταν μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη, οι Αμερικανοί πίστευαν σε αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν ιστορική αποστολή, δηλαδή το δικαίωμά τους να καθοδηγούν όλα τα αμερικανικά κράτη.

Η ALCA είναι κατά τη γνώμη μας το μεγαλύτερο παναμερικανικό σχέδιο των ΗΠΑ όχι μόνο από την εποχή της διακήρυξης Μονρόε, αλλά και από την εποχή που οι ΗΠΑ έγιναν μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη στις αρχές του 20ού αιώνα. Το πρόσχημα της ALCA είναι το ελεύθερο εμπόριο. Ωστόσο, οι στατιστικές είναι επίμονες και μας δείχνουν ότι το 87% του συνολικού όγκου του εμπορίου της αμερικανικής ηπείρου καλύπτουν οι ΗΠΑ και το 13% οι υπόλοιποι. Και ρωτώ: ποιο ελεύθερο εμπόριο και ποιος ελεύθερος ανταγωνισμός είναι δυνατός ανάμεσα σε ένα γίγαντα και σε ένα νάνο; Η ALCA δεν οδηγεί στο ελεύθερο εμπόριο, θα οδηγήσει στην εμπορική ή ακόμη και στην παραγωγική προσάρτηση της Λατινικής Αμερικής στις ΗΠΑ. Αυτά τα περί ελεύθερου εμπορίου είναι όλα ψέματα, όπως είναι άλλωστε γενικά οι διακηρύξεις του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος εμφανίζεται να πιστεύει ότι μπορεί να αναστήσει μέσα στα πλαίσια της κυριαρχίας των μονοπωλίων τις συνθήκες του προμονοπωλιακού καπιταλισμού.

Αυτό το σχέδιο έχει και μία άλλη πλευρά: απειλεί με όξυνση των διεθνών αντιθέσεων του ιμπεριαλισμού. Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Λατινικής Αμερικής γενικά και της Βραζιλίας ειδικότερα. Το μεγάλο κύμα των ιδιωτικοποιήσεων που προανέφερα, είχε σαν μία από τις πλευρές του και την αγορά από ευρωπαϊκές εταιρίες πολλών επιχειρήσεων στη Βραζιλία, στην Αργεντινή, στη Χιλή και αλλού. Αυτή τη στιγμή οι Ευρωπαίοι είναι οι μεγαλύτεροι επενδυτές στη Λατινική Αμερική και ανταγωνίζονται άμεσα τους Αμερικανούς. Το κόμμα μας έχει δηλώσει ότι θεωρεί την ALCA σαν ζωτικό σχέδιο για τους Αμερικανούς, γιατί αν δεν υπάρχει η ALCA θα είναι πολύ δύσκολο να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό με την Ευρώπη ή ακόμη και με την Ιαπωνία. Το Κόμμα μας θεωρεί την ALCA σαν απειλή για την εθνική κυριαρχία και η εφαρμογή της δε θα είναι εύκολη. Μέσα στις κυρίαρχες τάξεις της Βραζιλίας υπάρχουν σοβαρές αντιδράσεις και η ίδια η κυβέρνηση της Βραζιλίας, παρόλη τη σύνδεσή της με τις ΗΠΑ διαμαρτυρήθηκε για την ALCA. Ακόμη και τμήματα των Ενόπλων Δυνάμεων της Βραζιλίας έχουν αντιρρήσεις για την κυριαρχία των Αμερικανών. Δεν πρόκειται συνεπώς για κάτι εύκολο που θα γίνει με άνεση.

Το Κόμμα μας πιστεύει ότι και η πολιτική και η εκλογική δραστηριότητα που αρχίζει, αλλά και η γενική κοινωνική πάλη πρέπει να περιστραφεί γύρω από το θέμα της ALCA και η οργάνωση μιας εκστρατείας ενάντια στην ALCA πρέπει να είναι καθήκον προτεραιότητας όχι μόνο για το λαό μας, αλλά και για όλους τους λατινοαμερικανικούς λαούς. Ενημερωτικά προσθέτω ότι έχει καθοριστεί μία μεγάλη συνάντηση των κοινωνικών δυνάμεων που παλεύουν ενάντια στην ALCA, στην Αβάνα το Νοέμβρη του 2002 και ότι μεταξύ του Σεπτέμβρη του 2002 και του Μάρτη του 2003 θα γίνουν διάφορα δημοψηφίσματα για να ρωτηθούν οι λαοί των χωρών αυτών αν συμφωνούν με την ALCA ή όχι. Πιστεύουμε ότι οι κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, αν είναι σοβαρές κυβερνήσεις, θα πρέπει να κάνουν επίσημα δημοψηφίσματα για το θέμα αυτό.

Θέλω να είμαι σαφής: Το Κόμμα μας δεν έχει τίποτε εναντίον του ελεύθερου εμπορίου, ενός ελευθέρου εμπορίου σε διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές. Το κόμμα μας επίσης δεν έχει τίποτε ενάντια στην ολοκλήρωση και τάσσεται υπέρ των καλών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Το κόμμα μας είναι διατεθειμένο να εξετάσει τοποθετήσεις που προήλθαν από διάφορες λατινοαμερικανικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της βραζιλιανικής, για τη δημιουργία μιας ζώνης ελευθέρου εμπορίου της Νότιας Αμερικής. Φυσικά, δε μιλάμε εδώ για έναν επαναστατικό ή σοσιαλιστικό συνασπισμό, αλλά για μία προσπάθεια διαφύλαξης της εθνικής κυριαρχίας, ακόμη και στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος.

Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω το ΚΚΕ για τις προσπάθειες που κατέβαλε και για το ρόλο που έπαιξε και παίζει στη δημιουργία ενός ευνοϊκού κλίματος, στα πλαίσια του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, με την οργάνωση των Διεθνών Συναντήσεων των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων από ολόκληρο τον κόσμο στην Αθήνα και όχι μόνο.