Στην ισοπέδωση της Πρόνοιας και την κατάργησή της ως αυτοτελούς τομέα άσκησης κοινωνικής πολιτικής σε κεντρικό επίπεδο οδηγεί το σχέδιο νόμου για την Αναδιοργάνωση του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας, που ετοιμάζει το υπουργείο Υγείας και δεν αποκλείεται να προωθηθεί η ψήφισή του στα Θερινά Τμήματα της Βουλής. Το ενδεχόμενο της ψήφισης απ' τα Θερινά Τμήματα της Βουλής δεν απέκλεισε -αν και το θεωρεί δύσκολο- και ο υπουργός Υγείας Κ. Στεφανής σε μια συνάντησή του με αντιπροσωπεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ) πριν 15 μέρες.

Το σχέδιο προβλέπει τη μεταφορά των -κατά τόπους- μονάδων και των υπηρεσιών Πρόνοιας στα Περιφερειακά Συστήματα Υγείας (ΠεΣΥ) γεγονός που -εκτός από την παραπέρα κατάτμηση των μονάδων- απαλείφει διά παντός την έννοια της Πρόνοιας ή της Κοινωνικής Φροντίδας, όπως την είχε μετονομάσει η κυβέρνηση με το νόμο 2646/1998, και είχε συρρικνώσει απελπιστικά τις ήδη υπολειτουργούσες μονάδες, ενώ περιόρισε ακόμα περισσότερο τις παροχές.

Η πολιτική της ισοπέδωσης συνοδεύεται απ' την προκρούστεια λογική της κατάργησης υπηρεσιών και δομών -που υπήρχαν, έστω και ως σχεδιασμοί στα χαρτιά.

• Με το νέο σχέδιο νόμου δε διατηρείται ούτε το Κέντρο Βρεφών «Η Μητέρα» ως αυτοτελές ίδρυμα, με την παλιά μορφή του ως ΝΠΙΔ, όπως προέβλεπε ένα νομοσχέδιο που είχε αποκαλύψει ο «Ρ» στις 9.6.2002.

Τώρα το «Μητέρα» θα ενταχτεί όπως και άλλες μονάδες στο Γ' ΠεΣΥ Αττικής.

• Καταργούνται οι Ειδικές Εστίες του ΠΙΚΠΑ σε Καρπενήσι, Δελβινάκι Ιωαννίνων, Αμφιλοχία, Καρδίτσα, Σέρρες, Αλεξανδρούπολη και Δεσκάτη Γρεβενών.
• Καταργούνται ακόμα τα θεραπευτήρια χρόνιων παθήσεων Αχαΐας, Εβρου, Κορίνθου, Κομοτηνής, το Κέντρο Προστασίας Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες Εβρου και το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Πωγωνιανής Ιωαννίνων.
• Τα Ιδρύματα των Βρεφονηπιακών Σταθμών Αθηνών (ΙΒΣΑ) Θεσσαλονίκης (ΙΒΣΘ) και Λάρισας (ΙΒΣΛ) θα λειτουργήσουν μέχρι την 31.12.2002, «οπότε και καταργούνται» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το σχέδιο νόμου.

Οι συγχωνεύσεις και οι καταργήσεις θα συνεχιστούν και στα πλαίσια των ΠεΣΥ:

-Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι με Προεδρικά Διατάγματα μπορούν «να ιδρύονται νέες μονάδες» ή «να συγχωνεύονται ή να καταργούνται ολικά ή μερικά μονάδες κοινωνικής φροντίδας του ΠεΣΥ».

-Επίσης προβλέπει ότι το ΔΣ του ΠεΣΥ μπορεί να εισηγείται στον υπουργό Υγείας «την ίδρυση νέων μονάδων την κατάργηση ή τη συγχώνευση αυτών».

Το βασικό χαρακτηριστικό του προηγούμενου νόμου 2646/98, που ψήφισε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ήταν οι συγχωνεύσεις, ενώ δημιουργήθηκε ως κεντρικό όργανο ο Εθνικός Οργανισμός Κοινωνικής Φροντίδας (ΕΟΚΦ), στον οποίο συγχωνεύτηκαν το Κέντρο Βρεφών «Η Μητέρα», ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας (ΕΟΠ) και το ΠΙΚΠΑ.

Τώρα ο ΕΟΚΦ καταργείται μέσα σε έξι μήνες μετά τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Ετσι ο ΕΟΠ και το ΠΙΚΠΑ παύουν να υπάρχουν πια και κατ' όνομα, ενώ οι εργαζόμενοι μετατάσσονται.

Στα ΠεΣΥ μεταφέρονται τα Ιατροκοινωνικά Κέντρα και οι παιδικές πολυκλινικές του ΠΙΚΠΑ που είχαν μεταφερθεί στο ΕΣΥ, ενώ τα Κέντρα Φροντίδας Οικογένειας (ΚΕΦΟ) του ΕΟΚΦ θα μεταφερθούν στους οικείους Οργανισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η περιουσία, η κυριότητα και κάθε άλλο εμπράγματο δικαίωμα επί του συνόλου της κινητής και ακίνητης περιουσίας των φορέων που καταργούνται, συγχωνεύονται ή περιέρχονται αυτοδικαίως και χωρίς αντάλλαγμα, στα ΠεΣΥ στα οποία εντάσσονται ως αποκεντρωμένες μονάδες κοινωνικής φροντίδας. Το ΠεΣΥ διαθέτει τα περιουσιακά στοιχεία των αποκεντρωμένων μονάδων του, για τα οποία υπάρχει δέσμευση από τις περί κληρονομιών, κληροδοσιών και δωρεών διατάξεις, ειδικά και αποκλειστικά για το σκοπό για τον οποίο αφιερώθηκαν και με τους όρους που τέθηκαν με τις πράξεις εν ζωή ή αιτία θανάτου.

Για το έτος που θα γίνει η μεταβίβαση ή συγχώνευση των φορέων η προκαλούμενη δαπάνη βαρύνει τους προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων, με μεταφορά της σχετικής πίστωσης στους προϋπολογισμούς των φορέων υποδοχής. Για τα επόμενα χρόνια οι πιστώσεις θα εγγράφονται στους προϋπολογισμούς των φορέων υποδοχής.

Τα όργανα διοίκησης των αποκεντρωμένων μονάδων κοινωνικής φροντίδας των ΠεΣΥ είναι η Επιτροπή Διοίκησης και ο πρόεδρος.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει την επανασύσταση -και τη λειτουργία ως ΝΠΔΔ- του Εθνικού Κέντρου Αμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (ΕΚΑΚΒ), που είχε συσταθεί με το νόμο 2646/98.

Το ΕΚΑΚΒ εγκαινίασε ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης στις 25.6.2002. Μάλιστα στη διάρκεια των εγκαινίων ο Κ. Σημίτης έδωσε και το στίγμα της πολιτικής που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση μετά την ισοπέδωση της Πρόνοιας. «Στο χώρο της Πρόνοιας, είπε ο πρωθυπουργός, προωθούμε την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού και προσβάσιμου δικτύου κοινωνικών υπηρεσιών που προσφέρει βοήθεια σε όλους τους πολίτες. Και αυτό χωρίς να ακολουθείται η παραδοσιακή μορφή επιδοματικής ή ιδρυματικής φροντίδας. Γιατί αυτή η παραδοσιακή μορφή κρατάει μακριά αυτούς στους οποίους παρέχεται η βοήθεια, σε ένα περιβάλλον το οποίο δε δίνει την αίσθηση ή το κλίμα της συμπαράστασης. Στόχος μας δεν είναι η διαιώνιση των παροχών, δηλαδή να έχουμε ανθρώπους που να στηρίζονται στα ιδρύματα και τίποτε άλλο».

Σκοπός του ΕΚΑΚΒ, όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, είναι ο συντονισμός του δικτύου παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας σε άτομα ή οικογένειες που έχουν ανάγκη κοινωνικής βοήθειας. Το ΕΚΑΚΒ θα λειτουργήσει με το προσωπικό του ΕΟΚΦ που καταργείται, ενώ προβλέπεται η προκήρυξη 100 ακόμα θέσεων.

Κεντρικό ρόλο φαίνεται να ανατίθεται στο Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Φροντίδας (ΕΣΥΚΦ) -είχε συσταθεί με το νόμο 2646/98- και την επανασύστασή του προβλέπει το σχέδιο νόμου.

Το ΕΣΥΚΦ θα διοικείται από εντεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο, στο οποίο μετέχει και ο γενικός διευθυντής Πρόνοιας του υπουργείου Υγείας. Μεταξύ των σκοπών του ΕΣΥΚΦ η προώθηση του «δημόσιου διαλόγου», η ανάπτυξη εθνικού παρατηρητηρίου για την αναπηρία, η τήρηση Εθνικού Μητρώου Υιοθεσιών και η άσκηση των αρμοδιοτήτων που ανήκαν στον ΕΟΚΦ σχετικά με την ταπητουργία και τις υπηρεσίες οικοτεχνίας του ΕΟΠ.

Πόροι του ΕΚΑΚΒ και του ΕΣΥΚΦ είναι: Επιχορηγήσεις από τον Τακτικό Κρατικό Προϋπολογισμό και τον προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων. Δωρεές, κληροδοτήματα και άλλες παροχές τρίτων. Εσοδα από την εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων. Κάθε άλλο έσοδο που προκύπτει από τη δραστηριότητά τους. Εσοδα από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή άλλων ελληνικών, διεθνών ή μη κερδοσκοπικών Οργανισμών και άλλες ερευνητικές δραστηριότητες.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει την ίδρυση Εθνικού Παρατηρητηρίου με αναπηρίες που θα διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο και θα έχει ως σκοπό τη συστηματική έρευνα, ανάλυση και παρουσίαση των εξελίξεων σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες στην Ελλάδα και διεθνώς.

Οι οργανικές θέσεις των καταργούμενων φορέων μεταφέρονται στο ΠεΣΥ, στην περιφέρεια του οποίου κάθε φορέας υπάγεται και κατανέμονται με απόφαση του υπουργού Υγείας και Πρόνοιας μετά από πρόταση του ΔΣ στις αποκεντρωμένες μονάδες κοινωνικής φροντίδας του ΠεΣΥ.

• Το προσωπικό του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας Πωγωνιανής Ιωαννίνων μετατάσσεται αυτοδικαίως στο ΠεΣΥ Ηπείρου και εντάσσεται με απόφαση του ΔΣ σε κενές οργανικές θέσεις των αποκεντρωμένων μονάδων κοινωνικής φροντίδας.
• Οι οργανικές θέσεις των καταργούμενων Ειδικών Εστιών του ΠΙΚΠΑ μεταφέρονται στο αντίστοιχο ΠεΣΥ και κατανέμονται με απόφαση του υπουργού Υγείας μετά από πρόταση του ΔΣ στις αποκεντρωμένες μονάδες του ΠεΣΥ.
• Το προσωπικό των κεντρικών υπηρεσιών των ΚΕΦΟ, που υπηρετεί στις έδρες των νομών μεταφέρεται ή μετατάσσεται σε έναν από τους ΟΤΑ πρώτου βαθμού του νομού ή σε αποκεντρωμένη μονάδα κοινωνικής φροντίδας του οικείου ΠεΣΥ, που επιλέγει με δήλωση, την οποία υποβάλει στον ΕΟΚΦ μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο μηνών από τη δημοσίευση του νόμου.

Οι εργαζόμενοι των φορέων που μεταφέρονται ή συγχωνεύονται διατηρούν τους κλάδους και τις θέσεις που κατέχει. Οι θέσεις αυτές μετατρέπονται αυτοδίκαια σε οργανικές θέσεις αντίστοιχου κλάδου στο οικείο ΠεΣΥ με την ίδια σχέση εργασίας. Ο συνολικός χρόνος υπηρεσίας του υπαλλήλου, που έχει αναγνωριστεί ή διανυθεί στο φορέα από τον οποίο αυτός προέρχεται, λαμβάνεται υπόψη για τη μισθολογική του εξέλιξη.

Ομως, οι επιπλέον τακτικές αποδοχές που έπαιρνε ο εργαζόμενος από το προγενέστερο εργοδοτικό του φορέα, πριν την ανωτέρω ένταξη, διατηρούνται ως προσωπική διαφορά, η οποία μειώνεται με οποιαδήποτε αύξηση των αποδοχών ή απολαβών, από οποιαδήποτε αιτία και αν προέρχεται, μέχρι πλήρους εξισώσεως με τις αποδοχές και τις απολαβές της νέας θέσης. Ο συνολικός χρόνος υπηρεσίας, που έχει αναγνωριστεί ή διανυθεί στο νομικό πρόσωπο από το οποίο προέρχεται ο υπάλληλος, θεωρείται ως πραγματική υπηρεσία για όλα τα θέματα της υπηρεσιακής του κατάστασης.

Με το σχέδιο νόμου γίνονται πιο έντονα τα χαρακτηριστικά της εμπορευματοποίησης και των υπηρεσιών πρόνοιας, καθώς καθιερώνεται πλέον η ισότιμη μεταχείριση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στο χώρο της Πρόνοιας.

Ετσι, λοιπόν, σε κάθε ΠεΣΥ θα συσταθεί αυτοτελές τμήμα Κοινωνικών Υπηρεσιών, το οποίο θα υπάγεται απ' ευθείας στον πρόεδρο του ΠεΣΥ. Στις αρμοδιότητες του τμήματος ανήκουν η διερεύνηση των κοινωνικών αναγκών και των κοινωνικών προβλημάτων σε επίπεδο Περιφέρειας, ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και εφαρμογή προγραμμάτων κοινωνικής φροντίδας, η επιστημονική εποπτεία, ο συντονισμός και η παρακολούθηση εφαρμογής των προγραμμάτων των αποκεντρωμένων μονάδων, η διοικητική ευθύνη για την κατάρτιση του Χάρτη Πρόνοιας της Περιφέρειας και την αξιολόγηση των ιδιωτικών και δημόσιων φορέων παροχής κοινωνικής φροντίδας της Περιφέρειας.

Το σχέδιο αναφέρει καθαρά ότι «ο πρόεδρος του ΠεΣΥ συντονίζει τη δράση όλων των μονάδων παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, που ανήκουν στο ΠεΣΥ της περιφέρειάς του».

Ομως εκεί που φαίνεται καθαρά ότι η ισότιμη αντιμετώπιση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι τα άρθρα και οι διατάξεις που αναφέρονται στις προγραμματικές συμβάσεις και τα ειδικά προγράμματα: Για τον καλύτερο συντονισμό δράσης -αναφέρεται- και την αποτελεσματικότερη παρέμβαση σε κοινούς τομείς αρμοδιοτήτων, ιδίως όσον αφορά την κοινωνική επανένταξη και ενσωμάτωση ατόμων και ομάδων, ως και τη μελέτη και εκτέλεση προγραμμάτων κοινωνικής φροντίδας επιτρέπεται να συνάπτονται προγραμματικές συμβάσεις μεταξύ του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, των λοιπών υπουργείων, των ΠεΣΥ, του ΕΚΑΚΒ και των ΟΤΑ α' και β' βαθμού μεταξύ τους ή με οποιοδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που έχει ειδικώς πιστοποιηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 του Ν. 2646/1998.

Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης ότι κοινωφελή ιδρύματα, καθώς και λοιπά νομικά πρόσωπα και ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα επιτρέπεται, μετά από άδεια της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, να ιδρύουν και λειτουργούν «Ξενώνες Νοσηλευτικής Φροντίδας και Ανακουφιστικής Αγωγής Ασθενών», με σκοπό τη φροντίδα ασθενών που έχουν εξαντλήσει κάθε θεραπευτικό χειρισμό στο νοσοκομείο και χρειάζονται μόνο ανακουφιστική αγωγή και νοσηλευτική φροντίδα.

Με κοινές αποφάσεις των υπουργών Υγείας και Πρόνοιας και των κατά περίπτωση αρμοδίων υπουργών, όπως προβλέπει το σχέδιο, ρυθμίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις έκδοσης αδειών «Ερανικών Συστημάτων Μακράς Διαρκείας» (ΕΣΜΔ), που είναι κάθε μορφή ανάπτυξης δικτύων συλλογής χρημάτων, μέσω της εγκατάστασης ή περιόδευσης συσκευών ή αντικειμένων για χρονικό διάστημα από μια βδομάδα μέχρι έξι μήνες.

Τα ΕΣΜΔ μπορούν να γίνονται:

• από Διεθνείς Οργανισμούς, φορείς, οργανώσεις μη κυβερνητικού χαρακτήρα που έχουν συστήσει επίσημα παραρτήματα στην Ελλάδα και που δεν επιχορηγούνται τακτικά από οποιαδήποτε πηγή του εσωτερικού ή του εξωτερικού, και
• από συνομοσπονδίες ή ομοσπονδίες συλλόγων ή φορέων που λειτουργούν και δραστηριοποιούνται στην ελληνική επικράτεια, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία.