Τι θα συμβεί αν γίνει σεισμός, ενώ - για παράδειγμα - εκείνη την ώρα γίνεται ποδοσφαιρικός αγώνας στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας; Πώς θα προσεγγίσουν ασθενοφόρα και πυροσβεστικά το ιστορικό τρίγωνο της Αθήνας, με το δαιδαλώδες και μόνιμα κορεσμένο κυκλοφοριακά οδικό δίκτυο; Πού θα καταφύγουν οι κάτοικοι π.χ. των Σεπολίων, όπου οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν πολυτέλεια; Τι κακό μπορεί να συμβεί γενικά στην Αθήνα, αν ξαναχτυπήσει ένας ισχυρός σεισμός; Τι προβλήματα θα αντιμετωπίσουν μία προς μία οι γειτονιές;

Η Αθήνα, των μύριων αστικών προβλημάτων, των ελάχιστων ελεύθερων χώρων και των μηδαμινών μέτρων αντισεισμικής θωράκισης!

Ο σεισμός του Σεπτέμβρη 1999, απ' ό,τι διαπιστώνεται, και λίγα προκάλεσε στο τερατούργημα της πρωτεύουσας. Φυσικά, κι αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Ομως, όπως αποδεικνύεται, οι αρμόδιοι δεν πήραν μέτρα. Ούτε παίρνουν τώρα, αν και ο κίνδυνος παραμένει, και ενώ τα κτίρια είναι καταπονημένα από τα 5,9 ρίχτερ της Πάρνηθας.

Για λογαριασμό του Δήμου Αθηναίων το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο συνέταξε και παράδωσε το Δεκέμβρη του 1996, επιχειρησιακό σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση σεισμικής καταστροφής. Το ΕΜΠ «ακτινογράφησε» τα επτά Δημοτικά Διαμερίσματα (ΔΔ). Τις χρήσεις και λειτουργίες που καθένα συγκεντρώνει, τους βασικούς ελεύθερους χώρους και τις γειτονιές. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή των πολεοδομικών και λειτουργικών προβλημάτων και οι προβλέψιμες κυρίαρχες σεισμικές επιπτώσεις. Ειδικότερα ανά ΔΔ καταγράφει ως υπαρκτά προβλήματα:

Μόνιμος κυκλοφοριακός κορεσμός, κατάληψη πεζοδρομίων και λωρίδων κυκλοφορίας από σταθμευμένα οχήματα. Δυσκολίες στην τροφοδοσία καταστημάτων και βιοτεχνιών ιδιαίτερα στις περιοχές του ΔΔ με πυκνό, δαιδαλώδες οδικό δίκτυο και συχνό «μπλοκάρισμα» των διαδρόμων κίνησης σε καθημερινή βάση. Ανάμειξη ασυμβίβαστων χρήσεων και λειτουργιών και συγκέντρωση οχλουσών (π.χ. κέντρα διασκέδασης) σε περιοχές κατοικίας (π.χ. Εξάρχεια και Ψυρρή). Παρουσία προσφυγικών γειτονιών με έντονη υποβάθμιση (γειτονιές Κολοκυνθούς και Λένορμαν). Γειτονιές με εξαιρετικά υψηλές πυκνότητες (Βεΐκου, Κουκάκι, Ιουλιανού, Φιλαδέλφειας). Δυσμενής σχέση οικοδομικού όγκου / ελεύθερων χώρων στο δυτικό τμήμα του ΔΔ (δυτικότερα του άξονα Πατησίων - Αιόλου και βορειότερα της Ερμού). Παλαιότητα μεγάλου τμήματος του οικοδομικού αποθέματος και μειωμένος βαθμός ασφάλειας (έναντι πυρκαγιάς, σεισμικών δονήσεων κλπ), ιδιαίτερα του εμπορικού τριγώνου (πλατεία Ομονοίας - οδός Αθηνάς - οδός Μητροπόλεως - πλατεία Συντάγματος) κατά τις εργάσιμες ώρες και μέρες.

Ως σπουδαιότερα προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Τραυματισμοί στον εσωτερικό ή περιβάλλοντα χώρο κτιρίων μεγάλης ηλικίας (πλέον των 40 ετών). Αποκλεισμός δρόμων - ειδικά στο ιστορικό τμήμα του ΔΔ (νοτιότερα της πλατείας Ομονοίας και δυτικότερα της πλατείας Συντάγματος και της οδού Σταδίου), όπου οι δρόμοι είναι εξαιρετικά στενοί και το δίκτυο δαιδαλώδες - από οικοδομικά υλικά, παγιδευμένα οχήματα κλπ. Εκδήλωση πυρκαγιών στην ίδια ενότητα εξαιτίας αποθηκών και βιοτεχνιών με εύφλεκτα ή εκρηκτικά υλικά. Δυσκολίες στην εκκένωση παλαιών πολυώροφων κτιρίων και παγίδευση ατόμων, λόγω ανεπαρκών προδιαγραφών κατακόρυφης επικοινωνίας μεταξύ των ορόφων. Ατακτη, χωρίς προσανατολισμό κίνηση πεζών και συνακόλουθα τραυματισμός στη μάταιη αναζήτηση ασφαλούς χώρου καταφυγής, λόγω της απουσίας τέτοιων χώρων στο δυτικό τμήμα του ΔΔ (δυτικότερα της οδικής χάραξης Πανεπιστημίου - Πατησίων). Αδυναμία προσέγγισης των θέσεων καταστροφών και όπου υπάρχει ανάγκη, από τα συνεργεία έκτακτης παροχής βοήθειας, λόγω ακαταλληλότητας του οδικού δικτύου, αποκλεισμού του από οικοδομικά υλικά και συμφόρησής του από οχήματα που εκκενώνουν την περιοχή. Καταστροφή οικοδομημάτων και αγαθών ιστορικής - αισθητικής σπουδαιότητας.

Υποβάθμιση του Ν. Κόσμου λόγω ανάμειξης των κατοικιών με οχλούσες χρήσεις και λόγω μη εφαρμογής ρυμοτομικού σχεδίου. Ελλειψη έργων υποδομής, λόγω αυθαίρετης δόμησης στο λόφο Κυνοσάργους. Υψηλές πληθυσμιακές πυκνότητες στις γειτονιές Προφ. Ηλία και του Παγκρατίου. Δυσμενής σχέση οικοδομικού όγκου/ ελεύθερων χώρων στις γειτονιές λόφου Κυνοσάργους, Γούβας, Δουργουτίου, Καλλιρρόης, Αγ. Γιάννη και Αγ. Αρτέμη. Απομόνωσή τους από μεγάλους ελεύθερους χώρους, λόγω της «περίφραξής» τους από μεγάλους οδικούς άξονες ταχείας κυκλοφορίας. Ελλιπής εξυπηρέτησή τους από Κέντρα Υγείας, Α' Βοηθειών και Ννοσοκομεία.

Προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Συμφόρηση των αξόνων Καλλιρρόης, Υμηττού και Βουλιαγμένης, καθώς αποτελούν τις βασικές διαδρομές εξόδου από τις ασφυκτικές περιοχές κατοικίας προς τους μεγάλους ελεύθερους χώρους της πόλης (Ζάππειο, Εθνικό Κήπο) και τα προάστια. Αποκλεισμός οδών στο λόφο Κυνοσάργους. Συμφόρηση στις μικρές πλατείες των συνοικιών Δουργούτι, Ν. Κόσμος, Γούβα, Προφ. Ηλίας. Εγκλωβισμός ατόμων σε ερείπια, ασανσέρ κλπ. Αδυναμία διακίνησης και καθυστερήσεις στην επέμβαση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, λόγω και μεγάλης απόστασης από τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις (τα Κέντρα Υγείας και τα Νοσοκομεία βρίσκονται στο βορειοανατολικό άκρο του Δήμου). Απώλειες μνημείων και αγαθών μεγάλης πολιτισμικής αξίας.

Υποβάθμιση του πολεοδομικού και φυσικού περιβάλλοντος (έλλειψη έργων υποδομής στις περιοχές αυθαίρετης δόμησης Μαρκόνι και Βοτανικός, αυξημένη κυκλοφορία βαρέων οχημάτων στις Πειραιώς, Κηφισού, Π. Ράλλη, Αγ. Αννης, Ιερά Οδό, Ορφέως, Καβάλας, με επιπτώσεις ηχητικής και ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις γειτνιάζουσες περιοχές κατοικίας Γκαζοχωρίου, Κεραμεικού, Μεταξουργείου, Προφ. Δανιήλ κλπ. Μεγάλη απόσταση γειτονιών από ελεύθερους χώρους ή τεράστιες δυσκολίες πρόσβασης λόγω κυκλοφοριακών εμποδίων. Προχωρημένη ηλικία και κακή κατάσταση πολλών οικοδομών (αυθαίρετες, κακοσυντηρημένες κλπ).

Προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Πυρκαγιές σε βιομηχανίες, αποθήκες κλπ. Καταστροφές σε οικοδομήματα μνημειακής αξίας. Προβλήματα στις εγκαταστάσεις του υποσταθμού ΔΕΗ. Οδικά ατυχήματα λόγω ανυπαρξίας ασφαλούς πεζοδρομικού δικτύου που να οδηγεί σε ελεύθερους χώρους, αλλά και λόγω της ανάμειξης της κυκλοφορίας των βαρέων οχημάτων με οχήματα έκτακτης επέμβασης και ΙΧ αυτοκίνητα που εκκενώνουν τις περιοχές κατοικίας. Συμφόρηση και αποκλεισμός των τμημάτων του οδικού δικτύου με ανεπαρκή διαστασιολογικά χαρακτηριστικά, από μπάζα, παγιδευμένα αυτοκίνητα κλπ στις περιοχές αυθαιρέτων. Τραυματισμοί και παγιδεύσεις ατόμων σε παλαιά, αυθαίρετα ή κακοσυντηρημένα κτίρια.

Ανεπάρκεια ελεύθερων και πράσινων χώρων. Μικρή έκταση και συχνά ακατάλληλη θέση των σχολείων. Ανεπαρκής εξυπηρέτηση του ΔΔ από εγκαταστάσεις και κέντρα περίθαλψης. Απομόνωσή του από άλλα ΔΔ και το κέντρο του Δήμου, λόγω της διαμεσολάβησης της σιδηροδρομικής γραμμής. Κακή ποιότητα των έργων υποδομής και των κτιριακών κατασκευών στις γειτονιές αυθαιρέτων (Σεπόλια, Κολοκυνθού, λόφος Σκουζέ).

Προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Τραυματισμοί πεζών λόγω ανυπαρξίας, έλλειψης ασφάλειας ή ακαταλληλότητας των πεζοδρόμων. Συμφόρηση σε χώρους καταφυγής. Συμφόρηση των οδικών αξόνων Λένορμαν, Σεπολίων και Λιοσίων, που αποτελούν τους μόνους άξονες εξόδου από το ΔΔ. Προβλήματα ασφαλούς εκκένωσης των σχολείων. Παγίδευση ατόμων σε παλαιές, κακοσυντηρημένες αυθαίρετες κατασκευές ή με δύσκολη κατακόρυφη επικοινωνία μεταξύ των ορόφων. Παγίδευση πεζών και οχημάτων σε αδιέξοδα, στενούς δρόμους με στροφές, προβληματικές διασταυρώσεις κλπ. Αδυναμία προσέγγισης στα συμβάντα επείγουσας ανάγκης από τα συνεργεία παροχής βοήθειας. Προβλήματα στις σιδηροδρομικές γραμμές.

Ανάμειξη κατοικίας με οχλούσα βιομηχανία στην περιοχή Προμπονά. Πλήρης απουσία πράσινων χώρων. Εξαιρετικά μεγάλες πληθυσμιακές πυκνότητες και υψηλή οικοδομική φόρτιση στις γειτονιές Κολιάτσου, Αγ. Λουκά, Αγ. Παρασκευής, Αγ. Ελευθερίου, Κάτω Πατήσια. Ανεπαρκές και ανασφαλές πεζοδρομικό δίκτυο. Μικρά και ακατάλληλα σχολικά γήπεδα. Κακή κυκλοφοριακή και συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση των περιοχών Προμπονά, Νέα Πατήσια, Ριζούπολη.

Προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Πανικός των κατοίκων και αδυναμία εξεύρεσης ασφαλών ελεύθερων χώρων καταφυγής, παράλληλα με το συνωστισμό στους υπάρχοντες. Κυκλοφοριακός αποκλεισμός της οδού Αχαρνών, καθώς αποτελεί τον κύριο άξονα εξόδου από το ΔΔ, αλλά και το Δήμο γενικότερα. Δυσκολίες στην εκκένωση σχολείων και βρεφονηπιακών σταθμών. Τραυματισμοί στα πεζοδρόμια, παγιδεύσεις οχημάτων σε στενά και αδιέξοδα. Αδυναμία προσέγγισης σε ορισμένες θέσεις καταστροφών από τα συνεργεία παροχής βοήθειας. Βλάβες στις γραμμές του ΗΣΑΠ.

Παντελής απουσία ασφαλών πεζοδρομίων που να συνδέουν γειτονιές με ελεύθερους χώρους. Υποβάθμιση φυσικού και κτισμένου περιβάλλοντος στο ΔΔ, λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης, απουσίας πρασίνου, ηχορύπανσης σε αρκετές γειτονιές, επιδείνωσης της κατάστασης του κτιριακού αποθέματος λόγω μη ανανέωσής του και εκκένωσης/εγκατάλειψης πολλών διαμερισμάτων. Ακαταλληλότητα και μικρό μέγεθος των σχολείων που ασφυκτιούν ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Κυκλοφοριακός κορεσμός και μη διαθεσιμότητα χώρων στάθμευσης. Ελλειψη έργων υποδομής στη γειτονιά αυθαιρέτων Αλεπότρυπα. Μεγάλη πληθυσμιακή φόρτιση γειτονιών που δεν ικανοποιούν ούτε τις στοιχειώδεις προδιαγραφές ασφάλειας, υγιεινής, κυκλοφοριακής εξυπηρέτησης και εξυπηρέτησης από κοινωφελείς λειτουργίες.

Προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Δυσκολίες στην εκκένωση παλαιών πολυκατοικιών μεγάλου κυβισμού, ιδιαίτερα από ηλικιωμένους, ΑμΕΑ και παγιδεύσεις σε ασανσέρ. Δυσκολίες στην εκκένωση και ασφαλή μεταφορά μαθητών σε χώρους καταφυγής, λόγω σχετικής ακαταλληλότητας των προδιαγραφών των σχολικών προαυλίων. Παγίδευση κατοίκων σε οχήματα σε αποκλεισμένους από «μπάζα» ή μπλοκαρισμένους από την κυκλοφορία δρόμους, λόγω γενικευμένης χρήσης του ΙΧ για έξοδο από το ΔΔ. Κυκλοφοριακός κορεσμός και συμφόρηση των αξόνων που οδηγούν σε μεγάλους ελεύθερους χώρους ή προάστια (Αχαρνών, Πατησίων, Κυψέλης, Ευελπίδων). Ατυχήματα στα πεζοδρόμια. Πυρκαγιές και παγιδεύσεις ατόμων σε κέντρα διασκέδασης και ταβέρνες της Φωκ. Νέγρη. Συμφόρηση στους ελάχιστους χώρους καταφυγής του ΔΔ.

Μεγάλες οικοδομικές πυκνότητες, ειδικά στις γειτονιές Γκύζη, Πεδίο Αρεως, Αγ. Θωμάς, Ιπποκράτειο, Νοσοκομεία Παίδων, Κάτω Ερυθρός. Κατακερματισμός του ΔΔ από λεωφόρους και οδικές αρτηρίες με κυκλοφοριακό κορεσμό σχεδόν όλο το 24ωρο. Εντονες τοπογραφικές κλίσεις σε πυκνοδομημένες περιοχές της Ν. Φιλοθέης - Τουρκοβουνίων. Μικρά και ακατάλληλα ως προς τη θέση σχολικά γήπεδα. Ελλειψη χώρων στάθμευσης και κατάληψη λωρίδων κυκλοφορίας από σταθμευμένα οχήματα, με όξυνση του προβλήματος γύρω από τα νοσοκομεία πχ Λαϊκό και Παίδων «Αγία Σοφία». Ανυπαρξία χώρων εκτόνωσης γύρω από το γήπεδο του ΠΑΟ στην Αλεξάνδρας.

Προβλήματα που πρέπει να αναμένονται μετασεισμικά: Συμφόρηση στις λεωφόρους Μεσογείων, Κηφισίας, Μιχαλακοπούλου, Αλεξάνδρας, Κατεχάκη, ιδιαίτερα στις λωρίδες που οδηγούν προς ελεύθερους χώρους και προάστια. Προβλήματα στην εκκένωση σχολείων και τη μεταφορά των μαθητών σε ασφαλείς χώρους. Συμφόρηση στα προαύλια των Νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας. Ατυχήματα λόγω πανικόβλητων μετακινήσεων πεζών, απουσίας ελεύθερων χώρων στο εσωτερικό γειτονιών και καταφυγής των περισσότερων κατοίκων στα ΙΧ. Οξύτατα προβλήματα στην εκκένωση του γηπέδου του ΠΑΟ, αν οι δονήσεις συμβούν εν ώρα αγώνα. Αδυναμία προσέγγισης των οχημάτων έκτακτης ανάγκης σε περιοχές του οδικού δικτύου με ανεπαρκή διαστασιολογικά χαρακτηριστικά (στενοί δρόμοι με έντονες κλίσεις στα Τουρκοβούνια, το Πολύγωνο κι αλλού). Προβλήματα εκκένωσης νοσοκομείων, κινηματογράφων, θεάτρων, πολυκαταστημάτων και άλλων κεντρικών λειτουργιών με αυξημένες πληθυσμιακές συγκεντρώσεις.

Ο Μαν. Δανδουλάκης, δημοτικός σύμβουλος της «Συμπαράταξης για την Αθήνα» μιλά για μεγάλες ευθύνες της δημοτικής αρχής, διότι ενώ χρόνια τώρα έχει τη μελέτη του ΕΜΠ για τους κινδύνους από σεισμό στην πόλη και τι μέτρα πρέπει να παρθούν, δεν έχει κάνει τίποτα. Σημειώνει ότι στο ενδιάμεσο τα περιγραφόμενα από τους επιστήμονες προβλήματα οξύνθηκαν παραπέρα, χωρίς αυτό να συγκινεί τη δημοτική πλειοψηφία, και παρότι η «Συμπαράταξη» φέρνει και ξαναφέρνει το ζήτημα στο Δημοτικό Συμβούλιο.

Η «Συμπαράταξη» προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Συμπληρώνει ότι αυτά πρέπει να παρθούν άμεσα και καταγγέλλει την εφαρμοζόμενη πολιτική, που στο όνομα του κέρδους, θέτει σε κίνδυνο ή και θυσιάζει ανθρώπινες ζωές. Τα στελέχη του συνδυασμού αποσαφηνίζουν ότι οι νεκροί, οι τραυματίες και οι άστεγοι είναι το φυσικό επακόλουθο της αντιλαϊκής πολιτικής, που υποτάσσει πλήρως την ανθρώπινη ζωή στους νόμους του κέρδους. Οτι οι αιτίες της τραγωδίας από τον κάθε σεισμό, πρέπει να αναζητιούνται στην αντιλαϊκή πολιτική γης και στη χρήση της, στην ανυπαρξία προγραμμάτων λαϊκής στέγης, στην απουσία αντισεισμικής θωράκισης, που αποτελούν μερικές από τις βασικές πλευρές του προβλήματος. Σημειώνουν τις μεγάλες ευθύνες του κράτους όσον αφορά στην κατεύθυνση, στην επάρκεια και στη μη ουσιαστική εφαρμογή του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου. Πως πρέπει να παρθούν μακροπρόθεσμα μέτρα αντιμετώπισης του φαινομένου. Πως κάθε χρόνο δαπανάμε, ως χώρα, πάνω από 150 δισ. δραχμές για την αποκατάσταση των ζημιών από σεισμούς. Πως η αντισεισμική θωράκιση της χώρας είναι άμεση αναγκαιότητα και απαιτεί ολοκληρωμένο σχεδιασμό, με τα ακόλουθα - μεταξύ άλλων - ειδικά μέτρα όπως:

• Την καταγραφή, παραπέρα έρευνα και μελέτη της σεισμικής επικινδυνότητας της Αττικής.
• Τον επιστημονικό έλεγχο όλων των κτιρίων του Λεκανοπεδίου. Επέκταση των ελέγχων σε όλα τα κτίρια μαζικών συναθροίσεων (Νοσοκομεία, Θέατρα, Κινηματογράφοι, σχολεία, φροντιστήρια, κέντρα διασκέδασης κλπ).
• Για τους χώρους εργασίας - όπου παρατηρούνται οι περισσότεροι νεκροί από σεισμούς - απαιτείται η ουσιαστική και συνδυασμένη εφαρμογή του αντισεισμικού κανονισμού, της νομοθεσίας προστασίας από τον επαγγελματικό κίνδυνο και της Οδηγίας Σεβέζο, που προβλέπει σχέδιο αντιμετώπισης ατυχημάτων μεγάλης έκτασης.
• Χρειάζεται συνεχής ενημέρωση του κόσμου για τη σεισμικότητα της περιοχής του και για τον τρόπο αντιμετώπισης των σεισμών.
• Θεσμοθέτηση σχεδίου αντιμετώπισης του φαινομένου. Επικαιροποίηση και εκσυγχρονισμός, ενίσχυση σε υλικοτεχνική υποδομή και ανθρώπινο δυναμικό του μηχανισμού επέμβασης.
• Υπάρχει ανάγκη μεγιστοποίησης της αντοχής των κτιρίων, με συνεχή επικαιροποίηση των αντισεισμικών κανονισμών και έλεγχο της ποιότητας των οικοδομικών υλικών.

Η «Συμπαράταξη» κάνει ιδιαίτερη μνεία στους ελεύθερους χώρους, που ελαχιστοποιήθηκαν, αφού δόθηκαν για οικοδόμηση, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να καλύψουν, ούτε καν την εκτόνωση σ' αυτούς, μετά το σεισμό. Τονίζει ότι η πάλη για την προστασία τους και για τη δημιουργία νέων, πρέπει να ενταθεί. Θυμίζουν ότι στον περασμένο σεισμό οι δρόμοι της πόλης «φράκαραν» για όλους και για τα οχήματα πρώτης ανάγκης.

Τέλος, η «Συμπαράταξη» είναι αντίθετη στην ιδιωτική ασφάλιση των ακινήτων που προωθεί η κυβέρνηση, γιατί, προκειμένου να αποποιηθεί τις ευθύνες της, επιβάλλει περισσότερα βάρη στους πολίτες και εξυπηρετεί τα κέρδη των ασφαλιστικών εταιριών.