H νίκη του Λουίς Ιγνάθιο Λούλα ντα Σίλβα στις προεδρικές εκλογές στη Βραζιλία είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα πρώτα για τους εργαζόμενους και τους ακτήμονες αγρότες αυτής της μεγάλης λατινοαμερικάνικης χώρας. Ο Λούλα, ηγέτης του Κόμματος των Εργατών, επικεφαλής ενός ευρύτατου συνασπισμού δυνάμεων, μεταξύ των οποίων και το Κομμουνιστικό Κόμμα Βραζιλίας, νίκησε με το υψηλό ποσοστό 61,3% τον εκπρόσωπο του Συντηρητικού Κόμματος Ζοζέ Σέρα, ο οποίος είχε την υποστήριξη του απερχόμενου Προέδρου Καρντόζο.

Ενα σημαντικό μέρος της προεκλογικής συζήτησης αφορούσε στο μεγάλο εξωτερικό χρέος της Βραζιλίας και τους όρους της αποπληρωμής του. Στη συζήτηση αυτή, ο Λούλα υποστήριξε κατ' αρχήν τη θέση της επαναδιαπραγμάτευσης, θέση την οποία υποστηρίζει το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα των κρατών της Λατινικής Αμερικής με επικεφαλής την Κούβα. Από την άλλη, ο Σέρα υποστήριζε ότι η αποπληρωμή του χρέους θα πρέπει να γίνει ομαλά και ότι για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης απαιτείται ένα πρόγραμμα βαθύτατων «διαρθρωτικών αλλαγών».

Τον περασμένο Αύγουστο, όταν ο προεκλογικός αγώνας πέρασε στο τελευταίο στάδιο και οι δημοσκοπήσεις έδιναν ένα σταθερό και μεγάλο προβάδισμα στον Λούλα, η συζήτηση για το εξωτερικό χρέος κατέλαβε την κεντρική θέση στις συζητήσεις. Μπροστά στο ενδεχόμενο της νίκης του Λούλα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, αλλά και μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις συντονίστηκαν σε μια εκστρατεία κινδυνολογίας, εκφοβισμού και ανοιχτού οικονομικού σαμποτάζ.

Σημειώνεται ότι η βραζιλιάνικη οικονομία είναι η ένατη από άποψη μεγέθους οικονομία στον κόσμο. Η Βραζιλία είναι η χώρα των μεγάλων αντιθέσεων, όπου υπολογίζεται ότι το 75% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ενώ το ποσοστό της ανεργίας είναι μεγαλύτερο του 50%. Το καθαρό εξωτερικό χρέος της Βραζιλίας, στα τέλη του δεύτερου τριμήνου του 2002, ήταν 172 δισ. δολάρια, περίπου 40% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και 330% των εξαγωγών. Υπολογίζεται ότι κατά το τρίτο τρίμηνο το χρέος αυξήθηκε σημαντικά, φθάνοντας στο 60% του ΑΕΠ. Το Σεπτέμβρη του 2002, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές, η κυβέρνηση της Βραζιλίας ζήτησε και πήρε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δάνειο ύψους 30,4 δισ. δολαρίων, ενώ δεσμεύτηκε για ένα πρόγραμμα μεγάλων ιδιωτικοποιήσεων, καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, απολύσεων, κλπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την τελετή της υπογραφής της σχετικής σύμβασης ο Μάικλ Μούσα, κορυφαίο στέλεχος του ΔΝΤ, δήλωσε αναφερόμενος στο πρόγραμμα του Λούλα: «Η αγορά γνωρίζει το υφιστάμενο πρόγραμμα και το κρίνει ακατάλληλο»...

Λίγο πριν, τη Βραζιλία είχε επισκεφθεί ο υπουργός Οικονομίας των ΗΠΑ Πολ Ο' Νιλ, ο οποίος τόνισε: «Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να υποστηρίξουν τη Βραζιλία, αν αυτή εξακολουθήσει να ασκεί την ίδια οικονομική πολιτική. Εμείς υποστηρίζουμε τις συνομιλίες των βραζιλιάνικων αρχών με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο»!

Πιο απροκάλυπτη ήταν η παρέμβαση των πολυεθνικών επιχειρήσεων στην προεκλογική περίοδο. Την 1η Αυγούστου και ενώ η «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» δημοσίευε ρεπορτάζ με τίτλο: «Στα πρόθυρα πτώχευσης ξανά η Βραζιλία», ο διευθυντής της μεγάλης επενδυτικής τράπεζας «Κρεντίτ Σουίς», Γουόλτερ Μίτσελ, δήλωνε: «Σε περίπτωση που στις εκλογές του Οκτωβρίου κερδίσει η αντιπολίτευση, η Βραζιλία θα ακολουθήσει ταχύτατα την κατιούσα».

Την παράσταση σ' αυτόν το χορό της κινδυνολογίας και του εκβιασμού των Βραζιλιάνων ψηφοφόρων έκλεψε ο γνωστός και μη εξαιρετέος Τζορτζ Σόρος, ο οποίος λίγες μέρες πριν από τις εκλογές δήλωνε: «Δε θα επιτραπεί στη Βραζιλία να εκλέξει τον Λούλα. Αν εκλεγεί, θα υπάρξει μεγάλη κερδοσκοπική επίθεση στο Κρουζέιρο και θα έχουμε υποχρεωτική στάση πληρωμών και οικονομική καταστροφή πολύ χειρότερη από αυτήν της Αργεντινής. Οπως στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ψήφιζαν μόνον οι Ρωμαίοι, έτσι και στο σύγχρονο παγκόσμιο καπιταλισμό ψηφίζουν μόνον οι Αμερικανοί -όχι οι Βραζιλιάνοι»..!

Ομως, παρά την κινδυνολογία και τις πιέσεις, η νίκη του Λούλα ήταν εντυπωσιακή, αποτυπώνοντας τη λαϊκή θέληση για αλλαγή πολιτικής.

Στο διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών, όπως προκύπτει από δημοσιεύματα μεγάλων αμερικανικών εφημερίδων, φαίνεται ότι επιχειρήθηκε ένα είδος «συμβιβασμού». Στις 24 Οκτώβρη, τρεις μέρες πριν από το δεύτερο γύρο, η «Γουόλ Στριτ» δημοσίευσε ρεπορτάζ, όπου αναφέρεται ότι «ο Λούλα προσπάθησε να καθησυχάσει τους επενδυτές, διαμηνύοντας στα διευθυντικά στελέχη εγχώριων και πολυεθνικών επιχειρήσεων ότι θα στελεχώσει το οικονομικό επιτελείο του και με άτομα έξω από τους κόλπους του Εργατικού Κόμματος».

Στο θέμα της πληρωμής του εξωτερικού χρέους επανέρχεται στις 31 Οκτώβρη, στη «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», ο γνωστός για τις ακραίες απόψεις του Μάρτιν Γουλφ και απευθυνόμενος στο νέο Πρόεδρο της Βραζιλίας σημειώνει: «Ισως πιστεύετε ότι μια επιλογή σας μπορεί να είναι η μη εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους. Αυτό όμως θα εξωθούσε τον ιδιωτικό τομέα σε μη εξυπηρέτηση του χρέους του. Θα εξαφανιζόταν η εμπορική πίστωση και η οικονομία της Βραζιλίας θα περιερχόταν σε κατάσταση πολιορκίας».

Ετσι κι αλλιώς, στη Βραζιλία μετά το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών παίζεται ένα μεγάλο στοίχημα. Η έκβασή του αφορά κυρίως τους εργαζόμενους της Βραζιλίας, όμως όχι μόνον αυτούς. Οι λαοί της Λατινικής Αμερικής προσβλέπουν σε μια αλλαγή με επίκεντρο στην αναδιαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους και την ανατροπή της δικτατορίας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Από την άποψη αυτή, ο νέος Πρόεδρος της Βραζιλίας βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα, από τις απαντήσεις που θα δώσει θα κριθούν πολλά. Ισως μια νέα εποχή γι' αυτήν την πολυβασανισμένη ήπειρο.