Μετά τις επαφές του υπουργού Εξωτερικών στην τουρκική πρωτεύουσα την περασμένη Τετάρτη η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί με αγωνία την εξέλιξη του ευρωαμερικανικού παιχνιδιού για τον καθορισμό ή όχι ημερομηνίας έναρξης διαπραγματεύσεων ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, καθώς είναι σαφές ότι αυτά τα δύο θέματα είναι στενά συνδεδεμένα στο παρασκήνιο των διαβουλεύσεων. Η Αθήνα, πρέπει να σημειωθεί, έχει ταχθεί ανεπιφύλακτα υπέρ των αμερικανικών θέσεων, που υποστηρίζουν την ικανοποίηση του τουρκικού αιτήματος, με την ελπίδα ότι θα εξασφαλίσει την ένταξη της Κύπρου, έστω και χωρίς την επίλυση του προβλήματος, στην Ενωση.

Η Γερμανία και η Γαλλία, μετά από τις ασφυκτικές αμερικανικές πιέσεις, εμφάνισαν χτες μια φόρμουλα για την αντιμετώπιση του προβλήματος του ορισμού ημερομηνίας έναρξης διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Οπως μετέδωσε χτες το ΑΠΕ από τη Γερμανία, η γαλλογερμανική φόρμουλα προβλέπει δύο σταθμούς. Τα μέσα του 2004 ως όριο για την τελική εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης και την 1η του Ιούλη του 2005 ως ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, στη «φόρμουλα» αυτή - που είναι μία παραλλαγή της «φόρμουλας» που συζητούνταν ως «ημερομηνία για την ημερομηνία» - συνέπεσαν ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόσκα Φίσερ, και ο Γάλλος ομόλογός του, Ντομινίκ Ντε Βιλπέν, κατά τη διάρκεια της χτεσινοβραδινής γαλλογερμανικής συνάντησης κορυφής στο Στόρκο του Βραδεμβούργου, και την οποία ανέλαβαν να «ζυμώσουν» με τους συναδέλφους τους ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Κοπεγχάγης σε μία βδομάδα.

Οι πληροφορίες αυτές κυκλοφόρησαν στο Βερολίνο, ύστερα από μία «εμπιστευτική» ενημέρωση στο υπουργείο Εξωτερικών, επισήμως όμως δεν έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής από καμία πλευρά.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η γαλλογερμανική πρόταση για τη σχετική απόφαση, που θα κληθούν να λάβουν οι «15» στην πρωτεύουσα της Δανίας, προβλέπει την επιβεβαίωση του «επί της αρχής "ναι"» για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, που διατυπώθηκε πριν τρία χρόνια στο Ελσίνκι με την αναγνώρισή της ως υποψήφιας προς ένταξη χώρας, καθώς και δύο ημερομηνίες: Στα μέσα του 2004 θα πρέπει να υπάρξει μία εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με τα λεγόμενα κριτήρια της Κοπεγχάγης και, υπό την προϋπόθεση ότι η εισήγηση θα είναι θετική, τότε προτείνεται η 1η του Ιούλη 2005 ως ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Ασαφής, ως προς το «υποκείμενο» που θα λάβει την απόφαση για το πέρασμα από το πρώτο βήμα στο δεύτερο, είναι πάντως η πρώτη ημερομηνία - τα μέσα του 2004 - δεδομένου ότι, αν τηρηθεί το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα της διεύρυνσης που θα αποφασιστεί στη σύνοδο της Κοπεγχάγης, μέχρι και την επικύρωσή της από όλα τα εθνικά Κοινοβούλια των «παλιών» χωρών-μελών, από 1η του Μάη 2004 οι «15» θα είναι πλέον «25».

Πάντως, η Αγκυρα δε φαίνεται προς το παρόν να ικανοποιείται από τη γαλλογερμανική πρόταση, διεκδικώντας κάτι περισσότερο. Ετσι, λοιπόν, εμφανίζεται να αντιτίθεται στην έναρξη διαπραγματεύσεων για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 2005, καθώς θα αντιμετωπίσει «εξαιρετικές δυσκολίες» να πείσει την κοινή της γνώμη να αποδεχτεί την ημερομηνία αυτή, σύμφωνα με τη χτεσινή δήλωση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών.

Σε σίριαλ εξελίχθηκε η διαδικασία της επίδοσης της απάντησης του Ρ. Ντενκτάς στον Κ. Ανάν. Σύμφωνα με όσα είχαν συμφωνηθεί, οι δύο πλευρές θα έδιναν ταυτόχρονα, αργά προχτές το βράδυ - ο Γλ. Κληρίδης από τη Λευκωσία και ο Ρ. Ντενκτάς από τη Ν. Υόρκη - την απάντησή τους στον ΓΓ του ΟΗΕ. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, αφού προηγουμένως έλαβε τη διαβεβαίωση ότι ο Ντενκτάς είναι κι αυτός έτοιμος, έστειλε το φάκελο με τις ελληνοκυπριακές θέσεις. Ομως χάλασε το... φαξ και η τουρκοκυπριακή απάντηση δε δόθηκε. Ετσι η ελληνοκυπριακή πλευρά... ζήτησε πίσω και έλαβε το δικό της φάκελο. Τελικά δόθηκαν και οι δύο φάκελοι χτες το απόγευμα. Από την πλευρά του ΟΗΕ δόθηκε η διαβεβαίωση στην ελληνοκυπριακή πλευρά ότι ο φάκελος που επέδωσε επεστράφη άθικτος.

Την επίδοση των απαντήσεων στον Κ. Ανάν ο Ρ. Ντενκτάς τη συνόδευσε με δηλώσεις αδιαλλαξίας όπως ότι «γάμος με το ζόρι δε γίνεται» και ότι το «σχέδιο Ανάν» χρειάζεται σε βάθος μελέτη.

Τη στάση της τουρκοκυπριακής πλευράς σχολίασε χτες και ο υπουργός Τύπου Χρ. Πρωτόπαππας, ο οποίος ανέφερε ότι «αυτά που γίνονται το τελευταίο 24ωρο από την τουρκοκυπριακή πλευρά δημιουργούν σοβαρό προβληματισμό και σοβαρά ερωτήματα» και μίλησε για κωλυσιεργία.

Ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Δ. Χριστόφιας, μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου, απέρριψε τη λογική ότι μετά την ένταξη η Ευρωπαϊκή Ενωση θα χάσει το ενδιαφέρον της για λύση και τόνισε ότι η διαπραγμάτευση πρέπει να συνεχιστεί μετά την Κοπεγχάγη, με εντατικούς ρυθμούς, με στόχο την κατάληξη σε συμφωνία το ταχύτερο δυνατό. Δεν έκρυψε πάντως την αγωνία του για την τροπή που παίρνουν οι εξελίξεις στο Κυπριακό, λέγοντας ότι το «σχέδιο Ανάν» δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, αλλά αποτέλεσμα μιας πορείας που ξεκίνησε με τη δήλωση της «Ομάδας των Οκτώ», με την οποία ζητούσε να κατατεθούν «όλα στο τραπέζι», τη δήλωση του Κόφι Ανάν το Σεπτέμβρη του 2002, τις άτυπες συνομιλίες και τα έγγραφα που κατατέθηκαν στη διάρκεια αυτών των συνομιλιών, αλλά και από την αρχή της τελευταίας δεκαετίας. Εξήγησε ωστόσο ότι το ΑΚΕΛ αποδέχτηκε το «σχέδιο Ανάν» ως βάση για διαπραγμάτευση, λαμβάνοντας υπόψη τα αρκετά θετικά στοιχεία του σχεδίου, αλλά και συνειδητοποιώντας την ανάγκη για λύση όσο πιο γρήγορα γίνεται.

Στο μεταξύ όπως ανακοίνωσε ο Δ. Χριστόφιας, ως πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής, το Εθνικό Συμβούλιο δε θα συνοδεύσει ως σώμα τον Πρόεδρο Γλ. Κληρίδη στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης στις 12 Δεκέμβρη. Η απόφαση λήφθηκε, όπως είπε, σε πρωινή σύσκεψη αρχηγών ή εκπροσώπων των κομμάτων στη Βουλή. Ο Δ. Χριστόφιας, σχολιάζοντας το θέμα της απάντησης στον Κόφι Ανάν, μίλησε για προχειρότητες και είπε ότι κάποιοι βιάστηκαν. Είπε επίσης ότι ο Πρόεδρος της Κύπρου δεν είναι δυνατόν να δεχτεί να υπογράψει στην Κοπεγχάγη οποιαδήποτε λύση στο Κυπριακό, αν ακόμη και την τελευταία στιγμή η τουρκική πλευρά πει ότι αποδέχεται το σχέδιο ως έχει, αφού είναι δεσμευμένος με την απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου ότι χρειάζεται να γίνει διαπραγμάτευση.

«Μέχρι την 9η Δεκέμβρη η Τουρκία θα έχει συμμορφωθεί με όλα όσα ζητάει η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) (...) Αν δε δοθεί ημερομηνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων θα 'ναι μια πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών (...) Το Κυπριακό δε συνδέεται (...) αν μας δώσετε ημερομηνία θα 'ναι ευκολότερο για μας να δείξουμε ευελιξία στο Κυπριακό (...) αν η Κύπρος ενταχθεί και η Τουρκία δεν πάρει ημερομηνία, τότε η τουρκική κυβέρνηση θα 'χει μεγάλο πρόβλημα (...). Αν η Κύπρος γίνει δεκτή διχοτομημένη ή μισή ή ολόκληρη χωρίς τη συναίνεση της τουρκικής πλευράς, τότε θα 'ναι ένα άρρωστο μωρό που γεννιέται στα χέρια της ΕΕ, κάτι που δεν είναι υγιές και θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα στο μέλλον».

Τα ανωτέρω δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Γιασέρ Γιακίς, χτες στις Βρυξέλλες μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο της Κομισιόν Ρομάνο Πρόντι. Η Τουρκία κατέστησε σαφές ότι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης απαιτεί να της δοθεί καθορισμένη ημερομηνία έναρξης προενταξιακών διαπραγματεύσεων, και αυτός είναι ο βασικός και αυτόνομος στόχος της Αγκυρας, η οποία «προετοιμάζεται» και τυπικά γι' αυτό με «πακέτα τροπολογιών» που θα εγκριθούν με συνοπτικές διαδικασίες, μέχρι την 9η Δεκέμβρη, από την τουρκική Εθνοσυνέλευση. Ταυτόχρονα, η Αγκυρα αποκλείει ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ (στην Κοπεγχάγη), διαγράφοντας δέκα χρόνια ενταξιακών διαδικασιών και την ομόφωνη απόφαση του Ελσίνκι. Το μόνο ενδεχόμενο ένταξης για τη Λευκωσία, σύμφωνα με τον Γ. Γιακίς, είναι μετά την Κοπεγχάγη και αφού δοθεί ημερομηνία στην Τουρκία, να «κινηθεί το τρένο των διαπραγματεύσεων» για επίλυση του Κυπριακού. «Το αν λυθεί μέχρι το Μάρτη εξαρτάται από τους δύο ηγέτες στην Κύπρο», δήλωσε ο Γ. Γιακίς. Γιατί η Κύπρος δεν μπορεί, στην Κοπεγχάγη να ενταχθεί ανεξάρτητα από την επίλυση του πολιτικού ζητήματος, όπως ισχύει δεσμευτικά για ολόκληρη την ΕΕ, εδώ και μια δεκαετία; Σύμφωνα με τον Γ. Γιακίς «αν η Κύπρος ενταχθεί χωρίς επίλυση του προβλήματος, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποια είναι η Κύπρος που προσχωρεί. Αν είναι η Κύπρος του Συντάγματος του 1960 δεν μπορεί να ενταχθεί σ' έναν διεθνή οργανισμό, στον οποίο δε μετέχουν ταυτόχρονα η Ελλάδα και η Τουρκία. Αν δεν είναι η παλιά Κύπρος, τότε πρέπει να αναρωτηθούμε κατά πόσο η ελληνική Κύπρος μπορεί να εκπροσωπήσει και την τουρκική πλευρά. Αν όχι πρέπει να ρωτηθεί και η τουρκική πλευρά αν θέλει να ενταχθεί κι αυτή». Πρόκειται για επίκληση του δικαιώματος «εγγύησης» που «δικαιολόγησε» και την εισβολή και κατοχή του 1974. Και υποκρύπτει μια απειλή για αναγνώριση του ψευδο-κράτους και ανεξάρτητη διεθνή παρουσία.