ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 15 Δεκέμβρη 2002
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ
«Λαμπεροί» στρόβιλοι του σκότους

Μια από τις πιο παράξενες συνέπειες της γενικής θεωρίας της σχετικότητας είναι ότι καθώς οι μαύρες τρύπες περιστρέφονται τραβούν μαζί τους το χωροχρόνο (πλέγμα πράσινων γραμμών). Πρόσφατες παρατηρήσεις του γαλαξία MCG-6-30-15 δείχνουν ότι η περιστροφή της κεντρικής μαύρης τρύπας του μέσα σε ένα τεράστιο μαγνητικό πεδίο παράγει ενέργεια, όπως το ηλεκτρικό δυναμό. Αυτή η ενέργεια συμβάλει στην έντονη φωτοβολία της υπέρθερμης ύλης που περιστρέφεται σε μια περιοχή που ονομάζεται κορώνα.
Μια από τις πιο παράξενες συνέπειες της γενικής θεωρίας της σχετικότητας είναι ότι καθώς οι μαύρες τρύπες περιστρέφονται τραβούν μαζί τους το χωροχρόνο (πλέγμα πράσινων γραμμών). Πρόσφατες παρατηρήσεις του γαλαξία MCG-6-30-15 δείχνουν ότι η περιστροφή της κεντρικής μαύρης τρύπας του μέσα σε ένα τεράστιο μαγνητικό πεδίο παράγει ενέργεια, όπως το ηλεκτρικό δυναμό. Αυτή η ενέργεια συμβάλει στην έντονη φωτοβολία της υπέρθερμης ύλης που περιστρέφεται σε μια περιοχή που ονομάζεται κορώνα.
Στην καρδιά του MCG-6-30-15, ενός γαλαξία που βρίσκεται 130 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, βρίσκεται μια τρύπα. Εχει μέγεθος όσο η τροχιά του Αρη. Μέσα στην τρύπα αυτή πέφτουν συνεχώς αστέρια και διαστρική ύλη, πολλή ύλη, το ισοδύναμο εκατό εκατομμυρίων Ηλιων μέχρι στιγμής. Από αυτή την τρύπα δε διαφεύγει τίποτα, ούτε ακόμα και το φως. Είναι τελείως μαύρη, όπως το στόμιο ενός τούνελ χωρίς τέλος. Αν μπορούσατε να βρεθείτε σε ένα διαστημόπλοιο, που θα έμπαινε σε τροχιά γύρω από αυτή τη μαυρίλα, μόλις θα πλησιάζατε αρκετά και πριν ακόμα μπείτε στο σκοτάδι, θα διαπιστώνατε ότι δεν έχετε πια τον έλεγχο. Θα σας σάρωνε ένα πανίσχυρο ρεύμα, όχι των αερίων και της σκόνης, αλλά του ίδιου του χωροχρόνου. Αυτό συμβαίνει, γιατί η μαύρη τρύπα στο κέντρο του MCG-6-30-15 περιστρέφεται. Και καθώς περιστρέφεται, τραβάει μαζί της στο γαϊτανάκι και το χωροχρονικό συνεχές.

Βέβαια, κανένα διαστημόπλοιο δεν έχει πάει εκεί για να ελέγξει πραγματικά όλα τα παραπάνω. Και τίποτα απ' όλα αυτά δεν είναι απευθείας ορατό από τη Γη. Από τη Γη, ο MCG-6-30-15 δε φαντάζει σπουδαίος. Είναι ένας φακοειδής γαλαξίας, χωρίς τους σπειροειδείς βραχίονες που προσδίδουν κάποια φωτογένεια σε άλλα μέλη της οικογένειάς του. Αν τον δει κανείς με οπτικό τηλεσκόπιο δε θα του προκαλέσει κανένα ενδιαφέρον. Αλλά αν τον δει με ένα άλλο είδος τηλεσκοπίου, ο γαλαξίας αυτός ξαφνικά ζωντανεύει. Καθώς τα αέρια πέφτουν προς την κεντρική μαύρη τρύπα, λίγο πριν εξαφανιστούν πίσω από τον ορίζοντα γεγονότων, θερμαίνονται τόσο πολύ, που εκπέμπουν ακτίνες Χ. Οι αστρονόμοι μπορούν να συλλέξουν τις ακτίνες αυτές και να κατασκευάσουν ένα διάγραμμα πάνω στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα.

Σ' αυτές τις φωτογραφίες του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ, οι μαύρες τρύπες στο κέντρο 6 γαλαξιών φαίνονται να έλκουν τεράστιους στροβίλους σκόνης και αερίων, που θερμαίνονται βίαια καθώς πλησιάζουν σπειροειδώς και τελικά μπαίνουν μέσα στον ορίζοντα γεγονότων. Η μικρότερη μαύρη τρύπα που έχει παρατηρηθεί έχει ορίζοντα γεγονότων διαμέτρου μόλις 10 χιλιομέτρων. Σαν μέτρο σύγκρισης, η πάνω αριστερά εικόνα αποτυπώνει περιοχή 6.000 ετών φωτός.
Σ' αυτές τις φωτογραφίες του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ, οι μαύρες τρύπες στο κέντρο 6 γαλαξιών φαίνονται να έλκουν τεράστιους στροβίλους σκόνης και αερίων, που θερμαίνονται βίαια καθώς πλησιάζουν σπειροειδώς και τελικά μπαίνουν μέσα στον ορίζοντα γεγονότων. Η μικρότερη μαύρη τρύπα που έχει παρατηρηθεί έχει ορίζοντα γεγονότων διαμέτρου μόλις 10 χιλιομέτρων. Σαν μέτρο σύγκρισης, η πάνω αριστερά εικόνα αποτυπώνει περιοχή 6.000 ετών φωτός.
Μια ομάδα, με επικεφαλής τον Γιόρν Γουίλμς, του Πανεπιστημίου Τούμπινγκεν της Γερμανίας, δημοσίευσε πρόσφατα το καλύτερο φάσμα του MCG-6-30-15. Ούτε κι αυτό μοιάζει σπουδαίο από πρώτη ματιά. Είναι απλώς μια καμπύλη με μικρή κλίση, με μια μικρή έξαρση στην κορυφή. Οταν επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της καμπύλης αυτής, ο Γουίλμς και οι συνάδελφοί του ενθουσιάστηκαν. Οπως ισχυρίζονται, αυτή η έξαρση τα λέει όλα αν την αναγνώσει κανείς σωστά: μια μαύρη τρύπα που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της με ταχύτητα σχεδόν ίση με την ταχύτητα του φωτός, προκαλώντας παραμόρφωση του χωροχρονικού συνεχούς γύρω της, κατά κάποιο τρόπο σαν την παραμόρφωση που προκαλεί στο νερό ένας στρόβιλος. Τα άτομα σιδήρου που παρακολουθούν αυτή τη φανταστική κίνηση φαίνονται με ανάλογο τρόπο, όπως τα φύλλα στο νερό που περιδινείται. Ολα αυτά και κάτι ακόμα. Η λάμψη ακτίνων Χ αυτών των ατόμων σιδήρου είναι τόσο έντονη που η βαρυτική θέρμανση δεν είναι ικανή να τη δικαιολογήσει από μόνη της.

Εκείνο που μπορεί να αντιπροσωπεύει το ανεπιτήδευτο διάγραμμα, είναι ίσως η ανίχνευση μια νέας πηγής κοσμικής ενέργειας, μιας πηγής που προβλέφτηκε μεν πριν από ένα τέταρτο του αιώνα, αλλά δεν είχε ποτέ πριν παρατηρηθεί πειραματικά. Μερικοί φυσικοί πιστεύουν ότι ένα μεγάλο μέρος του φωτός που είναι ορατό στο σύμπαν, συμπεριλαμβανόμενων των θεαματικών ακτινοβολούντων πιδάκων αερίων, που κινούνται με ταχύτητα που πλησιάζει την ταχύτητα του φωτός καθώς απομακρύνονται από το κέντρο ορισμένων γαλαξιών, ίσως να δημιουργούνται με το μηχανισμό αυτόν.

Η βασική αρχή του μηχανισμού είναι γνωστή. Την ανακάλυψε το Μ. Φαραντέι το 1831. Αλλά το όλο σκηνικό είναι τουλάχιστον εξωτικό. Αν ο Γουίλμς και οι συνεργάτες του έχουν δίκιο, δεν υπάρχει μόνο μια τρύπα στην καρδιά του MCG-6-30-15, αλλά και μια ηλεκτρογεννήτρια, ένα διναμό το οποίο χρησιμοποιεί την περιστροφική ενέργεια του χωροχρόνου που παρασύρεται από τη γρήγορα περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα και τη μετατρέπει σε ηλεκτρισμό, με τρόπο ανάλογο εκείνου που το πετυχαίνει και το διναμό του αυτοκινήτου (κίνηση αγωγού μέσα σε μαγνητικό πεδίο). Ο αγωγός εδώ είναι τα ιονισμένα αέρια και το μαγνητικό πεδίο δημιουργείται από τη μαύρη τρύπα.

Οι περισσότεροι θεωρούν ότι οι μαύρες τρύπες είναι απλώς αστέρια μεγάλης μάζας, που έχουν καταρρεύσει σε τόσο μικρό χώρο, ώστε τίποτα δεν μπορεί να διαφύγει από το βαρυτικό τους πεδίο. Η πραγματικότητα αυτών των ουράνιων σωμάτων σύμφωνα με τον Γουίλμς είναι πολύ πιο φοβερή.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ