ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 2 Φλεβάρη 2003
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Πού ανήκει η ΚΝΕ;...

1... στο ρίγος που τα διαπερνάει όλα, και πιο πολύ στο ρίγος του ερωτευμένου, γιατί μόνο αυτός μπορεί και θέλει να εκτίθεται.

2... στην Εθνική Βραζιλίας της ένδοξης δεκαετίας του '60, με τους Ριβελίνο, Ζαϊρζίνιο και Πελέ. Γιατί αυτή η ομάδα δε γνώρισε ποτέ τι σημαίνει η λέξη «άμυνα».

3... στο δίσκο των αγίων όταν ακούγεται από τα βάθη αχνιστών σφαγείων. Αγίων όπως ο Τσάρλι Πάρκερ, η Τζάνις Τζόπλιν, ο Τζίμι Χέντριξ, ο Μάιλς Ντέιβις, η Αμερική που τινάχτηκε στον αέρα.

4... στην ποιητική συλλογή του Τσαρλς Μπουκόφσκι Η αγάπη είναι ένας σκύλος από την κόλαση και ιδιαίτερα στο ποίημα «Σκύλος»: «Ενας σκύλος που περπατά / κατάμονος / σε κάποιο ζεστό καλοκαιρινό πεζοδρόμιο / φαίνεται να έχει τη δύναμη /10.000 θεών! / Γιατί;».

5... στον Χόρχε Λουίς Μπόρχες όταν ζήτησε από τον φίλο του Κάρλος Αρτζεντίνο να του διαβάσει ένα ποίημα, κι εκείνος ανταποκρίθηκε: «Είδα, σαν τον Ελληνα, τις πόλεις των ανθρώπων και τη λαμπρότητά τους. Δε διορθώνω κανένα συμβάν, δεν παραποιώ κανένα όνομα, αλλά το ταξίδι που ιστορώ είναι μέσα στην κάμαρά μου».

6... στο γράμμα που άφησε λίγο πριν τον εκτελέσουν ένας από τους 23 κομμουνιστές που τουφεκίστηκαν για τη γνωστή υπόθεση της «κόκκινης αφίσας» στο Παρίσι, το Φεβρουάριο του 1944, από τους Ναζί, Εγραφε: «Πεθαίνω δίχως να νιώθω μίσος για το γερμανικό λαό». Το γράμμα διασώθηκε χάρη στον ποιητή Αραγκόν.

7... στο χιούμορ του Γκράουτσο Μαρξ όταν δηλώνει αγέρωχα: «Πέρασα μια υπέροχη βραδιά, αλλά δεν ήταν η αποψινή». Στον τρόπο που ο Πιερ Ντεσπρόζ ανακοίνωσε τον καρκίνο του: «Με περισσότερο καρκίνο από τον δικό μου πεθαίνεις». Στη δήλωση του Γούντι Αλεν: «Οχι μόνο δεν υπάρχει θεός, αλλά ούτε και υδραυλικός».

8... στην πείνα και στη δίψα για να συναντηθούμε με τον άλλον. Αυτό αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο στους πίνακες του Καραβάτζιο. Είναι η στιγμή όπου ο καταραμένος διαλέγει να ζωγραφίσει όχι αυτό που ξέρει και βλέπει, αλλά αυτό που πρέπει.

9... στο δικαίωμα της μεταμόρφωσης όπου και όπως κι αν εμφανίζεται, όμως πολύ περισσότερο όταν αυτό συμβαίνει μέσα στις φυλακές υψίστης ασφαλείας. Εκεί ένας ποινικός ανακαλύπτει μέσα του το πολιτικό ον, τον ποιητή, τον λογοτέχνη. Γράφει γι' αυτή τη μεταμόρφωσή του στον συγγραφέα Νόρμαν Μέηλερ, κι ο τελευταίος ενθουσιάζεται. Το όνομα του ποινικού είναι Τζακ Αμποτ, και οι φυλακές υψίστης ασφαλείας, είτε το θέλουν είτε όχι, γίνονται ένα κουκούλι... και να την η θαυμάσια πεταλούδα: «Σε βεβαιώνω πως, μέχρι ν' ασκήσουν κάποια πίεση οι Αριστεροί στην κυβέρνηση, τα κομμουνιστικά βιβλία ήταν εντελώς απαγορευμένα σε όλες τις φυλακές εδώ στην Αμερική. Εγώ και μερικοί άλλοι διακινδυνέψαμε πολύ σοβαρές πειθαρχικές τιμωρίες έχοντας και κρύβοντας κομμουνιστικά βιβλία. [...] Ο βαθμός ευφυίας μου πήδησε από 127 στους 138 με δυο χρόνια εντατικής μελέτης Μαρξ και Λένιν από το 1966 ως το 1969. Αυτό είναι διαπίστωση του ίδιου του ψυχίατρου της φυλακής. Αν θέλεις να μάθεις γιατί οι φυλακισμένοι έλκονται τόσο πολύ από τα κομμουνιστικά ανατρεπτικά συγγράμματα, η απάντηση είναι απλή. Ο κομμουνιστικός τύπος λέει πάντα την αλήθεια καταγράφοντας τα γεγονότα της φυλακής και περιγράφοντας τις συνθήκες της. [...] Οι κομμουνιστές εξασφαλίζουν δικηγόρους στους φυλακισμένους ώστε τα δικαστήρια να μην κάνουν τόσο αβασάνιστα χαρτοπόλεμο τις αιτήσεις τους. Οι κομμουνιστές ρωτούν και ερευνούν για τους φυλακισμένους και κατεβαίνουν στους δρόμους για να ανακινήσουν το ενδιαφέρον του κόσμου γι' αυτούς. Οι κομμουνιστές οργανώνουν καμπάνιες, γράφοντας γράμματα στις κυβερνήσεις (κράτος, πολιτεία, ομοσπονδία), απαιτώντας να μπει τέλος στην κακομεταχείριση των φυλακισμένων. Κάνουν οτιδήποτε είναι δυνατό μέσα στα πλαίσια του νόμου για να βοηθήσουν στην αναμόρφωση των φυλακών και να γλιτώσουν τους φυλακισμένους από την τρέλα, τις σωματικές κακώσεις και το θάνατο. Και τα κάνουν αυτά για ΟΛΟΥΣ τους φυλακισμένους».

10. Τέλος, η ΚΝΕ ανήκει στο χορό των Διακοσίων της Καισαριανής...


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


ΝΙΚΗ ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ
Εκφραστικότητα και λυρισμός

Αναδρομική έκθεση ζωγραφικής της Νίκης Καραγάτση (1914 - 1986) οργανώνει (έως 16/2) το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας στο Πολιτιστικό του Κέντρο στη Θεσσαλονίκη (Βασ. Ολγας 108). Πρόκειται για ένα αφιέρωμα, ελάχιστος φόρος τιμής στον άνθρωπο που ζωγράφισε με τρυφερότητα, όσο κανείς άλλος, την παιδική ηλικία και την καθημερινότητα. Η έκθεση περιλαμβάνει 120 έργα από την προσωπική συλλογή της ζωγράφου, που ανήκουν πλέον στην κόρη της Μαρίνα, καθώς και από συλλογές σημαντικών προσώπων και προσωπικών της φίλων, τα οποία καλύπτουν ένα μεγάλο χρονικό περιθώριο, από τις αρχές της δεκαετίας του '50, μέχρι τη χρονιά θανάτου της, το 1986, και αποδίδουν τη συνολική εικόνα που περιβάλλει το πρόσωπο της σεμνής και ταλαντούχας καλλιτέχνιδος.

Η Ν. Καραγάτση γεννήθηκε το 1914 στη Χώρα της Ανδρου. Ηταν το δεύτερο παιδί του καπετάνιου Λεωνίδα Καρυστινάκη. Το 1917 μετακόμισε με την οικογένειά της στην Αθήνα και η Νίκη παρακολούθησε τα μαθήματα των πρώτων τάξεων στη Σχολή Κωνσταντινίδη. Σε ηλικία περίπου 12 ετών άρχισε να ζωγραφίζει. Το 1931 γράφτηκε, μετά από εξετάσεις, στο Προκαταρκτικό Τμήμα της Σχολής Καλών Τεχνών. Δάσκαλοί της υπήρξαν ο Μαθιόπουλος, ο Γερανιώτης, ο Αργυρός και ο Παρθένης. Το φθινόπωρο του 1935 και ενώ άρχιζε η πέμπτη και τελευταία χρονιά των σπουδών της, γνώρισε και ερωτεύτηκε τον νεαρό συγγραφέα Δημήτρη Ροδόπουλο, ο οποίος με το ψευδώνυμο Μ. Καραγάτσης έχει μόλις αρχίσει την επιτυχημένη σταδιοδρομία του. Ο γάμος γίνεται σύντομα και η Νίκη αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη Σχολή.

Η μετέπειτα ζωή της Ν. Καραγάτση περνάει με μεγάλες δυσκολίες, που οφείλονταν στα προβλήματα που της δημιουργεί η υγεία της, ο δύσκολος χαρακτήρας του Καραγάτση, ο πόλεμος και η Κατοχή, κυρίως, όμως, οι ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής της, που της δημιουργούν ένα αδιέξοδο και δεν της επιτρέπουν πια να ζωγραφίζει. Λίγο μετά την απελευθέρωση, η Ν. Καραγάτση αρχίζει δειλά να ζωγραφίζει και παρακολουθεί τα απογευματινά μαθήματα χαλκογραφίας του Κεφαλληνού. Λίγο αργότερα, διακόπτει τα μαθήματα χαρακτικής, αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στη ζωγραφική και έρχεται πάλι σε επαφή με τους παλιούς συναδέλφους της.


Το 1950, μετά από πολλές πιέσεις του Σπύρου Βασιλείου, πήρε μέρος στην έκθεση της καλλιτεχνικής ομάδας «Στάθμη» και το 1956 αποφασίζει να κάνει την πρώτη ατομική της έκθεση στην αίθουσα Πέην. Οι καλές κριτικές, η θετική ανταπόκριση του κοινού και ο ενθουσιασμός των συναδέλφων της, της δίνουν κουράγιο. Για πρώτη φορά, ο Καραγάτσης αντιμετωπίζει με ενδιαφέρον τη ζωγραφική της γυναίκας του. Αυτός, όμως, που την ενθαρρύνει ουσιαστικά αυτά τα χρόνια είναι ο Γ. Τσαρούχης. Η σχέση τους γίνεται πολύ στενή. Συχνά, τα απογεύματα η Νίκη πηγαίνει στο ατελιέ του και τον παρακολουθεί να ζωγραφίζει, συζητούν για ζωγραφική, καμιά φορά τον βοηθάει, όταν ετοιμάζει σκηνικά και κοστούμια.

Το 1958, ο Καραγάτσης παθαίνει ένα οξύτατο έμφραγμα. Καταλαβαίνει ότι είναι πολύ βαριά άρρωστος. Κλείνεται στον εαυτό του και αρχίζει να γράφει το «10», ενώ η Νίκη ζωγραφίζει ακούραστα στην Αίγινα, στη Χαλκίδα, στην Πύλο, στο Μεσολόγγι. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1960, ο Καραγάτσης πεθαίνει, αφήνοντας το «10» ημιτελές. Το 1963 η Ν. Καραγάτση εκθέτει με επιτυχία στην γκαλερί «Ζυγός» και αρχίζει με το φίλο της Β. Βασιλικό τη δακτυλογράφηση του «10», που κυκλοφορεί το 1964. Το 1969 εγκαινιάζεται η γκαλερί «Ωρα» με συμμετοχή των ζωγράφων: Ν. Καραγάτση, Γ. Μανουσάκη, Α. Φωκά, Φ. Τάρλοου. Στην ίδια γκαλερί θα γίνουν οι επόμενες ατομικές εκθέσεις της Ν. Καραγάτση το '74 και το '77.

Το φθινόπωρο του 1972 άρχισε η μεγάλη περιπέτεια της υγείας της, που τελείωσε με το θάνατό της, το 1986. «Ο κόσμος της Ν. Καραγάτση δεν υπάρχει πλέον», σημειώνει ο Αγγελος Δεληβοριάς σε κείμενό του, «ή πάντως η τρέχουσα εικαστική ευαισθησία αδυνατεί να τον ανακαλύψει, να τον καταλάβει και να εμπνευστεί από αυτόν. Είναι ο κόσμος της καθημερινότητας, όπως τον συλλαμβάνει μια συνείδηση, που έχει το χάρισμα να βρίσκει τους σπινθήρες της ομορφιάς μέσα στα χαλάσματα των γλυκών αναμνήσεων, αλλά και να τον ανασταίνει μέσα από τα ερείπια των τραυματικών βιωμάτων. Γι' αυτό και τα έργα της, σαν τα βιβλία εκείνα που κρατούμε στα ράφια της ψυχής μας, θα μας χαρίζουν την παρηγοριά της προσφυγής, όποτε θα νιώθουμε την ανάγκη της λύτρωσης από τη δυναστεία του ασήμαντου και την καταπίεση του ευτελούς».


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ