Το «Εθνικό Παρατηρητήριο για τις ΜΜΕ», χρηματοδοτούμενο από το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης μέσω του προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα», παρουσιάστηκε από την κυβέρνηση ως μια σημαντική δομή στήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Ωστόσο, πρώτα και κύρια αποτελεί μια «δομή στήριξης» της αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόζει η κυβέρνηση και χαράζει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Η οποία, εξάλλου, δε θα πλήρωνε για ένα μηχανισμό που δε θα εξυπηρετούσε τις επιδιώξεις της.

Ακόμη και τα στελέχη του ΕΟΜΜΕΧ - που θα αναλάβει τη λειτουργία του νέου μηχανισμού - περιγράφουν με σαφήνεια το βασικό στόχο του «Παρατηρητηρίου», υπογραμμίζοντας πως «έχει ως σκοπό την υποστήριξη της Επιχειρηματικότητας και την παρακολούθηση της Ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ». Στα πλαίσια αυτού του βασικού στόχου, το «Παρατηρητήριο»:

• Θα παρακολουθεί συστηματικά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στους κλάδους της μεταποίησης, των υπηρεσιών, του εμπορίου, αλλά και του τουρισμού που ήδη αναδεικνύεται από την κυβέρνηση σαν ένας ξεχωριστός τομέας, με ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία.
• θα καταγράφει και θα αναλύει επίσης τις επιπτώσεις των πολιτικών που ασκούνται για τις ΜΜΕ.

Ομως, το γεγονός ότι το «Παρατηρητήριο» είναι ένα δημιούργημα που καλείται εξαρχής να εξυπηρετήσει ένα συγκεκριμένο πολιτικό στόχο, δεν μπορεί παρά να επιδράσει καταλυτικά στο έργο του, στις αναλύσεις τις οποίες θα κάνει, στα συμπεράσματα που θα εξάγει. Οσο για τα στοιχεία, αν μπορούν, για παράδειγμα να δείξουν την αναποτελεσματικότητα μιας δέσμης μέτρων υπέρ των μικρών επιχειρήσεων, από την άλλη, τα ίδια ακριβώς στοιχεία μπορούν να επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων, που είναι και το ζητούμενο για την κυβέρνηση.

Τέλος, ως ένας από τους βασικούς σκοπούς του προβάλλεται η «ανάπτυξη και τόνωση του κοινωνικού διαλόγου», αυτής της στημένης διαδικασίας που μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει μόνο σε βλαπτικές συναινέσεις και αποδοχές μέτρων εχθρικών προς τους μικρούς ΕΒΕ.

Τα παραπάνω θα προβλέπονται αναλυτικά στο «Επιχειρηματικό Σχέδιο Δράσης» που θα εκπονηθεί. Ο προϋπολογισμός λειτουργίας είναι 3 εκατ. ευρώ και το συγκεκριμένο σχέδιο θα εξετάσει και τον τρόπο χρηματοδότησης του «Παρατηρητηρίου» μετά τη λήξη του Γ' ΚΠΣ!

Ανεξάρτητα από τις φιλότιμες προσπάθειες του υπουργού, το μέλλον για τους μικρούς και αυτοαπασχολούμενους ΕΒΕ, διαγράφεται δυσοίωνο, όπως μαρτυρούν μια σειρά αδυναμίες των μικρών επιχειρήσεων, κυρίως στη μεταποίηση που είναι ίσως και ο σημαντικότερος τομέας. Αδυναμίες που δεν τους επιτρέπουν να αξιοποιήσουν την τεχνολογία και να αφομοιώσουν ή πολύ περισσότερο να παράγουν «γνώση». Επίσης, η σκληρή πραγματικότητα μας πληροφορεί πως:

• περίπου 160 χιλιάδες μικροί ΕΒΕ δεν έχουν να πληρώσουν τα χρέη τους προς τον Οργανισμό Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών στον οποίο έχει ενταχθεί, το ΤΕΒΕ
• δεκάδες χιλιάδες ακόμη συνάδελφοί τους βαρυγκωμούν με τις αυξήσεις που τους επιβάλλονται από την υποχρεωτική μετάταξή τους στην Η' ασφαλιστική κλάση. Παρ' όλο που στην Ελλάδα είναι μεγάλος ο αριθμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και βασικά των μικρών, ο αριθμός αυτός δεν είναι ευκαταφρόνητος.

Επιπρόσθετα, όλοι οι φορείς των ΕΒΕ - ακόμη και αυτοί που οι ηγεσίες τους υποστηρίζουν την καταστρεπτική για τους μικρούς πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης - μιλούν για σημαντικές πτώσεις τζίρου και συρρίκνωση. Ενδεικτικά, στην Ετήσια Εκθεση Ελληνικού Εμπορίου για το 2002, την οποία εκπόνησε η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, αναφέρεται ότι την περασμένη χρονιά τα οικονομικά αποτελέσματα των μικρών εμπορικών επιχειρήσεων ήταν χειρότερα από αυτά των μεγάλων, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται πως «οι μικρού μεγέθους εμπορικές επιχειρήσεις δεν έχουν ευχερή πρόσβαση σε τραπεζικά κεφάλαια». Αλλά και στο τομέα των πωλήσεων, οι περισσότερες επιχειρήσεις εμφάνισαν στασιμότητα και το 28% αυτών, κάμψη! Στην ίδια έκθεση επισημάνθηκε η συνεχής μείωση των αυτοαπασχολουμένων στο εμπόριο μέχρι και το 2002, χωρίς ωστόσο να αυξάνεται ο αριθμός των εμπόρων που απασχολούν εργαζόμενους.

Παραβλέποντας αυτή τη σκληρή πραγματικότητα, ο Α. Τσοχατζόπουλος δε δίστασε να δημαγωγήσει, υποστηρίζοντας (με βάση όσα είπε στην εκδήλωση παρουσίασης του «Εθνικού Παρατηρητηρίου για τις ΜΜΕ»): «Το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που απασχολούν έως 10 εργαζόμενους αποτελούν το 90%και πλέον των ελληνικών επιχειρήσεων, καθιστά σαφές - από πολιτικής πλευράς - σε ποια κατεύθυνση κινούμαστε όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις»! Η μάλλον ασαφής αυτή διατύπωση αντιπαρατίθεται με την πρακτική που αποκαλύπτει ότι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της κυβέρνησης βρίσκονται οι μεγάλες επιχειρήσεις και εκείνες οι «μεσαίες» που στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγάλες, τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα.

Χαρακτηριστική, για το πώς βλέπει η κυβέρνηση τους μικρούς ΕΒΕ, είναι και η άποψη που διατύπωσε ο υπουργός Εργασίας Δ. Ρέππας, σε συνέντευξή του σε ραδιοφωνικό σταθμό την ίδια μέρα, λέγοντας: «Πρέπει και οι πρωτοβουλίες μας, να κινούνται σε πολλά επίπεδα και να είναι διαφόρων ειδών. Να αντιμετωπίζουν δηλαδή το πρόβλημα που έχουμε λόγω του πρωτογενούς τομέα, το πρόβλημα που έχουμε λόγω του ότι στην Ελλάδα έχουμε πολύ υψηλό ποσοστό αυτοαπασχολουμένων μακράν του μέσου όρου της ΕΕ».

Από την πλευρά του, ο Α. Τσοχατζόπουλος ήταν σαφέστατος και ακριβολόγος, όταν μίλησε για τις προτεραιότητες: «Η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας περνάει μέσα από την ανάπτυξη μιας νέας επιχειρηματικότητας» ώστε «να υποστηριχτεί η δημιουργία νέων μικρών, μεσαίων, μεγάλων επιχειρήσεων».

Ποια είναι η πραγματική θέση της κυβέρνησης; Τελικά είναι «πρόβλημα» ή «ευλογία» οι αυτοαπασχολούμενοι και γενικά οι μικροί ΕΒΕ; Τόσο η τοποθέτηση του υπουργού Ανάπτυξης, όσο και τα μηνύματα που στέλνουν τα ντοκουμέντα της ΕΕ, για την ανάγκη «μεγέθυνσης» και «διεθνούς δικτύωσης» των... μικρομεσαίων επιχειρήσεων, δείχνουν ότι οι μικροί θεωρούνται αναλώσιμες δυνάμεις στην επερχόμενη ένταση του ανταγωνισμού, απ' όπου θα επιβιώσει ο ισχυρότερος.

Τα δείγματα είναι απογοητευτικά. Ηδη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υπάρχει ξεκάθαρη επέκταση μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, άλλων εμπορικών καταστημάτων, πολυεθνικών, ενώ οι εισαγωγές έχουν «τσακίσει» κλάδους όπως των υποδημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα παντοπωλεία μειώθηκαν κατά 51,4%. Από 31.005 που ήταν το 1997, απέμειναν 15.075.

Για τις μικρές επιχειρήσεις, στην καλύτερη περίπτωση επιφυλάσσεται ο ρόλος των «δορυφόρων» στις μεγάλες. Είπε ο Α. Τσοχατζόπουλος: «Αναδεικνύεται πάλι ο ρόλος της μικρής επιχείρησης, που μπορεί, πράγματι, να κάνει δουλιά "με το κομμάτι", να αναλάβει υπεργολαβία, για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, στην οποία όμως γίνεται ειδική και αναντικατάστατη, ώστε όλοι τη χρειάζονται». Το πρώτο μέρος αυτής της φράσης αποτυπώνει μια πραγματικότητα, το δεύτερο είναι ευχή. Η εξάρτηση είναι αδυναμία, ενώ λίγες είναι οι μικρές επιχειρήσεις που μπορούν να παίξουν ένα τέτοιο ρόλο. Τυχόν αναδιάρθρωση των σχεδίων μιας μεγάλης επιχείρησης μπορεί να παρασύρει στο χαμό πολλές εξαρτώμενες μικρές. Επιπλέον, ο σχεδιασμός της παραγωγής αφήνεται στη μεγάλη επιχείρηση, η οποία μπορεί να επιβάλλει καλύτερα τους όρους της στις μικρές.

Τέτοιου είδους είναι τα «οράματα» της κυβέρνησης για τις μικρές επιχειρήσεις, από τα οποία απουσιάζει εντελώς ο αυτοαπασχολούμενος και ο επαγγελματίας που απασχολεί τα μέλη της οικογένειάς του ή ελάχιστους εργαζόμενους.