Σε λίγες μέρες τα διαφημιστικά προγράμματα του υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ θα αρχίσουν να «τρέχουν» σε εφημερίδες και τηλεοράσεις. Θα στρώνουν το χαλί για τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, στις 7 Σεπτέμβρη. Το παραμύθι ένα κι απαράλλαχτο χρόνια τώρα: Ανάπτυξη, Απασχόληση, Κοινωνική Συνοχή. Για κάθε πρόγραμμα που επιδοτεί η ΕΕ προβλέπει και ένα σεβαστό κονδύλι για τη διαφήμισή του. Στόχος τα θύματα μιας πολιτικής που για να κάνει ανταγωνιστικότερο το κεφάλαιο επιβάλλει στην εργατική τάξη όρους πώλησης της δύναμής της όλο και χειρότερους. Εχοντας παρουσιάσει μέχρι τώρα όσο το δυνατόν αναλυτικότερα τα σχέδια της κυβέρνησης για τα προγράμματα απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας δίνουμε το λόγο σήμερα σε δύο άνεργους, απ' αυτούς που έχουν γευτεί στο πετσί τους ξανά και ξανά την εφαρμογή αυτής της πολιτικής.

«Ημουν σε μια δεξίωση για να κάνω ένα μεροκάματο. Να δεις το πόσο εύκολα σπαταλιέται το χρήμα που βγαίνει από τις πλάτες των εργαζομένων. Να τρέχουν οι σαμπάνιες ποτάμια. Ενα κόστος τρελό, κάτι εκατομμύρια, για να κάνει το κομμάτι του ένας επιχειρηματίας για ένα βράδυ. Και με αυτά τα χρήματα ένας εργάτης θα μπορούσε να ζήσει ένα χρόνο». Αυτή η μαρτυρία ανήκει στον Αποστόλη Τάτση, σερβιτόρο, τους τελευταίους τρεις μήνες όμως είναι άνεργος.

Η συζήτηση με τον Αποστόλη και τον Παναγιώτη Καραστέργιο, επίσης σερβιτόρο και άνεργο, επιβεβαιώνει την άθλια πραγματικότητα που έχει επιβάλει η πολιτική του κεφαλαίου, των κυβερνήσεων και των εκφραστών τους. Αθλιοι οι μισθοί, άθλια τα επιδόματα, άθλιες οι εργασιακές σχέσεις. Η ψυχαγωγία δεν υπάρχει στη ζωή τους. Ζουν για να δουλεύουν και να πληρώνουν.

Ο Αποστόλης και ο Παναγιώτης δούλευαν σε ένα μαγαζί, το οποίο έκλεισε και έτσι έμειναν άνεργοι, είναι παντρεμένοι και οι δυο και ο Αποστολής με ένα παιδί. Η πρώτη ερώτηση ήταν πώς τα βγάζουν πέρα.

Η απάντηση ήρθε από τον Παναγιώτη: «Δε βγαίνουμε πέρα. Οταν δουλεύω τα έσοδά μου είναι γύρω στα 900 ευρώ, με τα μπουρμπουάρ βεβαίως. Πληρώνω ενοίκιο 560 ευρώ μαζί με τη γυναίκα μου που δουλεύει. Μαζί με τους λογαριασμούς τηλέφωνο, ΔΕΗ, νερό κλπ. τα πάγια έξοδα το μήνα, χωρίς το φαγητό και τα ατομικά μας έξοδα, είναι 1.000 ευρώ. Αν θέλω να κάνω κάποια αγορά μπαίνω μέσα. Εξω βεβαίως δε βγαίνουμε, το έχουμε κόψει. Αντε να πιω έναν καφέ και τα τσιγάρα μου. Τώρα που έχω μείνει άνεργος αυτά τα έξοδα τρέχουν. Καλύπτει η γυναίκα μου βέβαια ό,τι μπορεί. Αφήνω απλήρωτους λογαριασμούς. Εχω κάνει διακανονισμό με το σπιτονοικοκύρη για το ενοίκιο».

Σειρά παίρνει ο Αποστόλης που βρίσκεται στην ίδια κατάσταση. «Και εγώ όταν δουλεύω παίρνω γύρω στα 900 ευρώ και η γυναίκα μου 670 ευρώ. Το ενοίκιο μου είναι 430 ευρώ. Υπολόγισε σε αυτά λογαριασμούς, κοινόχρηστα, φαγητό, τα έξοδα του παιδιού. Αν σου πω ότι δεν τα καλύπτω; Βέβαια τον καφέ έξω τον έχω κόψει αναγκαστικά εδώ και πολλά χρόνια. Πώς συντηρούμαι; Με τις πιστωτικές κάρτες. Είμαι φεσωμένος μέχρι το λαιμό. Αυτό είναι το μεγάλο παιχνίδι με τις τράπεζες. Μπαίνεις αναγκαστικά σε αυτή τη διαδικασία και μετά μπλοκάρεις. Παίρνω από τη μια κάρτα, βάζω στην άλλη. Το πρώτο καιρό τα βολεύεις. Κάποια στιγμή όμως δε γίνεται, μπλοκάρεις. Ούτε από τη λαϊκή δεν μπορώ να ψωνίσω».

Ο Παναγιώτης συμπληρώνει ότι επίσης έχει πάρει καταναλωτικό δάνειο από την Τράπεζα για να καλύψει στοιχειώδεις ανάγκες και αυτό τον κυνηγάει. Βέβαια, το διάστημα που είναι άνεργοι ψάχνουν για δουλιά, όπως είπαν, αλλά όπως λέει ο Αποστόλης, είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα.

«Πήγα ρώτησα για δουλιά - λέει χαρακτηριστικά - και με ρώτησαν ποιες είναι οι οικονομικές μου απαιτήσεις. Τους απάντησα ότι θέλω το μισθό και τα επιδόματα που προβλέπονται, έχω τελειώσει Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων και έτσι πρέπει να πάρω το επίδομα του 10% και επίσης τα ποσοστά που προβλέπονται. Η απάντηση ήταν δε σε θέλω, γιατί φαίνεται ζήτησα πολλά. Οπότε αναγκαστικά σπρώχνουν τους εργαζόμενους στο μεροκάματο που έχουν καθορίσει αυτοί, σε ένα ελεεινό μεροκάματο. Γιατί τα ποσά που παίρνουμε τα 900 ευρώ είναι από τα μπουρμπουάρ. Αν δεν υπήρχαν αυτά δε θα επιβιώναμε».

Ο Παναγιώτης λέει: «Αν σου προκύψει και καμία έκτακτη περίπτωση, που είναι πολύ πιθανό να προκύψει κάτι, πρέπει να χρεωθείς για να τα βγάλεις πέρα. Αν για παράδειγμα εμένα η γυναίκα μου μείνει έγκυος πρέπει να χρεωθώ για να γεννήσει». Και συμπληρώνει: «Οσοι έχουν τα μέσα παραγωγής στα χέρια τους εκβιάζουν καταστάσεις. Συμπιέζουν μεροκάματα, συμπιέζουν συνθήκες εργασίας, στρέφουν τη μια κοινωνική ομάδα ενάντια στην άλλη. Για παράδειγμα δε μας φταίνε οι μετανάστες, ούτε η κακή τους μοίρα».

Ο Αποστόλης, μιλώντας γενικά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας εργάτης ψάχνοντας για δουλιά, λέει: «Πηγαίνοντας να ζητήσεις κάπου δουλιά το πρώτο πράγμα που θα σε ρωτήσουν είναι τι απαιτήσεις έχεις. Δε θα σε ρωτήσουν αν τους καλύπτεις με την ειδικότητα που έχεις. Το μόνο πράγμα που τους ενδιαφέρει, είναι να σου δίνουν ένα πάγιο μεροκάματο που έχουν κανονίσει οι εργοδότες, γιατί η δική μας σύμβαση λέει ότι δουλεύουμε με ποσοστά επί των πωλήσεων, που ισχύει σε πολύ λίγα μαγαζιά και όταν δε συμπληρώσεις από τα ποσοστά παίρνεις του ανειδίκευτου εργάτη συν τα επιδόματα που ουδέποτε καταβάλλονται. Εγώ βέβαια πατάω πόδι οπότε μπορεί να τα πάρουν όλοι οι εργαζόμενοι που δουλεύουν στο ίδιο μαγαζί. Πας όμως στο δίπλα μαγαζί και αυτό βεβαίως δεν ισχύει».

Ο Αποστόλης είναι μέλος της διοίκησης του Συνδικάτου Επισιτισμού - Τουρισμού: «Εγώ επειδή είμαι συνδικαλιστής είναι φοβερά δύσκολο έως απίθανο να βρω δουλιά. Θα πρέπει να βρω κάποιο μαγαζί, που θα πληρώνει και δε θα έχει πρόβλημα να με πάρει για δουλιά, αλλά είναι λίγοι αυτοί οι επιχειρηματίες. Μόλις μαθαίνουν ότι διεκδικείς δε σε παίρνουν για δουλιά». Αναφερόμενος στους αλλοδαπούς εργάτες λέει: «Στους αλλοδαπούς εργάτες φέρονται με μεγάλη απανθρωπιά. Ερχονται οι άνθρωποι για δουλιά, χωρίς ασφάλεια, κοιμούνται στα πατάρια των μαγαζιών και στα υπόγεια, χωρίς ωράριο. Τους συμπεριφέρονται σαν σε ζώα για 20 και 30 ευρώ και τους λένε ότι πρέπει να νιώθουν και υποχρεωμένοι».

«Οι αυξημένες ανάγκες - τονίζει ο Παναγιώτης - που σου επιβάλλει σήμερα η πολιτική του κεφαλαίου αναγκάζει τον εργαζόμενο να συμφωνήσει, να συνθηκολογήσει με τον εργοδότη, με τους όρους που αυτός επιβάλλει. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Οι εργαζόμενοι έχουν πρόβλημα και δεν μπορούν να αντιδράσουν σε αυτή την κατάσταση. Σε αυτό βοηθούν οι κυβερνήσεις που είναι εξυπηρετητές του κεφαλαίου. Παίζουν το μαξιλάρι στη σύγκρουση μεταξύ των εργατών και του κεφαλαίου».

Και οι δυο δήλωσαν κατηγορηματικά ότι ακόμα και αυτά τα αισχρά επιδόματα ανεργίας, οι πραγματικά άνεργοι δεν τα παίρνουν.

Ο Παναγιώτης διηγήθηκε την προσωπική του εμπειρία, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ακόμα και για αυτό το επίδομα σου ζητάνε ένα σωρό δικαιολογητικά. Θέλει να έχεις 125 ένσημα χωρίς να υπολογίζεται το τελευταίο δίμηνο. Και αν τα καταφέρεις να έχεις συμπληρώσει τα ένσημα καταθέτεις τα χαρτιά σήμερα και το επίδομα στο δίνουν μετά από 60 μέρες. Και αυτές τις 60 μέρες τι κάνεις; Πώς ζεις;».

Ο Αποστόλης αναφέρθηκε πιο γενικά στο ποιοι καταφέρνουν τελικά να πάρουν έστω και αυτό το επίδομα. «Μπορεί να δουλεύεις 25 ή 22 μέρες το μήνα και ο εργοδότης να σου κολλάει μόνο δυο ένσημα. Ενας μακροχρόνια άνεργος δεν το παίρνει το επίδομα. Απλά θα στηριχτεί σε ένα βοήθημα που δίνουν στον κλάδο μια φορά το χρόνο, για να το πάρεις όμως οι προϋποθέσεις που πρέπει να έχεις είναι απίθανες».

Ο Παναγιώτης παρακολούθησε και τα πολυδιαφημιζόμενα σεμινάρια κατάρτισης, τα οποία χαρακτήρισε μεγάλη απάτη: «Πήγα σε πρόγραμμα σε ένα ΚΕΚ για σεμινάριο που αφορούσε τον κλάδο μου, τον επισιτισμό. Με παίρνουν 4 μήνες. Οταν είχα πάει εγώ έπαιρνα 1.200 δραχμές την ώρα. Αυτά τα λεφτά τα πήρα μετά από 8,5 μήνες με παρακράτηση φόρου 20%. Βεβαίως, έκανα άλλη δουλιά παράλληλα, μαύρα λεφτά, για να επιβιώσω. Τι να έκανα;».

Περιγράφουν τη σημερινή κατάσταση με το δικό τους τρόπο, όπως περιγράφουν και με το δικό τους τρόπο, τη διέξοδο.

«Για ποια δημοκρατία μας μιλούν - λέει ο Παναγιώτης. Η Παιδεία παραπαίει, το ίδιο και η Υγεία. Ολα είναι από το εμπόριο για το εμπόριο. Θέλουν εργάτες αναλώσιμους αυτό ισχύει σε παγκόσμιο επίπεδο».

Συμπληρώνει ο Αποστόλης: «Συμβαίνουν εξωφρενικά πράγματα. Χρησιμοποιούν τους μετανάστες, για να πάρουν πίσω δικαιώματα. Στήνουν πολέμους, καταστρέφουν λαούς, πολιτισμούς και δε δίνουν λόγο σε κανένα. Πρέπει να κάνουμε δουλιά. Να οργανώσουμε τους συναδέλφους στα συνδικάτα τους. Μόνο με πάλη και αγώνα μέσα από τα συνδικάτα που πραγματικά υπερασπίζονται τον εργάτη, αλλιώς δε γίνεται. Πρέπει να ενημερώσουμε τους συναδέλφους ότι η πολιτική των κυβερνήσεων είναι η ίδια, μόνο τα πρόσωπά αλλάζουν».

Κλείσαμε τη συζήτηση ανανεώνοντας το «ραντεβού», πού αλλού, εκεί, παντού, όπου θα συνεχίζει να εκφράζεται με πραγματικούς όρους η ταξική πάλη. Οχι για να καταγράψουμε ξανά την πραγματικότητα, αυτήν τη ζουν οι εργάτες έτσι κι αλλιώς. Μα για να συνεχίσουμε, αναλύοντας αυτή την πραγματικότητα, την αναζήτηση της διεξόδου. Μια διέξοδο που το ΚΚΕ έχει περιγράψει στην πρότασή του προς την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα, για τη λαϊκή εξουσία και τη λαϊκή οικονομία και για την οποία οι δύσκολοι καιροί που έρχονται δηλώνουν ότι άμεσα πρέπει να γίνει στόχος πάλης της ίδιας της εργατικής τάξης.

«Μη λερώνεις το όνομά σου. Αν θες να γίνεις μάγειρας μη λερώνεις το όνομά σου»... Με αυτές τις λέξεις έκλεισε η συζήτηση με δυο νέα παιδιά τον Αντώνη και την Μαρία, που είναι εποχιακοί εργαζόμενοι σε μεγάλο ξενοδοχείο της Αττικής. Αυτές τις λέξεις απηύθυνε στον Αντώνη, ένας «καθηγητής» ιδιωτικής σχολής Μαγειρικής, στην οποία φοιτούσε, όταν του είπε ότι δίνει συνέντευξη στο «Ρ», για να πει τι σημαίνει να δουλεύεις και να μην μπορείς να ζήσεις με αξιοπρέπεια.

Στα καλύτερα και πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής τους, σου λένε ότι δουλεύουν και δεν μπορούν να πιουν έναν καφέ. Οι υποχρεώσεις μεγάλες και οι μισθοί χαμηλοί. Η εργοδοτική εκμετάλλευση τους πνίγει.

Ο Αντώνης είναι 29 χρονών και κατάγεται από τη Λάρισα. Ηρθε στην Αθήνα πριν δυο χρόνια γιατί, όπως είπε, «στη Λάρισα δεν είχα προοπτικές. Εξάλλου, όταν τελείωσα από φαντάρος - συνεχίζει - τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας μου είχαν ήδη φύγει. Ηθελα να ασχοληθώ με τη ζαχαροπλαστική, αλλά ήταν δύσκολο να δώσω 2,5 εκατομμύρια μόνο για τη ζαχαροπλαστική και έτσι πήγα για μάγειρας. Ούτως ή άλλως τα λεφτά θα τα έδινα».

Η Μαρία 27 χρονών έχει τελειώσει οικονομικά και διοίκηση σε δημόσιο ΙΕΚ. Βεβαίως, τώρα δε δουλεύει αυτό που έχει σπουδάσει. «Πριν πάω στο ξενοδοχείο δούλευα σε αυτό που είχα σπουδάσει. Μπορώ να πω ότι πληρώνουν κανονικά, αλλά ξύπναγα από τις 6 το πρωί για να πάω στη δουλιά και γυρνούσα στις 10 το βράδυ. Δεν είχα χρόνο να ξοδέψω τα χρήματα που έβγαζα». Βέβαια, σήμερα τα πράγματα και για την Μαρία, όπως είπε έχουν αλλάξει.

Ο Αντώνης, όταν ξεκίνησε να δουλεύει έπαιρνε 180 χιλιάδες δραχμές για εξαήμερη απασχόληση και με τα νυχτερινά. Τώρα παίρνει 230 χιλιάδες με 250 με πενθήμερη απασχόληση. «Μένω μόνος - λέει - και πληρώνω 80 χιλιάδες ενοίκιο. Τα πάγια έξοδά μου το μήνα με το φαγητό, τους λογαριασμούς, τηλέφωνα, βενζίνες είναι 180 χιλιάδες».

Στην ερώτηση πώς τα βγάζει πέρα όταν παίρνει στην καλύτερη περίπτωση 250 χιλιάδες και τα πάγια έξοδα είναι 180 λέει: «Εχω περνάω, δεν έχω δεν περνάω. Αυτοί οι μισθοί δε φτάνουν για να ζήσεις με αξιοπρέπεια. Δεν μπορείς να βγεις μια βόλτα, δεν μπορείς να κάνεις μια αγορά. Θα χρειαστεί κάποια στιγμή να αγοράσεις ένα ρούχο, δε γίνεται». Η σύμβασή του λήγει στις 30 Σεπτέμβρη και ήδη από τώρα ψάχνει για δουλιά. Ενσημα ελάχιστα, γιατί στην επαρχία δούλευε χωρίς να του τα κολλούν.

Για την Μαρία τα πράγματα όπως λέει είναι λίγο καλύτερα, αφού μένει με τους δικούς της και δεν έχει νοίκια. Δουλεύει όμως 4 μήνες το χρόνο, 4 μήνες είναι στο Ταμείο και μετά τίποτα. «Εψαχνα δουλιά - λέει - το χειμώνα. Αλλά στη μια έπρεπε να δουλεύω με σπαστά ωράρια, στην άλλη από το πρωί μέχρι το βράδυ με το βασικό μισθό μόνο».

Ομως για τα δυο νέα αυτά παιδιά, όπως με αγανάκτηση καταγγέλλουν, δεν είναι μόνο ότι οι μισθοί τους δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές τους ανάγκες, αλλά έχουν και τον εργοδότη από πάνω να τους τυραννά ακόμα περισσότερο.

«Οι συνθήκες στο ξενοδοχείο - λέει η Μαρία - κάθε χρόνο και χειρότερα. Δε σε υπολογίζουν, σου μιλούν άσχημα, σε απειλούν ότι θα σε διώξουν αν δε δουλέψεις παραπάνω. Ο μισθός βεβαίως δεν αλλάζει. Φέτος δεν πληρώνουν υπερωρίες και άλλα. Δεν τους νοιάζει και σου λένε πήγαινε αλλού άμα δε σου αρέσει. Ξέρουν ότι είναι δύσκολα έξω και ότι δεν μπορείς να φύγεις».

Η Μαρία συνεχίζει: «Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου είμαι συνεχώς σε μια σχολή για να παίρνω χαρτιά, και τι να τα κάνω; Παλιότερα είχα ένα πεντοχίλιαρο στην τσέπη τρεις, τέσσερις μέρες και τώρα με το που βγαίνω από το σπίτι έχουν φύγει τα 15 ευρώ. Στη δουλιά τους είπα ότι δεν είναι συνθήκες αυτές για δουλιά. Δουλεύω 10 - 12 ώρες τη μέρα συνεχώς κάτω από τον ήλιο. Τους είπα βάλτε μου μια τέντα. Και η απάντηση ήταν να πάρω αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας για να προστατευτώ. Φαγητό προσωπικού δεν έτρωγα. Νερό έπαιρνα από το σπίτι μου. Και η κατάληξη είναι επειδή μίλησα η δική μου η σύμβαση να λήγει στις 10 Σεπτέμβρη, ενώ των υπολοίπων στις 30 Σεπτέμβρη».

Ο Αντώνης παρεμβαίνει λέγοντας ότι χτες (πριν μέρες) ένας μαθητευόμενος γλίστρησε στην κουζίνα και έσπασε το δόντι του. Θα πάρει αποζημίωση; Δε νομίζω. Τους μαθητές τους εκμεταλλεύονται άσχημα. Τους κολλούν 2 ένσημα το μήνα για να μην τους πιάσει το ΙΚΑ και τους δίνουν 250 ευρώ μισθό. Δουλεύουν από τις 7.30 το πρωί και αν έχει δουλιά τους κρατούν μέχρι τις 2 το βράδυ, χωρίς να πληρώνουν υπερωρίες, χωρίς το μισάωρο για το φαγητό. Με αυτούς τους όρους βέβαια δουλεύω και εγώ. Μπορεί να πιάσω δουλιά στις 7 το πρωί και να τελειώσω στις 2 το βράδυ. Αυτό θέλουν. Εργάτες με παρωπίδες να μην ξέρει κανείς τα δικαιώματά του, να μη διεκδικεί τα δικαιώματά του, να σκύβει το κεφάλι».

Και συνεχίζει: «Βλέπω να γυρίζω στο χωριό μου μήπως κάνω κάποια δουλιά εκεί. Αμφίβολο αν θα είναι καλύτερα. Γενικά κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν μπορείς να ζήσεις. Εξοδα μεγάλα μισθοί χαμηλοί. Δεν ξέρω αν μπορώ να αντέξω. Πριν έρθω εδώ μου έσκασε το λάστιχο. Πήρε στο μάστορα ένα τέταρτο να το φτιάξει και έδωσα 5 χιλιάδες δραχμές. Εγώ πρέπει να δουλεύω 6 ώρες για να τα βγάλω αυτά».