«Ναι, έχετε δίκιο!», λένε ορισμένοι, «πράγματι, ο σοσιαλισμός είχε δώσει τα βασικά στον άνθρωπο, Υγεία, Παιδεία, κατοικία, αλλά τι να τα κάνεις; Αφού δεν υπήρχε δημοκρατία!». Και συνεχίζουν το συλλογισμό τους: «Τώρα βέβαια έχουν πολλά προβλήματα, όπως ανεργία, αβεβαιότητα για το αύριο, αλλά έχουν δημοκρατία, ελευθερία, που δεν είχαν πριν!». Σε ένα άρθρο, σίγουρα δεν μπορούμε να εξετάσουμε όλες τις πτυχές αυτών των συλλογισμών, αλλά με αφορμή και τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τα πολύνεκρα γεγονότα της Μόσχας, θα προσπαθήσουμε να δείξουμε πως τα πράγματα σαφώς και δεν είναι έτσι! Κι αυτό γιατί τα γεγονότα που διεξήχθησαν στη Μόσχα, στις 3 και 4 Οκτώβρη 1993, όσο κι αυτά που ακολούθησαν τα επόμενα 10 χρόνια, προσφέρονται για πολλές σκέψεις, συμπεράσματα και δίνουν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά, παρουσιάζοντας ένα μικρό χρονικό των βασικών γεγονότων.

21 Σεπτέμβρη 1993 - Ο Μπ. Γιέλτσιν υπογράφει το Προεδρικό Διάταγμα 1400, με το οποίο καταργεί το ρωσικό Κοινοβούλιο, το Συνέδριο των Λαϊκών Βουλευτών και το Ανώτατο Σοβιέτ (ΑΣ), ενώ παύει τα δικαιώματα των βουλευτών. Αργά το βράδυ, το Ανώτατο Σοβιέτ απαντά στην πρόκληση Γιέλτσιν και τον καθαιρεί από τα καθήκοντα του Προέδρου, με το σκεπτικό πως παραβίασε το Σύνταγμα. Στη θέση του, διορίζεται ο Α. Ρουτσκόι, έως τότε αντιπρόεδρος της χώρας.

22 Σεπτέμβρη 1993 - Εξω από το Κοινοβούλιο (το κτίριο του Ανωτάτου Σοβιέτ) αρχίζουν να συρρέουν χιλιάδες λαού, που τάσσονται ενάντια στις πραξικοπηματικές ενέργειες Γιέλτσιν. Ξεσπούν διαδηλώσεις σε Μόσχα, Λένινγκραντ και σε άλλες πόλεις της Ρωσίας. Ο Ρ. Χασμπουλάτοφ - πρόεδρος του ΑΣ, δίνει το βάρος στις αποφάσεις που θα πάρουν τα νομοθετικά όργανα των περιοχών της Ρωσίας. Ο Γιέλτσιν δίνει το βάρος στον έλεγχο των Ενόπλων Δυνάμεων.

23 Σεπτέμβρη 1993 - Το απόγευμα ξεκινούν στη Μόσχα οι εργασίες του Συνεδρίου των Λαϊκών Βουλευτών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, με τη συμμετοχή 638 βουλευτών (από τους 941 εκλεγμένους). Ο Γιέλτσιν, που φαίνεται να ελέγχει τις βασικές λειτουργίες του κρατικού μηχανισμού, κόβει τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του κτιρίου του ΑΣ. Οι πιστές στο ΑΣ αστυνομικές δυνάμεις και οι ομάδες αυτοάμυνας του ΑΣ που συγκροτήθηκαν από πολίτες εξοπλίζονται. Αργά τη νύχτα, γίνεται μια «περίεργη» επίθεση από ένοπλους στο Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων της ΚΑΚ. Υπάρχουν τραυματίες κι ένας νεκρός. Η επίθεση χαρακτηρίζεται από το ΑΣ ως προβοκάτσια.

24 Σεπτέμβρη 1993 - Ο Γιέλτσιν, επωφελούμενος από την προβοκάτσια, προχωρεί στην περικύκλωση του κτιρίου του ΑΣ με αστυνομικές δυνάμεις. Σε πολλές πόλεις της Ρωσίας, γίνονται διαδηλώσεις, ενώ στη Μόσχα οι διαδηλωτές συγκρούονται με την Αστυνομία. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρωσίας ζητά «μηδενική λύση», δηλαδή την επαναφορά της κατάστασης που υπήρχε πριν το αντισυνταγματικό Διάταγμα Γιέλτσιν.

25 Σεπτέμβρη 1993 - «Μάχη» για τον έλεγχο των περιοχών της Ρωσίας. Τα νομοθετικά όργανα σε 75 από τις 89 περιοχές της Ρωσίας υποστηρίζουν το ΑΣ. Ο Γιέλτσιν προχωρά σε «ξήλωμα» όσων εκ των περιφερειαρχών διαφωνούν μαζί του. Οι εκπρόσωποι 28 περιοχών απειλούν να αρχίσουν την παρακράτηση της αποστολής των φόρων προς την κεντρική κυβέρνηση, εάν ο Γιέλτσιν δεν αναιρέσει το πραξικόπημα.

26 Σεπτέμβρη 1993 - Στο Λένινγκραντ πραγματοποιείται Σύνοδος εκπροσώπων 46 περιοχών της Ρωσίας. Οι περισσότεροι τάσσονται ενάντια στη διάλυση του Κοινοβουλίου. Πραγματοποιούνται μαζικές αντιπροεδρικές διαδηλώσεις σε πολλές πόλεις της Ρωσίας, ενώ στη Μόσχα οι υποστηρικτές του Γιέλτσιν επίσης πραγματοποιούν συγκέντρωση.

27 Σεπτέμβρη 1993 - Ο Γιέλτσιν απορρίπτει την έκκληση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και εκπροσώπων 60 περιοχών της Ρωσίας, που πρότειναν τη «μηδενική λύση». Οι διαδηλωτές στη Μόσχα συγκρούονται με την Αστυνομία και για λίγο καταφέρνουν να «σπάσουν» το στρατιωτικό κλοιό του κτιρίου του ΑΣ.

28 Σεπτέμβρη 1993 - Δυνάμεις Αστυνομίας και Στρατού ενισχύουν την περικύκλωση του ΑΣ και υψώνουν γύρω από αυτό συρματοπλέγματα. Η κυβέρνηση απαγορεύει την έκδοση της εφημερίδας «Ναρόντναγια Πράβντα» του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ) και της εφημερίδας «Ντιεν» της λεγόμενης πατριωτικής αντιπολίτευσης. Νέες συγκρούσεις διαδηλωτών και Αστυνομίας στη Μόσχα, όπου τραυματίζονται πάνω από 200 διαδηλωτές, μερικοί άντρες των ρωσικών ΜΑΤ, ενώ σκοτώνεται ένας αξιωματικός του Στρατού, που συντρίφτηκε από όχημα της Αστυνομίας.

29 Σεπτέμβρη 1993 - Η κυβέρνηση στέλνει τελεσίγραφο, ζητώντας την αποχώρηση από το κτίριο του ΑΣ, τόσο των βουλευτών, όσο και των ένοπλων υπερασπιστών του ΑΣ, που τους υπολογίζει έως 2 χιλιάδες άντρες.

30 Σεπτέμβρη 1993 - Το Συνταγματικό Δικαστήριο κι οι εκπρόσωποι 60 περιοχών της Ρωσίας ζητούν να σταματήσει ο αποκλεισμός του Κοινοβουλίου από τις στρατιωτικές δυνάμεις κι επιμένουν να εφαρμοστεί η «μηδενική λύση». Το κέντρο της Μόσχας, για άλλη μια φορά, μετατρέπεται σε χώρο οδομαχιών.

1 Οκτώβρη 1993 - Το ΑΣ και οι υπερασπιστές του αρνούνται να παραδώσουν τα όπλα, με αντάλλαγμα την επαναφορά στο κτίριο του ρεύματος, της θέρμανσης και των τηλεπικοινωνιών. Νέες συγκρούσεις Αστυνομίας και διαδηλωτών στη Μόσχα.

3 Οκτώβρη 1993 - Η διαδήλωση που είχε προγραμματιστεί από την «Εργαζόμενη Ρωσία» πριν ακόμη την υπογραφή του διατάγματος Γιέλτσιν με κοινωνικο-οικονομικά αιτήματα, παίρνει χαρακτήρα αντι-δικτατορικό, υποστήριξης του ΑΣ. Ξεσπούν συγκρούσεις μεταξύ χιλιάδων διαδηλωτών και αστυνομικών και στρατιωτικών δυνάμεων. Οι διαδηλωτές σπάνε τα μπλόκα και το απόγευμα μπαίνουν στον προαύλειο χώρο του κτιρίου του ΑΣ κι ενώνονται με τις ένοπλες ομάδες αυτοάμυνας του ΑΣ. Οι αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις υποχωρούν. Από το κτίριο της γειτονικής δημαρχίας της Μόσχας ρίχνονται «τυφλοί» πυροβολισμοί προς τους διαδηλωτές. Ομάδα ένοπλων υπερασπιστών του ΑΣ κάνει έφοδο στο κτίριο της δημαρχίας και μετά από σύντομη μάχη αφοπλίζει και συλλαμβάνει ορισμένους ενόπλους. Στην ηγεσία του ΑΣ κυριαρχεί ευφορία, αφού καταφθάνουν πληροφορίες πως μεγάλες στρατιωτικές μονάδες περνούν ή ήδη κιόλας πέρασαν στο πλευρό του ΑΣ. Ο Α. Ρουτσκόι από το μπαλκόνι του ΑΣ δίνει το σύνθημα της αποστολής ένοπλων διαδηλωτών στο κτίριο της ρωσικής τηλεόρασης, με στόχο να καταληφθεί το κτίριο και να ενημερωθεί για τις εξελίξεις και τις θέσεις του ΑΣ ο ρωσικός λαός. Εκατοντάδες διαδηλωτές, ένοπλοι και άοπλοι, ξεκινούν με κάθε μέσο για το σταθμό της τηλεόρασης, ο οποίος όμως φρουρείται από τις ειδικές στρατιωτικές δυνάμεις της ομάδας «Αλφα». Μετά από αδιέξοδες σύντομες συνομιλίες με τους εκπροσώπους του ΑΣ, η ομάδα «Αλφα» ανοίγει πυρ στο «ψαχνό». Δεκάδες νεκροί και τραυματίες διαδηλωτές γύρω από το κτίριο της ρωσικής τηλεόρασης, που παύει τη μετάδοση του προγράμματός της. Αργά το βράδυ, ο Γιέλτσιν καταφέρνει να κινητοποιήσει περίπου 1.000 ένοπλους με πολιτικά (πρόκειται κυρίως για ιδιωτικούς αστυνομικούς, μπράβους και ανθρώπους του υποκόσμου), που συγκεντρώνονται έξω από το κτίριο του Δημοτικού Συμβουλίου της Μόσχας.

4 Οκτώβρη 1993 - Με το που περνάει η 01.00 π.μ., στο κέντρο της Μόσχας, αρχίζουν να εμφανίζονται τεθωρακισμένα οχήματα του ρωσικού στρατού και τανκ, που σιγά - σιγά λαμβάνουν θέσεις γύρω από το κτίριο του ΑΣ. Πρόκειται για ειδικές δυνάμεις του στρατού και των αλεξιπτωτιστών. Πριν ξημερώσει, αρχίζει η στρατιωτική επιχείρηση κατά του ΑΣ. Με ιδιαίτερη βαρβαρότητα και χρησιμοποιώντας κάθε είδους όπλα, οι δυνάμεις του Γιέλτσιν σφυροκοπούν το κτίριο του ΑΣ, που τυλίγεται στις φλόγες. Η αντίσταση των ένοπλων ομάδων των υποστηρικτών του ΑΣ θα διαρκέσει 10 ώρες. Επίσημα οι νεκροί, αρχίζοντας από το απόγευμα της 3ης Οκτώβρη, είναι 147, οι τραυματίες 600, κι άλλοι τόσοι οι συλληφθέντες. Ορισμένες φήμες όμως μιλούν για πάνω από 1.000 νεκρούς, ενώ κάτοικοι γειτονικών σπιτιών κάνουν λόγο για εκτελέσεις των αφοπλισμένων υπερασπιστών του ΑΣ σε μικρό γήπεδο που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το κτίριο του ΑΣ. Γιατροί των «πρώτων βοηθειών» επιβεβαιώνουν πως πολλοί νεκροί είχαν πιστάγκωνα δεμένα τα χέρια τους.

5 Οκτώβρη 1993 - Ο Γιέλτσιν, με διάταγμά του, απαγορεύει την κυκλοφορία 10 ακόμη εφημερίδων της αντιπολίτευσης. Απαγορεύεται επίσης η δράση δεκάδων κομμάτων κι οργανώσεων, όπως η δράση του ΚΕΚΡ, της «Εργαζόμενης Ρωσίας», του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας, της Κομσομόλ, που σύμφωνα με τις αρχές είχαν ηγετικά στελέχη τους, τα οποία συμμετείχαν στις αιματηρές μάχες. Σ' αυτές τις δυνάμεις θα απαγορευτεί και η κάθοδος στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Επίσης απαγορεύεται η δράση σε κόμματα, όπως το ΚΚΡΟ, που, σύμφωνα με τις αρχές, μέλη τους συμμετείχαν στα γεγονότα, χωρίς όμως την έγκριση της ηγεσίας τους. Στη δεύτερη κατηγορία θα επιτραπεί αργότερα η συμμετοχή στις εκλογές. Με δήλωσή του στο «Ρ», ο Β. Τιούλκιν, ηγετικό στέλεχος του ΚΕΚΡ, σημειώνει: «Το κόμμα μας δεν είναι από εκείνα τα κόμματα που διαλύονται με διατάγματα».

6 Οκτώβρη 1993 - Η «διεθνής κοινότητα» εκφράζει την «ανακούφισή» της για την κατάληξη των γεγονότων, όπως και την υποστήριξή της προς τον Γιέλτσιν. Ο «Ρ» δημοσιεύει μιαν ακόμη ανακοίνωση του ΚΚΕ, με την οποία καταγγέλλεται το καθεστώς Γιέλτσιν, η κατάπνιξη της δημοκρατίας και του θεσμού του Κοινοβουλίου. Στην ανακοίνωση καυτηριάζεται και η στάση των ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΝ, που συντάχθηκαν με τον Γιέλτσιν για το «καλό της προώθησης των μεταρρυθμίσεων». Χαρακτηριστικά, ο ΣΥΝ για άλλη μια φορά επίσημα παίρνει «ίσες αποστάσεις» από το «θύμα» και το «θύτη», ενώ χαρακτηρίζει τους υποστηρικτές του Κοινοβουλίου ως «νοσταλγούς του παρελθόντος», ουσιαστικά υποστηρίζοντας τον Γιέλτσιν.

7 Οκτώβρη 1993 - Η «έπαρση» των υποστηρικτών του Γιέλτσιν είναι τέτοια, που ζητούν τη λήψη μέτρων ακόμη κι ενάντια σε εφημερίδες του ...εξωτερικού, όπως ο «Ρ». Ο Γιέλτσιν προκηρύσσει εκλογές για το Δεκέμβρη, που θα διεξαχθούν σε κλίμα λογοκρισίας, αντικομμουνισμού και νοθείας. Μαζί εγκρίνεται και το νέο αστικό Σύνταγμα της χώρας. Για την έγκρισή του, απαιτούνταν η συμμετοχή τουλάχιστον του 50% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους. Το ΚΕΚΡ καλεί σε αποχή, ενώ το ΚΚΡΟ συμμετέχει (και συγκεντρώνει ποσοστό 12,4%). Στις εκλογές και στο δημοψήφισμα η συμμετοχή φτάνει στο 54,37%, ενώ το υπόλοιπο 45,6% των ψηφοφόρων απέχει! Το 41,56% από αυτούς που συμμετείχαν ψήφισαν ενάντια στην έγκριση του νέου αστικού Συντάγματος! Δηλαδή, αυτό σημαίνει (ακόμη κι αν δεχτούμε πως δεν έγινε νοθεία στο δημοψήφισμα) πως το νέο αστικό Σύνταγμα της Ρωσίας, που ισχύει έως τα σήμερα, είχε (το 1993) την υποστήριξη του 31% των ψηφοφόρων, τη στιγμή που το υπόλοιπο 69% των Ρώσων πολιτών τάχθηκε, με τον έναν ή άλλο τρόπο, ενάντια σ' αυτό.

Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή η αντιπαράθεση Προέδρου - ρωσικού Κοινοβουλίου υπέβοσκε για αρκετούς μήνες και βέβαια δεν αφορούσε σε προσωπικές αντιπαλότητες, αλλά σε σοβαρές διαφωνίες γύρω από τους ρυθμούς της καπιταλιστικοποίησης της Ρωσίας. Ετσι, οι δυνάμεις, εσωτερικές κι εξωτερικές, που εξέφρασε ο Γιέλτσιν σ' αυτήν τη σύγκρουση, ήθελαν με γοργούς ρυθμούς και χωρίς ενδοιασμούς να δώσουν τα μέσα παραγωγής στους λιγοστούς «μεγαλοκαρχαρίες» και, ταυτόχρονα, να ξεφορτωθούν καθετί που θύμιζε το σοσιαλισμό, ακόμη και το σύστημα των Σοβιέτ, που πλέον μόνο στο όνομα θύμιζε το προηγούμενο σύστημα. Οι δυνάμεις που συσπειρώθηκαν γύρω από το ΑΣ, μέσα κι έξω από αυτό, είχαν διαφορετικούς προσανατολισμούς. Υπήρχαν οι φιλοσοσιαλιστικές δυνάμεις, που είχαν την πλειοψηφία στους δρόμους, όσων ανθρώπων δηλαδή κινητοποιήθηκαν εκείνες τις ημέρες ενάντια στην αντισυνταγματική αυθαιρεσία του Γιέλτσιν και υπήρχαν και οι δυνάμεις που δε διαφωνούσαν με τη συνέχιση της καπιταλιστικοποίησης, αλλά ήθελαν αυτή να έχει πιο αργούς ρυθμούς και με «δικλείδες» κοινοβουλευτικού ελέγχου, αυτές οι δυνάμεις είχαν το έλεγχο της ηγεσίας του ΑΣ. Συνολικά όμως, οι δυνάμεις που ενώθηκαν γύρω από το ΑΣ, αν και είχαν διαφορετικές αφετηρίες και προσανατολισμούς, σ' εκείνη τη δεδομένη ιστορική στιγμή υπερασπίστηκαν ορισμένες στοιχειώδεις αστικές ελευθερίες, που κουρελιάζονταν με το διάταγμα 1400 του Γιέλτσιν.

Από τα παραπάνω προκύπτουν ορισμένα εύλογα ερωτήματα για τη στάση πολιτικών δυνάμεων, που, κατά τα άλλα, «διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους» για τη δημοκρατία:

Τελικά, γιατί η «διεθνής κοινότητα», αλλά και όλοι αυτοί που κόπτονταν για τα «δημοκρατικά δικαιώματα» επί ΕΣΣΔ (το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, ο ΣΥΝ) δεν έβγαλαν «άχνα» σχετικά με την «εκτέλεση» του ρωσικού Κοινοβουλίου ή και υποστήριξαν την αιματηρή καταστολή του;

Γιατί υποστήριξαν ολόψυχα έναν άνθρωπο, τον Πρόεδρο Γιέλτσιν, που κατακουρέλιασε τους αστικούς θεσμούς και πρώτα απ' όλα το Σύνταγμα της χώρας του, στο οποίο είχε ορκιστεί πίστη;

Γιατί, νωρίτερα, οι ίδιες δυνάμεις, όχι μόνο δε θεώρησαν καταπάτηση της δημοκρατίας, αλλά χαιρέτισαν κιόλας το γεγονός της διάλυσης της ΕΣΣΔ, το 1991, τη στιγμή που το 76% του σοβιετικού λαού, λίγους μόλις μήνες πριν, είχε ταχθεί υπέρ της διατήρησής της; Πόσο «δημοκρατική» είναι μια τέτοια στάση τους;

Γιατί υποστήριξαν την ανατροπή του σοσιαλισμού, όταν οι ηγέτες, όπως ο Γιέλτσιν, που προχώρησαν σ' αυτήν κέρδισαν τις εκλογές με το σύνθημα «περισσότερος σοσιαλισμός», κι όχι βέβαια με το σύνθημα της «επιστροφής στον καπιταλισμό»;

Γιατί έκλεισαν τα μάτια και βούλωσαν τα αυτιά τους στο όργιο νοθείας που ακολούθησε σε όλες (!!!) τις εκλογικές μάχες πανεθνικής σημασίας, που ακολούθησαν στη Ρωσία από το 1993 έως τα σήμερα;

Σ' αυτά τα ερωτήματα δεν έχουν δοθεί, κι ούτε νομίζουμε πως θα μπορέσουν ποτέ οι εκπρόσωποι των παραπάνω πολιτικών δυνάμεων να δώσουν σοβαρές απαντήσεις. Κι αυτό, γιατί η «δημοκρατία» που επαγγέλλονται έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Τι ακριβώς σημαίνει «δημοκρατία» στα πλαίσια του καπιταλισμού, το έδειξε στους Ρώσους εργαζόμενους εκείνο το τριήμερο, 3-5 Οκτώβρη 1993, ο Μπορίς Γιέλτσιν, στέλνοντας τα τανκ στο Κοινοβούλιο, κινητοποιώντας όλα τα ένοπλα αποβράσματα της «νέας» καπιταλιστικής κοινωνίας, απαγορεύοντας πολιτικά κόμματα κι εφημερίδες, καταστέλλοντας την ισχύ δεκάδων άρθρων του Συντάγματος. Ποιος μπορεί να αντικρούσει ότι επρόκειτο για την επικράτηση της «δημοκρατίας» της νεοαστικής τάξης της Ρωσίας, που μόλις είχε αρχίσει να βάζει στο χέρι τον τεράστιο πλούτο της χώρας; Ποιος μπορεί να διαφωνήσει ότι επρόκειτο ακριβώς για τη διαφύλαξη αυτής ακριβώς της «ελευθερίας» της νεοαστικής ρωσικής τάξης να συνεχίσει το πλιάτσικο της δημόσιας περιουσίας; Τα αιματηρά γεγονότα του Οκτώβρη 1993, αλλά και η συμπεριφορά της «διεθνούς κοινότητας» κατέρριψαν για πρώτη φορά στη Ρωσία της καπιταλιστικής παλινόρθωσης το μύθο ότι υπάρχει δήθεν «αμόλυντη» και «καθαρή» δημοκρατία. Εδειξαν, για άλλη μια φορά, πως η δημοκρατία και η ελευθερία έχουν ταξικό, ταξικότατο περιεχόμενο! Πως στην κοινωνία, όπου υπάρχουν ανταγωνιστικές κοινωνικές τάξεις και μάλιστα τη στιγμή που μπαίνει το ερώτημα «ποιος - ποιον;» οι «δημοκρατικές» λογοκοπίες σταματούν και εμφανίζεται κατάματα όλη η κοινωνική πραγματικότητα.

Τα γεγονότα που εξελίχθηκαν στη Ρωσία τα επόμενα δέκα χρόνια, από τον Οκτώβρη του 1993, επιβεβαίωσαν πως αυτή η «δημοκρατία» είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της διαχείρισης του καπιταλισμού, στην προσπάθεια διαιώνισής του. Ας πάρουμε ορισμένα παραδείγματα, για τα οποία βέβαια όσοι στο παρελθόν φρύαζαν για την καταπάτηση της ελευθερίας από το «απολυταρχικό κομμουνιστικό καθεστώς», τώρα κοιτάζουν αδιάφορα:

1. Στους χώρους εργασίας, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, απαγορεύτηκαν κι εξακολουθούν να απαγορεύονται οι οργανώσεις βάσεις των πολιτικών κομμάτων. Μέτρο, που ευθέως στράφηκε ενάντια στους κομμουνιστές, τη μόνη πολιτική δύναμη που είχε τη δυνατότητα συγκρότησης ΚΟΒ στους χώρους δουλιάς.

2. Καταργήθηκε το δικαίωμα του συνδικάτου να αποτρέπει απολύσεις και να έχει βαρυσήμαντο λόγο στα σχέδια και τις προτεραιότητες της επιχείρησης.

3. Ολα τα μεγάλα ΜΜΕ, εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοράσεις, από δημόσια ιδιοκτησία ή ιδιοκτησία κοινωνικών φορέων που ήταν, πέρασαν στα χέρια ελάχιστων ανθρώπων και φατριών. Από τα μεγάλα ΜΜΕ γίνεται συστηματική αντικομμουνιστική και αντισοσιαλιστική προπαγάνδα, ενώ δε δίνεται καμία ευκαιρία στους εκπροσώπους των ΚΚ να απαντήσουν στις συκοφαντίες και στα ψέματα.

4. Καθιερώθηκε εκλογικό όριο 5% εισόδου στο Κοινοβούλιο, το οποίο από τις επόμενες εκλογές ανεβαίνει στο 7%, ενώ εφαρμόστηκε μονοεδρικό σύστημα για τις μισές έδρες του Κοινοβουλίου. Το τελευταίο, διαπιστωμένα, οδηγεί στην επικράτηση υποψηφίων που έχουν τη δυνατότητα να ξοδέψουν πολύ χρήμα, τραπεζιτών, επιχειρηματιών κλπ.

5. Σε όλες τις εκλογές πανεθνικής σημασίας γίνεται νοθεία μεγάλης κλίμακας. Χαρακτηριστικά, από τις δεκάδες υποθέσεις που εκκρεμούν από τις προηγούμενες εκλογές του 1999, εκδικάστηκε μόνο μία (!), με την οποία «επιστράφηκαν» στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) 250.000 κλεμμένες ψήφοι από μόνο μια (!) περιοχή της Ρωσίας.

6. Μόλις έγινε προσπάθεια από τους κομμουνιστές (το 2002) να τεθεί σε δημοψήφισμα το πού θα πρέπει να ανήκουν ο φυσικός πλούτος και οι βασικοί τομείς της οικονομίας (σε ιδιώτες ή στο Δημόσιο), έγινε αλλαγή του νόμου και το δικαίωμα του δημοψηφίσματος συρρικνώθηκε στο ελάχιστο, κάνοντας τεχνικά ανέφικτη τη διεξαγωγή του. Η αλλαγή του νόμου έγινε κατά παράβαση του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής. Παρ' όλα αυτά, το Συνταγματικό Δικαστήριο (με μια ψήφο κατά) ενέκρινε απόφαση, με την οποία νομιμοποιεί αυτήν την αντιδημοκρατική αυθαιρεσία.

7. Πρόσφατα (Αύγουστος 2003) με κυβερνητική εντολή, αφού «καρατομήθηκε» ο διευθυντής της μόνης εναπομείνασας δημόσιας εταιρίας δημοσκοπήσεων, αποφασίστηκε η «ανασυγκρότηση» και η παράδοση αυτής της εταιρίας στους ιδιώτες. Το «λάθος» της ήταν να παρουσιάσει δημοσκόπηση, στην οποία φαινόταν προβάδισμα των κομμουνιστών έναντι του κόμματος «Ενιαία Ρωσία», που στηρίζει ο Πούτιν.

8. Εγκρίθηκε νέος νόμος για τα πολιτικά κόμματα, ο οποίος επιτρέπει την πλήρη διείσδυση των κρατικών υπηρεσιών στο εσωτερικό των πολιτικών κομμάτων, σε όλες τις δραστηριότητές τους. Επίσης κάθε κόμμα, αν θέλει να θεωρείται τέτοιο και να μπορεί να συμμετέχει στις εκλογές, θα πρέπει να παραδώσει στις αρχές τα στοιχεία 10.000 μελών του (ονοματεπώνυμο, αριθμός ταυτότητα, διεύθυνση κλπ.). Οι αρχές δημιουργούν ειδικές υπηρεσίες ελέγχου της φερεγγυότητας των κομμάτων, που, κοντά στα άλλα, υποχρεώνονται κάθε χρόνο να παρουσιάζουν στις αρχές έκθεση για την αυξομείωση των μελών τους, όπως και των οικονομικών τους. Κάθε ενισχυτής του κόμματος, ακόμη και για ευτελές ποσό, πρέπει να είναι επώνυμος, σε διαφορετική περίπτωση το κόμμα υπόκειται κυρώσεις, έως και απαγορεύεται. Είναι φανερό ότι αυτό, όπως και άλλες διατάξεις του συγκεκριμένου νόμου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για προβοκάτσιες σε βάρος των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

9. Εγκρίθηκε νόμος «Για την καταπολέμηση της εξτρεμιστικής δραστηριότητας», που ήδη χρησιμοποιείται ενάντια στα κομμουνιστικά κόμματα και άλλες ριζοσπαστικές οργανώσεις, με στόχο τον περιορισμό και την καταστολή της δράσης τους.

10. Το υπουργείο Δικαιοσύνης της Ρωσίας αρνήθηκε να νομιμοποιήσει το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας - Επαναστατικό Κόμμα των κομμουνιστών, επειδή στον τίτλο του υπήρχε η λέξη (!) «Επαναστατικό». Το κόμμα αυτό μπροστά στον κίνδυνο να μην μπορεί να συμμετέχει στη δημόσια πολιτική ζωή, όπως στις εκλογές, αναγκάστηκε να αφαιρέσει τη συγκεκριμένη λέξη και αναγνωρίστηκε από το παραπάνω υπουργείο ως Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας - Κόμμα Κομμουνιστών της Ρωσίας.

11. Με Προεδρικό Διάταγμα (του Πούτιν), ο πρώην Πρόεδρος Μπ. Γιέλτσιν και όλα τα μέλη της οικογένειάς του (!) απαλλάσσονται από κάθε κατηγορία για οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη έκαναν στη διάρκεια της προεδρικής θητείας του Γιέλτσιν.

12. Την ώρα που εγκληματίες του τσετσενικού πολέμου αμνηστεύονται κι επιστρέφουν στην Τσετσενία ως ανώτατοι «κρατικοί λειτουργοί», στη φυλακή βρίσκονται, με βαρύτατες πολυετείς καταδίκες, ορισμένα νέα παιδιά της επαναστατικής Κομσομόλ, που κατηγορούνται από τις αρχές για έκρηξη βόμβας που προκάλεσε μικρές υλικές καταστροφές. Η καταδίκη, όπως καταγγέλλει η επιτροπή υπεράσπισης, έγινε παρά τη σαφή άρνηση των κατηγορουμένων ότι τοποθέτησαν τη βόμβα, χωρίς σοβαρά αποδεικτικά στοιχεία και κατά παράβαση της υπάρχουσας νομοθεσίας. Να θυμίσουμε πως όταν στο παρελθόν διάφοροι «αντιφρονούντες», όπως ο Σάχαροφ, έμπαιναν από το σοβιετικό καθεστώς σε κατ' οίκο περιορισμό, τα αστικά ΜΜΕ όλου του «ελεύθερου κόσμου» αφηνίαζαν. Τώρα σιωπούν...

Αυτή η ντουζίνα τρανταχτών παραδειγμάτων είναι αρκετή για να δούμε το τι είδους «δημοκρατία», ή «δημοκρατία» για ποιον, υπάρχει στη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία. Αλλά και η σημερινή σιωπή, όσων στο παρελθόν ήταν «λαλίστατοι» και λάβροι κατά της ΕΣΣΔ και σήμερα κατά της Κούβας, για τα ζητήματα της δημοκρατίας, δε δείχνει τίποτα άλλο πέρα από την υποκρισία τους!

Τα γεγονότα του Οκτώβρη της Μόσχας είναι χρήσιμο να τα δούμε και κάτω από το πρίσμα των αντισοσιαλιστικών επιχειρημάτων που ακούμε σχετικά με τα ζητήματα της δημοκρατίας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προσπαθούν να μας πείσουν πως η δημοκρατία είναι ίδια στο πέρας των αιώνων. Η αλήθεια είναι όμως πολύ διαφορετική! Κόντρα στον παραπάνω αντιιστορικό ισχυρισμό, η πραγματικότητα λέει πως, για παράδειγμα στην αρχαία Αθήνα, τα πολιτικά δικαιώματα ήταν κατοχυρωμένα μόνο για μια μικρή μερίδα των κατοίκων, από την οποία θα έπρεπε να αφαιρέσουμε όλους τους μη πολίτες (περίπου το 90% του πληθυσμού της εποχής), αλλά και τις γυναίκες πολίτες. Ακόμη και από όσους τελικά είχαν τυπικά αυτά τα δικαιώματα, μόνο ένα ελάχιστο κομμάτι είχε τη δυνατότητα να παρευρίσκεται και συμμετέχει στην Εκκλησία του Δήμου¹. Οι Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν έδειξαν σε πολλά έργα τους πως η δημοκρατία είναι ένα ιστορικό φαινόμενο, που διαφέρει από εποχή σε εποχή. Την ίδια ώρα σημείωναν ότι «κάθε κράτος είναι μηχανή καταστολής μιας τάξης από μια άλλη τάξη»². Το σοβιετικό σύστημα που εφαρμόστηκε στην ΕΣΣΔ, με την κατάργηση του αστικού κοινοβουλίου και την εγκαθίδρυση της εξουσίας των Σοβιέτ, χωρίς περιστροφές διακήρυξε τον εαυτό του εκπρόσωπο της εργατικής τάξης και των συμμάχων της κι έθεσε στόχο του την εξάλειψη της αστικής τάξης. Ετσι η δικτατορία του προλεταριάτου ήταν μια δημοκρατία της πλειοψηφίας πάνω στην αστική τάξη. Ναι, δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει στο σοσιαλισμό «πλουραλισμός», δυνάμεις που ανοιχτά θα επιδιώκουν την ανατροπή του σοσιαλισμού. Ο Λένιν γράφει σχετικά: «Η προλεταριακή δημοκρατία καταστέλλει τους εκμεταλλευτές, την αστική τάξη - και γι' αυτό δεν υποκρίνεται, δεν τους υπόσχεται ελευθερία και δημοκρατία - ενώ στους εργαζόμενους παρέχει πραγματική δημοκρατία. Μόνο η Σοβιετική Ρωσία έδωσε στο προλεταριάτο και στην τεράστια πλειοψηφία των εργαζομένων της Ρωσίας στο σύνολό τους μια πρωτοείδωτη ελευθερία και δημοκρατία, ανέφικτη και ασύλληπτη για οποιαδήποτε αστική ρεπουμπλικανική Δημοκρατία, παίρνοντας λ.χ. τα μέγαρα και τις επαύλεις από την αστική τάξη (χωρίς αυτό η ελευθερία του συνέρχεσθαι είναι υποκρισία), παίρνοντας τα τυπογραφεία και το χαρτί από τους καπιταλιστές (χωρίς αυτό η ελευθερία του Τύπου για την πλειοψηφία του έθνους είναι ψευτιά), αντικαθιστώντας τον αστικό κοινοβουλευτισμό με τη δημοκρατική οργάνωση του Σοβιέτ, που είναι 1.000 φορές πιο κοντινά στο "λαό", πιο "δημοκρατικά" και από το πιο δημοκρατικό αστικό Κοινοβούλιο»³.

Βέβαια, κάποιος θα μπορούσε να πει πως «αυτά είναι "θεωρία" και το ζήτημα είναι τι απέγινε στην πράξη!». Η «πράξη» λοιπόν μας δείχνει ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας τέτοια δικαιώματα, που γράφονται και στα αστικά συντάγματα, όπως η δωρεάν παιδεία, η υγεία, η κατοικία κ.ά. έγιναν πράξη για όλο το λαό! ΄Η μήπως αυτή η ισότητα κι η εξασφάλιση σημαντικών δικαιωμάτων δεν έχει σημασία; Αλήθεια, τι ελευθερία έχουν σήμερα τα 7 εκατομμύρια των Ρώσων ανέργων; Πόσο ελεύθερα μπορεί να νιώθουν τα 36.000.000 Ρώσων ή το 25% του πληθυσμού που ζούνε στη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία κάτω από το όριο της φτώχειας, ή τα άλλα περίπου 56.000.000 άνθρωποι ή το 40% του πληθυσμού που ζούνε ένα «σκαλί» πιο πάνω, με εισοδήματα δηλαδή λίγο πάνω από το όριο της φτώχειας;

«Καλά αυτά! Καλή κι η ισότητα και μπράβο τους! - λένε ορισμένοι - αλλά τι γίνεται με την πολιτική ισότητα κι ελευθερία, με την πολυκομματικότητα;». Καταρχήν, συνήθως όσοι κόπτονται τόσο για την «ισότητα της ψήφου», την «πολυκομματικότητα» κλπ. προσπαθούν να μας κάνουν να ξεχάσουμε πως και στη χώρα μας, όπως και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες η ψήφος δεν είναι ισότιμη, εφόσον υπάρχουν τα διάφορα καλπονοθευτικά συστήματα. Οτι τα ΜΜΕ, το πόσο χρήμα διαθέτουν για την προβολή των θέσεών τους τα πολιτικά κόμματα και ειδικά προεκλογικά, επίσης, παίζει τεράστιο ρόλο! Αλλά κι ότι η άρχουσα τάξη με κάθε μέσο προσπαθεί να αλώσει πολιτικά και ιδεολογικά κάθε δύναμη που αντιστέκεται στον καπιταλισμό. Ποιος μπορεί να ξεχνά την ομοβροντία που δέχτηκε και δέχεται το ΚΚΕ από τα αστικά ΜΜΕ για έλλειψη «εκσυγχρονισμού», για «ξύλινη γλώσσα», για «απολίθωμα» κλπ., με στόχο να παραιτηθεί από τον επαναστατικό του χαρακτήρα; Την ίδια ώρα οι «όρκοι πίστης» στην ΕΕ, στο ΝΑΤΟ, στις ΗΠΑ, στα οποία προσφεύγουν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ δεν είναι «ξύλινη γλώσσα», ούτε π.χ. η «θεσμο-λαγνεία» του ΣΥΝ, που γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστούν ως ο «μοντέρνος» λόγος. Αλήθεια, τι σόι, για παράδειγμα, «πολυκομματικότητα» είναι αυτή που επιβάλλεται στα νεο-σχεδιαζόμενα «ευρωπαϊκά κόμματα», που για να υπάρξουν, πρέπει εκ των προτέρων να δηλώσουν «πίστη» κι «υποταγή» στην ΕΕ; Ποια η διαφορά δημοκρατικών και ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ, χριστιανοδημοκρατών και σοσιαλδημοκρατών στην ΕΕ; Ποια η διαφορά των δολοφόνων του λαού της Γιουγκοσλαβίας από τους δολοφόνους του ιρακινού λαού; Αυτή τους, λοιπόν, η «πολυκομματικότητα» και ο πλουραλισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά στάχτη στα μάτια του κόσμου!

Μας λένε: «Σε αντίθεση με το σοσιαλισμό, στην αστική δημοκρατία υπάρχει διαπάλη διαφορετικών απόψεων και στο κοινοβούλιο καθορίζεται η πολιτική που θα ακολουθηθεί μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία». Μήπως όμως αυτή η διαπάλη δε γίνεται με «σημαδεμένα χαρτιά»; Αλλά κι όταν διαμορφώνεται μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θέλει να βαδίσει ενάντια στα σχέδια ή αμφισβητεί επιλογές του μεγάλου κεφαλαίου, μπορεί από μόνη της να σταθεί ή την ανατρέπουν; Αυτό δε μας λένε τα ίδια τα γεγονότα της Μόσχας, όπου τα τανκς έκαναν «τρύπες» την «κοινοβουλευτική πλειοψηφία»; Αυτό δε μας μαρτυρά το πραξικόπημα της Χιλής πριν 30 χρόνια, ή ακόμη οι συνεχείς σύγχρονες προσπάθειες ανατροπής του Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα; Αρα είναι φανερό πως η «κοινοβουλευτική πλειοψηφία», όπως και το αστικό κοινοβούλιο, δεν είναι το κυρίαρχο, αλλά μόνο μια μορφή που έχει η δικτατορία της αστικής τάξης. Κι ούτε, βέβαια, είναι αρκετή αυτή η κατάκτηση της «κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας» για ριζικές, επαναστατικές αλλαγές στην καπιταλιστική κοινωνία.

«Και με τα δημοκρατικά δικαιώματα, π.χ. με το δικαίωμα στην απεργία τι γίνεται; Μπορούσαν οι εργαζόμενοι να απεργήσουν στο σοσιαλισμό;». Καταρχήν, στα πλαίσια του σοσιαλισμού δεν υπήρχε καμία νομική απαγόρευση για το δικαίωμα της απεργίας. Αλλά ενάντια σε ποιον να κάνει απεργία ο εργάτης; Ενάντια στο δικό του κράτος; Θα μπορούσε, για παράδειγμα, το καπιταλιστικό πολιτικό σύστημα να δώσει το δικαίωμα στον εργάτη να μην μπορεί ο εργοδότης να τον απολύσει χωρίς την άδεια του συνδικάτου; ΄Η να υποχρεώσει τις επιχειρήσεις να παρέχουν κατοικία στους εργαζόμενούς τους και δωρεάν παιδικούς σταθμούς στα παιδιά τους; Θα μπορούσε να επιτρέψει στο συνδικάτο να έχει λόγο στα σχέδια της επιχείρησης, στη μισθοδοσία και στις παροχές προς τους εργαζόμενους; Αν ναι, γιατί δεν το κάνουν; Δε θα το ήθελε μήπως αυτό η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων; Αν το έκαναν, σίγουρα θα περιόριζαν τις εργατικές κινητοποιήσεις και μπορεί και να τις εξαφάνιζαν. Αλλά δεν το κάνουν, γιατί δεν μπορούν! Γιατί άλλου είδους «δημοκρατία», άλλου είδους κοινωνικό σύστημα και κράτος έχουμε στον καπιταλισμό! Αλλά κι εκεί που έγιναν μαζικές απεργίες σε σοσιαλιστικές χώρες, π.χ. στην Πολωνία, που τελικά χρησιμοποιήθηκαν σαν «όχημα» ανατροπής του σοσιαλισμού, δεν είναι γνωστό ότι αυτές αδρά χρηματοδοτήθηκαν από τη CIA και το Βατικανό; Τι απέγινε από εκείνο το κίνημα; Δεν είναι γνωστό πως ο ηγέτης εκείνων των κινητοποιήσεων (ο Βαλέσα) είναι σήμερα «φτυσμένος» από τους συμπατριώτες του; Ποια η «ελευθερία» των εκατομμυρίων σήμερα Πολωνών ανέργων κι οικονομικών μεταναστών; Να θυμίσουμε πως μόλις πριν μερικές μέρες 10 χιλιάδες ανθρακωρύχοι συγκρούστηκαν βίαια στη Βαρσοβία με την αστυνομία, σε μια προσπάθειά τους να κάψουν (!) το υπουργείο Οικονομικών, εξαιτίας της απόγνωσής τους μπροστά στην απώλεια της εργασίας τους. Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα...

«Ναι, αλλά στο σοσιαλισμό δεν υπήρχε ελεύθερη έκφραση των πολιτικών απόψεων!» - ισχυρίζονται ορισμένοι. Ναι, εδώ έχουν δίκιο! Δεν μπορούσε να υπάρξει δημόσια κίνηση ενάντια στο σοσιαλιστικό σύστημα. Μπορούσε να υπάρχει κριτική παρέμβαση και συμμετοχή σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Υπολογίζεται πως το 1/3 όλων των δημοσιευμάτων των σοβιετικών εφημερίδων περιείχε κριτικές απόψεις, γνώμες και προτάσεις. Υπήρχε η διαδικασία ανάκλησης των εκλεγμένων σε όλα τα επίπεδα των Σοβιέτ. Συνολικά υπολογίζεται πως 2 εκατομμύρια Σοβιετικών ήταν εκλεγμένα στο σύστημα των Σοβιέτ⁴, ενώ σε 30 εκατομμύρια υπολογίζονταν όσοι με τον ένα ή άλλον τρόπο συμμετείχαν ενεργά στο σοβιετικό σύστημα λήψης των αποφάσεων^5. Συγκριτικά σήμερα σε όλη την κλίμακα της Ρωσίας οι αιρετοί (βουλευτές, κυβερνήτες, δημοτικοί σύμβουλοι) δεν ξεπερνούν τις 30 χιλιάδες. Το σοσιαλιστικό σύστημα από τη φύση του στηρίζεται στην πλατιά έκφραση και συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη των αποφάσεων. Αλλωστε γι' αυτό η ΕΣΣΔ δεν έκανε τεράστια βήματα στον τομέα της μόρφωσης και του πολιτισμού; Θα ενδιαφερόταν ένα αντιδραστικό καθεστώς να μορφώσει το λαό; Κι όμως το σοβιετικό καθεστώς ήταν μοναδικό στην πλατιά μόρφωση που παρείχε στη νεολαία και στο λαό, σε αντίθεση βέβαια με τον κόσμο του καπιταλισμού, όπου η μόρφωση περνά από τις «συμπληγάδες» των ταξικών φραγμών και της εμπορευματοποίησης και καταλήγει στη στενή ειδίκευση και στον οργανικό αναλφαβητισμό εκατομμυρίων εργαζομένων!

Κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει επίσης πως στον καπιταλισμό τα διάφορα πολιτικά κόμματα εκφράζουν αντίπαλα κοινωνικά συμφέροντα και τάξεις. Αντίθετα, στο σοσιαλισμό δεν μπορεί να υπάρξει εμφάνιση κομμάτων που θα στήριζαν την επιστροφή στον καπιταλισμό, αφού τα βασικά μέσα παραγωγής έχουν αφαιρεθεί από τους καπιταλιστές. Κι εδώ έρχεται «καπάκι» η αφελής, κατά τη γνώμη μου, ερώτηση «κι αν ένας εργαζόμενος, βρε παιδί μου, για λόγους έστω βλακείας του, θέλει να υποστηρίξει την επιστροφή στον καπιταλισμό, γιατί να μην μπορεί;». Πρόκειται για μια εντελώς απλοϊκή προσέγγιση, που ξεχνά ότι η απόπειρα οικοδόμησης του σοσιαλισμού γίνεται σε συνθήκες ανειρήνευτης πάλης κι ότι ο εχθρός του σοσιαλισμού έχει τεράστια δύναμη, έχει την παγκόσμια αστική τάξη στο πλευρό του. Οπως έδειξε και η ίδια η εμπειρία των χρόνων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ο εχθρός ποτέ δε σταμάτησε να χρησιμοποιεί τέτοιους ανθρώπους, συχνά βέβαια με το «αζημίωτο», είτε αυτό ήταν άμεσα κέρδη, είτε λέγεται δόξα και προβολή, για να ανατρέψει το σοσιαλιστικό καθεστώς, που είναι υποχρεωμένο να αμυνθεί απέναντι σ' αυτές τις προσπάθειες. Οπως άλλωστε κάνει τώρα στην Κούβα!

«Ναι, αλλά στο σοσιαλισμό υπήρχε μονόπλευρη κομμουνιστική προπαγάνδα», μας λένε. Μα, γιατί στον καπιταλισμό δεν είναι μονόπλευρη και κυρίαρχη η αντικομμουνιστική προπαγάνδα στο σχολείο, στα ΜΜΕ; Δεν είναι κυρίαρχη η αποσιώπηση, η διαστρέβλωση των θέσεων του ΚΚ, της ιστορίας, που «ξαναγράφεται», έτσι ώστε να βολεύει όσους επιδιώκουν τη διατήρηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο; Ενα τελευταίο παράδειγμα: Πρόσφατα η εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», την ημέρα της επετείου της συμπλήρωσης 30 χρόνων από το πραξικόπημα στη Χιλή, έδωσε στους αναγνώστες της ένα πολυσέλιδο ιλουστρασιόν ένθετο, όχι για τον δικτάτορα Πινοσέτ, για τα έργα και ημέρες της CIA στη Χιλή και τις εκτελέσεις και τα βασανιστήρια χιλιάδων Χιλιανών κομμουνιστών και δημοκρατών, αλλά για τον ...«δικτάτορα» Στάλιν! Εκεί, μέσα από μια «σαλάτα» αληθινών γεγονότων, μα και ψευτιών, ο αναγνώστης πρέπει να διαμορφώσει μια πικρόχολη κι αποκρουστική εικόνα για τον ηγέτη της ΕΣΣΔ, τον Ι. Στάλιν, αλλά και για τον ηγέτη της Οχτωβριανής Επανάστασης, τον Β. Λένιν και συνολικά για το σοσιαλισμό. Το μόνο που σε κάνει να λυπάσαι είναι ότι σε αυτό το «κατασκεύασμα» συνεισφέρανε και κάποιοι άνθρωποι που ο σοβιετικός λαός τους προσέφερε απλόχερα ψωμί και μόρφωση... Ανάμεσα στα θέματα που εκεί χρησιμοποιούνται για να σπιλωθεί ο σοσιαλισμός είναι και αυτό της εσωκομματικής πάλης. Ως σύντομη απάντηση δημοσιεύουμε μόνο αυτό που δήλωσε στην εφημερίδα «Ιζβέστια» στις 17/6/1998 ο Α. Γιάκοβλεφ, πρώην μέλος του ΠΓ του ΚΚΣΕ και εκ των πρωτεργατών της «περεστρόικα», ο οποίος λέει το εξής: «Κάπως θα έπρεπε με αυτό το σύστημα να τελειώνουμε. Υπήρχαν διαφορετικοί δρόμοι, όπως ο δρόμος των διαφωνούντων, μα αυτός ήταν άνευ προοπτικής. Επρεπε να δράσουμε από τα μέσα».

Στόχος μας δεν είναι βέβαια να απλοποιήσουμε και να ωραιοποιήσουμε την κατάσταση, αλλά να δείξουμε την υποκρισία που υπάρχει γύρω από τα ζητήματα της «δημοκρατίας» και των ελευθεριών. Να δείξουμε ορισμένες σημαντικές διαφορές των δύο πολιτικών συστημάτων. Η σοσιαλιστική κοινωνία είχε προβλήματα, αδυναμίες, παρεκκλίσεις, τις οποίες πρέπει να μελετήσουμε και να πάρουμε υπόψη μας. Το ΚΚΕ αφιέρωσε μια ολόκληρη εσωκομματική διαδικασία του και μια Πανελλαδική Συνδιάσκεψη για να κάνει κάποιες πρώτες εκτιμήσεις για τις αιτίες και τους παράγοντες ανατροπής του σοσιαλισμού. Εκείνη η εσωκομματική διαδικασία του ΚΚΕ κατέληξε σε ορισμένα πολύ σημαντικά συμπεράσματα. Θα αναφερθούμε συνοπτικά μόνο σ' εκείνα που αφορούν το θέμα που εξετάζουμε, αυτό της δημοκρατίας:

Ενα πρώτο συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε είναι ότι «ο προβληματισμός για τις βαθύτερες αιτίες οδηγεί στη μελέτη ενός πλέγματος παραγόντων, που επενέργησαν στις εξελίξεις και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την κοινωνική και πολιτική καπιταλιστική οπισθοδρόμηση στις χώρες του σοσιαλισμού»⁶. Η σκέψη αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί δείχνει πως στους προβληματισμούς μας δεν πρέπει να έχουμε μονόπλευρη προσέγγιση, (π.χ. έφταιγαν τα ζητήματα της δημοκρατίας).

Ενα δεύτερο, που έχει σχέση με αυτό που καταπιανόμαστε εδώ, είναι πως «αφετηριακή επίσης ιδέα είναι ότι η σοσιαλιστική κοινωνία δεν είναι αυτοτελής κοινωνία, αλλά μεταβατική ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό»⁷. Δεν πρέπει, δηλαδή, να έχουμε την αυταπάτη πως μπορεί να φτιαχτεί ένας «παραδεισένιος» σοσιαλισμός. Πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες, αδυναμίες και προβλήματα και σ' εκείνη την κοινωνία, η οποία ως «πρώτο στάδιο της κομμουνιστικής κοινωνίας», εξακολουθεί να είναι μια κοινωνία ατελής. Την ίδια όμως στιγμή αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με το ότι η σοσιαλιστική κοινωνία ήταν και θα είναι ένα τεράστιο βήμα στην επίλυση σοβαρών προβλημάτων που ταλανίζουν τον άνθρωπο της δουλιάς.

Οποιος ανατρέξει στο συγκεκριμένο ντοκουμέντο θα δει ότι το ΚΚΕ εκτιμά μεταξύ των άλλων πως «αδυνάτισε, δε λειτούργησε, με την ποιότητα και την απαίτηση της εποχής και των σύνθετων καθηκόντων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, η διαλεκτική σχέση άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας»⁸. Στο κείμενο γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στα προβλήματα της ανάπτυξης των μορφών της σοσιαλιστικής δημοκρατίας, στη διαλεκτική σχέση «κόμμα - σοβιέτ - λαός», στις δυσκολίες της λαϊκής συμμετοχής κι ελέγχου, στη χαλάρωση των δεσμών του κόμματος με το λαό και σε άλλα αρνητικά φαινόμενα, που εμφανίστηκαν στον υπαρκτό σοσιαλισμό, αλλά και δίνονται κάποιες πρώτες απαντήσεις για τις αιτίες αυτών των προβλημάτων. Την ίδια ώρα σημειώνεται πως: «Τα αρνητικά φαινόμενα και προβλήματα που εμφανίστηκαν δεν αναιρούν τη θεωρητική θέση ότι στη σοσιαλιστική κοινωνία αντιστοιχεί πολιτική μεταβατική περίοδος, της οποίας το κράτος αποδίδεται με τον πολιτικό όρο επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου, που υποδηλώνει την πλήρη και ουσιαστική διαφορά από τη δικτατορία της αστικής τάξης της καπιταλιστικής κοινωνίας. Η κριτική που ασκήθηκε στο πολιτικό σύστημα του σοσιαλισμού από αντισοσιαλιστικές δυνάμεις των καπιταλιστικών χωρών, ρεφορμιστές και αναθεωρητές, ξεκινούσε από μια συνειδητά ή ασυνείδητα σε ορισμένες περιπτώσεις, λανθασμένη βάση: την εξομοίωση κριτηρίων ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό, από αταξική αντιμετώπιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας»⁹. Ετσι, λοιπόν, όταν οι εργαζόμενοι συζητούν και προσεγγίζουν τα ζητήματα της δημοκρατίας δεν πρέπει να ξεχνούν τα πολύ επίκαιρα λόγια του Λένιν πως «η δικτατορία του προλεταριάτου είναι όχι μόνο απόλυτα νόμιμη σαν μέσο ανατροπής των εκμεταλλευτών και καταστολής τους, αλλά και απόλυτα απαραίτητη για όλη τη μάζα των εργαζομένων σαν μοναδικό μέσο άμυνας ενάντια στη δικτατορία της αστικής τάξης, που οδήγησε στον πόλεμο και που προετοιμάζει νέους πολέμους»¹⁰.

Θα κλείσουμε, όσο μπορεί να «κλείσει» μια σύντομη αναφορά κι αντιπαράθεση ανάμεσα στην αστική και την προλεταριακή δημοκρατία, με έναν ορισμό της δημοκρατίας, που έδωσε ο Αμερικάνος διανοούμενος του 17^ου αιώνα Μπέντζαμιν Φράνκλιν (και εκ των συγγραφέων της Διακήρυξης Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ) και που σίγουρα με παραστατικό τρόπο δείχνει τι σημαίνει δημοκρατία σε συνθήκες ταξικής κοινωνίας: «Δημοκρατία - είχε πει - είναι όταν δύο λύκοι κι ένα προβατάκι αποφασίζουν το τι θα φάνε σήμερα το μεσημέρι»¹¹...

1. Θ. ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Η αρχαία δουλοκτητική Δημοκρατία, σελ. 50-54.

2. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: «Η προλεταριακή επανάσταση κι ο αποστάτης Κάουτσκι», τ. 37, σελ. 103.

3. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: «Η προλεταριακή επανάσταση κι ο αποστάτης Κάουτσκι», τ. 37, σελ. 104-105.

4. Α. Λουκιάνοφ. Συνέντευξη στην εφημερίδα «ΠΡΑΒΝΤΑ», Σεπτέμβρης 2003.

5. Ρ. Κοσολάποφ. «Συνθήκες αναγέννησης του σοβιετικού κράτους» 21/12/2002.

6. «Εκτιμήσεις και προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού». Υλικά της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης. Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ. Αθήνα 1996, σελ. 46.

7. Στο ίδιο, σελ. 46.

8. Στο ίδιο, σελ. 53-54.

9. Στο ίδιο, σελ. 55.

10. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ. «Θέσεις και εισήγηση για την αστική δημοκρατία και τη δικτατορία του προλεταριάτου», 4/4/1919, 1^ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, τ. 37, σελ. 498.

11. «Τι είναι δημοκρατία;». Αρθρο στο www.contr-tv.ru